NAMAZ-HADİSLER
14 – Abdullah İbnu Ömer İbni’l-Hattâb (radıyallahu anh)’ın anlattığına göre, bir adam kendisine: Gazveye çıkmıyor musun?” diye sorar. Abdullah şu cevabı verir: “Ben Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’i işittim, şöyle buyurmuştu: “İslâm beş esas üzerine bina edilmiştir: Allah’tan başka ilâh olmadığına ve Muhammed’in O’nun kulu ve elçisi olduğuna şehâdet etmek, namaz kılmak, oruç tutmak, Kâbe’ye haccetmek, Ramazan orucu tutmak”.
Buhârî, İman 1; Müslim, İman 22 (….); Nesâî, İman 13, (9, 107-108); Tirmizî, İman 3, (2612).
15 – Yahya İbnu Ya’mur haber veriyor: “Basra’da kader üzerine ilk söz eden kimse Ma’bed el-Cühenî idi. Ben ve Humeyd İbnu Abdirrahmân el-Himyerî, hac veya umra vesîlesiyle beraberce yola çıktık. Aramızda konuşarak, Ashab’tan biriyle karşılaşmayı temenni ettik. Maksadımız, ondan kader hakkında şu heriflerin ettikleri laflar hususunda soru sormaktı. Cenâb-ı Hakk, bizzat Mescid-i Nebevî’nin içinde Abdullah İbnu Ömer (radıyallahu anh)’la karşılaşmayı nasib etti. Birimiz sağ, öbürümüz sol tarafından olmak üzere ikimiz de Abdullah (radıyallahu anh)’a sokuldu. Arkadaşımın sözü bana bıraktığını tahmîn ederek, konuşmaya başladım: “Ey Ebu Abdirrahmân, bizim taraflarda bazı kimseler zuhur etti. Bunlar Kur’ân-ı Kerîm’i okuyorlar. Ve çok ince meseleler bulup çıkarmaya çalışıyorlar.” Onların durumlarını beyan sadedinde şunu da ilâve ettim: “Bunlar, “kader yoktur, herşey hâdistir ve Allah önceden bunları bilmez” iddiasındalar.” Abdullah (radıyallahu anh): “Onlarla tekrar karşılaşırsan, haber ver ki ben onlardan berîyim, onlar da benden berîdirler.” Abdullah İbnu Ömer sözünü yeminle de te’kîd ederek şöyle tamamladı: “Allah’a kasem olsun, onlardan birinin Uhud dağı kadar altını olsa ve hepsini de hayır yolunda harcasa kadere inanmadıkça, Allah onun hayrını kabul etmez.”
Sonra Abdullah dedi ki: Babam Ömer İbnu’l-Hattâb (radıyallahu anh) bana şunu anlattı:
“Ben Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in yanında oturuyordum. Derken elbisesi bembeyaz, saçları simsiyah bir adam yanımıza çıkageldi. Üzerinde, yolculuğa delalet eder hiçbir belirti yoktu. Üstelik içimizden kimse onu tanımıyordu da. Gelip Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in önüne oturup dizlerini dizlerine dayadı. Ellerini bacaklarının üstüne hürmetle koyduktan sonra sormaya başladı: Ey Muhammed! Bana İslâm hakkında bilgi ver! Haz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) açıkladı: “İslâm, Allah’tan başka ilâh olmadığına, Muhammed’in O’nun kulu ve elçisi olduğuna şehâdet etmen, namaz kılman, zekât vermen, Ramazan orucu tutman, gücün yettiği takdirde Beytullah’a haccetmendir.” Yabancı: “-Doğru söyledin” diye tasdîk etti. Biz hem sorup hem de söyleneni tasdik etmesine hayret ettik.
Sonra tekrar sordu: “Bana iman hakkında bilgi ver?”
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) açıkladı: “Allah’a, meleklerine, kitablarına, peygamberlerine, âhiret gününe inanmandır. Kadere yani hayır ve şerrin Allah’tan olduğuna da inanmandır.” Yabancı yine: “Doğru söyledin!” diye tasdik etti. Sonra tekrar sordu: “Bana ihsan hakkında bilgi ver?”
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) açıkladı: “İhsan Allah’ı sanki gözlerinle görüyormuşsun gibi Allah’a ibadet etmendir. Sen O’nu görmesen de O seni görüyor.”
Adam tekrar sordu: “Bana kıyamet(in ne zaman kopacağı) hakkında bilgi ver?”
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) bu sefer: “Kıyamet hakkında kendisinden sorulan, sorandan daha fazla birşey bilmiyor!” karşılığını verdi.
Yabancı: “Öyleyse kıyametin alâmetinden haber ver!” dedi. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şu açıklamayı yaptı:
“Köle kadınların efendilerini doğurmaları, yalın ayak, üstü çıplak, fakir -Müslim’in rivayetinde fakir kelimesi yoktur- davar çobanlarının yüksek binalar yapmada yarıştıklarını görmendir.”
Bu söz üzerine yabancı çıktı gitti. Ben epeyce bir müddet kaldım. -Bu ifade Müslim’deki rivayete uygundur. Diğer kitaplarda “Ben üç gece sonra Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’la karşılaştım” şeklindedir- Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) Ey Ömer, sual soran bu zatın kim olduğunu biliyor musun? dedi. Ben: “Allah ve Resûlü daha iyi bilir” deyince şu açıklamayı yaptı: “Bu Cebrail aleyhisselâmdı. Size dininizi öğretmeye geldi.”
Müslim, İman 1, (8); Nesâî, İman 6, (8, 101); Ebu Dâvud, Sünnet 17, (4695); Tirmizî, İman 4, (2613).
Ebu Dâvud, bir başka rivayette “Ramazan orucu”ndan sonra “cünüblükten yıkanmak” maddesini de ilâve eder.
Yine Ebu Dâvud’un bir başka rivayetinde şu ziyâde vardır: “Müzeyne veya Cüheyne kabilesinden bir adam sordu: “Ey Allah’ın Resûlü, hangi işi yapıyoruz, olup bitmiş (levh-i mahfuza kaydı geçmiş) bir işi mi, yoksa (henüz levh-i mahfuza geçmemiş) şu anda yeni başlanacak olan bir işi mi?” Resûlüllah (aleyhissalâtu vesselâm): “Olup bitan bir işi” dedi.
Adamcağız -veya cemaatten biri- yine sordu: Öyleyse niye çalışılsın ki? Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şu açıklamada bulundu: “Cennet ehli olanlara cennetliklerin ameli müyesser kılınır, ateş ehli olanlara da cehennemliklerin ameli müyesser kılınır.”
Benzer bir hadisi, Buhârî (rahimehullah) Ebu Hüreyre (radıyallahu anh)’den kaydeder.
Bu hadise Tirmizî hâriç diğerlerinde de rastlanır. Mevzubahis rivayette, “şehâdette bulunman” yerine “Allah’a ibadet edip hiçbir şeyi ortak koşmaman” ifadesi de yer alır.
Bu hadiste ayrıca “Yalın ayak, üstü çıplak kimseler halkın reisleri olduğu zaman” ziyadesi de mevcuttur.
Şu ziyade de mevcuttur: (Kıyametin ne zaman kopacağı), Allah’tan başka hiçkimse tarafından bilinmeyen beş gayıptan (mugayyebât-ı hamse) biridir buyurdu ve şu ayeti okudu: “Kıyamet saatini bilmek ancak Allah’a mahsustur. Yağmuru O indirir. Rahimlerde bulunanı o bilir. Kimse yarın ne kazanacağını bilmez. Ve hiç kimse nerede öleceğini bilmez…” (Lokman, 34),
Buhârî, İman 37.
Bir başka rivayette “üstü çıplaklar” tâbirinden sonra “sağır ve dilsizler arzın melikleri (kralları) oldukları zaman” ziyadesi vardır.
Nesâî’nin Sünen’inde şu ziyade mevcuttur: “Dedi ki: Hayır, Muhammed’i hakikatle birlikte irşad ve hidayet edici olarak gönderen zât’a yemin olsun, ben o hususta (kıyametin ne zaman kopacağı hususunda) sizden birinden daha bilgili değilim. O gelen de Cibril aleyhisselamdı. Dıhyetu’l-Kelbî suretinde inmiştir.”
16 – Enes İbnu Mâlik (radıyallahu anh) anlatıyor: Biz mescidde Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’le birlikte otururken, devesine binmiş olarak bir adam girdi ve mescidin avlusuna devesini ıhıp bağladıktan sonra: “Muhammed hanginizdir?” diye sordu. Biz: “Dayanmakta olan şu beyaz kimse” diye gösterdik. -Nesâî’deki Ebu Hüreyre (radıyallahu anh)’ın rivayetinde: “Şu dayanmakta olan hafif kırmızıya çalan renkteki kimse” diye tasvîr mevcuttur.-
Adam: “Ey Abdulmuttalib’in oğlu! diye seslendi.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Buyur seni dinliyorum” dedi.
Adam: “Sana birşeyler soracağım. Sorularımda aşırı gidebilirim, sakın bana darılmayasın” dedi.
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Haydi istediğini sor!”
Adam: “Rabbin ve senden öncekilerin Rabbi adına soruyorum: Seni bütün insanlara peygamber olarak Allah mı gönderdi?”
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Kasem olsun evet!”
Adam: “Allahu Teâla adına soruyorum: Gece ve gündüz beş vakit namaz kılmanı sana Allah mı emretti?”
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Allah’a kasem olsun evet!”
Adam: “Allah adına soruyorum, senenin şu ayında oruç tutmanı sana Allah mı emretti?”
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Allah’a kasem olsun evet!”
Adam: “Allahu Teâla adına soruyorum: Bu sadakayı zenginlerimizden alıp fakirlerimize dağıtmanı Allah mı sana emretti?”
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Allah’a kasem olsun evet!”
Bu soru-cevaptan sonra adam şunu söyledi: “Getirdiklerine inandım. Ben geride kalan kabîlemin elçisiyim. Adım: Dımâm İbnu Sa’lebe’dir. Benu Sa’d İbni Bekr’in kardeşiyim.” (Bunu beş kitap rivayet etmiştir. Metin Buhârî’den alınmıştır).
Müslim’in rivayetinde şöyle denir: “Bir adam geldi ve şöyle dedi:
“Bize senin gönderdiğin elçi geldi ve iddia etti ki sen Allah tarafından gönderildiğine inanmaktasın.”
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Doğru söylemiş” dedi.
Adam tekrar: “Öyleyse semayı kim yarattı?”
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Allah!” dedi.
Adam: “Peki bu dağları kim dikti ve içindekileri kim koydu?” dedi.
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Allah!” dedi.
Adam: Peki semayı yaratan, arzı yaratan ve dağları diken Zât adına söyler misin, seni peygamber olarak gönderen Allah mıdır?”
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Evet!” dedi.
Adam: “Elçin iddia ediyor ki biz gece ve gündüz beş vakit namaz kılmalıyız, bu doğru mudur?”
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Doğru söylemiştir!”
Adam: “Seni gönderen adına doğru söyle. Bunu sana Allah mı emretti?”
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Evet!” dedi.
Adam sonra zekâtı, arkasından orucu, daha sonra da haccı zikretti ve bu şekilde sordu.
Râvi der ki: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) de her sualde “Doğru söylemiş” diye cevap veriyordu. Adam (son olarak) sordu: “Seni gönderen adına doğru söyle. Bunu sana Allah mı emretti?”
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Evet!”
Adam sonra geri döndü ve ayrılırken şunu söyledi: “Seni hakla gönderen Zât’a kasem olsun, bunlar üzerine hiç bir şey ilâve etmem, bunları eksiltmem de.”
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Bu kimse sözünde durursa cennetliktir!” buyurdu.
Buhârî, İlm 6; Müslim, İman 10, (12); Tirmizî, Zekât 2, (619); Nesâî, Siyâm 1, (4, 120); Ebu Dâvud, Salât 23, (486).
17 – Talha İbnu Ubeydillah haber veriyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e Necid ahâlisinden bir adam geldi. Saçları karışıktı. Kulağımıza sesinin mırıltısı geliyordu, ancak ne dediğini anlayamıyorduk. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e iyice yaklaşınca gördük ki, İslâm’dan soruyormuş.
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Gece ve gündüzde beş vakit namaz” demişti ki adam tekrar sordu:
“Bu beş dışında bir borcum var mı?”
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Ramazan orucu da var” deyince adam: Bunun dışında oruç var mı? diye sordu. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Hayır!” Ancak dilersen nâfile tutarsın” dedi.
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) ona zekâtı hatırlattı. Adam: “Zekât dışında borcum var mı?” dedi. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Hayır, ama nâfile verirsen o başka!” dedi.
Adam geri döndü ve gider ayak: “Bunlara ilâve yapmayacağım gibi noksan da tutmayacağım” dedi.
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) da: “Sözünde durursa kurtuluşa ermiştir” buyurdu. Veya “Sözünde durursa cennetliktir” buyurdu.
Ebu Dâvud’da “Kasem olsun kurtuluşa erer, yeter ki sözünde dursun” şeklinde te’kidli olarak gelmiştir.
Buhârî, İman 34; Müslim, İman 8, (11); Nesâî, Siyâm, 1, (4, 120); Ebu Dâvud, Salât 1, (391); Muvatta, Kasru’s-Salât fi’s-Sefer 94, (1, 175).
18 – Abdullah İbnu Abbas’ın rivayetine göre, bir kadın, kendisine küpte yapılan şıra (nebîz) hakkında sordu. Kadına şu cevabı verdi: “Abdulkays kabilesinin heyeti Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e geldiği vakit: “Bu gelenler kimdir?” diye sordu. “Rebîalılar” diye kendilerini tanıttılar. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Merhaba, hoş geldiniz. İnşaallah bu ziyaretten memnun kalır, pişman olmazsınız” buyurdu.
Misafirler: “Biz uzak bir yerden geliyoruz. Sizinle bizim aramızda şu kâfir Mudarlılar var. Bu sebeple, size ancak haram ayında uğrayabiliyoruz. Öyle ise, bize kesin, açık bir amel emret, onu geride bıraktıklarımıza da öğretelim. Ve bizi cennete götürsün” dediler.
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) de onlara dört emir ve dört yasakta bulundu: Önce tek olan Allah Teâla’ya imanı emretti ve sordu:
“İman nedir biliyor musunuz?”
“Allah ve Resûlü daha iyi bilir!” dediler. Açıkladı: Allah’tan başka ilâh olmadığına, Muhammed’in Allah’ın kulu ve elçisi olduğuna şehâdet etmek, namaz kılmak, zekât vermek, Ramazan orucu tutmak, harpte elde edilen ganimetten beşte birini ödemenizdir.”
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) onlara şu kapları (şıra yapmada) kullanmalarını yasakladı: Hantem (topraktan mâmul küp), dübbâ (su kabağından yapılmış testiler), nakîr hurma kökünden ayrılan çanak, müzeffet -veya mukayyer- (içi ziftle -katranla- cilalanmış kap).
Buhârî, İman 40, İlm 25, Mevâkîtu’s-Salât 2, Zekât 1, Farzu’l-Hums 2, Mevâkıb 4, Meğâzî 69, Edeb 98, Haberi’l-Vâhid 5, Tevhîd 56, Müslim, İmân 23, 24, 25 (17); Ebu Dâvud, Eşribe 7, (3692); Tirmizî, İman 5, (2614); Nesâî, İman, 25, (8, 120).
24 – Behz İbnu Hakîm İbni Mu’âviye İbni Hayde el-Kuşeyrî babası tarikiyle dedesinden şunu rivayet ediyor: “Dedim ki: Ey Allah’ın Resûlü, ben sana gelirken, seni ve dinini benimsemiyeceğim diye şunların (ellerinin parmaklarını göstererek) adedinden fazla yemin ettim. Meğerse, Allah ve Resûlünün öğrettiği dışında hiçbir şey anlamayan bir kimseymişim. Şimdi Allah rızası için senden soruyorum. Allah seninle bizlere ne gönderdi?”
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “İslâm”ı dedi. “Pekâla, dedim, İslâm’ın alâmetleri nedir?” Şu cevabı verdi: “Kendimi Allah’a teslim ettim, başka şeyleri terkettim” demen, namaz kılman, zekât vermendir. Her Müslüman bir başka Müslümana haramdır. İki Müslüman birbiriyle kardeştir ve birbirlerine yardımcıdırlar. Bir kimse Müslüman olduktan sonra müşrikleri terkedip, Müslümanlara karışmadıkça hiçbir ameli (Allah katında) makbul değildir.”
Nesâî, Zekât 72, (5, 82).
26 – Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: “Kim bizim namazımızı kılar, bizim kıblemize yönelir, bizim kestiğimizi yerse işte o, Müslümandır”.
Nesâî, İman 9, (8, 105). Buhârî, Salat 28.
Hadisi Nesâî tahric etmiştir. Ancak, Buhârî, Ebu Dâvud ve Tirmizî tarafından da rivayet edilmiş olan uzunca bir hadisin bir parçasıdır. Bak:
Tirmizî, İman 2, (2611); Ebu Dâvud, Cihad 104, (2641).
37 – İbn-i Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Ben insanlar Allah’tan başka ilâhın olmadığına, Muhammed’in de Allah’ın elçisi olduğuna şehâdet edinceye, namaz kılıncaya, zekât verinceye kadar onlarla savaş etmekle emrolundum. Bunları yaptılar mı, kanlarını, mallarını bana karşı korumuş (emniyet altına almış) olurlar. İslâm’ın hakkı hâriç. Artık (samimi olup olmadıklarına dair) durumları Allah’a kalmıştır”.
Buhârî, İmân 17; Müslim, İman 36, (22);
Müslim’deki rivayette “İslâm’ın hakkı hâriç” ibâresi mevcut değildir.
38 – Ubeydullah İbnr Adiy İbnu’l-Hıyâr (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) ashabıyla otururken bir adam gelerek gizlice bir şeyler fısıldadı. Ne gibi bir sır tevdi etmişti bilmiyorduk. Nihayet Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) onu açıkladı. Meğerse o zat, münafıklardan birini öldürmek için izin istiyormuş. Adama: “Peki o Allah’tan başka ilâh olmadığına ve Muhammed’in Allah’ın elçisi bulunduğuna şehâdet etmiyor mu?” diye sordu. Adam: “Hayır o şehâdeti ikrâr etmiyor” dedi. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Namaz kılıyor mu?” diye sordu. Adam: “Hayır namaz da kılmıyor” deyince, Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm); “Allah’ın öldürmekten beni men ettiği kimseler işte böyleleri” buyurdu”
Muvatta, Kasru’s-Salât 84, (1, 171).
54 – İrbâz İbnu Sâriye (radıyallahu anh) dedi ki: “Bir gün Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize namaz kıldırdı. Sonra yüzünü cemaate çevirerek çok beliğ, çok mânidar bir vaazda bulundu. Öyle ki dinleyenlerin gözleri yaşla, kalpleri de heyecanla doldu. Cemaatten biri: “Ey Allah’ın Resûlü, sanki bu, bir veda konuşmasıdır, bize ne tavsiye ediyorsunuz?” dedi. “Size, buyurdu, Allah’a karşı takvada bulunmanızı, başınızda Habeşli bir köle olsa bile emirlerini dinleyip itaat etmenizi tavsiye ederim. Zira, sizden hayatta kalanlar benden sonra nice ihtilaflar görecek. Öyle ise size sünnetimi ve hidayet üzere olan Hülefâ-i Râşidîn’in sünnetini hatırlatırım, bunlara uyun ve dört elle sarılın. Sonradan çıkarılan şeylere karşı da son derece dikkatli ve uyanık olun. Zira (sünnette bulunana zıt olarak) her yeni çıkarılan şey bir bid’attır, her bid’at de dalalettir, sapıklıktır.”
Tirmizî, İlim 16, (2678); Ebu Dâvud, Sünne 6, (4607).
69 – Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in zevce-i pâklerinin hâne-i saâdetlerine bir gurub erkek gelerek Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın (evdeki) ibadetinden sordular. Kendilerine sordukları husus açıklanınca sanki bunu az bularak: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) kim, biz kimiz? Allah O’nun geçmiş ve gelecek bütün günahlarını affetmiştir (bu sebeple O’na az ibadet de yeter) dediler. İçlerinden biri: “Ben artık hayatım boyunca her gece namaz kılacağım” dedi. İkincisi: “Ben de hayatımca hep oruç tutacağım, hiç bir gün terketmeyeceğim” dedi. Üçüncüsü de: “Kadınları ebediyen terkedip, onlara hiç temas etmeyeceğim” dedi. (Bilâhere durumdan haberdar olan) Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) onları bularak: “Sizler böyle böyle söylemişsiniz. Halbuki Allah’a yemin olsun Allah’tan en çok korkanınız ve yasaklarından en ziyade kaçınanınız benim. Fakat buna rağmen, bazan oruç tutar, bazan yerim: namaz kılarım, uyurum da; kadınlarla beraber de olurum. (Benim sünnetim budur), kim sünnetimi beğenmezse benden değildir” buyurdu.
Buhârî, Nikah 1; Müslim, Nikah 5, (1401); Nesâî, Nikah 4, (6,60).
71 – Yine Hz. Aişe (radıyallahu anha) anlatıyor: Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bunun üzerine şöyle buyurdu: “Bil ki, ben, hem uyurum, hem namaz kılarım; oruç da tutarım, kadınlarla evlenirim de, Ey Osman, Allah’tan kork, zira ehlinin senin üzerinde hakkı var, misafirin senin üzerinde hakkı var, nefsinin senin üzerinde hakkı var. Öyle ise bâzan oruç tut, bâzan ye. Namaz da kıl, uykunu da al”
Ebu Dâvud, Salât 317 (1369).
Rezîn merhum, şunu ilâve ediyor: Osman (radıyallahu anh) bütün gece namaz kılmak, gündüzleri de hep oruç tutmak, kadınlarla da hiç nikah yapmamak üzere yemîn etmişti. Osman Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a yemininden sordu. Bunun üzerine meali şu olan âyet nâzil oldu: “Allah sizi rastgele yeminlerinizden (lağv) dolayı değil, fakat kalplerinizin kasdettiği yeminden dolayı sorumlu tutar” (Bakara, 225).
72 – Abdullah İbnu Amr İbni’l-Âs (radıyallahu anh) anlatıyor. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e benim “Hayatta kaldığım müddetçe vallahi gündüzleri oruç tutacağım geceleri de namaz kılacağım” dediğim haber verilmiş. Beni çağırtarak: “Sen böyle böyle söylemişsin doğru mu?” dedi. “Annem babam sana feda olsun, evet böyle söyledim ey Allah’ın Resûlü” dedim. “İyi ama, dedi, sen buna güç yetiremezsin, bazan oruç tut, bazan ye; gece kalk, uyu da. Ayda üç gün tut (bu yeter), zira hayırlı işleri Allah on misliyle kabul ederek ücret veriyor. Bu üç gün, aynen yıl orucu yerine geçer” buyurdu. Ben: “Söylediğinizden daha fazlasına güç yetiririm” dedim. “Öyleyse, dedi, bir gün oruç tut, iki gün ye” Ben tekrar “Bundan başkasına da güç yetiririm” dedim. “Öyleyse, dedi, bir gün tut, bir gün ye. Bu Hz. Dâvud aleyhisselam’ın orucudur. Bu en kıymetli oruçtur -veya en efdal oruçtur.-” Ben yine: “Ben bundan daha fazlasına güç yetiririm” dedim. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Bundan efdali yoktur” buyurdu.
Buhârî, Savm 54, 55, 56, 57, 58,59, Teheccük 7, 19, Enbiya 37, Fedâilu’l-kur’ân 34, Nikâh 89, Edeb 84, İsti’zan 38; Müslim, Sıyâm 181-194, (1159); Ebu Dâvud, Sıyâm 53, (2425); Nesâî, Sıyâm 76, (4, 209-210); Tirmizî, Savm 57, (770).
Bir başka rivayette şöyle gelmiştir: “Bana haber verildiğine göre sen yıl orucu tutuyor, her gece de “Kur’ân’ı (hatmen) okuyormuşsun, doğru mu?” dedi. Ben: “Evet ey Allah’ın Resûlü, doğrudur, ancak bunda maksadım sadece hayırdır” dedim.” Rivayette konuşma şöyle devam eder: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bana:
“-Kur’ân’ı ayda bir kere oku” dedi. Ben:
“-Daha fazlasına da güç getirebilirim” dedim.
“-Öyleyse her gün günde bir kere oku” dedi. Ben tekrar:
“-Bundan fazlasına da güç getirebilirim” dedim.
“-Öyleyse, buyurdu, her yedi gecede bir kere oku, daha aşağı düşme” dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bana şunu da söyledi:
“-Bilmezsin, belki uzun bir ömrün olur (yaşlılığında ahdi yerine getiremezsin)”. Abdullah der ki: Ben nefsime şiddetli davrandıkça, (bundan vazgeçmem için) bana da şiddet gösterildi. İhtiyarladığım zaman, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’in tanıdığı ruhsatı kabul etmiş olmayı temenni ettim.”
Bir başka rivayet de buna benzer, ancak şu ziyade var: “Bunu yaparsan gözün (uykusuzluktan) ferini kaybeder, nefsin de yorulur. Devamlı tutulan oruç, oruç sayılmaz.”
Rivayette: “Dâvud aleyhisselamın orucunu tut: O, bir gün tutar bir gün yerdi. Düşmanla karşılaşınca da gücü kuvveti yerinde olduğu için kaçmazdı” ziyadesi de var.
Bir başka rivayette: “Allah’a en hoş gelen oruç, Hz. Dâvud (aleyhisselam)’un namazıdır. O, gecenin yarısını uyur, üçte birini kalkar, altıda birini uyurdu. Bir gün oruç tutar, bir gün yerdi” buyrulmuştur.
73 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) şunu anlatır: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in bir hasırı vardı, geceleri perde yapıp gerisinde namaz kılardı, gündüzleri de yayıp üzerine otururdu. Halk da Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın yanına dönep (gelip) aynen onun gibi namaz kılmaya başladılar. Sayı gittikçe arttı. Bunun üzerine Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) onlara yönelerek şunu söyledi: “Ey insanlar, takat getireceğiniz işleri yapın. Zira siz (dua etmekten) usanmadıkça Allah da sevap yazmaktan usanmaz. Allah’a en hoş gelen amel, az da olsa devamlı olanıdır.” Ravi der ki: Muhammed (aleyhissalâtu vesselâm)’in ailesi bir iş yapınca onu sâbit kılardı (artık terketmez devamlı yapardı).
Buhârî, İman 16, Ezân 81, Rikâk 18; Müslim, Salât 283, (782); Muvatta, Salâtu’l-Leyl 4, (1, 118); Nesâî, Kıyâmu’l-Leyl 1 (3, 218); Ebu Dâvud, Salat 317, (1368).
Buhârî’nin Ebu Hüreyre (radıyallahu anh)’den yaptığı bir rivayette: “Orta yolu tutun, güzele yakın olanı arayın, sabah vaktinde, akşam vaktinde, bir miktar da gecenin son kısmında yürüyün (ibadet edin), ağır ağır hedefe varabilirsiniz. Unutmayın ki sizden hiç kimseye, yaptığı amel, cenneti kazandırmayacaktır” buyurdu. “Sen de mi (amelinle cennete gidemiyeceksin) ey Allah’ın Resûlü?” dediler. “Evet, ben de, dedi, Allah affı ve rahmeti ile muâmele etmezse ben de!”
(Buhârî, Rikak 18)
Buhârî ve Nesâî’de gelen bir başka rivayette: “Bu din kolaylıktır. Kimse (aşırı gayretle) dini geçmeye çalışmasın, (başa çıkamaz, yine de yapamadığı eksiklikleri kalır ve) galebiyet dinde kalır” buyrulmuştur.
(Buhârî, İman 29).
75 – Sehl İbnu Ebî Ümâme (radıyallahu anh)’nin anlattığına göre, Sehl ve babası beraberce Hz. Enes (radıyallahu anh)’in yanına girerler. Enes’i yolcu namazı kılıyormuşcasına çok hafif bir namaz kılıyor bulurlar. Selam verip namazdan çıkınca: “Allah sana mağfiret buyursun bu kıldığın namaz farz mı yoksa nafile miydi? dedik. “Farz namazdı. Bu (eksiksiz). Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in namaz tarzıdır. Bilerek hiç bir değişiklik de yapmadım” dedi ve ilave etti: Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki:
“(Yıl orucu, her gece teheccüt, kadınları terk gibi kararlarla) kendinize zorluk çıkarmayın, zorluğa uğrarsınız. Zira (geçmişte) bir kavim (bir kısım zahmetli işlere azmederek) kendisini zora attı. Allah Da zorluklarını artırdı. Manastır ve kiliselerdekiler bunların bekâyasıdır. “Onlar, üzerlerine, bizim farz kılmadığımız, fakat, güya Allah’ın rızasını kazanmak için kendilerinin koydukları ruhbaniyete bile gereği gibi riâyet etmediler” (Hadîd, 27).
Ebu Dâvud, Edeb 52, (4904)
76 – Enes (radıyallahu anh) buyurdu ki: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) mescide girmişti ki, iki direk arasına gerilmiş bir ip gördü. “Bu da ne?” diye sordu. Bu, Zeyneb (radıyallahu anh)’in ipidir, namaz kılarken uykusu gelince buna takılıyor (ip onun düşmesini önlüyor)” dediler. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm):”Hayır (olmaz öyle şey) çözün ipi. Şevkiniz varken namaz kılın, uykunuz gelince de yatın” emretti.
Buhârî, Teheccüd 18; Müslim, Müsâfirîn 219, (784); Ebu Dâvud, Salât, 308, (1312); Nesâî, Kıyâmu’l-Leyl 17, (3, 218).
79 – Ebu Cuheyfe (radıyallahu anh) anlatıyor: Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Selman’la Ebu’d-Derda (radıyallahu anhüma)’yı kardeşlemişti. Selman bir defasında Ebu’d-Derdâ’yı ziyaret etti. Evde, Ebu’d-Derdâ’nın hanımını düşük bir kıyafet içinde buldu. “Bu halin ne?” diye sordu, kadın: “Kardeşiniz, Ebu’d-Derdâ’nın dünya ile alakası kalmadı” diye açıkladı.
Ebu’d-Derda geldi ve Selman (radıyallahu anh)’a yemek getirerek: “Buyur, ye!” dedi ve ilave etti: “Ben orucum!”. Selman: “Hayır sen yemezsen ben de yemem” dedi. Beraber yediler. Akşam olunca Ebu’d-Derdâ (Selman’dan gece namazı için müsaade istediyse de, Selman: “Uyu” dedi. Beraber uyudular. Bir müddet sonra Ebu’d-Derda namaza kalkmak istedi. Selman tekrar: “Uyu!” dedi. Uyudular. Gecenin sonuna doğru Selman “Şimdi kalk!” dedi. Kalkıp beraber namaz kıldılar. Sonra Selman şu nasihatta bulundu: “Senin üzerinde Rabbinin hakkı var, nefsinin hakkı var, ehlinin de hakkı var. Her hak sâhibine hakkını ver.” Ertesi gün Ebu’d-Derdâ, durumu Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e anlattı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) “Selman doğru söylemiş” buyurdu.
Buhârî, Edeb 86, Savm 51, Teheccüd 15; Tirmizî, Zühd 64 (2415).
82 – İbnu Abbas (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e azadlı bir cariyenin geceleri namaz, gündüzleri de oruçla geçirdiği haber verilince şöyle buyurur: “Her çalışanda bir şevk mevcuttur, her şevkin de bir sonu vardır. Kimin şevkinin sonu sünnetimde kalırsa doğru yoldadır. Kim de hata eder (sünnetimin hâricinde kalır) ise o da sapıtmıştır.”
101 – Yine Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’ın zevcelerinden biri, müstehaza haliyle Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’la birlikte itikafa girdi. Öyle ki, kadın, kanı ve elbisesinde sarı lekeyi de görüyor bu halde de namaz kılıyordu. Kanın şiddetli akması halinde (kirletmeyi önlemek için) altına leğen koyduğu oluyordu.”
Buhârî, Hayz 10, İtikaf 10; Ebu Dâvud, Savm 81, (2476);
108 – Enes (radıyallahu anh) ‘in anlattığına göre, Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’i bir at yere atmıştı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın (sağ) tarafı veya (sağ) omuzu ezildi. Bu O’na ayakta duramayacak kadar ızdırab verdi. O sıralarda hanımlarını da bir ay müddetle terketti. Bu esnada, hurma kütüğünden yapılmış bir merdivenle çıkılan tenezzüh odasına (meşrübe) çekildi. Ashâb (radıyallahu anhum ecmaîn) kendisine “geçmiş olsun” ziyaretine geliyorlardı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) oturarak namaz kılardı, onlar ise ayakta durarak namaza uymuşlardı. Selâmı verince şöyle dedi: “İmam, kendisine uyulmak için vardır. Öyle ise ayakta namaz kıldırıyorsa siz de ayakta kılın, şâyet oturarak kıldırıyorsa siz de oturarak kılın, imam rükuya varmadan rükuya gitmeyin, o başını kaldırmadan siz de kaldırmayın.”
Râvi der ki: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) ayın 29’unda meşrübeden indi. Ashâb: “Ey Allah’ın Resûlü, sen bir aylık bir müddet için îlâ’ya (ayrı kalmaya) karar vermiştin” dediler. Onlara: “Bu ay yirmi dokuz gündür” cevabını verdi.”
Buhârî, Salat 18, Ezan 51, 82, 128, Sıfatu’s-Salat 83, 128, Savm 11, Mezâlim 25, Nikâh 91, Talâk 21, Eymân 20; Tirmizî, Savm 6, (690); Nesâî, Talak 32, (6, 166).
Buhârî ve Müslim’de Ümmü Seleme’den gelen bir rivayette: “Bu ay yirmi dokuz çekiyor” buyurmuştur.
Müslim’de Câbir (radıyallahu anh)’dan kaydedilen bir rivayette: “Sonra iki elini üç sefer uzattı, ikisinde her iki elinin bütün parmaklarıyla, sonuncu kerede sadece dokuz parmağıyla işaret etmişti” diye (yirmi dokuzu gösterdiği açıklanır) (Sıyam 24).
276 – Bir diğer rivayette şöyle gelmiştir: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Deveyi bana bir okiyye’ye sat” dedi. Ben: “Hayır” dedim. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ısrar ederek: “Onu bana bir okiyye’ye sat” dedi ben de sattım fakat evime kavuşuncaya kadar binme şartını koştum. Medine’ye gelince, teslim etmek üzere deveyi Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a getirdim. Bana parasını hemen ödedi. Ben oradan ayrıldım. Arkamdan birini göndererek: “Esasen senin devene müşteri değilim, sen deveni geri al artık, o yine senin olsun” dedi.
Bir diğer rivayette: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) hayvanın sırtını Medine’ye kadar bana iâde etti” denir.
Bir diğer rivayette: “Medine’ye kadar sırtı senin” denir.
Bir diğer rivayette: “…Medine’ye kadar sırtını şart kıldı” ifadesi vardır. Buhârî der ki: “Şart kılma ifadesi rivayetlerin çoğunda yer alır. Sahîh olan da budur.”
Bir diğer rivayette: “Deveyi, dört dînara (sattım)” denir. Bu, dinarın on dirhem hesabından bir okiyye yapar. Diğer bir rivayette “Bir okiyye altın’a” denir. Diğer bir rivayette “ikiyüz dirheme” denir. Bir diğer rivayette “dört okiyye’ye” denir. Bir diğer rivayette “Yirmi dinara” denir.
Bir diğer rivayette: “Medine’ye geldiğim zaman dikkatli ol hanımın hayızlı olabilir” buyurdu. Bu rivayette “Akşam vakti Medine’ye geldim. Mescide uğradım. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı orada mescidin kapısında buldum. Bana “Şimdi mi geldin?” diye sordu. “Evet!” dedim. Bana: “Deveni bırak, içeri gir, iki rek’at namaz kıl!” buyurdu. Ben hemen girdim, namaz kıldım ve döndüm. Hz. Bilâl’e emrederek bana bir okiyye tartmasını söyledi. Bilal derhal tarttı ve biraz da fazla koydu” denir.
Bir diğer rivayette Câbir (radıyallahu anh) der ki: “(Evimize) girmek için gittiğim zaman, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle uyardı: “Biraz ağır olun, evlere geceleyin girelim. Böylece, saçı başı dağınık olanlar taranır, gurbette kocası olanlar etek traşı olurlar.”
436 – Ebu Saîd İbnu’l-Muallâ (radıyallahu anh) anlatıyor: “Ben Mescid-i Nebevî’de namaz kılıyordum. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) beni çağırdı. Fakat (namazda olduğum için) icabet edemedim. Sonra yanına gelerek: Ey Allah’ın Resûlü namaz kılıyordum (bu sebeple cevap veremedim diye özür beyan ettim). Bana: “Allahu Teâla Kitab’ında “Ey iman edenler, Allah ve Resûlü sizi çağırdıkları zaman hemen icâbet edin” buyurmuyor mu?” (Enfal, 24) dedi ve arkasından ilave etti: “Sen mescidden çıkmazdan önce , sana Kur’ân-ı Kerîm’in (sevapca) en büyük sûresini öğreteyim mi?” dedi ve elimden tuttu. Mescidden çıkacağı sırada ben: “Sana en büyük sureyi öğreteceğim” dememiş miydiniz? dedim. Bana: “O sure Elhamdü lillâhi Rabbi’l âlemin dir ki(namazlarda tekrar tekrar okunan) yedi âyet (es-Seb’u’l-Mesânî) ve bana verilen yüce Kur’ân’dır” buyurdu.
Buhârî, Tefsir 1; Nesâî, İftitah 26; Ebû Dâvud, Vitr 15.
437 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm), Ubey İbnu Ka’b (radıyallahu anh)’a uğradı. O namaz kılıyordu… devamını yukarıdaki gibi aynen kaydetti. Ancak şu ziyade var: “Nefsimi kudret elinde tutan Zât-ı Zü’l-Celâl’e yemin ederim ki, Allah, Fâtiha’ının bir mislini ne Tevrat’ta, ne İncil’de ne Zebur’da, ne de Furkân’da indirmemiştir. O (namazlarda) tekrarla okunan yedi âyet ve bana ihsân edilen yüce Kur’ân’dır.”
Tirmizi, Sevâbu’l-Kur’ân 1, (2878).
Tirmizi hadisin sahih olduğunu söylemiştir. Nesâî’nin yine Ebu Hüreyre’den yaptığı bir rivayette: “O (Fatiha süresi) benimle kulum arasında taksim edilmiştir. Kuluma istediği verilmiştir” ziyadesi vardır.
İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Cibril (aleyhisselam), Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in yanında otururken yukarıda kapı sesine benzer bir ses işitti. Başını göğe doğru kaldırdı. Cibril (aleyhisselâm) dedi ki: “İşte gökten bir kapı açıldı, bugüne kadar böyle bir kapı asla açılmamıştı.” Derken oradan bir melek indi. Cibril (aleyhissalâm) tekrar konuştu: “İşte arza bir melek indi, şimdiye kadar bu melek hiç inmemişti.” Melek selam verdi ve Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e : “Sana verilen iki nuru müjdeliyorum. Bunlar, senden önce başka hiçbir peygambere verilmemişlerdi: Onların biri Fatihâ Sûresi, diğeri de Bakara Sûresi’nin son kısmı. Onlardan okuduğun her harfe mukabil sana mutlaka büyük sevap verilecektir. dedi.
Müslim, Müsâfirin 254; Nesâî, İiftihah 25.
450 – el-Berâ İbnu’l-Âzib (radıyallahu anh) buyurdular ki: Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Medine’ye gelince, önce Ensar’dan olan ecdâdının -veya dayılarının- yanına indi: O zaman namazlarını onaltı veya onyedi ay boyunca Beytu’l-Makdîs’e doğru kıldı. Ancak kıblenin Kâbe’ye doğru olmasını arzuluyordu. (Kâbe’ye doğru) kıldığı ilk namaz da ikindi namazı idi. Bu namazı Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’la birlikte ashabtan bir grup kimse kılmıştı. Bu namazı kılanlardan biri, oradan ayrılınca bir mescide rastladı. Cemaati namaz kılıyordu ve tam rükû halinde idiler. Adam onlara: “Şehâdet ederim ki Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’le Kâbe’ye doğru namaz kıldık” dedi. Cemaat oldukları yerde Kâbe’ye yöneldiler.
Müslümanların Beytu’l-Makdis’e doğru namaz kılmaları Yahudiler’i memnun ediyordu. Yüzler Kâbe’ye doğru yönelince Yahudiler bundan hiç memnun kalmadılar. Arkadan hemen şu mealdeki ayet nâzil oldu: “Yüzünü göğe çevirip durduğunu görüyoruz…” (Bakara, 144). Beyinsiz Yahudiler dedikoduya başladılar: “Uyageldikleri kıbleyi niye değiştirdiler? De ki: “Doğu da batı da Allah’ındır. Allah dilediğini doğru yola hidâyet eder” (Bakara, 144).
Buhârî, İman 30, Tefsir, Bakara 12, 18, Salat 31; Müslim, Mesâcid 11, (525); Tirmizi, Bakara (2966), Salat 252, 339; Nesai, Kıble 1 (2, 60) Salat 22, (1, 242).
451 – Müslim ve Ebu Dâvud’un Enes’ (radıyallahu anh)’ten rivayet ettikleri bir diğer hadis şöyledir: “Onlar Beytu’l-Makdis’e doğru yönelmiş halde, sabah namazının rükûunda iken, Benî Seleme’den bir adam kendilerine uğradı ve: “Kıble istikameti Kâbe’ye çevrildi” dedi. Bu sözünü iki kere tekrar ettil. Cemaat rükûda iken Kâbe’ye yöneldiler.”
Müslim, Mesâcid 15, (527); Ebu Davud, Salat 206, (1045).
452 – İbnu Abbâs (radıyallahu anh) anlatıyor: “Âyet-i kerimenin emriyle Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) kıbleyi Kâbe’ye yöneltince Müslümanlar sordular: “Ey Allah’ın Resûlü, Beytü’l-Makdis’e yönelerek namaz kılmış ve şimdi ölmüş olan kardeşlerimizin namazları ne olacak?” Bunun üzerine Cenâb-ı Hakk şu ayeti indirdi: “Senin yöneldiğin istikameti, peygambere uyanları, cayanlardan ayırd etmek için kıble yaptık. Doğrusu Allah’ın yola koyduğu kimselerden başkasına bu ağır bir şeydir. Allah imanlarınızı (ibâdetlerinizi) boşa çıkaracak değildir” (Bakara, 143).
Ebu Davud, Salat 16 (4680); Tirmizi, Tefsir, Bakara (2968).
494 – İmam Malik (rahimehumullah)’e ulaştığına göre, Ali İbnu Ebi Tâlib (radıyallahu anh)’e İbnu Abbas (radıyallahu anhüma), Kur’ân’da zikri geçen “orta namaz”a (salâtu’l-vusta) sabah namazı demişlerdir.
Muvatta, Cemâ’a 28, (1, 137). Tirmizi, bu hadisi İbnu Abbas ve İbnu Ömer’den muallak (senetsiz) olarak zikretmiştir. Tirmizî, Salât 133, (182).
495 – Zeyd İbnu Sâbit ve Hz. Aişe (radıyallahu anhümâ) “Orta namazı, öğlen namazıdır” derlerdi.
Muvatta, Cemâ’a 27, (1, 139); Tirmizi, Salat 133, (182); Ebu Dâvud, Salât 5, (411).
496 – Ebu Dâvud’un Zeyd (radıyallahu anh)’den kaydettiğine göre, Hz. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) öğle namazını zevalden sonra sıcağın en şiddetli olduğu saatte kılardı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın kıldığı namazlar içinde ashabına en zor geleni bu namaz idi. Bunun üzerine şu ayet nazil oldu: “Namazlara ve orta namazına devam edin.” Zeyd devamla dedi ki: “(Orta namazı, öğlen namazıdır, zira) bundan önce iki namaz var (birisi geceden -yatsı-, diğeri gündüzden -sabah-), ondan sonra da iki namaz var (biri gündüzden -ikindi- diğeri geceden -akşam-)”.
Ebu Davud, Salat 5, (411).
509 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Cenab-ı Hakk’ın şu mealdeki sözü nazil olunca: “İçinizdekini açıklasanız da gizleseniz de Allah sizi onunla hesâba çeker ve dilediğini bağışlar, dilediğine azab eder…” (Bakar, 284) bu ihbar Sahabe (radıyallahu anhümâ)’ye çok ağır geldi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a geldiler, diz çöküp oturdular ve dediler ki: “Ey Allah’ın elçisi, bize yapabileceğimiz işler emredildi: Namaz, oruç, cihâd ve sadaka, bunları yapıyoruz. Ama Cenâb-ı Hakk sana şu âyeti inzal buyurdu. Onu yerine getirmemiz mümkün değil.” Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) onlara: “Yani sizler de sizden önceki Yahudi ve Hıristiyanlar gibi “dinledik ama itaat etmiyoruz” mu demek istiyorsunuz? Hayır öyle değil şöyle deyin: “İşittik itaat ettik. Ey Rabbimiz affını dileriz, dönüş Sana’dır.” Cemaat bunu okuyup, dilleri ona alışınca, bir müddet sonra Cenâb-ı Hakk şu vahyi inzal buyurdu: “Peygamber ve inananlar O’na Rabbi’nden indirilene inandı. Hepsi Allah’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine inandı. “Peygamberleri arasında hiçbirini ayırdetmeyiz, işittik, itaat ettik, Rabbimiz! Affını dileriz, dönüş sanadır” dediler” (Bakara 285).
Ashab bunu yapınca Allah, önceki âyeti neshetti ve şu âyeti inzal buyurdu: “Allah kişiye ancak gücünün yeteceği kadar yükler; kazandığı iyilik lehine, ettiği kötülük de aleyhinedir. Rabbimiz! Eğer unutacak veya yanılacak olursak bizi sorumlu tutma. (Resûlullah bu duayı yapınca Allah Teâla hazretleri: Pekala, yaptım buyurmuştur). Rabbimiz bizden öncekilere yüklediğin gibi bize de ağır yük yükleme! (Allah Teâla hazretleri: Pekiyi buyurmuştur). Rabbimiz! Bize gücümüzün yetmiyeceği şeyi taşıtma (Rabb Teâla hazretleri: Pekiyi dedi). Bizi affet, bizi bağışla, bize acı. Sen Mevlâmızsın, kâfirlere karşı bize yardım et (Rabb Teâla buna da Pekiyi demiştir).
Müslim, İman 199, (125).
555 – Hz. Ali (radıyallahu anh) anlatıyor: “İbnu Avf (radıyallahu anh) bizim için yemek hazırlayarak bizi davet etti, gittik, yemeği yedik. Arkadan şarap ikram etti, içtik. Bu ziyafet şarabın haram edilmesinden önce idi. Şarab beni sarhoş etmişti. Namaz vakti gelince imam olmamı istediler. Namazda Kâfirûn suresini okudum. Ancak “sizin taptığınıza ben tapmam” diyecek yerde “biz, sizin taptığınıza taparız” şeklinde yanlış okudum. Bunun üzerine: “Ey iman edenler! Sarhoşken, ne dediğinizi bilene kadar, cünübken -yolcu olan müstesna- gusledene kadar namaza yaklaşmayın…” ayeti nazil oldu.”
Ebu Davud, Eşribe 1, (3671); Tirmizi, Tefsir, Nisa (3029). Tirmizi hadisin sahih olduğunu belirtir.
561 – Yine İbnu Abbas (radıyallahu anh) anlatıyor: “Abdurrahmân İbnu Avf ve bir kısım arkadaşları, Mekke’de Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e gelerek şöyle dediler: “Biz müşrik iken izzet ve itibarı olan kimselerdik. Müslüman olduktan sonra zelil duruma düştük. (Müsaade edin müşriklere karşı koyalım). Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) onlara: “Ben affetmekle emrolundum. Sakın müşriklerle mücâdeleye kalkmayın” dedi. Ancak, Medine’ye hicretten sonra Cenab-ı Hakk cihad emretti. Bu sefer onlar durakladılar. Bunun üzerine şu âyet nazil oldu: “Kendilerine: “Elinizi savaştan çekin, namaz kılın, zekat verin” denenleri görmedin mi? Onlara savaş farz kılındığında, içlerinden bir takımı hemen, insanlardan, Allah’tan korkar gibi hatta daha çok korkarlar ve “Rabbimiz! bize savaşı niçin farz kıldın, bizi yakın bir zamana kadar te’hir edemez miydin?” derler. Ey Muhammed de ki: “Dünya geçimliği azdır, ahiret, allah’a karşı gelmekten sakınan için hayırlıdır, size zerre kadar zulmedilmez” (Nisa, 77).
Nesâî, Cihâd 1, (6, 3).
575 – Ya’la İbnu Ümeyye anlatıyor: “Ömer İbnu’l-Hattab (radıyallahu anh)’a: “Ayet-i kerime’de: “Yerzüzünde sefere çıktığınız zaman, kâfirlerin size fenalık yapacağından endişe ederseniz, namazdan kısaltmanızda üzerinize bir vebal yoktur” (Nisa, 101) buyuruluyor. Şimdi ise halk emniyet içerisinde, buna rağmen, sefer hâlinde niye namaz kasrediliyor (kısaltılıyor)” diye sordum. Bana şu cevabı verdi:
“Senin gibi, ben de aynı şekilde merak ederek, bu meselede Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a sormuştum. Bana şu açıklamayı yapmıştı: “Namazın kısaltılması, Allah’ın sizlere yaptığı bir sadakadır. Rabbinizin sadakasını kabul edin.”
Müslim, Salatu’l-Müsafirin 4, (686); Tirmizi, Tefsir, Nisa (3037); Ebu Dâvud, Salat 270, (199); Nesâî, Taksiru’s-Salat 1 (3, 116).
576 – Ümeyye İbnu Abdillah İbnu Hâlid merhumun anlattığına göre Abdullah İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)’e şöyle demiştir:
“-Cenâb-ı Hakk âyeti kerimede: “Kafirlerin size fenalık yapacağından endişe ederseniz, namazdan kısaltmanızda üzerinize bir vebal yoktur” (Nisâ, 101) diyerek (savaş ve korku halinde) kısaltmaya izin verdiği halde, seferde namaz neye dayanılarak kısaltılır?”
İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) şu cevabı verdi:
“- Ey kardeşimoğlu! Bizler hep dalâlette iken Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize geldi ve dinimizi öğretti. Bize öğrettikleri arasında namazı sefer sırasında iki rekat kılmak da var.”
Nesai’de yer alan rivayet (Taksiru’s-Salât Fi’s-Sefer 1 (3, 117)) bu manadadır. Hadisin lafzen bu şekli Nesâî’nin es-Sünenü’l-Kübra’da yer almış olabilir.
649 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: Abdullah İbnu Übey İbni Selül öldüğü zaman oğlu (radıyallahu nah) Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın huzur-i âlîlerine çıkıp, mübarek gömleklerini babasına kefen olarak vermesini talep etti. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) talebi kabul edip verdi. Bunun üzerine, babasının cenâze namazını kıldırıvermesini talep etti. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bu talebi de kabul etti ve namaz kıldırmak üzere kalktı. Ancak, Hz. Ömer (radıyallahu anh) kalkarak Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın elbisesinden tuttu ve: “Ey Allah’ın Resulü, Rabbin seni, ona namaz kılmaktan men etmişken, sen nasıl ona namaz kılarsın?” diye müdahale etti. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Allah beni muhayyer bırakmıştır, zira: “Onların ister bağışlanmasını dile, ister dileme, birdir. Onlara yetmiş defa bağışlanma dilesen de Allah onları bağışlamayacaktır” (Tevbe, 80) buyurmaktadır. ben yetmişden de fazla bağışlama talebinde bulunacağım” dedi. Hz. Ömer (radıyallahu anh): “Ama, o münafıktır!” dedi.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buna rağmen onun ardından namaz kıldı. Bunun üzerine Cenab-ı Hakk şu ayeti inzal buyurdu: “Onlardan ölen hiç kimse için ebediyyen namaz kılmayacaksın, mezarı başında da durmayacaksın. Çünkü onlar Allah ve Resûlüne inanmadılar, fâsık olarak öldüler” (Tevbe, 84)
Hz. Ömer (radıyallahu anh) der ki: “Sonra o gün Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a karşı izhar ettiğim cür’ete hayret ettim. Allah ve Resûlü daha iyi bilirler.” (Bu son cümlenin İbnu Abbas’ın sözü olma ihtimali de mevcuttur).
Buhari, Cenaiz 85, Tefsir, Berâe 12; Müslim, Fedâilu’s-Sahâbe 25, (2400), Sıfatu’l-Münâfıkin 3, (2744); Tirmizi, Tefsir 3096 H.; Nesai, Cenaiz 69, (4, 68).
Tirmizi’nin rivayetinde şu ziyade var: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bu ayetten sonra münafıkların cenaze namazını kılmadı.”
660 – İbnu Mes’ud (radıyallahu anh) anlatıyor: “Bir adam gelerek: “Ey Allah’ın Resulü! Ben şehrin öbür tarafında bir kadına elledim, cima yapmaksızın onunla nefsimi tatmin ettim. Ve işte ben buradayım, istediğin cezayı ver” dedi.
Hz. Ömer atılarak: “Allah seni örtmüş, keşke sen de kendini örtüp açıklamasaydın” dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) hiçbir cevap vermedi. Adam kalkıp gitti. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) peşine bir adam göndererek onu çağırtıp şu ayeti okudu: “Gündüzün iki ucunda ve gecenin gündüze yakın zamanlarında namaz kıl. Doğrusu iyilikler kötülükleri giderir… Bu, öğüt kabûl edenlere bir öğüttür” (Hûd, 114). Bunun üzerine bir adam: “Ey Allah’ın Resulü bu hüküm sadece soru sahibi için mi (başkasına da şâmil mi)?” diye sordu. Resûlulah (aleyhissalâtu vesselâm): “Herkes için” cevabını verdi.
Buhari, Mevâkitu’s-Salât 4, Tefsir, Hûd 6; Müslim, Tevbe 39, (2763); Tirmizi, Tefsir, Hûd, (3111); Ebu Davud, Hudud 32, (4468.
669 – İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın arkasında çok güzel bir kadın namaz kılıyordu. Cemaatten bazıları onu görmemek için ön safa kaçıyor, (münafık ve cahil takımından) bazıları da en arka safa geliyor, rükuya vardığı zaman koltuğunun altından ona bakıyordu. Bu durum üzerine Cenab-ı Hakk şu ayeti indirdi: “Andolsun, sizden öne geçenleri de biz biliriz, geri kalanları da biz biliriz” (Hicr, 24). Nesai, İmamet (2, 118); Tirmizi Tefsir, Hicr, (3122).
680 – İbnu Ömer (radıyallahu anhüma), “Güneşin kayması (dülûku’ş-şems) anından gecenin kararmasına kadar güzelce namaz kıl” (İsra, 78) ayetinde geçen dülûku’ş-şems’ten maksad, “güneşin meyli” derdi.
Muvatta, Vukûtu’s-Salat 19, (1, 11).
689 – İbnu Abbas (radıyallahu anhüma), “… Ey Muhammed namaz kılarken sesini yükseltme, gizli de okuma, ikisi ortasında bir yol tut” (İsra, 110) ayeti hakkında şu açıklamayı yaptı:
“Bu ayet, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın gizli (tebligatta) bulunduğu sırada nazil olmuştur. O zaman sesini yükseltince müşrikler işitiyor ve Kur’ân’a onu indirene, onu getirene küfrediyorlardı. Allah Teâla Hazretleri, “Namazını açıktan yapma.” yani “açıktan, yüksek sesle okuma, ta ki müşrikler duymasın, ashabın işitmeyecek kadar da kısma” buyurarak ikisi arası, yâni seslilikle sessizlik ortası bir yol tutmasını emretti.”
Buhari, Tefsir, Benû İsrail 14, Tevhid 34, 44, 52; Müslim, Salat 145, (446); Tirmizi, Tefsir, Benû İsrail, (3144); Nesâî, Salat 80, (2, 177).
690 – Hz. Aişe (radıyallahu anha) diyor ki: “Şu ayet dua hakkında nazil olmuştur: “(Ey Muhammed) namaz kılarken sesini yükseltme, gizli de okuma…” (İsra, 110).
Buhari, Tefsir, Benû İsrail 14, Da’avât 17, Tevhid 44; Müslim, Salât 146, (447); Muvatta, Kur’ân 39, (1, 218).
736 – Hz. Enesin rivayeti Ebu Davud’da şu şekilde gelmiştir: Müslümanlar, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) zamanında) akşamla yatsı arasında nafıle namaz kılıyorlardı. Bunun üzerine “Yanları yataklarından uzaklaşır, korku ve ümid ile Rablerine dua ederler..:’ âyeti nazil oldu.”
Hasan Basri merhum: “Ayet-i kerime kıyâmu’l-leyl yani gece namazı ile ilgilidir, o kastedilmektedir” demiştir.
Ebu Dâvud, Salât 312, (1321).
740 – İbnu Abbas (radıyallahu anhûmâ): “Allah bir adamın içinde iki kalp yaratmadı…” (Ahzâb, 4) meâlindeki âyet hakkında şunu söylerdi: “Bir gün, Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) namaz kılmak için kalkmıştı, namazda bir hata yaptı. Cemaatte onunla namaz kılan münafıklar derhal: “Bakın, bunun iki kalbi var, bunlardan biri sizinle, biri onlarla (Ashabıyla)” dediler. İşte onların bu sözü üzerine bu âyet nazil oldu.”
Tirmizî, Tefsir, Ahzâb, (3197).
794 – Hz. Enes (radıyallahu anh), “Onlar gecenin (ancak) az bir kısmında uyurlardı” (Zariyat, 17) meâlindeki âyet hakkında şu açıklamayı yaptı: “Onlar akşamla yatsı arasında namaz kılarlardı.”
Bir rivayette şu ziyâde var: “Böylece yanları yataklarından uzaklaşır” (Secde,16).
Ebü Davud,Salât 312, (1322).
829 – Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: “Biz Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’le birlikte namaz kılarken yiyecek maddesi taşıyan bir kervan geldi. Cemaatte bulunanlar, (camiyi bırakıp) kervanı karşılamaya koştular. Câmide on iki kişi kaldı. Hz. Ebu Bekir ve Ömer (radıyallahu anhümâ) kalanlar arasındaydı. Bu durum üzerine şu âyet nâzil oldu. (meâlen): “Onlar bir ticâret, yahud bir oyun, bir eğlence gördükleri zaman ona yönelip dağıldılar. Seni ayakta bıraktılar. De ki: Allah nezdindeki (sevab, mü’minler için) eğlenceden de, ticâretten de hayırlıdır. Allah, rızık verenlerin en hayırlısıdır” (Cum’a, 11).
Buharî, Tefsir, Cum’a 2, Büyü 6, Cum’a 38; Müslim, Cum’a 36, (863); Tirmizî, Tefsir, Cum’a, (3308).
860 – Ebü Zerr (radıyallahu anh) anlatıyor: Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) mescidde iken huzuruna girdim. Bana:
“- Ey Ebu Zerr mescide tahiyye (selam vermek) gerekir” buyurdu. Ben:
“- Mescide verilecek selâm nedir?” diye sorunca:
” (Girince) kılacağın iki rek’at namazdır” dedi. Ben:
“- Ey Allah’ın Resûlü, Hz. İbrahim ve Hz. Musâ’nın suhuf1arında olanlardan herhangi bir şey size indirildi mi?” diye sordum, şu cevabı verdi:
” Ey Ebu Zerr! (Evet, şu mealdeki ayetler indi deyip okudu:)
“Şüphesiz iyi temizlenen ve Rabbinin adını zikredip de namaz kılan kimse umduğuna erişmiştir. Belki siz dünya hayatını (ahiretten) üstün tutarsınız. Halbuki âhiret daha hayırlı, daha süreklidir. Şüphesiz ki bunlar evvelki sâhifelerde, İbrahim ile
Müsa’nın sahifelerinde de vardır” (A’lâ,14-19).
Ben tekrar sordum:
“- Ey Allah’ın Resûlü, Hz. İbrahim ve Hz. Musa (aleyhimâsselam)’nın suhuflarında ne vardı?”
” Bunlarda, dedi, hep ibretli şeyler vardı. (meselâ şöyle denmişti):
“Ölümü görüp bildiği halde gamsız-kedersiz yaşayana şaşarım. Cehenneme kesinlikle inandığı halde gülene şaşarım. İçinde yaşayanlarla birlikte dünyanın devamlı değiştiğini görüp de ondan tatmin bulana şaşarım. Kadere inanıp da (haram-helal ayırımı yapmadan hırsla mal peşinde) yorulana şaşarım. Âhiret hesabına inanıp da o maksadla çalışmayana şaşarım.”
Rezîn ilâvesidir, ed-Dürrü’l-Mensürda (6, 341) daha uzun olarak kaydedilmiştir.
865 – İbnu Abbas (radıyallahu anhüma) anlatıyor:
“Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) namaz kılarken Ebu Cehil gelip, hiddetle:
“Ben seni bundan yasaklamadım mı? Ben seni bundan yasaklamadım mı? Ben seni bundan yasaklamadım mı?” dedi. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) namazdan çıkıp, Ebu Cehil’i (davranışı sebebiyle) sertce azarladı. Bunun üzerine Ebu Cehil:
“Biliyorsun ki Mekke’de adamı en çok olan benim (bana baskın çıkmaya gücün yetmez)” dedi. Onun bu sözüne mukâbil Cenab-ı Hakk şu âyeti inzal buyurdu: “Haydi meclisini çağırsın, biz de zebânileri çağırırız” (Alâk 17-18.)
İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ) der ki: “Allah’a kasem olsun adamlarını çağırsaydı, herifi, Allah’ın zebânileri anında yakalayacaklardı.”
Tirmizi, Tefsir, İkra (Alâk), (3346); Müslim, Sıfâtu’l-Münâfıkîn 38 (2797).
882- Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir gün mescidde iken hafıf bir uyku kestirmesi yaptı, sonra gülerek başını kaldırdı. Kendisine:
“Ey Allah’ın Resülü, niçin gülüyorsunuz?” diye sorulunca:
” Bana az önce şu süre nazil oldu” deyip besmele çekti, sonuna kadar Kevser süresini okudu:
“Bismillahirrahmanirrahim, Ey Muhammed! Doğrusu sana pek çok nimet vermişizdir. Öyleyse Rabbin için namaz kıl, kurban kes. Doğrusu adı sanı ortadan kalkacak olan, sana kin tutan kimsedir” (Kevser 1-3).
Resûlullah kıraatı tamamlayınca sordu:
“Kevser’in ne olduğunu biliyor musunuz?”
Biz:
“- Allah ve Resûlü bilir” dedik.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) açıkladı:
“Bu bir nehirdir. Rabbim onu bana vâdetmiştir. O nehir üzerinde pek çok hayırlar var. Bu bir havuzdur da. Kıyamet günü ümmetim onun başında (su içmek üzere) toplanacak. Bu havuzdaki maşrapalar gökteki yıldızlar kadar çoktur. Derken içlerinden bir kul çıkarılıp atılacak. Ben müdâhale edip: “Ey Rabbim (onu niye atıyorsun) o benim ümmetimdendir?” diyeceğim. Ancak Cenab-ı Hakk: “Bunlar senden sonra ne bid’atler işlediler senin haberin yok” diyecek.”
Buhârî, Tefsir, İnnâ a’taynake’l-kevser 1, Rikâk 53, Müslim, Salat 53, (400); Tirmizî,Tefsir, Kevser (3357), Ebü Davud, Sünnet 26, (4747, 4748); Nesâî, Salât 21, (2,133,134).
896 – Abdullah İbnu Hubeyb (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hafif bir yağmur ve karanlığa mâruz kalmıştık. Bize namaz kıldırsın diye Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı bekledik.” (Ravi der ki; Abdullah İbnu Hubeyb şu mânada birşeyler daha söyledi: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) çıktı ve:
” Söyle !” dedi. Ben:
“- Ne söyliyeyim?” diye sordum. Bunun üzerine;
” Akşama ve sabaha erince Kul hüvallahu ahad ve Muavvizeteyn sûrelerini üçer kere oku. Bu sana, her şeye karşı yeterlidir” dedi.
Nesâî, İsti’âze 1, (8, 250-253).
919 – Abdullah İbnu Amr İbni’l-Âs’ın daha önce zikri geçen: “Bana haber verildi ki sen gündüzleri oruç tutuyor, geceleri de namaz kılıyormuşsun, doğru mu?..” diye başlayan hadis bu konuya girer.
970 – Hz. Ebu Hüreyre (radıyalahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’tan bir gün sordular:
“- Ey Allah’ın Resûlü! Allah yolunda yapılan cihada hangi amel denk olur?”
” (Başka bir amelle) dedi, ona güç getiremezsiniz !”
Soruyu soranlar ikinci ve hatta üçüncü sefer tekrar sordular.
Resûlullah her seferinde aynı cevabı verip:
” (Bir başka amelle) ona güç getiremezsiniz!” dedi ve sonra şunu ilâve etti:
” Allah yolundaki mücâhidin misâli (gündüzleri ve geceleri hiç ara vermeden oruç tutup, namaz kılan, Allah’ın âyetlerine de itaatkâr olan ve Allah yolundaki mücâhid, cihaddan dönünceye kadar namaz ve oruçtan hiç gevşemeyen kimse gibidir. ”
Buharî, Cihad 2; Müslim, İmâret 110, (1878); Tirmizî, Fed ilu’l-Cihâd 1, (1619); Nesâî, Cihâd 17, (6,19); Muvatta, Cihâd 1, (2, 443).
1009 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ve askerleri (sefer sırasında) tepeleri tırmandıkça tekbir getirirler, inişe geçince de tesbihte bulunurlardı. Namaz dahi buna göre vazedildi.”
Ebu Dâvud, Cihâd 78, (2595).
1018 – Şeddâd İbnu’l-Hâd (radıyallahu anh) anlatıyor: “Bir bedevî gelerek Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a iman etti. Sonra da sordu: “Seninle hicret edeyim mi?” Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) onu ashabından birine teslim edip meşgul olmasını söyledi. Sonra yapılan gazvede Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), bir miktar ganimet elde etmişti. Bunu taksim etti ve bedevîye de bir pay ayırdı. Bedevî: “Bu nedir?” diye sordu. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Bu payı sana ayırdım” dedi. Adam: “Ben bunun için sana tâbi olmuş değilim, ben -eli ile boğazını göstererek- şuraya bir ok atılıp ölmem ve cennete gitmem için sana tâbi oldum” dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) da: “Sen Allah’a sâdık oldun mu o da sana sâdık olur (dilediğini verir)” dedi.
Askerler bir müddet durdular. Sonra düşmanla mukâtele etmek üzere kalktılar. Adamcağızı, az sonra sırtlayıp Hz.Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e getirdiler. Tam gösterdiği yere bir ok isabet etmiş ve ölmüştü. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):
“Bu, o adam mı?” diye sordu:
“Evet, odur!” dediler.
“Öyleyse o Allah’a doğru söyleyip sadâkat gösterdi, Allah da ona sadâkat gösterdi” dedi.
Adam, Resûlullah (aleyhissalâtu vessselâm)’ın cübbesi ile kefenlendi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) cenazeyi öne çıkardı, üzerine namaz kıldı. Okuduğu duadan işitilenler arasında şu da vardı: “Ey Allahım, bu senin bir kulundur. Senin yolunda hicret etmek üzere memleketinden ayrıldı. Şehid olarak öldürüldü. Ben buna şâhidlik ediyorum.”
Nesâî, Cenâiz 61, (4, 60, 61).
1053 – Zeyd İbnu Abdillah anlatıyor: “Biz Basra’da Mirbed denen yerde idik. Saçları dağınık, bir adam geldi, elinde kırmızı renkli bir deri parçası vardı. Kendisine: “- Köylüsün galiba.” dedik.
“- Evet!” dedi.
“- Elindeki şu deri parçasını bize ver (de ne var bir bakalım)!” dedik.
Hemen alıp içindekini okuduk. Şu yazılı idi: “Allah’ın Resûlü Muhammed’den Benî Züheyr İbnu Kays . Siz, şâyet Allah’tan başka ilah olmadığına ve Muhammed’in Allah’ın elçisi olduğuna şehâdet eder, namaz kılar, zekat verir, ganimetten beşte biri, Peygamberin hissesini ve safiyy payı’nı eda ederseniz, sizler Allah ve Resûlü’nün emânıyla emniyette olursunuz.
Biz: “Bu mektubu size kim yazdı?” diye sorduk. “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)!” dedi.
Ebu Dâvud, Harac 21, (2999); Nesâî, Fey 1, (7,134).
1058 – İrbâz İbnu Sâriye es-Sülemî (radıyallahu anh) anlatıyor:”Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’la Hayber Kalesi’ne indik. Beraberinde başka birçok Müslüman da vardı. Hayber’in sâhibi (lideri) cebbâr, mütekebbir birisi idi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a gelerek:
“- Ey Muhammed! Sizin eşeklerimizi kesmeye, meyvelerimizi yemeye, kadınlarımızı dövmeye hakkınız mı var?” dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bu sözlere öfkelenerek emretti:
“Ey İbnu Avf merkebine bin ve şöyle nida et: “Haberiniz olsun, cennet sâdece mü’minlere helâldir, namaz kılmak üzere toplanın!”
Râvi, devamla, der ki: “Cemaat toplandı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) onlara namaz kıldırdı. Sonra da kalkıp şunları söyledi:
” Sizden biri, (rahat) koltuğuna kurulup, Allah’ın sâdece şu Kur’ ân’da yazdıklarını mı haram ettiğini sanıyor? Haberiniz olsun, vallahi ben (Allah’ın yasaklarını) duyurdum, (Kur’ân’da olmayan hayırlar) emrettim, birçok şeylerden sizleri yasakladım; bunlar, Kur’ân in bir misli kadar ve belki de daha çoktur. Allah Teâla hazretleri, Ehl-i Kitab’ın evlerine izinsiz girmenizi helal kılmamıştır. Kadınları dövmenizi, borçlarını (olan cizyeyi) verdikten sonra meyvelerini yemenizi de helal kılmamıştır.”
Ebu Dâvud, Harâc 33, (3050).
1097 – Amr İbnu Abese (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) kıble istikametinde (sütre olarak) bir ganimet devesi bulunduğu halde gerisinde bize namaz kıldırdı. Namaz kılınca, hayvanın yan kısmından bir tutam yün aldı (elinde tutup göstererek): “Ganimetinizden humus dışında şu kadarı bile bana helâl değildir. Humus da size iâde edilecek (sizin maslahatlarınızda harcanacak)tır” dedi.”
Ebu Dâvud, Cihad 161, (2755).
1103 – Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a Bahreyn’den bir mal getirildi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):
“Bunu mescide dökün” dedi. Bu mal (şimdiye kadar) Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a gelenlerin en çok olanı idi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) namaza gitti ve mala hiç nazar etmedi. Namaz bitince gelip malın yanında durdu. Her gördüğüne ondan veriyordu. Derken amcası Abbâs (radıyallahu anh) geldi ve:
“Ey Allah’ın Resûlü, bana da ver. Zîra ben hem kendimin, hem de Akil’in (esaretten kurtuluş) fıdyesini verdim!” dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) da: “Al!” dedi.
Bunun üzerine o da torbasını iyice doldurdu. Sonra onu sırtlamaya çalıştı, ancak muvaffak olamadı.
“Ey Allah’ın Resûlü, birilerine söyle de sırtıma kaldırıversin” dedi ise de: “Hayır” cevabını aldı. Bunun üzerine; Abbâs:
“Öyleyse sen sırtıma kaldırıver!” dedi. Yine: “Hayır!” cevabını aldı. Bunun üzerine Abbâs, torbadan bir miktarını döktü, tekrar sırtlamaya çalıştı, yine kaldıramadı. Ve:
“Birilerine söyle sırtıma kaldırıversin!” dedi. “Hayır!” cevabını alınca, yine: “Öyleyse sen kaldırıver” dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselam) buna da “Hayır!” deyince Abbâs bir miktar daha boşalttı, sonra kaldırıp omuzuna koyup çekip gitti.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), Abbâs (radıyallahu anh)’taki para hırsına taaccübünden, bize görünmez oluncaya kadar gözleriyle onu takip etmişti.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) tek dirhem kalıncaya kadar oradan ayrılmadı.”
Buhârî, Salât 42, Cizye 4, Cihâd 172).
1111 – Zeyd İbnu Halid (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hayber Savaşı sırasında Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın ashâbından biri öldürülmüştü. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a haber verildi.
“Arkadaşınız üzerine namaz kılnız!” dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın sözü üzerine, halkın çehresi değişmiş, (bir soğukluk çökmüştü). Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) açıkladı:
“Arkadaşımız Allah için cihâd sırasında ganimetten çalmıştı !”
Bunun üzerine, maktülün eşyasını karıştırdık. Yahudilere ait boncuk kolyelerden iki dirhem bile etmeyen bir kolyeyi çalmış olduğunu gördük.”
Muvatta, Cihâd 23, (2, 458); Ebu Dâvud, Cihâd 143, (2710), Nesâî, Cenâiz 66, (4, 64); İbnu Mâce, Cihad 34, (2848).
1122 – El-Misver İbnu Mhreme (radıyallahu anhümâ)’ye Amr İbnu Avf (radıyallahu anh) şunu anlatmıştır: “Resûlullah (aleyhissalâm vesselâm) Ebu Ubeyde (radıyallahu anh)’yi Bahreyn’e, oranın cizyesin getirmek üzere yolladı. Mallarla dönünce Ensâr geldiğini işitti. Sabah namazını Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’le kıldılar. Namaz bitince, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın etrafını sardılar. Resûlullah (aleyhissalàtu vesselâm) tebessüm buyurdular ve: “Öyle zannediyorum, Ebu Ubeyde’nin bir şeyler getirdiğini işittiniz” dedi. Hep birlikte: “Evet!” dediler. Bunun üzerine şunları söyledi:
“Öyleyse sevinin ve sizi sevindiren şeyi ümid edin. Allah’ a yemin olsun, sizler için fakirlikten korkmuyorum. Ben size dünyanın genişlemesinden korkuyorum. Sizden öncekilere dünya genişlemişti de hemen dünya için birbirleriyle boğuşmaya başladılar ve helak oldular. Genişleyen dünyanın onlar gibi sizi de helak etmesinde korkuyorum.”
Buharî Rikâk 7, Cizye 1, Megâzî 11; Müslim, Zühd 6, (2961); Tirmizî, Kıyâmet 29, (2464).
1128 – Ebu Sellâm, sahabeden birinden rivayet etmektedir: “Cüheyne’den bir mahalle üzerine baskın yaptık. Müslümanlardan biri, (teke tek vuruşmak üzere) onlardan bir adam taleb etti. (Bir cengâver gelince) hemen kılıncıyla saldırıya geçti. Ancak hata yaptı ve kılıncı kendisine isabet etti. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):
“Ey Müslümanlar, kardeşinize (yardım edin)” diye bağırdı. Halk ona doğru koşuştu. Ama ölmüştü.
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) onu elbisesi ve kanı ile birlikte sardı, üzerine namaz kıldı ve defnetti.
“Ey Allah’ın Resûlü, bu şehid midir?” diye sordular.
“Evet o şehiddir ve ben ona bu hususta şâhidim” cevabını verdi.”
Ebu Dâvud, 40, (2539).
1130 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “(Babam) Ömer İbnu’l-Hattâb (radıyallahu anh) şehid olduğu halde yıkandı, kefenlendi, üzerine namaz kılındı.”
Muvatta, Cihad 36, (2, 463).
1195 – Nâfî anlatıyor: “İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) ihram giyerek Mekke’ye müteveccihen yola çıktığı zaman, güzel kokusu olmayan bir yağ ile yağlanırdı. Sonra Zülhuleyfe mecsidine gelir, orada (ihram için iki rek’at) namaz kılar, sonra hayvanına binerdi. Devesi (ayağa kalkıp) onu doğrultunca telbiyeye başlar ve şöyle derdi: “Ben Resûlullah’ın böyle yaptığını gördüm.”
Buharî, Hacc 28; Muvatta, Hacc 32, (1, 333).
1284 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Biz hacc aylarında, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’la birlikte, hacc için ihrama girmiş olarak, hacc gecelerinde yola çıkıp Seref nâm yere indik. Orada Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Kimin beraberinde kurbanlığı yoksa, haccını umre yapmak isteyen umreye çevirsin. Beraberinde kurbanlığı olan bunu yapmasın” dedi. Hz. Aişe sözünde devamla der ki: “Ashab’tan bazısı umreye niyet etti, bazısı da terketti. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile, gücü yerinde olan bazısının yanında kurbanlığı vardı.
(Bir ara) Resûlullah yanıma gelince beni ağlar buldu.
“Niye ağlıyorsun?” diye sordu.
“Ben ashabına söylediklerini işittim ve umre yapmaktan engel olundum!” dedim. Bunun üzerine:
“Neyin var?” diye tekrar sordu.
“Namaz kılamıyorum (hayız oldum)” dedim.
“Bu sana zarar vermez. Sen Hz. Âdem (aleyhisselâm)’in kızlarından bir kadınsın. Allah öbürlerine yazdığı kaderi sana da takdir etti, bu bir kusur sayılmaz. Sen haccına devam et. Cenab-ı Hakk inşaallah, umreyi de sana nasib edecek” dedi.
1303 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı, yedi şavttan üçünü hızlıca yaptığı ilk tavafta, Hacer-i Esved’e istilâm buyururken gördüm.”
Buharî,Hacc 56; Müslim,Hacc 232, (1261); Muvatta, Hacc 108, (1,365); Ebu Dâvud, Menâsik 51, (1891) 52, (1893); Nesâî,Hacc 152, (5, 229),153, (5,230).
Bir rivayette şöyle demiştir: “Safâ ile Merve arasında sa’y ederken sel çukurunda koşuyordu.”
Buhârî ve Müslim’in bir rivayetinde şöyle demiştir: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Haceru’l-Esved’den Haceru’l-Esved’e üç tur remel yaptı, dört tur da yürüdü, sonra iki rekât namaz kıldı, yani tavaftan sonra. Sonra da, hem haccda hem de umrede Safâ ile Merve arasında tavaf yaptı.”
1304-Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Mekke’ye geldi. Doğru Mescid-i Haram’a girdi ve Haceru’l-Esved’i istilâm buyurdu. Sonra sağ kolu üzerinde ilerleyerek üç tur remel yaptı, dört tur da yürüdü. Sonra Makam-ı İbrahim’e geldi ve “Siz de İbrahim’in makamından bir namazgâh edinin…” (Bakara 125) âyetini okudu. Ardından makam, Beytullah’la kendi arasında olacak şekilde iki rek’at namaz kıldı. Bu namazı bitirince tekrar Haceru’l-Esved’e geldi ve istilâmda bulundu.
Sonra Safâ ve Merve’ye gitti. Zannedersem orada:
“Şüphe yok ki Safâ ve Merve Allah’ın şeâirindendir” (Bakara 158) âyetini okudu.”
Müslim, Hacc 147, (1218), 235 (1263); Muvatta, Hacc 107, (4, 364); Tirmizî, Hacc 33, (856), 34, (857); Nesâî, Hacc 149, (5, 228);İbnu Mâce, Menâsik 29, (2951).
1325 – Nâfi’ anlatıyor: “İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) her yedide iki rek’at namaz kılardı.”
Buharî, Hacc 69; Muallak (senetsiz) o1arak kaydetmiştir.)
1326 – Urve (rahimehullah) anlatıyor: “İbnu’z-Zübeyr yedilerin arasını birleştirir ve yürüyüşü hızlandırırdı ve Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)’nin de böyle yaptığını söylerdi. Ancak en sonda her yedi için iki rek’at (tavaf) namazı kılardı.”
Rezîn’in ilavesidir.
1327 – Bir diğer rivayette: “İbnu Zübeyr’in “Fecirden sonra tavaf ta bulunduğu, iki rek’ât namaz kıldığı, tavaf edince hızlı yürüdüğü” belirtilir.”
Rezîn ilavesidir.
1328 – Hz. Aişe’ye hizmet eden bir kadının rivayetine göre: “Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) kendisiyle birlikte kesintisiz, yedili dört tavaf yapmış, her bir yedinin ardından kılınması gereken iki rek’atlik tavaf namazlarını en sonda ard arda kılmıştır. Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) ilâveten demiştir ki: “Her bir şavtın sonunda rükn-ü istilâm müstehabdır.”
Rezîn ilâvesidir.
1329 – Abdurrahrmân İbnu Abdi’l-Kâri anlatıyor: “Ömer İbnu’I-Hattâb (radıyallahu anh) ile, sabah namazından sonra tavaf ettik. Hz. Ömer tavafı tamamlayınca güneşe baktı ve (doğduğunu) göremedi. Devesine binip Zu-Tavâ nam mevkiye kadar geldi. Orada devesini durdurarak iki rek’at (tavaf sünnetini) kıldı.”
Muvatta, Hacc 38, (1, 369).
1330 – İsmail İbnu Ümeyye (merhum) anlatıyor: “Zührî’ye, “Atâ: “Farz namaz, iki rek’atlik tavaf namazının yerini de tutar” diyor, (ne dersiniz)?” dedim. Şu cevabı verdi: “Sünnete uymak daha iyidir. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm ) yedi şavtlık bir tavaf yaptı. Mutlaka onun için iki rek’atlik bir tavaf namazı kılmıştır.”
Buharî,Hacc 69.
1331 – Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), iki rek’atlik tavaf namazında iki İhlâs süresini yani: Kul yâ eyyuhe’l-kâfirûn ve Kul hüvallahü ehad sürelerini okudu.”
Tirmizî, Hacc 43, (869).
1338-İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Beytullah etrafındaki tavaf, namaz gibidir. Ancak bunda konuşabilirsiniz. Öyle ise, kim tavaf sırasında konuşursa sadece hayır konuşsun.”
Tirmizî, Hacc 112, (960); Nesâî, Hacc 136, (5, 222).
1341 – Ebu Dâvud’da gelen bir diğer rivayette: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Mekke’ye geldiği vakit hasta idi. Bu sebeple bineği üzerinde tavaf etti. Tavaf sırasında Rüknün karşısına her gelişte onu bastonu ile selamladı. Tavafını bitirince, devesini ıhdı ve iki rek’at namaz kıldı.” denir.
Ebü Dâvud, Menâsik 49, (1881).
1344 – Ümmü Seleme (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a hasta olduğumu söyledim. Bana: ” Öyleyse, insanların gerisinden, bir hayvan üzerinde tavaf et” dedi. Ben, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Beytullah’ın yan tarafında namaz kılarken tavaf ettim. O namazda “Ve’t-Tür ve Kitâbi’n-Mestur” süresini okuyordu.”
Buhârî, Hacc 74, 64, 71, Salât 78; Müslim, Hacc 258, (1276); Muvatta, Hacc 40, (1, 371); Ebü Dâvud, Menâsik 49, (1882); Nesâî, Hac 138, (5, 223); İbnu Mâce, Menâsik 34, (2961).
1347 – Cübeyr İbnu Mut’im (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Ey Abdümenafoğulları, sizden kim halkı idârede bir sorumluluk deruhte ederse, Beytullah’ı gündüz veya gece herhangi bir saatte ziyaret edip namaz kılanı sakın menetmesin.”
Tirmizî, Hacc 42, (868); Ebu Dâvud, Menâsik 53, (1894); Nesâî, Hacc 137, (5, 223); İbnu Mace, İkâmetu’s-Salât 149, (1254).
1348 – Ebuz-Zübeyr el Mekkî anlatıyor: “İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ)’ın ikindi namazından sonra yedi kere tavaf edip hücresine çekildiğini gördüm. Artık orada ne yaptığını (tavaf namazı kılıp kılmadığını) bilmiyorum.”
Ebu’z-Zübeyr devamla dedi ki: “Ben Beytullah’ın sabah namazından sonra, güneş doğuncaya kadar, ikindi namazından sonra da güneş batıncaya kadar boşaldığını, kimsenin tavaf etmediğini gördüm.”
Muvatta, Hacc 117, (1, 369).
1362 – Abdullah İbnu’s-Sâib in anlattığına göre, (yaşlanıp gözlerini kaybettiği vakit) İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ)’a (tavaf sırasında) refakat edip, Haceru’1-Esved’i takip eden (Haceru’1-Esved ile) kapı arasındaki kısımda (mültezem) durdurmuş bu sırada İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) kendisine: “Bana söylendiğine göre, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) işte burada namaz kılarmış” demiştir. Abdullah İbnu Sâib de “evet” demiş, bunun üzerine İbnu Abbâs, kalkıp orada namaz kılmıştır.”
Ebu Dâvud, Menâsik 55; Nesâî, Hacc 133, (5, 221).
1372 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), beraberinde Usâme İbnu Zeyd, Bilâl, Osman İbnu Talha (radıyallahu anhümâ) olduğnu halde hep beraber girip kapıyı kapadılar. Açtıkları zaman içeri ilk giren ben oldum. Bilal’le karşılaştım ve hemen Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın Kâbe’nin içerisinde namaz kılıp kılmadığını sordum.
“Evet” dedi, “iki Yemânî direk arasında.” Kaç rek’at kıldığını sormayı unuttum.”
1373 – Bir rivayette geldiğine göre (İbnu Ömer) şöyle demiştir:”Çıktığı zaman Bilâl (radıyallahu anh)’e sordum:
“Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) içerde ne yaptı?” Cevaben:
“İki direği sağına, birini de soluna aldı, üç direği de arkasına aldı. -O zaman Beytullah’ta altı direk vardı- sonra namaz kıldı.”
1374 – Bir rivayette şöyle gelmiştir: “Beytullah’a girdiği zaman soluna gelen iki direk arasında iki rek’at namaz kıldı. Sonra çıktı ve Kâbe’nin önünde iki rek’at namaz kıldı.”
1377 – Yine Müslim’de kaydedilen bir rivayette, İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) şunu söyler: “Sizler Kâbe’yi tavafla emrolundunuz, içine girmekle değil.” Ve der ki: “Üsâme (radıyallahu anh) bana, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın, Beytullah’a girdiği zaman her tarafında dua ettiğini, dışarı çıkıncaya kadar namaz kılmadığını, çıkınca Beytullah’ın önünde (kapısına yakın yerde) iki rek’at kılıp: “Bu (Beyt), kıbledir” dediğnni haber verdi.”
1378 – Buhârî’nin bir diğer rivayetinde şöyle denmiştir. “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Kâbe’ye girdi. İçeride altı direk vardı. Her bir direğin yanında bir miktar durdu, dua etti, ama namaz kılmadı.”
1379 – Nesâî’de şöyle denmiştir: “Kâbe’ye girdi ve her tarafında tesbihde bulundu. Namaz kılmadan çıktı. Makâm’ın gerisinde iki rek’at namaz kıldı.”
1380 – Nesâî’nin bir diğer rivâyeti şöyle: “Resûlullah (aleyhissalàtu vesselâm)) Kâbe’ye girdi, ilerledi. Kapıya yakın bulunan iki sütunun arasına gelince oturdu. Allah’a hamd ve senâda bulundu. Sonra kalkıp Kâbe’nin arka cihetinden karşısına gelen kısma kadar yürüdü. Alnını ve yanağını sürdü. Allah’a hamd’u senâda bulundu, dua ve istiğfar etti. Sonra Kâbe’nin her bir köşesine gitti ve her birini tekbir, tehlil, tesbih ve Allah Teâla’ya senâ, dua ve istiğfarla karşıladı.Sonra çıkıp, Beytullah’ın ön yüzünde iki rek’at namaz kıldı. Namazdan çıkınca: “Bu (Beyt), kıbledir” dedi.”
Buhâri, Hacc 51, 52, 54, Megâzî 77, 48, Salât 30,81, 96, Teheccüt 25, Cihâd 127; Müslim, Hacc 388-397 (1329-1332); Muvatta, Hacc 193, (1, 398);Ebu Dâvud, Menâsik 93, (2023); Nesâî, Mesâcid 5, (2, 33-34), Hacc 126,127,131,139 (5,216-221), Kıble 6, (5, 217).
1382 – Eslemiyye (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Hz. Osman (radıyallahu anh)’a dedim ki: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) seni çağırdığı zaman sana ne söyledi.” Bana şu cevabı verdi:
“Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bana: “Sana iki boynuzu örtmeni söylemeyi unuttum. Zîra Beytullah’da namaz kılan kimseyi meşgul edecek herhangi bir şeyin bulunması doğru değildir” dedi. ” Ebu Dâvud, Menasik 95, (2030).
1383 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Ben Kâbe’ye girip içinde namaz kılmayı çok arzu ediyordum. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ellerimden tutup beni Hıcr’a soktu ve: “Beytullah’a girmek istiyorsan burada namaz kıl. Zîra burası ondan bir parçadır. Senin kavmin Kâbe’yi (tamir maksadıyla) yeniden inşa ederken, inşaatı kısa tutup onu Beytullah’tan hâriç bıraktılar”dedi.”
Tirnizî, Hacc 48, (876); Ebu Dâvud,Menâsik 94, (2028); Nesâî, Hacc 129, (5, 219), Muvatta, Hacc 105, (1, 364). (Muvatta’nın rivayeti mânâ yönüyle mutabakat sağlar).
1385 – Nâfi ‘anlatıyor: “İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ), Kâbe’ye girdi mi, girince yüzü istikâmetinde yürür, kapıyı arkasında tutar, karşı duvarla arasında üç zira’lık mesâfe kalıncaya kadar düz yürür, (orada durup) namaz kılar, böyle davranmakla, Hz. Bilâl (radıyallahu anh)’in, “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) burada kıldı” diye haber verdiği yerde namaz kılmayı kastederdi. Ancak (İbnu Ömer) şunu da söyledi:
“- Kişinin, Beytullah’ın içerisinde, dilediği noktada namaz kılmasında bir beis yoktur!”
Buharî, Hacc 52, 51, Salât 30, 81, 96.
1403 – Üsâme İbnu Zeyd (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) güneş battığı zaman Arafat’tan (ifâza yaparak) yola çıktı. Dağ geçidine geldiği zaman deveden inip bevletti. Sonra abdest aldı. Abdesti bol su kullanarak değil, hafıfçe aldı. Ben:
“Namaz mı kılacağız ey Allah’ın Resûlü`?” diye sordum.
“Hayır, namaz önümüzde!” dedi ve devesine bindi. Müzdelife’ye gelince hayvandan indi ve yeniden abdest aldı. Bu sefer bol su kullandı.Sonra namaz başladı. Akşam namazını kıldı. Sonra herkes devesini ıhdı.Yine namaza başlandı. Bu sefer de yatsıyı kıldı. İkisi arasında başka bir namaz kılmadı.”
Buhârî, Vudü 6, 35, Hacc 93, 95; Müslim, Hacc 266, (1280). Muvatta, Hacc 19?, (1, 400-401); Ebu Dâvud, Menâsik 64, (1925); Nesâî, Mevâkît 56 (1, 292), Hacc 206, (5, 259).
1409 – Fâtıma Bintu’l-Münzir anlatıyor: “Esmâ Bintu Ebî Bekr (radıyallahu anhümâ) kendisi ve beraberindekilere Müzdelife’de sabah namazı kıldırıverecek olan kimseye, şafak söktüğü zaman kıldırmasını emredip, bineğine atlar ve Mina’ya hareket eder (yolda da) durmazdı.”
Muvatta, Hacc 175, (1, 392).
1509 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)’den anlatıldığına göre: “O, iki dağ yolu arasındaki Zu-Tuv nâm mevkide geceyi geçirir, sonra Mekke’nin yukarı yolundan şehre girerdi. Hacc veya umre yapmak niyetiyle Mekke’ye geldiği vakit, devesini doğruca Beytullah’ın kapısının yanında ıhdırırdı. Sonra (hayvandan iner) Mescid-i Harâm’a girer, Haceru’1-Esved rüknüne gelir, oradan başlayarak yedi kere Beyt’i tavaf eder ilk üçünde koşar, dördünde de yürürdü. Sonra tavaftan çıkar, evine dönmezden önce iki rek’at namaz kılar, Safâ ile Merve arasında da tavaf ta (sa’y) bulunurdu.
Hacc ve umreden çıktığı zaman, Zülhuleyfe’deki Bathâ’da devesini ıhtırırdı. Orada Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) da devesini ıhtırırdı”
Buhârî, Hacc 38, 29,148,149; Müslim, Hacc 226 (1259); Muvatta, Hacc 6, (1, 324); Ebu Dâvud, Menâsik 45, (1865); Nesâî, Hacc 103, (5,199).
1568 – Vâil İbnu Hucr İbni Rebîa (radıyallahu anh) anlatıyor; “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın sağlığında, namaz kılmak maksadıyla bir kadın evinden çıkmıştı. Yolda ona bir erkek rastladı. Kadına çullanıp ihtiyacını giderdi. Kadın bağırdı, adam ise sıvıştı gitti.
(Çığlığı üzerine) kadına bir erkek uğramıştı. Ona başından geçeni anlatıp, bir adam bana böyle böyle yaptı dedi. Sonra, bir grup muhacire rastladı, başından geçeni onlara da anlatıp: “Bir adam bana böyle yaptı!” dedi. Hep beraber yürüyüp, kadının kendisine tecavüz ettiği kimseyi yakalayıp kadına getirdiler. Kadın:
“- Evet bu odur?” dedi. Sonra adamı Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in yanına götürdüler. Resûlullah adamın recmedilmesini emrettiği sırada, kadına tecavüz etmiş olan kimse kalkıp:
“- Ey Allah’ın Resûlü, suçlu benim!” diye itirafta bulundu. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) kadına:
” Git. Allah günahlarını affetti” dedi. Zan altında kalmış olan kimseye de güzel sözler söyleyip (gönlünü aldı). Mütecavizin recmedilmesini emretti ve recmedildi.
Sonra Resûlullah şunu söyledi:
” Bu adam öyle bir tevbe ile tevbe etti ki, böyle bir tevbeyi Medine ahalisi yapsaydı kabul edilirdi.”
Tirmizî, şu ziyadede bulunmuştur: “Vâil (radıyallahu anh) Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in kadına mehir takdir edip etmediğini zikretmedi.”
Tirmizî, Hudud 22, (1452); Ebû Dâvud, Hudud 7, (4379).
1577 – Hz. Büreyde (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissâlatu vesselâm)’a, Mâiz İbnu Mâlik el-Eslemî (radıyallâhu anh) gelerek:
“- Ey Allah’ın Resûlü, ben nefsime zulmettim, zinâ fazihasını işledim, beni temizlemeni istiyorum” dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) onu reddetti (geri çevirip meselenin üzerine gitmedi). Ancak Mâiz ertesi gün tekrar geldi. Yine:
“- Ey Allah’ın Resûlü, ben zinâ fazihasını irtikab ettim!” diye ikinci sefer itirafta bulundu. Adamı ikinci sefer geri çeviren Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) adamın kavmine birisini yollayarak:
“Onun aklında bir noksanlık biliyor musunuz, normal bulmadığınız bir davranışına rastladınız mı?”diye tahkik ettirdi. Ancak hep beraber:
“Biz onu gördüğümüz kadarıyla, aramızdaki sâlih kişilere denk akıl (ve feraset) sahibi biliyoruz” dediler. Mâiz üçüncü sefer müracaatta bulundu. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) onlara yine birini göndererek adam hakkında sordurdu. Yine ne kendinde, ne aklında bir kusur olmadığını söylediler.
Adam dördüncü sefer müracaat edince, ona bir çukur kazdırdı. Taşlanmasını emretti ve taşlandı.
Râvi der ki: Gâmidiye adında bir kadın da gelerek:
“Ey Allah’ın Resûlü, beni niye reddediyorsun. Görüyorum ki, beni de Mâiz gibi geri çevirmek istiyorsun. Allah’a kasem olsun ben hamileyim de!” dedi. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm):
“Öyle ise hayır. Sen git ve çocuğu doğurunca gel” dedi. Kadın gitti çocuğu doğurunca, bir beze sarılmış olarak çocukla geldi.
“İşte çocuk, doğurdum!” dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):
“Git, sütten kesinceye kadar emdir, sonra gel!” buyurdu. Kadın gitti, o çocuğu sütten kesince çocukla birlikte geldi. Çocuğun elinde bir ekmek parçası vardı.
“Ey Allah’ın Resûlü, işte çocuk, sütten kestim, yemek de yedi” dedi.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) çocuğu alıp, Müslümanlardan birine teslim etti. Sonra bir çukur kazılmasını emir buyurdu. Göğsüne kadar derinlikte bir çukur kazıldı. Bundan sonra halka taşlamalarını emretti. Herkes taşladı. Hâlid İbnu Velid (radıyallâhu anh) elinde bir taş ilerledi, başına attı. Kan yüzüne fışkırmıştı, kadına küfretti. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Hâlid’in kadına küfrettiğini işitince:
“Ey Hâlid ağır ol!” dedi ve ilâve etti:
“Nefsimi kudret elinde tutan Zât-ı Zülcelâl’e kasem olsun, bu kadın öyle bir tevbe yaptı ki, şâyet alış-verişte sahtekârlık yapanlar aynı tevbe ile tevbe yapsalardı, onların bile mağfiretine yeterdi !”
Sonra Resûlullah (tekfın) emretti. Kadının üzerine namaz kıldırdı ve defnedildi.”
Müslim, Hudud 22, (1695); Ebü Dâvud, Hudud 24, 25, (4434, 4441).
1579 – İmrân İbnu’l-Husayn (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a Cüheyneli, zinâdan hamile kalmış bir kadın geldi ve:
“- Ey Allah’ın Resûlü! Ben bir hadd cürmü işledim, cezasını bana tatbik et” dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) da kadının velisini çağırıp:
” Buna iyi muamelede bulunun. Çocuğu doğurunca kadını bana getirin!” buyurdu. Velisi öyle yaptı. (Doğumdan sonra gelince) Resûlullah kadının elbisesini üzerine bağlamalarını emretti. Sonra taşlamalarını söyledi ve taşlandı. Üzerine cenaze namazı kıldırdı. (Bunu gören) Hz. Ömer:
“- Bu zâniye kadına namaz mı kıldırıyorsun?” dedi. Aleyhissalatu vesselam Efendimiz:
” Bu öyle bir tevbe yaptı ki, onun tevbesi Medine ahalisinden yetmiş kişiye taksim edilseydi onların hepsini rahmete bandırırdı. Sen Allah için canını vermekten daha efdâl bir amel biliyor musun?” diye cevap verdi.”
Müslim, Hudud 24, (1696); Tirmizî,Hudud 9, (1435); Ebü Dâvud, Hudud 25, (4440, 4441); Nesâî, Cenâiz 64, (4, 63).
1647 – Hz. Ebu’d-Derdâ (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Kıyâmet günü, mü’minin mizanında güzel ahlaktan daha ağır basan bir şey yoktur. Allah Teâla hazretleri, çirkin düşük söz ve davranış) sahiplerine buğzeder.”
Tirmizî, Birr 62, (2003, 2004); Ebu Dâvud, Edeb 8, (4799);
Tirmizî’nin bir rivayetinde şöyle dennıiştir: “Güzel ahlâk sahibi, ahlâkı sayesinde, namaz ve oruç sahibinin dereceisine ulaşır.”
1655 – Ebû Bürde Âmir İbnu Ebî Mîsa (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Bana, Abdullah İbnu Ömer (radıyallâhu anhüma):
“Biliyor musun babam babana ne demiş?” diye sordu. Ben: “Bilmiyorum” dedim. Bunun üzerine:
“Babam, senin babana: “Ey Ebu Musâ! Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’la olan İslâmımız, onunla olan hicretimiz, onunla olan bütün amellerimiz bizim için sâbit ve devamlı olsa, ondan sonra işlediğimiz amellerin de herbirinden başa baş kurtulsak bu seni memnun eder mi?” dedi. Baban, babama şu cevabı verdi:
“Vallahi hayır! Biz ondan sonra cihad yaptık, namaz kıldık, oruç tuttuk, çok hayırlar işledik. Bizim elimizde çok insan Müslüman oldu. Biz bütün bunların ecrini ümid ediyoruz.” Babam tekrar dedi ki:
“Fakat ben, Ömer’in ruhu yed-i kudretinde olan Zat-ı Zülcelâl’e kasem olsun, bunların bize sabit kalmasını, O’ndan sonra yaptıklarımızdan da başa baş kurtulmayı isterim.”
Ben atılıp: “Senin baban, vallahi benim babamdan daha hayırlıymış” dedim.”
Buhârî, Menâkıbu’l-Ensar 45.
1705 – Ka’b İbnu Ucre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bana şunu söyledi:
“Ey Ka’b İbnu Ucre, seni, benden sonra gelecek ümeraya karşı Allah’a sığındırırım. Kim onların kapılarına gider ve onları, yalanlarında tasdik eder, zulümlerinde onlara yardımcı olursa, o benden değildir, ben de ondan değilim; âhirette havz-ı kevserin başında yanıma da gelemez. Kim onların kapısına gitmez, yalanlarında onları tasdik etmez, zulümlerinde yardımcı olmazsa o bendendir, ben de ondanım; o kimse, havzın başında yanıma gelecektir. Ey Ka’b İbnu Ucre! Namaz bürhandır. Oruç sağlam bir kalkandır. Sadaka hataları söndürür, tıpkı suyun ateşi söndürdüğü gibi. Ey Ka’b İbnu Ucre ! Haramla biten bir ete mutlaka ateş gerekir. ”
Tirmizî, Salât 433. (614); Nesâî, Bey’ât 35, 36, (7,160).
1717 – Abdullah İbnu Selâm (radıyallâhu anh) anlatıyor:
“Hz. Osman (radıyallâhu anh) muhâsara edildiğn zaman, namaz kıldırma işine Hz. Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh)’yi tayin etti. Bâzan Hz. İbnu Abbas kıldırıyordu. Sonra, Hz. Osman (isyancılara) elçi yollayıp, benden ne istiyorsunuz? diye sordu. Onlar: “Hilâfetten ayrılmanı istiyoruz” dediler. O da: “Allah’ın bana giydirdiği bir kaftanı çıkarmam” diyerek reddetti.
“Onlar seni öldürecekler!” dediler. O:
“Beni öldürdüğünüz takdirde, ebediyyen birbirinizi sevmeyecek, düşmanla elbirlik savaşamayacaksınız. Göre göre ihtilâfa düşeceksiniz. Ey kavm, bana karşı çıkardığnnız şu ihtilâf sakın ola başınıza, sizden öncekilerin maruz kaldığı belâyı dolamasın!” dedi. İhtilâlcilerin tazyikleri artınca, cuma gününe oruçlu olarak girdi. Gün biraz ilerleyince uyudu.Uyanınca:
“Şu anda rüyamda Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı gördüm. Bana: “Akşam yanımızda iftarını yapacaksın” buyurdu” dedi.
O gün öldürüldü. Sonra Hz. Ali (radıyallâhu anh) hutbe okumak üzere kalktı. Hamd ü senâdan sonra:
“Ey insanlar, dedi, bana yaklaşın, gözlerinizi, kulaklarınızı dört açın. Şahsen ben ve sizler hepimizin fıtnenin içine düşmemizden korkuyorum. Fitne sırasında, hepimize gayret gerekecek.” Devamla dedi ki:
“Allah bu ümmeti iki edeble terbiye etti: Kitap ve Sünnet. Bunların (tatbiki hususunda), sultan nezdinde gevşeklik olamaz. Öyle ise Allah’tan korkun, aranızdaki meseleleri halledin.”
Hz. Ali (radıyallâhu anh) bunları söyleyip minberden indi ve beytü’l-maldan arta kalan servete yönelerek Müslümanlar arasında taksim etti.”
Rezîn ilâvesidir, kaynağı bulunamamıştır.
1728 – Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
“Bir kimse evine veya yatağına gir’ince hemen bir melek ve bir şeytan alelacele gelirler. Melek:
“Hayırla aç!” der. Şeytan da:
“Şerle aç!” der.
Adam, şayet (o sırada) Allah’ı zikrederse melek Şeytanı kovar ve onu korumaya başlar. Adam uykusundan uyanınca, melek ve şeytan aynı şeyi yine söylerler. Adam, şayet: “Nefsimi, ölümden sonra bana geri iade eden ve uykusunda öldürmeyen Allah hamdolsun. İzniyle yedi semayı arzın üzerine düşmekten alıkoyan Allah’a hamdolsun”dese bu kimse yatağından düşüp ölse şehit olur, kalkıp namaz kılsa faziletler içinde namaz kılmış olur.”
Rezîn ilâvesidir.
1729 – Hz.Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
“Allah’ı zikreden bir cemaatle sabah namazı vaktinden güneş doğuncaya kadar birlikte oturmam, bana İsmâil’in oğullarından dört tanesini âzad etmemden daha sevgili gelir. Allah’ı zikreden bir cemaatle ikindi namazı vaktinden güneş batımına kadar oturmam dört kişi âzad etmemden daha sevgili gelir.”
Ebû Dâvud, İlm 13, (3667).
1746 – Hz. İbnu. Mes’ud (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer (radıyallâhu anhümâ) beraber otururlarken ben namaz kılıyordum. (Namazı bitirip) oturunca, Allah’a sena ile zikretmeye başladım ve arkasından Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a salât okuyarak devam ettim. Sanra kendim. için duada bulundum. (Bu tarzımı beğenmiş olacak ki) Hz. Peygaınber (aleyhissalâtu vesselâm);
“İşte!.İstediğin veriliyor. İşte! İstediğin veriliyor” dedi.”
Tirmizî, Cum’a 64, (593).
1768 – Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) namaz için tahrime tekbirini alınca kıraate geçmezden önce bir müddet süküt buyurmuştur. Ben:
“Ey Allah’ın Resûlü, dedim, anam babam sana feda olsun, tekbir ile kıraat arasındaki süküt esnasında ne okuyorsunuz?” Bana şu cevabı verdi:
“Ey Allahım, beni hatalarımdan öyle temizle ki, kirden paklanan be-yaz elbise gibi olayım. Allahım beni, hatalarımdan su, kar ve dolu ile yıka” diyorum.”
Buhârî, Ezân 89; Müslim, Mesâcid 147, (598); Ebû Dâvud, Salât 123, (781); Nesâî, İftitâh 15, (2,128,129).
Ebû Dâvud, Nesâî (ve Buhârî’nin) rivâyetlerinin başında şu ziyade vardır: “Allahım, benimle hatalarımın arasını doğu ile batının arası gibi uzak kıl,”
1769 – İbnu Ömer (radyallahu anhumâ) anlatıyor: “Biz, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte namaz kılarken, cemaatten biri aniden:
“Allahu ekber kebîrâ, velhamdü lillâhi kesîrâ, subhânallâhi bükraten ve asîlâ (Allah, büyükte büyüktür, Allah’a hamdimiz çoktur, sabah akşam tesbihimiz Allah’adır!” dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) efendimiz:
“Bu sözleri kim söyledi?” diye sordu. Söyleyen adam:
“Ben, ey Allah’ın Resûlü” dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesellâm) efendimiz:”
“O sözler hoşuma gitti. Sema kapıları onlara açıldı” buyurdu. İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) der ki: “Söylediği günden beri o zikri okumayı hiç terketmedim.”
Müslim, Mesâcid 150, (601); Tirmizî, Daavât 137, (3586); Nesâî İftitâh 8, (2,125).
Nesâî, bir rivâyette şu ziyâdede bulunmuştur: “On iki adet meleğin, bu sözleri (yükseltmek üzere) koşuştuklarını gördüm.”
1770 – Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) namaz kılarken nefes nefese bir adam geldi ve:
“Allahu ekber, Elhamdü lillâhi hamden kesîran tayyiben mubâreken fîhi. (Allah büyüktür, çok temiz ve mübârek hamdler Allah’adır!)” dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) namazı bitirince:
“Şu kelimeleri hanginiz söyledi?” diye sordu. Cemaat bir müddet sessiz kaldı, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):
“(Kim söylediyse çekinmesin, benim desin), Zîra fena bir şey söylemiş değil)” dedi. Bunun üzerine adam:
“Ben, ey Allah’ın Resûlü!” dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) da:
“Ben on iki melek gördüm. Her biri, bu kelimeleri (Allah’ın huzuruna) kendisi yükseltmek için koşuşmuşlardı.”
Müslim, Mesâcid 149, (600); Ebû Dâvud, Salât 121, (763): Nesâî, İftitâh 19, (2,132,133).
1771 – Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) namaza başlarken tekbir getirir, sonra (bazan) şunu okurdu: “İnne salâtî ve nüsükî ve mahyâye ve memâtî lillâhi Rabbi’l-âlemîn. Lâ şerîke lehu ve bi-zâlike ümirtü ve ene evvelü’l-müslimîn. Allahümmehdinî li-ahseni’l a’mâli ve ahseni’l-ahlâki. Lâ yehdî li-ahseniha illâ ente. Ve kınî seyyie’l-a’mâl ve seyyie’l-ahlâk. Lâ yakî seyyiehâ illâ ente. (Namazım, ibâdetim hayatım ve ölümüm âlemlerin Şeriksiz Rabbi Allah içindir. Ben bununla emrolundum. Ben bu emre teslim olanların ilkiyim. Ey Allah’ım, beni amellerin ve ahlâkın en iyisine sevket. Bunların en iyisine senden başka sevkeden yoktur. Beni kötü amellerden ve kötü ahlâktan koru, bunların kötülerinden ancak sen korursun.”
Nesâî, İftitâh 16, (2,129).
1772 – Muhammed İbnu Mesleme (radıyallâhu anh)anlatıyor:
“Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) nâfile namaz kılmak için kalktığı vakit (bazan) şunu okurdu:
“Allahu ekber veccehtü vechiye li’llezî fatara’s-Semâvâti ve’1-arza hanî-fen müslimen ve mâ ene mine’l-müşrikîn… (Allah büyüktür. Yüzümü Ha-nîf ve Müslüman olarak semâvat ve arzı yaratan Allah a yönelttim. Ben müşriklerden değilim). . . “)
Devamını Hz. Câbir (radıyallâhu anh)’in rivâyetinde olduğu şekilde zikretti. Sonra şunu okudu:
“Allahümme ente’l-Meliku. Lâ ilâhe illâ ente sübhâneke ve bihamdike Allahım (kâinatın gerçek) Meliki sensin. Senden başka ilah yoktur. Seni hamdinle takdîs ederim]. ” Sonra kıraata geçti.”
Nesâî, İftitâh 17, (2,131).
1773 – Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) namaza (iftitah tekbiri ile) başlayınca şunu okurdu:
“Subhâneke Allahümme ve bi-hamdike ve tebârekesmüke ve teâlâ ceddüke ve lâ ilâhe gayruke. (Allah’ım seni her çeşit noksan sıfatlardan takdîs ederim, hamdim sanadır. Senin ismin mübârek, azametin yücedir, senden başka ilah da yoktur).”
Tirmizî, Salat 179, (243); Ebû Dâvud, Salat 122, (776); İbnu Mâce, İkâmeti’s-Salat 1, (804).
1815 – el-Hudri (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir gün Mescid’e girdi. Orada Ensâr’dan Ebü Ümâme (radıyallahu anh) denen kimse ile karşılaştı. Ona:
“Ey Ebu Ümâme, niçin seni namaz vakti dışında Mescid’de oturmuş görüyorum?” diye sordu.
“Peşimi bırakmayan bir sıkıntı ve borçlar sebebiyle ey Allah’ın Resülü” diye cevap verdi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (aleyhissalatu vesselâm):
“Sana bazı kelimeler öğreteyim mi? Bunları okursan, Allah, senden sıkıntını giderir ve borcunu öder.”
“Evet, ey Allah’ın Resülü, öğret!” dedim.
“Öyleyse, dedi, akşama çıktın mı sabaha erdin mi şu duayı oku: “AIlahım üzüntüden ve kederden sana sığınırım. Aczden ve tembellikten sana sığınırım, korkaklıktan ve cimrilikten sana sığınırım. Borcun galebe çaImasından ve insanların kahrından sana sığınırım.”
(Ebü Ümâme) der ki: “Ben bu duayı yaptım, Allah benden gamımı giderdi, borcumu ödedi.”
Ebü Dâvud, Salât 367, (1555).
1820 – Hz. İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Hz. Ali İbnu Ebi Tâlib (radıyallâhu anh) Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a gelerek: “Annem ve bâbam sana kurban olsun, şu Kur’àn göğsümde durmayıp gidiyor. Kendimi onu ezberleyecek güçte göremiyorum” dedi. Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ona şu cevabı verdi: “Ey Ebül-Hüseyin! (Bu meselede) Allah’ın sana faydalı kılacağı, öğrettiğin takdirde öğrenen kimsenin de istifade edeceği, öğrendiklerini de göğsünde sabit kılacak kelimeleri öğreteyim mi?”
Hz. Ali (radıyallâhu anh): “Evet, ey Allah’ın Rasülü, öğret bana!” dedi. Bunun üzerine Hz. Peygamber şu tavsiyede bulundu:
“Cuma gecesi (perşembeyi cumaya bağlayan gece) olunca, gecenin son üçte birinde kalkabilirsen kalk. Çünkü o an (meleklerin de hazır bulunduğu) meşhüd bir andır. O anda yapılan dua müstecabtır. Kardeşim Yà’kub da evlatlarına şöyle söyledi: “Sizin için Rabbime istiğfàr edeceğim, hele cuma gecesi bir gelsin.” Eğer o vakitte kalkamazsan gecenin ortasında kalk. Bunda da muvàffàk olamazsan gecenin evvelinde kalk. Dört rek’àt namaz kıl. Birinci rek’atte, Fâtiha ile Yà-sin süresini oku, ikinci rek’atte Fâtiha ile Hâ-mim, ed-Duhân süresini oku, üçüncü rek’atte Fâtiha ile Eliflam-mim Tenzilü’s-secde’yi oku, dördüncü rek’atte Fatiha ile Tebareke’l-Mufassal’ı oku. Teşehhüdden boşaldığın zaman Allah’a hamdet, Allah’a senayı da güzel yap, bana ve diğer peygamberlere salat oku, güzel yap. Mü’min erkekler ve mü’min kadınlar ve senden önce gelip geçen mü’min kardeşlerin için istiğfar et. Sonra bütün bu okuduğun duaların sonunda şu duayı oku:
“Allahım, bana günahları, beni hayatta baki kıldığın müddetçe ebediyen terkettirerek merhamet eyle. Bana faydası olmayan şeylere teşebbüsüm sebebiyle bana acı. Seni benden râzı kılacak şeylere hüsn-i nâzar etmemi bana nasib et. Ey semâvât ve arzın yaratıcısı olan celâl, ikram ve dil uzatılamayan izzetin sâhibi olan Allahım. Ey Allah! ey Rahman! celalin hakkı için, yüzün nuru hakkı için kitabını bana öğrettiğin gibi hıfzına da kalbimi icbâr et. Seni benden razı kılacak şekilde okumamı nasib et. Ey semâvât ve arzın yaratıcısı, celâlin ve yüzün nuru hakkı için kitabınla gözlerimi nurlandırmanı, onunla dilimi açmanı, onunla kalbimi yarmanı, göğsümü ferahlatmanı, bedenimi yıkamanı istiyorum. Çünkü, hakkı bulmakta bana ancak sen yardım edersin, onu bana ancak sen nasib edersin. Herşeye ulaşmada güç ve kuvvet ancak büyük ve yüce olan Allah’tandır. ” Ey Ebu’l-Hasan, bu söylediğimi üç veya yedi cuma yapacaksın. Allah’ın izniyle duana icâbet edilecektir. Beni hak üzere gönderen Zât-ı Zülcelâl’e‚ yemin olsun bu duayı yapan hiçbir mü’min icâbetten mahrum kalmadı.”
İbnu Abbâs (radıyallâhu anhüma) der ki: “Allah’ayemin olsun, Ali (radıyallâhu anh) beş veya yedi cuma geçti ki Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a aynı önceki mecliste tekrar gelerek:
“Ey Allah’ın Resülü! dedi, geçmişte dört beş âyet ancak öğrenebiliyordum. Kendi kendime okuyunca onlar da (aklımda durmayıp) gidiyorlardı. Bugün ise, artık 40 kadar âyet öğrenebiliyorum ve onları kendi kendime okuyunca Kitabullah sanki gözümün önünde duruyor gibi oluyor. Eskiden hadisi dinliyordum da arkadan bir tekrar etmek istediğimde aklımdan çıkıp gidiyordu. Bugün hadis dinleyip sonra onu bir başkasına istediğimde ondan tek bir harfi kaçırmadan anlatabiliyorum.
Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) bu söz üzerine Hz. Ali (radıyallâhu anh)’ye: “Ey Ebü’l-Hasan! Kâbenin Rabbine yemin olsun sen mü’minsin!” dedi.”
Tirmizi, Daavât 125, (3565).
1821 – Şeddad İbnu Evs (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) namazda şu duayı okumamızı öğretiyordu:
“Allàhım! Senden işte (dinde) sebat etmeyi, doğruluğa da azmetmeyi istiyorum. Keza nimetine şükretmeyi, sana güzel ibadette bulunmayı taleb ediyor, doğruyu konuşan bir dil, eğriliklerden uzak bir kalb diliyorum. AIIahım, senin bildiğin her çeşit şerden sana sığınıyorum, bilmekte olduğun bütün hayırları senden istiyorum, bildiğin günahlarımdan sana istiğfàr ediyorum!”
Tirmizi, Daavât 22, (3404); Nesâi, Sehv 61.
1839 – Âmir İbnu Rebia (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)ın arkasında namaz kılan birisi, namazda hapşırdı ve şu duayı okudu: “Mübarek (heyrı boI), ihlaslı ve çok hamdle Allah’a hamdederiz, tâ Rabbimiz razı oluncaya kadar; dünya ve âhiret işindeki rızasından sonra da (hamdimize devam ederiz).” Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) namazdan çıktıktan sonra: “Namazda dua okuyan kimdi?” diye sordu. Ancak okuyan kişi süküt etti. Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) tekrar sordu:
“Duayı kim okudu? Zira fena bir şey söylemedi.” Bunun üzerine adam: “Bendim, bu dua ile sâdece hayır murad ettim” dedi. Efendimiz:
“(Duanız) Rahman’ın Arşına kadar yükseldi” buyurdu.”
Ebü Dâvud, Salât 121, (770, 774); Tirmizi, Salât 296, (404); Buhâri, Ezan 115, (muhtasaran); Muvatta, Kur’àn 25, (1, 212); Nesâi, İftitah 112 (2,196).
1864 – Esmâ İbnu’I-Hakem el-Fezâri (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Hazreti Ali’yi dinledim, şöyle demişti: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’dan bir hadis dinledim mi, Allah Tealâ hazretlerinin faydalanmamı dilediği kadar ondan istifade ediyordum. Şayet bir adam O’ndan hadis rivâyet edecek olsa (gerçekten duydun mu diye) yemin ettiriyordum. Yemin edince onu tasdik edip rivâyetini kabül ediyordum.”
Hz. Ebü Bekri’s-Sıddik (radıyallâhu anh) bana şu hadisi rivâyet etti ve bu rivâyetinde Ebü Bekir doğru söyledi: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı dinledim, demişti ki: “Günah işleyip arkasından kalkıp abdest alarak iki rekat namaz kılan sonra da AIIah Teâla hazretlerine tevbe eden her insan mutlaka mağfiret olunur.” Sonra da şu ayeti okudu. (Meâlen): “Onlar fena bir şey yaptıklarında veya kendilerine zulmettiklerinde Allah’ı zikrederler, günahlarının bağışlanmasını dilerler. Günahları Allah’tan başka bağışlayan kim vardır? (Al-i İmrân 135).
Tirmizi, Tefsir Al-i İmran, (3009); Ebü Dâvud, Salât 361, (1521) İbnu Mâce İkâmetu’s-Salât 193, (1395).
2067 – Fudâle İbnu Ubeyd (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) halka namaz kıldırırken, bazı kimseler açlık sebebiyle kıyam sırasında yere yıkılırlardı. Bunlar Ashâb-ı Suffe idi. (Medine’de misâfireten bulunan) bedeviler, bunlara delirmiş derlerdi. Efendimiz namazdan çıkınca yanlarına uğrar ve:
“Eğer (bu çektiğiniz sıkıntı sebebiyIe) Allah indinde elde ettiğiniz mükâfaatı bilseydiniz, fakirlik ve ihtiyaç yönüyle daha da artmayı dilerdiniz” derdi.”
Tirmizi, Zühd 39, (2369).
2092 – Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a el ve ayaklarına kına yakmış bir muhannes getirdiler.
“Bunu niye getirdiniz, nesi var?” diye sordu. Kendisine:
“Kendisini kadınlara benzetmiştir!” dediler. Bunun üzerine Efendimiz emretti ve Naki’ nâm mevkiye sürgün edildi.
“Ey Allah’ın Resülü, onu öldürmeyelim mi?” diye soranlar olmuştu ki:
“Hayır! dedi, ben namaz kılanları öldürmekten men edildim.”
Ebü Dâvud, Edeb 61, (4928).
2131 – Ebü’l-Husayn el-Heysem İbnu Şefi anlatıyor: “Ben ve künyesi Ebu Âmir olan Meâfirli bir arkadaşım İliya (da denen Kudüs)’da namaz kılmak üzere beraberce yola çıktık. Onlara kıssa anlatan büyükleri, Ezd kabilesine mensup Ebü Reyhâne künyesini taşıyan bir Sahâbi idi.
Ebü’l-Hüsayn der ki: “Arkadaşım benden önce mescide vardı. Sonra da ben geldim ve yanına oturdum. Bana: “Ebü Reyhâne’nin anlattığına yetiştin mi?” dedi. “Hayır!” diye cevap verince: “Ben onun anlattığını dinledim, diyordu ki: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) on şeyi yasakladı:
Dişleri törpüleyip inceltmek, dövme yapmak, (erkeklerin saç ve sakallarındaki akları, kadınların yüzlerindeki tüyleri) yolması, kadının kadınla, erkeğin erkekle aynı örtü altında arada bir mânia olmadan yatması, erkeğin Acemler gibi elbisesinin alt kısmına ipek şerit ilâve etmesi, yine Acemler gibi omuzlarına alem olarak (dört parmak genişliğinden fazla) ipek koyması, yağmacılık yapması; saltanat sahibi olmayanın (Acemlerin ziyyi (süsü) durumunda olan) kaplan (derisinin) üzerine oturması ve yüzük takması.”
Ebü Dâvud, Libâs 11, (4049); Nesâî, Zînet 20, (8, 143); İbnu Mâce, Libâs 47, (3655).
2183 – İbnu Ömer ve Ka’b İbnu Malik (radıyallâhu anhüm) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir seferden dönünce önce mescide uğrardı. Orada iki rekat namaz kılar, ondan sonra evine dönerdi.” Nâfi: “İbnu Ömer de öyle yapardı” demiştir.”
Ebü Dâvud, Cihâd 178, (2781, 2782).
2295 – Ebü Ümâme (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile beraber mescidde idik. O esnada bir adam geldi ve:
“Ey Allah’ın Resülü, ben bir hadd işledim, bana cezasını ver!” dedi, Resülullah adama cevap vermedi. Adam talebini tekrar etti. Aleyhissalâtu vesselâm yine sükut buyurdu. Derken (namaz vakti girdi ve) namaz kılındı. Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) namazdan çıkınca adam yine peşine düştü, ben de adamı takip ettim. Ona ne cevap vereceğini işitmek istiyordum. Efendimiz adama:
“Evinden çıkınca abdest almış, abdestini de güzel yapmış mıydın?” buyurdu. O:
“Evet ey Allah’ın Resülü!” dedi. Efendimiz:
“Sonra da bizimle namaz kıldın mı?” diye sordu. Adam:
“Evet ey Allah’ın Resülü!” deyince, Efendimiz:
“Öyleyse Allah Teâlâ hazretleri haddini -veya günahını demişti- affetti” buyurdu.”
Buhârî, Hudüd 27, Müslim, Tevbe 44, 45, (2764, 2765); Ebü Davud, Hudüd 9, (4381).
2296 – Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Ben Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın yanında idim. Bir adam huzuruna gelerek:
“Ey Allah’ın Resülü, dedi, ben bir hadd (suçu) işledim, cezasını tatbik et!”
Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) adama (birşey) sormadı. Derken namaz vakti girdi. Resülullah’la birlikte o da namaz kıldı. Aleyhissalâtu vesselâm namazını tamamlayınca, adam yanına geldi ve:
“Ey Allah’ın Resülü! dedi, ben hadd (çeşidine giren bir suç) işledim. Bana Allah’ın Kitabını tatbik et!”
Efendimiz:
“Sen bizimle birlikte namazını eda etmedin mi?” diye sordu. Adam:
“Evet!” dedi. Efendimiz:
“Öyleyse git. Zîra Allah, senin günahını affetti” veya -hadd’ini affetti” dedi.”
Buhârî, Hudud 17; Müslim, Tevbe 44, 45, (2764, 2765), Hudüd 24, (1696).
2297 – Âsım İbnu Süfyan es-Sakafi (radıyallâhu anh)’nin anlattığına göre, bunlar Selâsil gazvesine gitmişler. Fakat fiilen gazveye iştirak edememişlerdi. Bunun üzerine kendilerini Allah yoluna verdiler. Sonra Hz. Muâviye (radıyallâhu anh)’nin yanına döndüler. Hz. Muâviye’nin yanında Ebü Eyyüb el-Ensârî ve Ukbe İbnu Âmir vardı. Âsım:
“Ey Ebü Eyyüb! dedi. Bu sene gazveyi kaçırdık. Bize, (bunun telafisi için bir çare) haber verildi. Buna göre, kim dört mescitte namaz kılarsa, günahları affedilirmiş.”
Ebü Eyyüb:
“Ey kardeşimin oğlu! dedi. Ben sana bundan daha kolayını haber vereyim. Ben Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın şu sözünü işittim: “kim emredildiği şekilde (mükemmel olarak) abdestini alır, emredildiği şekilde namazını kılarsa, önceden yapmış olduğu (kusurlu) ameli sebebiyle affolunur. ” Ey Ukbe! (Resülullah’ın tebşiri) böyleydi değil mi?”
Ukbe: “Evet!” dedi.”
Nesâî, Tahâret 108, (1, 90-91).
2298 – Ukbe İbnu Amir (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın şöyle söylediğini işittim: “Rabbin, koyun güden bir çobanın, bir dağın zirvesine çıkıp namaz için ezan okuyup sonra da namaz kılmasından hoşlanır ve AIIah Teâlâ hazretleri şöyle der:
“Benim şu kuluma bakın! Ezan okuyor, namaz kılıyor, yani benden korkuyor. Kasem olsun, kulumu affettim ve onu cennetime dahil ettim.”
Ebü Dâvud, Salât 272, (1203); Nesâî, Ezân 26, (2, 20).
2299 – İmam Mâlik (radıyallâhu anh)’e ulaştığına göre, Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurmuştur: “İstikamet üzere olun. (Bunun sevabını) siz sayamazsınız. Şunu bilin ki, en hayırlı ameliniz namazdır. (Zâhirî ue bâtînî temizliği koruyarak) abdestli olmaya ancak mü’min riayet eder.”
Muvatta, Tahâret 36, (1, 34); İbnu Mâce, Tahâret 4, (277).
2300 – Hz. Huzeyfe (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı herhangi bir şey üzecek olursa namaz kılardı.”
Ebü Dâvud, Salât 312, (1319); Nesâî, Mevâkît 46, (1, 289).
2301 – Abdullah İbnu Selmân, Resülullah (aleyhissalâtu vesselam)’ın ashabından birisinden naklediyor: “Hayberin fethedildiğii gün bir adam Hz. Peygamber’e gelerek:
“Ey Allah’ın Resülü, bugün ben öyle bir kâr ettim ki böyle bir kârı şu vadi ahalisinden hiçbiri yapmamıştır” dedi. Efendimiz:
“Bak hele! Neler de kazandın?” diye sordu. Adam:
“Ben alıp satmaya ara vermeden devam ettim. Öyle ki üçyüz okiyye kâr ettim dedi. Aleyhissalâtu vesselâm efendimiz:
“Sana kârların en hayırlısını haber vereyim mi?” diye sordu. Adam:
“O nedir, ey Allah’ın Resülü?” dedi. Efendimiz açıkladı:
“(Farz) namazdan sonra, kılacağın iki rekattir.”
Ebü Dâvud, Cihâd 180, (2785).
2302 – Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Bana kadın ve güzel koku sevdirildi, gözümün nuru namazda kılındı.”
Nesâî, İşretu’n-Nisâ 1, (7, 61).
2305 – Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Bir adam, Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a: “Allah, kullarına kaç vakit namazı farz kıldı?” diye sordu. Aleyhissalâtu vesselâm:
“AIIah, kullarIna beş vakit namazı farz kıldı” diye cevap verdi. Adam tekrar sordu:
“Bunlardan önce veya sonra başka bir şey var mı?”
“AIIah kullarına beş vakti -farz kıldı. ” Bu cevap üzerine adam, bunlar üzerine hiçbir ilavede bulunmayacağına, onlardan herhangi bir eksiltme de yapmayacağına dair yemin etti. Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm):
“Bu adam sözünde durursa mutlaka cennete girecektir!” buyurdu.”
Müslim, İman,10, (12); Tirmizî, Zekât 2, (619); Nesâi, Salât 4, (1, 228, 229) Bu metin Nesâî’dekidir.
Bu rivayeti, Müslim ve Tirmizî, Kitâbu’I-İman’da mezkur, uzun bir hadis zımnında tahric ederler.
2306 – Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a Mi’râc’a çıktığı gece elli vakit namaz farz kılındı. Sonra bu azaltılarak beşe indirildi. Sonra da şöyle hitap edildi:
“Ey Muhammed! Artık, nezdimde (hüküm kesinleşmiştir), bu söz değiştirilmez. Bu beş vakit, (Rabbinin bir lüftu olarak on misliyle kabul edilerek) senin için elli vakit sayılacaktır.”
Buhârî, Bed’ül-Halk 6, Enbiya 22, 43, Menâkıbu’l-Ensâr 42; Müslim, İman 259, (162); Tirmizî, Salât 159, (213); Nesâî, Salât 1, (1, 217-223).
2307 – İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Allah, namazı peygamberinizin diliyle hazerde dört, seferde iki, korku halinde de dört rek’at olarak farz kılmıştır.”
Müslim, Salât 5, (687); Ebü Dâvud, Salât 287, (1247); Nesâî, Taksir 1, (3,118,119).
2308 – Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: “Allah namazı (ilk defa farz ettiği zaman iki rek’at olarak farz etmişti. Sonra onu hazer için (dörde) tamamladı. Yolcu namazı ilk farz edildiği şekilde sabit tutuldu.”
Buhârî, Salât 1, Taksîru’s-Salât 5, Menâkıbu’l-Ensâr 47; Müslim, Salâtu’-Müsâfarî.n 2, (685); Muvatta, Kasru’s-Salât 8, (1,146; Ebü Dâvud, Salât 270, (1198); Nesâî, Salât 3, (1, 225).
2309 – Hz. Ömer (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Kurban bayramında kılınan namaz iki rek’attir, Fıtır (Ramazan) bayramında kılınan namaz iki rek’attir, sefer namazı iki rek’attir, cum’a namazı da iki rek’attir. Bunlar Resülullah (aleyhissalatu vesselâm)’ın lisanı üzere, tamamdır, kısaltma yoktur.”
Nesâî, Cum’a 37, (3,111), Taksir 1, (3,118), İdeyn 11, (3,183).
2310 – Abdullah İbnu Fudâle, babası (Fudâle’den) naklen anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselam)’ın bana öğrettikleri arasında: “Beş vakit namaza devam edin!” emri de vardı. Ben: “Bu beş vakit, benim meşguliyetlerimin bulunduğu anlardır. Bana (bunların yerine geçecek) cami (kapsamlı) bir şey emret, öyle ki onu yaptım mı, benden beş vakit namaz borcunun yerine geçsin!” dedim. Bunun üzerine: “Öyleyse Asreyn’e devam et!” buyurdu. Bu kelime bizim dilimizde yoktu. Bu sebeple: “Asreyn nedir?” diye sordum. “Güneş doğmazdan önceki namazla güneş batmazdan önceki namaz” buyurdu.”
Ebü Dâvud, Salât 9, (428).
2311 – Sebretü’ bnu Ma’bed (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Yedi yaşına geldi mi çocuğa namazı emredin, on yaşına geldi mi kılmadığı takdirde dövün.”
Ebü Dâvud, Salât 26, (494); Tirmizî, Salât 299, (407).
Tirmizî’nin rivayetinde “Çocuğa namazı yedi yaşında öğretin, kılmadığı takdirde on yaşında dövün” şeklindedir.
2312 – Amr İbnu’l-Âs (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Çocuklarınıza, onlar yedi yaşında iken namazı emredin. On yaşında olunca namaz(daki ihmalleri) sebebiyle onları dövün, yataklarını da ayırın.”
Ebü Dâvud, Salat 25, (495, 496).
2313 – Onun bir diğer rivayetinde şöyle denir: “Resülullah’a bundan (namazın çocuğa ne zaman emredileceğinden) sorulmuştu:
“Çocuk sağını solundan ayırmasını bildi mi ona namazı emredin” buyurdu.”
Ebü Davud, Salât 26, (497).
2314 – İbnu Ömer (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) beni Uhud savaşı sırasında teftiş etti. O zaman ondört yaşında idim, savaşa katılmama izin vermedi. Hendek savaşı sırasında da beni gördü, o zaman ben onbeş yaşında idim, bu sefer bana (cihad) izni verdi.”
Nâfi’ der ki: “Ben Ömer İbnu Abdilaziz’e uğradım, o zaman halife idi. Kendisine bu vak’ayı anlattım. Bana:
“Bu (onbeş yaş) çocukla büyüğü ayıran hududdur” buyurdu. Valilerine yazarak, onbeş yaşına basanları mükellef addetmelerini, daha küçükleri âile efradından saymalarını emretti.”
Buhârî, Şehâdât 18, Megazî 29, Müslim, İmâret 91, (1868); Tirmizî, Cihâd 31, (1711); Ebü Dâvud, Hudud 17, (4406, 4407); Nesâî, Talâk 20, (6,155).
2315 – Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Kim bir namaz unutacak olursa hatırlayınca derhal kılsın. Unutulan namazın bundan başka kefareti yoktur.”
Buhârî, Mevakîtu’s-Salât 37; Müslim, Mesâcid 314, (684); Tirmizî, Salât 131, (178); Ebü Dâvud, Salât 11, (442); Nesâî, Mevâkît 52, 53, (2, 293, 294).
2316 – Buharî ve Müslim’in bir diğer rivayetinde şöyle denmiştir: “Sizden biriniz namaz sırasında yatmış idiyse veya namaza karşı gaflet etmiş (ve unutmuş) ise, hatırlar hatırlamaz onu kılsın. Zîra Allah Teâlâ Hazretleri şöyle buyurmuştur: “Beni anmak için namaz kıl!” (Tâ-hâ 14).
Buhârî, Mevakîtu’s-Salât 37; Müslim, Mesâcid 314, (684); Tirmizî, Salât 131, (178); Ebü Dâvud, Salât 11, (442); Nesâî, Mevâkît 52, 53, (2, 293, 294).
2317 – Ebü Katâde (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah’la beraber bir gece boyu yürüdük. Cemaatten bazıları:
“Ey Allah’ın Resülü! Bize mola verseniz!” diye talepte bulundular. Efendimiz:
“Namaz vaktine uyuya kalmanızdan korkuyorum” buyurdu. Bunun üzerine Hz. Bilâl: “Ben sizi uyandırırım!” dedi. Böylece Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) mola verdi ve herkes yattı. Nöbette kalan Bilâl de sırtını devesine dayamıştı ki gözleri kapanıverdi, o da uyuyakaldı.
Güneşin doğmasıyla Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) uyandı ve:
“Ey BiIâI! Sözün ne oldu?” diye seslendi ve Hz. Bilâl: “Üzerime böyle bir uyku hiç çökmedi” diyerek cevap verdi. Aleyhissalâtu vesselâm:
“AIIah Teâlâ Hazretleri, ruhlarınızı dilediği zaman kabzeder, dilediği zaman geri gönderir. Ey BiIâI! Halka namaz için ezan oku” buyurdu. Sonra abdest aldı ve güneş yükselip beyazlaşınca kalktı, kafileye cemaatle namaz kıldırdı.”
Buhârî, Mevâkît 35, Tevhîd 31; Müslim, Mesâcid 309-311; Muvatta, Vaktu’s-Salât 25; Ebu Dâvud, Salât 11, (435-441); Tirmizî, Salât 130, (177), Tefsir, Tâ-hâ (3162); Nesâî, Mevâkît 53, 54, 55, (1, 294-298), İmâmet 47, (2,106).
2318 – Bu hadis Ebü Dâvud’un bir rivayetinde şöyle gelmiştir: “Güneşin harareti onları uyandırınca kalktılar, bir müddet yürüdüler, sonra tekrar konaklayıp abdest aldılar. Hz. Bilâl (radıyallâhu anh) ezan okudu. Sabahın iki rekatlik (sünnet) namazını kıldılar, sonra da sabah namazını (kazaen) kıldılar. Namazdan sonra hayvanlara binip yola koyuldular. Giderken birbirlerine: “Namazımızda ihmalkârlık ettik” diye yakınıyorlardı. Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm):
“Uyurken (vâki olan namaz kaçması) ihmal sayılmaz, ihmal uyanıklıktadır. Sizden biri, herhangi bir namazda gaflete düşer kaçırırsa, hatırlayınca onu hemen kılsın. Ertesi sabahın namazı da mütad vaktinde kılınır” buyurdu.”
Buhârî, Mevâkît 35, Tevhîd 31; Müslim, Mesâcid 309-311; Muvatta, Vaktu’s-Salât 25; Ebu Dâvud, Salât 11, (435-441); Tirmizî, Salât 130, (177), Tefsir, Tâ-hâ (3162); Nesâî, Mevâkît 53, 54, 55, (1, 294- 298), İmâmet 47, (2,106).
2319 – Ebü Dâvud’un bir diğer rivayetinde şöyle gelmiştir: “Namaz(ın kaçmış olmasın)dan korkarak kalktık, Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm):
“Ağır olun, ağır olun, bunda bir taksiriniz yok!” buyurdu. Güneş yükselince de:
“Sizden kim sabahın iki rekat sünnetini (mütad olarak) kılıyor idiyse yine kılsın” dedi. Bu emir üzerine kılan da, kılmayan da kalkıp sünnetini kıldı. Sonra Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) namaz için kâmet emretti. Kâmet getirildi. Efendimiz kalktı ve bize namaz kıldırdı. Namaz bitince:
“Haberiniz olsun, AIIah’a hamdediyoruz ki, bizi namazımızdan, dünyevî işlerimizden herhangi biri alıkoymuş değildir. Ancak ruhlarımız AIlahu Teâlâ’nın kabza-i tasarrufundadır, dilediği zaman onu salar. Sizden kim sabah namazına, sabahleyin mütad vaktinde kavuşursa, sabah namazıyla birlikte bir mislini de kaza etsin!” dedi.”
Buhârî, Mevâkît 35, Tevhîd 31; Müslim, Mesâcid 309-311; Muvatta, Vaktu’s-Salât 25; Ebu Dâvud, Salât 11, (435-441); Tirmizî, Salât 130, (177), Tefsir, Tâ-hâ (3162); Nesâî, Mevâkît 53, 54, 55, (1, 294-298), İmâmet 47, (2,106).
2320 – Ebü Dâvud, Tirmizî ve Nesâî’nin bir diğer rivayetinde şöyle gelmiştir: “Şunu bilin ki, uykuda ihmal sözkonusu değildir. İhmal lyani taksir), diğer bir namazın vakti girinceye kadar namazını kılmayan için mevzubahistir.”
Buhârî, Mevâkît 35, Tevhîd 31; Müslim, Mesâcid 309-311; Muvatta, Vaktu’s-Salât 25; Ebu Dâvud, Salât 11, (435-441); Tirmizî, Salât 130, (177), Tefsir, Tâ-hâ (3162); Nesâî, Mevâkît 53, 54, 55, (1, 294-298), İmâmet 47, (2,106).
2321 – Müslim’in Ebü Hüreyre’den kaydettiği bir diğer rivayette şöyle gelmiştir: “…Güneş doğuncaya kadar uyanmadı. Resülullah (aleyhissalatu vesselâm):
“Herkes bineğinin başından tutsun (ve burayı terketsin). Zîra burası bize şeytanın musallat olduğu bir yerdir!” dedi. Biz de emri yerine getirdik.”
Buhârî, Mevâkît 35, Tevhîd 31; Müslim, Mesâcid 309-311; Muvatta, Vaktu’s-Salât 25; Ebu Dâvud, Salât 11, (435-441); Tirmizî, Salât 130, (177), Tefsir, Tâ-hâ (3162); Nesâî, Mevâkît 53, 54, 55, (1, 294- 298), İmâmet 47, (2,106).
2322 – Ebü Dâvud’un Ebü Hüreyre’den kaydettiği bir rivayette şöyle denmiştir: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam):
“Size gaflet gelen bu yeri değiştirin!” buyurdu.
Buhârî, Mevâkît 35, Tevhîd 31; Müslim, Mesâcid 309-311; Muvatta, Vaktu’s-Salât 25; Ebu Dâvud, Salât 11, (435 – 441); Tirmizî, Salât 130, (177), Tefsir, Tâ-hâ (3162); Nesâî, Mevâkît 53, 54, 55, (1, 294-298), İmâmet 47, (2,106).
2323 – İbnu Abbâs (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) gecenin evvelinde yürüdü, sonuna doğru uyku molası verdi. Ancak güneş doğuncaya -veya bir kısmı ufuktan çıkıncaya- kadar uyanamadı. (Uyanınca) namazı hemen kılmadı. Güneş yükselince namazı kıldı. İşte bu orta namazdır (Salâtu’l-Vustâ).”
Nesâî, Mevâkît 55, (1, 299).
2324 – İmam Mâlik, Zeyd İbnu Eslem’den naklen anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: “Muhakkak ki, Allah, ruhlarımızı kabzetmektedir. Dilerse onu, bize bundan başka bir vakitte iade eder.”
Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) böyle söyledikten sonra Hz. Ebü Bekri’s-Sıddîk (radıyallâhu anh)’a yönelerek:
“Şeytan (bu gece) namaz kılmakta iken Bilâl’e geldi ve onu yatırdı. Uyuması için bir çocuk nasıl sallanarak avutulursa öylece onu da sallayarak uyuttu” dedi. Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) sonra Bilâl’i çağırdı. Gelince Bilâl, Resülullah’a onun Hz. Ebü Bekr’e anlattığının tıpkısını haber verdi. Hz. Ebü Bekr bu işittikleri karşısında: “Şehadet ederim ki, sen Allah’ın Resülüsün!” demekten kendini alamadı.”
Muvatta, vukütu’s-Salât 26, ( 1.14-15).
2325 – Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Hz. Ömer, Hendek savaşı sırasında bir keresinde güneş battıktan sonra geldi ve Kureyş kafirlerine küfretmeye başladı ve bu meyanda: “Ey Allah’ın Resülü dedi, güneş batmak üzereyken ikindi namazını (güç bela) kılabildim.” Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm):
“Vallâhi ikindiyi ben kılamadım!” dedi. Beraberce kalkıp Butha’ya gittik. Orada Efendimiz abdest aldı, biz de abdest aldık. Güneş battıktan sonra ikindiyi kıldı, sonra da akşamı kıldı.”
Buharî, Mevâkît 36, 38, Ezân 26, Salâtu’l-Havf 4, Megâzî 29; Müslim, Mesâcid 209, (631); Tirmizî, Salât 132, (180); Nesâî, Sehv 105, (3, 84, 85).
2326 – İbnu Mes’üd (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Müşrikler Hendek günü Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı fazlaca meşgul ederek dört vakit namazı kazaya bıraktırdılar, geceden Allah’ın dilediği bir müddet geçinceye kadar onları kılamadı. Sonra Bilâl (radıyallâhu anh)’e emretti, o da ezan okudu. Sonra kâmet getirdi. Resülullah öğleyi (kazâen) kıldı. (Bilâl tekrar) ikâmet getirdi, Resülullah ikindiyi kıldı. Sonra (Bilâl tekrar) ikâmet getirdi. Resülullah akşamı kıldı. Sonra (Bilâl yatsı için) kâmet getirdi ve Resülullah yatsıyı kıldı.”
Tirmizi, Salât 132, (179); Nesâî, Mevâkît 55, (1, 297, 298).
2327 – Nâfi’ anlatıyor: “Abdullah İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ)’e baygınlık gelmiş ve aklı gitmişti. (Bu esnada kılamadığı) namazı kaza etmedi.”
Muvatta, Vukût 24, (1,13).
İmam Mâlik der ki: “Doğruyu Allah bilir ya, bana göre bu şundan ileri gelir: “Vakit çıkmıştır. Ama vakit içinde ayılan, o vaktin namazını kılar..”
2328 – Yine Nâfi’ anlatıyor: “İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) dedi ki: “Kim bir namazı unutur ve bunu imamın arkasında namaz kılarken hatırlarsa, imam selamı verince unutmuş olduğu namazı hemen kılsın, sonra da öbür namazı (kıldığını yeniden) kılsın.”
Muvatta, Kasru’s-Salât 77, (1,168).
2329 – Hz. Câbir (radıyallâhu anh)’in anlattığına göre, Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’in şöyle söylediğini işitmiştir “Kişiyle şirk arasında namazın terki vardır.”
Müslim, İman 134, (82); Ebü Dâvud, Sünnet 15, (4678); Tirmizî, İman 9, (2622). Metin Müslim’in metnidir.
Tirmizinin metni şöyledir: “Küfürle îman arasında namazın terki vardır.”
2330 – Tirmizî ve Ebü Dâvud’un bir diğer rivayetinde: “Kulla küfür arasında namazın terki vardır.”
Tirmizî, İman 9, (2622); Ebü Dâvud, Sünnet 15, (4678); İbnu Mâce, Salât 77, (1078).
2331 – Hz. Büreyde (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Benimle onlar (münafıklar) arasındaki ahid (antlaşma) namazdır. Kim onu terkederse küfre düşer.”
Tirmizî, İman 9, (2623); Nesâî, Salât 8, (1, 231, 232); İbnu Mâce, Salât 77, (1079).
2332 – Abdullah İbnu Şakik merhum anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın Ashâb’ı ameller içerisinde sadece namazın terkinde küfür görürledi.”
Tirmizî, İman 9, (2624).
2333 – İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “İkindi namazını kaçıran bir insanın (uğradığı zarar yönünden durumu), malını ve ehlini kaybeden kimsenin durumu gibidir.”
Buhârî, Mevâkît 14; Müslim, Mesâcid 200, (626); Muvatta, Vukütu’s-Salât 21, (1,11,12); Ebü Dâvud, Salât 5, (414, 415); Tirmizî, Salât 128, (175); Nesâî, Salât 17, (1, 238).
2334 – Ebü’l-Melih (rahimehümullah) anlatıyor: “Biz bulutlu bir günde Büreyde (radıyallâhu anh) ile bir gazvede beraberdik. Dedi ki: “İkindi namazını erken kılın, zîra Resülullah (aleyhissalâtu vesselam): “Kim ikindi namazını terkederse ameli boşa gider” buyurdu.”
Buhârî, Mevâkit 15, 34; Nesâî, Salât 15, (1, 236).
2335 – Hz. Ebü Müsa (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselâm)’a bir zat gelerek namaz vakitlerini sordu. Efendimiz ona hiçbir cevap vermedi.”
(Sabah vaktinde) şafak sökünce, henüz kimse kimseyi tanıyamayacak kadar ortalık karanlık iken Bilâl’e emretti, sabah ezanını okudu.
Sonra, güneş tam tepe noktasından batıya dönme (zeval) anında yine Bilâl’e emretti, öğle ezanını okudu. Bu vakit için, -öbürlerinden daha iyi bilen- birisi: “Bu, gün ortası (nısfu’n-Nehar)” demişti. Sonra, güneş henüz yüksekte olduğu zaman emretti, Bilâl akşam narnazı için ezan okudu. Sonra ufuktaki aydınlık (şafak) kaybolunca yatsı için emretti, Bilâ! yatsı ezanını okudu. Sonra ertesi gün, sabah namazını tehir etti. O kadar geciktirdi ki, kişinin, “sabah vakti çıktı veya çıkmak üzere” demesi ânında namazı tamamladı. Sonra öğleyi tehir etti, öyle ki, öğle namazını dün ikindiyi kıldığımız âna yakın bir vakitte kıldı. Sonra ikindiyi tehir etti. Bir kimsenin, “Güneş (ikindi) kızıllığına büründü” diyebileceği bir vakitte namazdan çıktı. Sonra akşamı, nerdeyse ufuktan aydınlığın (şafak) kaybolduğu âna kadar tehir etti.”
2336 – Bir rivayette de şöyle gelmiştir: Akşamı, ikinci günde, ufuktaki aydınlığın kaybolmasından önce kıldı. Sonra yatsıyı, gecenin ilk üçte birine kadar tehir etti. Sonra sabah oldu ve soru sahibini çağırdı: “İşte namazın vakti bu iki hudud arasındadır” buyurdu.
Müslim, Mesâcid 178, (614); Ebü Dâvud, Salât 2, (395); Nesâî, Muvâkît 15, (1, 260, 261). Metin Müslim’e aittir.
2337 – Ebü Dâvud’un bir rivayetinde şöyle denmiştir: “Sabah namazını kişi arkadaşının yüzünü tanıyamayacak -veya kişi yanındakini tanımayacak- kadar (ortalığın karanlık olduğu) bir anda kıldı. Sonra ikindiyi öylesine tehir etti ki, namazdan çıktığı zaman güneş sararmıştı…”
Rivayetin sonunda Ebü Dâvud der ki: Bu hadisi rivayet edenlerden bazısı şöyle dedi: “sonra yatsıyı gece yarısına kadar tehir ederek kıldı.”
Ebü Dâvud, Salât 2, (396).
2338 – Hz. Büreyde (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Bir adam Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a namazların vaktinden sormuştu. Ona:
“Şu (önümüzdeki) iki günde namazları bizimle kıl!”buyurdu. (O gün) güneş tam tepe noktasından (batıyor) kayınca ezan için Bilâl’e emretti. O da öğle ezanını okudu. Sonra öğle için kâmet okumasını emretti. Sonra güneş yüksekte, beyaz parlak iken emretti ve ikindi için kâmet okudu. Sonra güneş batınca emretti, akşam için kâmet okudu. Sonra ufuktaki aydınlık kaybolunca emretti, yatsı için kâmet okudu. Sonra şafak sökünce
emretti sabah için kâmet okudu. İkinci gün olunca, Bilâl’e ortalığın serinlemesini beklemeyi emretti. O da öğleyi, ortalık iyice serinleyinceye kadar geciktirdi. İkindiyi, güneş yüksekten, dünkü vakitten biraz sonra kıldı. Akşamı ufuktaki beyazlık kaybolmazdan az önce kıldı. Yatsıyı gecenin üçte biri geçtikten sonra kıldı. Sabahı ortalık iyice ağarınca kıldı. Sonra:
“Namaz vakitlerinden soran kimse nerede?” diye sordu. Soru sahibi:
“Benim ey Allah’ın Resülü!” dedi.
“Namazlarınızın vakti dedi, gördüğünüz (iki vakit) arasındadır.”
Müslim, Mesâcid 176, 177, (613); Tirmizî, Salât 115, (152); Nesâî, Mevâkît 12, (1, 258).
2339 – İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Cibril (aleyhisselâm) bana, Beytullah’ın yanında, iki kere imamlık yaptı. Bunlardan birincide öğleyi, gölge ayakkabı bağı kadarken kıldı. Sonra, ikindiyi her şey gölgesi kadarken kıldı. Sonra akşamı güneş battığı ve oruçlunun orucunu açtığı zaman kıldı. Sonra yatsıyı, ufuktaki aydınlık (şafak) kaybolunca kıldı. Sonra sabahı şafak sökünce ve oruçluya yemek haram olunca kıldı. İkinci sefer öğleyi, dünkü ikindinin vaktinde herşeyin gölgesi kendisi kadar olunca kıldı. Sonra ikindiyi, herşeyin gölgesi kendisinin iki misli olunca kıldı. Sonra akşamı, önceki vaktinde kıldı. Sonra yatsıyı, gecenin üçte biri gidince kıldı. Sonra sabahı, yeryüzü ağarınca kıldı.
Sonra Cibrîl (aleyhisselam) bana yönelip:
“Ey Muhammedl Bunlar senden önceki peygamberlerin (aleyhimüssalatu vesselâm) vaktidir. Namaz vakti de bu iki vakit arasında kalan zamandır!” dedi. ”
Tirmizî, Salât 1, (149); Ebü Dâvud, Salât 2, (393).
2340 – Nesaî’nin Hz. Câbir (radıyallâhu anh)’den yaptığı bir rivayette şöyle denmiştir: “Sonra O’na (Cibrîl), Fecr uzayıp sabah olunca daha yıldızlar parlak ve cıvıl cıvıl iken geldi. Dünkü yaptığını aynen yaptı, sabah namazını kıldı. Sonra da: “Namaz vakti, işte gördüğünüz bu iki namaz arasıdır” dedi.”
Nesâi, Mevâkît 10, (1, 256).
2341 – Bir diğer rivayette şöyle denmiştir: “…Öğleyi, güneş (tepeden batıya) meyledince kıldı. (Bu sırada) gölge ayakkabı bağı kadardı. Sonra ikindiyi, gölge ayakkabı bağının misli ve adam boyu olunca kıldı. Sonra akşamı, güneş batınca kıldı. Sonra yatsıyı, ufuktaki aydınlık kaybolunca kıldı. Sonra, sabahı, şafak sökünce kıldı. Sonra ertesi günün öğlesini, gölge, adam boyu olunca kıldı. Sonra ikindiyi, kişinin gölgesi iki
misli olunca kıldı. Sonra akşamı, güneş batınca kıldı. Sonra yatsıyı, gecenin üçte birine veya yarısına doğru kıldı. Sonra sabahı kıldı ve ortalık ağardı.”
Nesâî, Mevâkît I5, 7,10,17, (1, 251, 255, 261, 263).
2342 – Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: “Bilesiniz, namazın bir ilk vakti bir de son vakti vardır. Öğle vaktinin evveli güneşin tepe noktasından batıya meyil (zeval ânıdır. Son vakti de ikindinin girdiği andır. İkindi vaktinin evveli, vaktinin girdiği andır. Vaktin sonu da güneşin sarardığı andır. Akşam vaktinin evveli, güneşin battığı andır. Vaktin sonu da ufuktaki aydınlığın (şafak) kaybolduğu andır. Yatsı vaktinin evveli, ufuğun kaybolduğu andır. Vaktin sonu da gecenin yarısıdır. Sabah vaktinin evveli fecrin (aydınlığı) doğmasıdır. Vaktin sonu da güneşin doğmasıdır.”
Tirmizî, Salât 114, (151); Müslim, Mevâkît 6, (1, 249, 250).
2343 – Muvatta’da Abdullah İbnu Râfi’ Mevla Ümmü Seleme’den kaydedilen bir rivayette şöyle denmiştir: “Abdullah İbnu Râfi’, Ebü Hüreyre’ye namazların vaktini sormuştu. Ebü Hüreyre kendisine şu açıklamayı yaptı: “Ben sana haber vereyim: Gölgen kendi mislin kadarken öğleyi kıl. İkindiyi gölgen iki mislin olunca kıl. Akşamı güneş batınca kıl. Yatsıyı seninle arana gecenin üçte biri girince kıl. Sabahı da alaca karanılıkta kıl.”
Muvatta, Vukütu’s-Salât 9, (1, 8). 6
2344 – İmam Mâlik’in anlattığına göre, Hz. Ömer valilerine şöyle yazdı: “Nazarımda işlerinizin en ehemmiyetlisi namazdır. Kim onu (farz, vacib, sünnet ve vaktine riayetle) korur ve (tam zamanında kılmaya) devam ederse dînini korumuş olur. Kim de onu(n zamanını tehir suretiyle) zayi ederse, onun dışındakileri daha çok zayi eder.”
Hz. Ömer yazısına şöyle devam etti: “Öğleyi gölge bir ziralıktan birinizin gölgesi misli oluncaya kadar kılınız. İkindiyi, güneş yüksekte, beyaz, parlak iken, hayvan binicisinin, güneş batmazdan önce iki veya üç fersahlık yol alacağı müddet içerisinde; akşamı güneş batınca; yatsıyı ufuktaki aydınlık battımı gecenin üçte birine kadar kılınız. -Kim (yatsıyı kılmadan) uyursa gözüne uyku düşmesin, kim (yatsıyı kılmadan) uyursa gözüne uyku düşmesin, kim (yatsıyı kılmadan) uyursa gözüne uyku düşmesin- Sabahı da yıldızlar parlak ve cıvıldarken kılınız.”
Muvatta, Mevâkit 6, (1, 6-7).
2345 – Muvatta’nın diğer bir rivayetinde şöyle gelmiştir: “Hz. Ömer (radıyallâhu anh), Ebü Müsa el-Eş’arî hazretlerine yazdığı bir mektupta aynı şeyi hatırlattı ve (ilaveten) şunu yazdı: “Onda -yani sabah namazında- mufassal sürelerden iki uzun süre oku.”
Muvatta, Mevâkît 7, (1, 7).
2346 – Yine benzer bir diğer rivayette şu ifade mevcuttur: Hz. Ömer, Ebü Müsa (radıyallâhu anhümâ)’ya şöyle yazdı: “. . .Yatsıyı seninle (akşam namazıyla) arana gecenin üçte biri girince kıl. Geciktirirsen gecenin yarısına kadar olsun. Sakın gafillerden olma.”
Muvatta, 8, (1, 7).
2347 – Abdullah İbnu Amr İbni’l-Âs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Öğlenin (başlama) vakti, güneşin (tepe noktasından batıya) meylettiği zamandır. Kişinin gölgesi kendi uzunluğunda olduğu müddetçe öğle vakti devam eder, yani ikindi vakti girmedikçe. İkindi vakti ise güneş sararmadıkça devam eder. Akşam vakti ufuktaki aydınlık (şafak) kaybolmadığı müddetçe devam eder. Yatsı namazının vakti orta uzunluktaki gecenin yarısına kadardır. Sabah namazının vakti ise fecrin doğmasından (yani şafağın sökmesinden) başlar, güneş doğuncaya kadar devam eder. Güneş doğdu mu namazdan vazgeç. Çünkü o, şeytanın iki boynuzu arasından doğar.”
Müslim, Mesâcid,173, (612); Ebü Dâvud, Salât 2, (396); Nesâî, Mevakît 15, (1, 260).
2348 – Ebü’l-Minhâl Seyyâr İbnu Selâme (rahimehullah) anlatıyor: “Ben ve babam birlikte Ebü Berze el-Eslemî (radıyallâhu anh)’nin yanına girdik. Babam ona: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) farz namazları nasıl kılardı?” diye sordu. Şu cevabı verdi:
“Efendimiz sizin “el-Evvel” dediğiniz öğle namazını güneş (tepe noktasından) batıya kayınca kılardı. Birimiz ikindiyi kılınca, Medîne’nin en uzak yerindeki evine dönerdi de güneş hâlâ canlılığını korurdu.
Akşam namazı hakkında ne söylediğini unuttum. Sizin atame dediğiniz yatsıyı geciktirmeyi iyi bulurdu (müstehap addederdi). Yatsıdan önce uyumayı, sonra da konuşmayı mekruh addederdi.
Kişi (yanında beraber oturduğu) arkadaşını tanıyınca sabah namazından ayrılırdı. Namazda altmış-yüz âyet miktarınca Kur’ân okurdu.”
Buhârî, Mevâkît 11, 13, 39, Ezân 104; Müslim, Mesâcid 237, (647); Ebü Dâvud, Salât 3, (398); Nesâî, Mevâkît 2, (1, 246), 20, (1, 265).
2349 – Muhammed ibnu Amr İbni’l-Hasen İbni Ali İbnu Ebî Tâlib (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Haccâc, Medîne’ye geldiğinde namazı mütad vaktinden tehir ediyordu. Bunun üzerine Câbir İbnu Abdillah (radıyallâhu anh)’a (namazların vakti hakkında) sorduk. Bize şu açıklamayı yaptı:
“Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) öğleyi hararetin şiddetli olduğu zamanda (hâcire vaktinde) kılardı. İkindiyi de güneş parlakken kılardı. Akşamı, güneş batınca; yatsıyı bazan geciktirir, bazen de öne alırdı.
Halkın toplandığını görünce tacil eder, onları ağır görünce de tehir ederdi. Sabahı da alaca karanlıkta kılardı.
Buhârî, Mevâkît 18, 21; Müsıim, Mesâcid 234, (646); Ebü Dâvud, Salât 3, (397); Nesâî, Mevâkît 18, (1, 264
2350 – Nesâî’nin Enes (radıyallâhu anh)’ten yaptığı rivayette şöyle denmiştir: “Sabahı, göz(ün görme ufku) genişleyinceye kadar kılardı.”
Nesâî 29, (1, 278).
2351 – İbnu Mes’ud (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) öğle namazı kıldığı zaman (gölgenin) miktarı, yazda üç ayaktan beş ayağa kadar idi. Kışta da beş ayaktan yedi ayağa kadardı.”
Ebü Dâvud, Salât 4, (400); Nesâî, Mevâkît 6, (1, 251).
2352 – Hz. Âişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Mü’min kadınlar Resülullah (aleyhissalatu vesselâm)’la birlikte sabah namazlarını, bürgülerine sarılmış olarak kılarlardı. Sonra, namazlarını kılınca evlerine dönerlerdi de bu esnada karanlıktan dolayı kimse de onları tanıyamazdı.”
Buhârî, Mevâkît 13, 27, Ezân 162,165; Müslim, Mesâcid 231, (645); Muvatta, Vuküt 4, (1, 5); Ebü Dâvud, Salât 8, (423); Tirmizî, Salât 116, (153); Nesâî, Mevâkît 25, (1, 271).
2353 – Yine Hz. Aişe anlatıyor: “Ben öğle namazını, ne Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) kadar, ne de Ebü Bekr ve Ömer kadar tacil edip geciktirmeyen bir başka însan tanımıyorum.”
Tirmizî, Salât, 118.
2354 – Yine Tirmizî’de Ümmü Seleme (radıyallahu anhâ)’den kaydedilen bir hadiste denmiştir ki: “Öğleyi tacilde Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) sizden daha titizdi. Siz de ikindiyi tacilde ondan daha titizsiniz.”
2355 – Habbâb (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a (secde edilen) yerin sıcaklığından şikayet ettik, ancak şikayetimizi dinlemedi.
Züheyr, Ebü İshak’a: “Şikayetiniz öğle vaktinden miydi?” diye sordu. Öbürü:
“Evet!” dedi. Ben:
“Vakit girer girmez, (yani ortalık çok sıcakken) kılınmasından mı?” diye sordum. O yine:
“Evet!” dedi.”
Müslim, Mesâcid 189, (619); Nesâî, Mevâkit 2, (1, 247).
2356 – Hz. Enes (radıyallâhu anh): “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) (yolculuk sırasında) bir yere inecek olsa, öğleyi kılmadan orayı terketmezdi” demişti. Bir adam sordu:
“Yani gün ortasında olsa da mı?”
“Evet, dedi, Enes, gün ortasında olsa da!”
Ebü Dâvud, Salât 273, (1205); Nesâi, Mevâkît 3, (1, 248).
2357 – Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) güneş odama vurduğu sırada ikindiyi kılardı.”
Ebü Dâvud’un rivayetinde şu ziyade var: “… (güneş) odamdan yükselmezden önce…”
Buhari, Mevâkît 13, Humus 4; Müslim, Mesâcid 169, (611); Ebü Dâvud, Salât 5, (407); Tirmizî, Salât 120, (159); Nesâî, Mevâkît 8, (1, 252).
2358 – Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) güneş yüksekte ve canlı iken ikindiyi kılardı. Bu esnada kişi avâli’ye (dış semtlere) gider, oraya varırdı ve hâlâ güneş yüksekliğini muhafaza ederdi. Gidilen bu avâli’den bazıları Medîne’ye dört mil uzaklıkta idi.”
Buhârî, Mevâkît 13, İ’tisâm 16; Müslim, Mesâcîd 192-197, (621-624); Muvatta, Vuküt 11, (1, 8-9); Ebü Dâvud, Salât 5, (404-405); Nesâî, Mevâkît 8, (1, 252-254).
2359 – Bir diğer rivayette şöyle gelmiştir: “Es’ad İbnu Sehl İbnu Huneyf der ki: “Biz Ömer İbnu Abdilaziz (rahimehullah) ile öğleyi kıldık. Sonra çıkıp Hz. Enes İbnu Mâlik (radıyallâhu anh)’in yanına gittik. Varınca onu ikindiyi kılıyor bulduk. Ben kendisine:-
“Ey amcacığım! Kıldığın bu namaz da ne?” diye sordum. Bana:
“Bu, ikindi namazıdır. Ve bu Resülullah (aleyhissalatu vesselâm)’Ia beraber kıldığımız namazdır” dedi.
Buhârî, Mevâkît 13, İ’tisâm 16; Müslim, Mesâcîd 192-197, (621-624); Muvatta, Vuküt 11, (1, 8-9); Ebü Dâvud, Salât 5, (404-405); Nesâî, Mevâkît 8, (1, 252-254).
2360 – Bir diğer rivayette de şöyle gelmiştir: “Resülullah (aleyhissalatu vesselam) bize ikindiyi kıldırdı. Namazdan çıkınca Efendimizin yanına Benî Seleme’den birisi geldi ve:
“Ey Allah’ın Resülü! dedi. Biz, bir deve kesmek istiyor ve sizin de kesimde hazır bulunmanızı arzu ediyoruz.”
Efendimiz “Pekala!” deyip gitti. Biz de onunla gittik. Varınca, devenin henüz kesilmediğini gördük. Kestiler, parçaladırlar. Bir miktarını pişirdiler. Güneş batmadan o eti yedik.”
Buhârî, Mevâkît 13, İ’tisâm 16; Müslim, Mesâcîd 192-197, (621-624); Muvatta, Vuküt 11, (1, 8-9); Ebü Dâvud, Salât 5, (404-405); Nesâî, Mevâkît 8, (1, 252-254).
2361 – Seleme İbnu’l-Ekvâ (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) akşamı, güneş batıp perdeye bürününce kılıyordu.”
Buhârî, Mevâkît 18; Müslim, Mesâcid 216, (636); Ebü Dâvud, Salât 6, (417); Tirmizî, Salât 122, (164).
Ebu Dâvud’un bir rivayetinde şöyle denir: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) akşamı, güneşin battığı vakitte, güneş (kursunun son) izi de ufukta kaybolunca kılıyordu.”
2362 – Râfi İbnu Hadîc (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Biz akşamı, Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte kılınca, cemaatten ayrılıp (ok atışı yapanımız olurdu da) attığı okun düştüğü yerleri rahat görebilirdi.”
Buhârî, Mevâkît 18; Müslim, Mesâcîd 217, (637).
2363 – Nesâi nin bu hususta Eslem kabîlesine mensup ashabtan bir kimseden kaydettiği beyan şöyledir: “Onlar Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte akşamı kılarlar, sonra da Medîne’nin (Mescid’e) en uzak yerinde olan ailelerine dönüp ok atışı yaparlar ve de oklarının düştüğü yerleri görürlerdi.”
Nesâî, Mevâkît 13, (1, 259).
2364 – Mersed İbnu Abdillah el-Müzenî (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Ebü Eyyüb, gâzi (mücahid) olarak yanımıza geldi. Bu sırada Ukbe İbnu Amir de Mısır’da vali idi. Ukbe, akşam namazını tehir etti. Ebü Eyyüb ona yönelerek:
“Ey Ukbe! dedi. Bu kıldırdığın namaz ne namazıdır?”
Ukbe, hatasını anlayarak:
“Meşguliyetimiz vardı” diye özür beyan etti. Ebü Eyyüb:
“Sen Resülullah (aleyhissalatu vesselâm)’ın şu sözünü işitmedin mi? Buyurmuştu ki:
“Ümmetim, akşam namazını, yıldızlar cıvıldayana kadar geciktirmedikçe hayır üzere -veya fıtrat üzere demişti- olmaktan geri kalmaz. ”
2365 – Hz. Ali İbnu Ebî Tâlib (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bana şu tembihte bulundu:
“Ey Ali, üç şey vardır, sakın onları geciktirme:
Vakti girince namaz, (hemen kıl!)
Hazır olunca cenaze, (hemen defnet!)
Kendisine denk birini bulduğun bekar kadın, (hemen evlendir!)”
Tirmizî, Salât 127, (171).
2366 – Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Kim sabah namazından bir rek’ati güneş doğmazdan önce kılabilirse, sabah namazına yetişmiş demektir. Kim ikindi namazından bir rek’ati güneş batmadan önce kılabiIirse ikindi namazına yetişmiş demektir.”
2367 – Buhârî ve Nesâî’de gelen bir diğer rivayette şöyle denmiştir: “Sizden kim, ikindi namazının bir secdesini güneş batmazdan önce kılabilirse, namazını tamamlasın, sabah namazının da bir secdesini güneş doğmazdan önce kılabilen, namazını tamamlasın.”
Ancak Nesâî (bir rivayetinde de) şöyle der: “. . iIk rekatinde kılarsa. . . ”
Buhâri, Mevâkît 28,17; Müslim, Mesâcid 163, (608); Muvatta, Vuküt 5, (1, 6); Tirmizî,
Salât 137, (186); Ebü Dâvud, Salât 5, (412); Nesâî, Mevâkît 11, (1, 257, 258), 28, (1, 273).
2368 – Yine Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Hararet şiddetlenince namazı (vakit) biraz serinleyince kılın. Çünkü, şiddetli hararet cehennemden bir kabarmadır.
Buhârî, Mevâkît 9, Bed’ü’l-Halk 10; Müslim, Mesâcid 180, (615); Muvatta, Vüküt 28, (1,16); Ebü Dâvud, Salât 4, (402); Tirmizî, Salât 7, (157); İbnu Mâce Salât 4, (677); Nesâî, Mevâkit 5 (1, 248-249).
2369 – İmam Mâlik in bir rivayetinde (Resülullah’ın şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir): “Cehennem, Rabbine (ey Rabbim! bir kısmım, diğer bir kısmımı yiyor diye) şikayet etti. Bunun üzerine Rab Teâlâ ona yılda iki kere teneffüs etmesine izin verdi: Kışta bir nefes, yazda bir nefes.
(İşte, hararetten en şiddetli hissedilen ve soğuktan en şiddetli hissedilen şey bu soluklardır).”
Buhârî, Mevâkît 8; Muvatta, Vuküt 27, (1,15).
2370 – Ebü Zerr (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Biz bir sefer sırasında Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile beraberdik. Müezzinimiz öğle namazı için ezan okumak istedi. Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ona:
“Serinlemeyi bekle!” dedi. Bir müddet geçince müezzin ezan okumak istemişti, yine ikinci ve hatta üçüncü defa:
“Serinlemeyi bekle!” dedi. (Bekledik), hatta tümseklerin (doğu cihetindeki) gölgelerini gördük. O zaman aleyhissalâtu vesselâm:
“Şiddetli hararet cehennemin bir kabarmasıdır. Öyleyse, hararet şiddetlenince öğle namazını (vakit) serinleyince kılın” dedi.
Buhârî, Mevâkît 9,10, Ezân 18; Bed’ü’l-Halk 10; Müslim, Mesâcid 184, (616); Ebü Dâvud, Salât 4, (401); Tirmizî, Salât 119, (1, 58).
2371 – Kâsım İbnu Muhammed anlatıyor: “Ben, Ashâb’ı öğle namazını aşiyy’de kılar gördüm.”
Muvatta, Vuküt 13, (1, 9).
2372 – Enes İbnu Mâlik (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) hava sıcaksa öğleyi serinleyince kılıyordu, hava serinse ta’cil (edip ilk vaktinde) kılıyordu.”
Nesâî, Mevâkît 4, (1, 248).
2373 – Ali İbnu Şeybân (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın yanına geldik. İkindi namazını, güneş gökte beyaz ve (sarılıktan arı ve) parlak olduğu müddetçe tehir ediyordu.”
Ebü Dâvud, Salât 5, (408).
2374 – Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) buyurdular ki: “Akşam yemeği hazırlanmış ise, yemeğe namazdan önce başlayın. Yemeğinizi aceleye de getirmeyin.”
Buhârî, Et’ime 58, Ezân 42; Müslim, Mesâcid 64, (557); Tirmizî, Salât 262, (353); Nesâî, İmâmet 57, (2,111).
2375 – Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurdular: “Namaz başlar ve akşam yemeği de hazır olursa akşam yemeğiyle başlayın.”
Buhârî, Et’ime 58, Ezân 42; Müslim, Mesâcid 65. (558).
2376 – İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Birinizin akşam yemeği konur, (bu sırada) namaz da başlarsa, siz akşam yemeği ile başlayın. Ondan boşalıncaya kadar acele de etmeyin.”
“İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) için yemek konunca namazın başladığı olurdu. O, yemekten boşalmadıkça namaza gelmezdi. Ancak o, imamın kıraatını dinlerdi.”
2377 – Ebü Dâuud’un bir diğer rivayetinde AbduIlah İbnu Ubeyd İbni Umeyr şunu anlatır: “İbnu’z-Zübeyr zamanında, ben Abdullah İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ)’in yanında babamla birlikte bulunuyordum. Abbâd İbnu Abdillah İbni’z-Zübeyr sordu:
“Biz işittik ki, akşam yemeğine namazdan önce başlanırmış, (doğru mu?)”
AbduIIah İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) şu cevabı verdi:
“Bak hele! Onların akşam yemekleri nasıldı? Zanneder misin ki, bu, babanın akşam yemeği gibiydi?”
Buhârî, Ezân 42; Müslim, Mesâcid 66, (559); Muvatta İsti’zân 19, (2, 971); Ebü Dâvud, Et’ime 10, (3757, 3759); Tirmizî, Salât 262, (353, 354).
2378 – Hz. Cabir (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: “Yemek veya bir başka şey için namazınızı tehir etmeyin.”
Ebü Davud, Et’ime 10, (3758).
2379 – İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) (bir gün) yatsıyı tehir etmişti. Ömer (radıyallâhu anh) çıkıp:
“Ey Allah’ın Resülü, namazı kılalım. Kadınlar ve çocuklar yattılar” dedi. Aleyhissalâtu vesselâm başı su damlıyor olduğu halde çıkıp:
“Ümmetime meşakkat vermemiş olsam yatsıyı bu vakitte kılmalarını emrederdim!” buyurdu.”
Buhârî, Mevâkît 24; Müslim, Mesâcid 225, (642); Nesâî, Mevâkît 20, (1, 265).
2380 – Hz. Enes (radıyallâhu anh)’den rivayet edilir ki, kendisine: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) yüzük kullandı mı?” diye sorulmuştur da şu cevabı vermiştir:
“Bir gece, yatsıyı gece yarısına kadar (şatru’l-leyl) tehir etti. Sonra yüzü bize dönmüş olarak yanımıza geldi -sanki şu anda yüzüğünün parıltısını görüyor gibiyim- ve şöyle dedi: “İnsanlar namazlarını kıldılar ve yattılar. Siz ise, namazı beklediğiniz müddetçe namaz kılma (sevabını almaktasınız.
Buharî, Mevâkît 25, 40, Ezân 36, 156, Libâs 48; Müslim, Mesâcid 223, (640); Nesâî, Mevâkît 21, (1, 268).
2381 – Yine Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Yatsı namazı için ikâmet okunmuştu ki bir adam: “Benim bir işim var!” diyerek araya girdi. Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) (farzı kıldırmazdan önce) kalktı, adamla hususî şekilde konuşmaya başladı. İnsanlar -veya bir kısmı- uyuyuncaya kadar konuşma uzadı. Namazı sonra kıldılar.”
Buharî, Ezân 27, 28, İstizân 48; Müslim, Hayz 126, (376); Ebü Dâvud, Salât 46, (542); Tirmizî, Salât 373, (517, 518); Nesâî, İmâmet 13, (2, 81).
2382 – Hz. Muaz İbnu Cebel (radıyallâhu anh) anlatıyor: “(Bir gece) Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı yatsı namazı için uzun müddet bekledik, ama gecikti. O kadar ki, bazıları (hane-i saadetinden) çıkmayacağı zannına düştü. İçimizden: “Namazını (evinde) kılmıştır” diyen bile oldu.
İşte biz bu hâl üzere iken Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) çıktı ve kendisine önceden tahminen söylediklerini tekrar ettiler. Bunun üzerine:
“Geceye bu namazla girin. (Bilin ki) siz bu namaz sayesinde diğer ümmetlere üstün kılındınız. Bunu sizden önceki ümmetlerden hiçbiri kılmadı” buyurdu.”
Ebü Dâvud, Salât 7, (421).
2383 – Ebü Müsa (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir gün yatsı namazını geciktirdi. Hatta gecenin çoğu gitti. Sonra çıktı ve cemaate namazlarını kıldırdı. Namazı bitirince Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) orada hazır bulunan cemaate:
“(Buradan ayrılmakta) acele etmeyin, size bir husus haber vereyim de sevinin: Bilesiniz, üzerinizdeki AIIah’ın nimetlerinden biri de şudur: Şu saatte namaz kılan sizden başka hiç kimse yok -veya sizden başka kimse şu saatte namaz kılmamıştır.-” Bu iki sözden hangisini söylemişti bilemiyoruz.”
Ebü Müsa ilaveten dedi ki: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam)’tan işittiklerimize sevinerek evlerimize döndük.
Buhârî, Mevâkît 22; Müslim, Mesâcid 224, (641).
2384 – Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) buyurdular ki: “Namazdan bir rekate yetişen namazın tamamına yetişmiş sayılır.”
Buhârî, Mevâkît 28,17; Müslim, Mesâcid 161, (607); Muvatta, Vuküt 16, (1,10); Ebü Dâvud, Salât 241, (1121); Tirmizî, Salât 377, (524); Nesâî, Mevâkît 30, (1, 274); İbnu Mâce, İkâmet 91, (1122).
2385 – İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Namazlardan herhangi bir namazın bir rekatine yetişen, o namaza yetişmiş demektir. Ancak, kaçırdığını kaza eder.”
Nesâî, Mevâkît 30, (1, 275).
2386 – Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) ölünceye kadar, hiçbir namazı son vaktinde iki kere kılmış değildir.”
Tirmizî, salât 127, (174).
2387 – İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Namazın ilk vaktinde Allah’ın rızası vardır. Son vaktinde de affı vardır.”
Tirmizî Salât 127, (172).
2388 – Râfi’ İbnu Hadic (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Sabah namazını aydınlıkta kılın.”
Tirmizi, Salat 117, (154); Ebü Dâvud, Salât 8, (424); Nesâî, Mevâkît 27, (1, 272).
2389 – Yahya İbnu Saîd (radıyallâhu anh) demiştir ki: “Musallî, (farz) namazı vakti çıkmış olan namazları da kılar. Onun vaktinde kılamayıp kaçırdığı, ehlinden de malından da daha mühim (bir kayıp)dır.”
Muvatta, Vuküt 23, (1,12).
2390 – Ümmü Ferve (radıyallâhu anhâ) -ki Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a biat edenlerden biri idi- anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a, “Hangi amel efdaldir?” diye sorulmuştu, şu cevabı verdi:
“İlk vaktinde kılınan namaz!”
Ebü Dâvud, Salât 9, (426); Tirmizî, Salât 127, (170); Müslim, İman 137, (85) Buhârî, Mevâkît 5.
2391 – Ukbe İbnu Âmir (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Üç vakit vardır ki, Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) bizi o vakitlerde namaz kılmaktan veya ölülerimizi mezara gömmekten nehyetti:
– Güneş doğmaya başladığı andan yükselinceye kadar.
– Öğleyin güneş tepe noktasına gelince, meyledinceye kadar.
– Güneş batmaya meyledip batıncaya kadar.”
Müslim, Müsâfirîn 293, (831); Ebü Davud, Cenâiz 55, (3192); Tirmizi, Cenaiz 41, (1030); Nesâi, Mevakît, 31, (1, 275, 26).
2392 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Hiç biriniz, güneşin doğması ve batması esnasında namaz kılmaya kalkmasın.”
Buhârî, Mevâkît 31, 30, Hacc 73; Müslim, Müsâfırîn 289, (838); Muvatta, Kur’ân 47, (1, 220); Nesâî, Mevâkît 33, (1, 277).
2393 – Abdullah es-Sunâbihî (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Güneş, beraberinde şeytanın boynuzu olduğu halde doğar, yükselince ondan ayrılır. Bilahare istiva edince (tepe noktasına gelince) ona tekrar mukarenet (yakınlık) peydah eder. Zevâlden sonra (tepe noktasından ayrılıp batıya meyletimi) ondan yine ayrılır. Batmaya yakın tekrar ona yakınlık peydah eder, batınca ondan ayrılır.”
Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) işte bu vakitlerde namaz kılmaktan men etti.”
Muvatta, Kur’ân 44, (1, 219); Nesâî, Mevâkît 31, (1, 275).
2394 – Amr İbnu Abese es-Sülemî (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Bir gün Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’a:
“Ey Allah’ın Resülü! dedim, Allah’a biri diğerinden daha yakın olan bir saat var mıdır -veya- Allah’ın zikri taleb edilen daha yakın bir saat var mıdır?”
“Evet, dedi, vardır. Allah’ın kula en yakın olduğu zaman gecenin son kısmıdır. Eğer bu saatte Aziz ve Celil olan Allah zikredenlerden olabilirsen ol. Zîra o saatte kılınan namaz, güneş doğuncaya kadar (meleklerin) beraberlik ve şehadetine mazhardır. Çünkü güneş şeytanın iki boynuzu arasından doğar ve bu doğma ânı kafirlerin ibadet vakitleridir. O esnada, güneş bir mızrak boyunu buluncaya ve (sarı, zayıf) ışıkları kayboluncaya kadar namazı bırak.
Bundan sonra namaz -güneş gün ortasında mızrağın tepesine gelinceye kadar- yine (meleklerin) beraberlik ve şehadetine mazhardır. Güneşin tepe noktasına gelme saati, cehennem kapılarının açıldığı ve cehennemin coşturulduğu bir saattir; namazı (eşyaların gölgesi) doğu tarafa sarkıncaya kadar terkedin.
Bundan sonra namaz -güneş batıncaya kadar- meleklerin beraberlik ve şehadetine mazhardır. Güneş, batarken de bu beraberlik ve şehadet kalmaz, çünkü o, şeytanın iki boynuzu arasında kaybolur. O sırada yapılacak ibadet kâfirlerin ibadetidir.”
Ebü Dâvud, Salât 299, (1277); Nesâî, Mevâkît 35, (1, 279, 280); Müslim, Müsâfırîn 294, (832).
2395 – Ebü Saîd (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: “Sabah namazını kıldıktan sonra güneş yükselinceye kadar artık namaz yoktur. İkindiyi kıldıktan sonra da güneş batıncaya kadar namaz yoktur.”
Buhârî, Mevâkît 31; Müslim, Müsâfirîn 288, (827); Nesâî, Mevâkît 35, (1, 277, 278).
2396 – Kütüb-i Sittenin beş kitabı tarafından İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ)’dan kaydedilen bir rivayette şöyle buyurulmuştur: “Nazarımda pek değerli birçok kimse -ki bence onların en değerlisi Hz. Ömer’di- şu hususta şâhidlik ettiler: “ResüIuIIah (aleyhissalâtu vesselâm), sabah namazından sonra güneş doğuncaya kadar, ikindi namazından sonra da batıncaya kadar namaz kılmayı yasakladı.”
Buhârî, Mevâkit 330; Müslim, Müsâfirîn 286, (826); Ebü Dâvud, Salât 299, (1276); Tirmizî, Salât 134, (183); Nesâî, Mevâkît 32, (1, 276, 277).
2397 – Nadr İbnu Abdirrahman, ceddi Muaz (radıyallâhu anh)’dan anlattığına göre, der ki: “Muaz İbnu Afrâ ile birlikte tavafta bulundum (tavaftan sonra kılınan iki rekatlik tavaf namazını) kılmadı. Kendisine:
“Namaz kılmıyor musun?” diye sordum. Şu cevabı verdi:
“Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “İkindi (namazı)ndan sonra güneş batıncaya kadar namaz yoktur. Sabah (namazın)dan sonra da güneş doğuncaya kadar namaz yoktur.”
Nesâî, Mevâkît 11, (1, 258).
2398 – Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) dedi ki: “Ömer vehme düştü (yanıldı). Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Namaz kılmak için güneşin batma ve doğma zamanını taharri etmeyin (araştırıp seçmeyin). Çünkü o, şeytanın iki boynuzu arasında doğar” diye yasakladı.”
Müslim, Müsâfirîn 295, (833); Nesâî, Mevâkît 35, (1, 279).
Müslim, şu ziyadede bulundu: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ikindiden sonraki iki rekati hiç bırakmadı.”
2399 – Cündüb İbnu’s-Seken el-Gıfârî’nin -ki bu zât Ebü Zerr (radıyallâhu anh)’dır- anlattığına göre, Kâbe’nin basamağına çıkıp şöyle demiştir.
“Beni bilen bilir, bilmeyen de bilsin ki, ben Cündüb’üm. Resülullah (aleyhissalatu vesselâm)’ı, şöyle söyler işittim: “Sabah (namazın)dan sonra güneş doğuncaya kadar namaz yoktur. İkindi namazından sonra da güneş batıncaya kadar; Mekke’de hariç, Mekke’de hariç, Mekke’de hariç.”
Rezîn ilavesidir. Bu hadis, Ahmed İbnu Hanbel’in Müsned’inden tahric edilmiştir (5,165).
2400 – Hz. Ali İbnu Ebî Tâlib (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) ikindi (namazı)ndan sonra, güneşin yüksekte olma halini istisna ederek, namaz kılmayı yasakladı.”
Ebü Dâvud, Salât 299, (1274); Nesâî, Mevâkît 36, (1, 280).
Nesâi nin rivayetinde (ibare, ifade bakımından biraz farkla) şöyle gelmiştir: “…güneşin beyaz ve parlak halde olmasını istisna ederek…”
2401 – Ebü Basra el-Gıfârî (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) el-Muhammas’ta ikindi namazı kıldırdı. Ve dedi ki:
“Bu namaz, sizden öncekilere de arz olundu, ama onlar bunu zayi ettiler. Kim buna devam ederse ecri iki kere verilecek. Şahid doğuncaya kadar; ondan sonra namaz mevcut değildir.”
Müslim, Müsâfırîn 292, (830); Nesâî, Mevâkît 14, (1, 259, 260).
2402 – es-Sâib İbnu Yezîd (radıyallâhu anh)’in anlattığına göre, “ikindiden sonra namaz kıldığı için el-Münkedir’i Hz. Ömer (radıyallâhu anh)’in dövdüğünü görmüştür.”
Muvatta, Kur’ân 50, (1, 221).
2403 – Ebü Katâde (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) cuma günü hariç, gün ortasında (nısfu’n-nehâr) namaz kılmayı mekruh addederdi ve derdi ki: “Cehennem, cuma dışında (her gün o vakitte) coşturulur.”
Ebü Dâvud, Salât 223, (1083).
2404 – Alâ İbnu Abdirrahman’ın anlattığına göre, öğle namazından çıkınca, Basra’daki evinde Enes İbnu Mâlik’e uğramıştı. Zaten evi de mescidin bitişiğindeydi. Der ki: “Huzuruna çıktığım zaman bana: “İkindiyi kıIdınız mı?” diye sordu. Ben: “Hayır, şu anda öğle namazından çıktık” dedim:
“İkindiyi kılın!” dedi. Kalkıp kıldık. Namazdan çıkınca:
“Ben, dedi, Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın şöyle söylediğini işittim: “Bu, münafıkların namazıdır, oturur, oturur şeytanın iki boynuzu arasına girinceye kadar güneşi bekler, sonra kalkıp dört rek’at gagalar. Namazda Allah’ı pek az zikreder.”
Müslim, Mesâcid 195, (622); Muvatta, Kur’ân 46, (1, 220); Ebü Dâvud, Salât 5, (413); Tirmizî, Salât 120, (160); Nesâî, Mevâkît 9, (1, 254).
2405 – İbnu Mes’üd (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Ben Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı vakti dışında sadece iki namazı kılarken gördüm: (Veda Haccı sırasında) Müzdelife’de akşamla yatsıyı birleştirerek kıldı. O gün, sabah namazını da (mütad) vaktinden önce kıldı.”
Buhârî, Hacc 97, 99; Müslim, Hacc 292, (1289).
2406 – Buhârî’nin Abdurrahman İbnu Yezîd’den kaydettiği bir diğer rivayet şöyledir: “İbnu Mes’ud (radıyallâhu anh) haccetmişti. Yatsı ezanı sırasında veya buna yakın bir zamanda Müzdelife’ye geldik. Yanındaki bir adama söyledi, ezan ve arkasından ikamet okudu. Sonra akşam namazını kıldı. Arkasından iki rekat (sünnetini) kıldı. Sonra akşam yemeğini istedi ve yedi. Arkadan bir adama emretti, ezan ve ikamet okudu, iki rekat olarak yatsıyı kıldı.
Şafak söktüğü zaman: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) şu saatte bugün ve bu yer dışında şu namazı hiç kimse kılmamıştır” dedi.
Abdullah (radıyallâhu anh) dedi ki: “İşte şu ikisi, vakti değiştirilmiş olan yegane iki namazdır. Biri akşam namazı- bu, halk Müzdelife’ye geldikten sonra kılınır; diğeri sabah namazı, bu da şafak söker sökmez kılınır.”
İbnu Mes’ud sözlerine devamla: “Ben Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın bunu yaptığını, sonra ortalık ağarıncaya kadar kaldığını gördüm” dedi. Sonra sözlerini şöyle tamamladı:
“Eğer, Emîrü’l Mü’minîn -yani Hz. Osman (radıyallâhu anh)- şu anda ifaza’da bulunsa (Mina’ya müteveccihen hareket etse) sünnete uygun hareket etmiş olur.”
(Hadisin râvisi Abdurrahman İbnu Yezîd der ki): “Bilemiyorum, İbnu Mes’ud’un bu sözü mü önce telaffuz edildi, Hz. Osman’ın (Mina’ya) hareket emri mi. . . Derhal telbiye çekmeye başladı ve bu hal, yevm-i nahirde Büyük Şeytan’a taş atılıncaya kadar devam etti.”
Buhârî, Hacc 99).
2407 – Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “İnsanlar, eğer ezan okumak ile namazın ilk safında yer almada ne (gibi bir hayır ve bereket) olduğunu bilseler, sonra da bunu elde etmek için kur’a çekmekten başka çare kalmasaydı, mutlaka kur’aya başvururlardı.”
Buhârî, Ezân 9, 32, Şehâdât 30; Müslim, Salât 129, (437); Tirmizî, Salât 166, (225); Nesâî, Mevâkît 22, (1, 269), Ezân 31, (2, 23); Muvatta, Nidâ 3, (1, 68); Cemâat 6, (1,131).
2408 – Yine Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Namaz için ezan okunduğu zaman şeytan oradan sesli sesli yellenerek uzaklaşır, ezanı duyamayacağı yere kadar kaçar. Ezan bitince geri gelir. İkamete başlanınca yine uzaklaşır, ikamet bitince geri dönüp kişi ile kalbinin arasına girer ve şunu hatırla, bunun düşün diye aklında daha önce hiç olmayan şeylerle vesvese verir. Öyle ki (buna kapılan) kişi kaç rekat kıldığını bilemeyecek hale gelir.”
Buhârî, Ezân 4, Amel fı’s-Salât 18, Sehv 6, Bed’ü’I-Halk 11; Müslim, Salât 19, (389), Mesâcid 83, (389); Ebü Dâvud, Salât 31, (516); Muvatta, Nidâ 6, (1, 69); Nesâi, Ezân 30, (2, 21).
2409 – Müslim’in diğer bir rivayetinde şöyle denmiştir: “Şeytan namaz için okunan ezanı işitti mi kaçar. Müezzinin sesini işitmemek için sesli sesli yellenir. (Ezan bitip müezzin) susunca geri döner ve vesvese verir. İkameti işittiği zaman, müezzini duymamak için gider, susunca geri döner ve vesvese verir.”
Müslim, Salât 16, (389); Buhârî, Ezân 4.
2410 – Hz. Cabir (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın şöyle söylediğini işittim: “Şeytan namaz için okunan ezanı işitince Ravhâ nâm yere kadar gider.”Müslim, Salât 15, (388).
2413 – Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Ezanı işittiği zaman kim: “Allâhümme Rabbe hâzihi’d-da’veti’t-tâmme ve’s-salâti’I-kâime âti Muhammedeni’I-Vesîlete ve’I-fadîlete veb’ashu makâmen mahmüdeni’Ilezî va’adtehu. (Ey bu eksiksiz davetin ve kılınan namazın sahibi! Muhammed’e‚ Vesîle’yi ve fazîleti ver. O’nu, va’adettiğin -bir rivayette va’adettiğin üzere- makam-ı Mahmüd üzere ba’s et (dirilt)” derse, ona Kıyâmet günü mutlaka şefaatim helal olur.”
Buhârî, Ezân 8; Ebü Dâvud, Salât 28, (529); Tirmizî, Salât 157, (211); Nesâi, Ezân 38, (2, 26); İbnu Mâce, Ezârı 4, (722).
2420 – Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Müezzin, sesinin gittiği yer boyunca mağfiret olunur. Yaş ve kuru herşey onun lehinde şehadet eder, namaza katılan kimseye yirmibeş kat namaz yazılır ve iki namaz arasındaki (günahları) affedilir.”
Ebü Dâvud, Salât 31, (515); Nesâî, Ezân 14, (2, 13); İbnu Mâce, Ezân 5, (724).
2421 – Berâ (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Allah ve melekleri namazda birinci safa rahmet ederler. Müezzin sesinin ulaştığı yere kadar mağfiret görür. Yaş ve kuru her ne, sesini işitirse, onu tasdik eder. Ona, beraberinde namaz kılanların ecrinin bir misli verilir.”
Nesâî, Ezân 14, (42,13).
2423 – Abdullah İbnu Abdirrahman İbni Ebî Sa’sa’a anlatıyor: “Ebü Saîd (radıyallâhu anh) bana dedi ki:
“Seni, koyunları ve kır hayatını seviyor görüyorum. Koyunlarınla birlikte veya kırda olunca namaz ezanı okursan, ezan sırasında sesini yükselt. Zîra, müezzinin sesini insan, cin ve sair her ne işitirse en uzağı” bile Kıyâmet günü onun lehinde şehadet eder.”
Ebü Saîd sözlerini şöyle tamamladı: “Ben bunu Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’dan işittim”
Buhârî, Ezân 5, Bed’ü’l-Halk 112, (Menâkîb 25; Nesâî, Ezân 14, (2,13); Muvatta, Nidâ 5, (1, 69).
2426 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Müslümanlar Medîne’ye geldikleri vakit toplanıyorlar ve namaz vakitlerini birbirlerine soruyorlardı. Namaz için kimse nidâ etmiyordu. Bir gün bu hususta konuştular. Bazıları:
“Hristiyanların çanı gibi bir çan edinin” dedi. Bazıları da:
“Yahudilerin boynuzu gibi bir boynuz edinerek (onu öttürün!)” dedi. Hz. Ömer (radıyallâhu anh):
”Bir adam çıkarsanız da namazı ilan etse!” dedi. Resülullah (aleyhissalâtu vesselam): “Ey BiIâI! Kalk! namazı ilan et!” dedi.”
Buhârî, Ezân 1; Müslim, Salât 1, (377); Tirmizî, Salât 139, (190); Nesâî, Ezân 1, (2, 2-3).
2427 – Ebü Umeyr İbnu Enes, Ensar’dan olan bir amcasından naklen anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) halkı namaza nasıl toplayacağı meselesine eğildi. Kendisine:
“Namaz vakti olunca bir bayrak dik, onu görünce halk birbirine haber verir” dendi. Bu, Aleyhissalâtu vesselâm’ın hoşuna gitmedi. Bunun üzerine O’na, boynuz hatırlatıldı. Bu, yahudilerin borazanı idi. Onu bu da memnun etmedi ve hatta:
“Bu yahudi işidir!” dedi. Bunun üzerine büyük çan hatırlatıldı. Efendimiz:
“Bu hristiyanların işidir” dedi. Bu (konuşmalar)dan snnra Abdullah İbnu Zeyd el-Ensârî, Resülullah’ın üzüntüsüne üzülerek ayrıldı. Bunun üzerine rüyasında ezan öğretildi.”
Ebü Dâvud, Salât 27, (498).
2428 – Bir diğer rivayette şöyle denmiştir: “Ensardan bir adam gelerek: “Ey Allah’ın Resülü! Ben sizin üzüntünüzü görüp ayrıldığım vakit (rüyamdan) bir adam gördüm. Üzerinde yeşil renkli iki giysi vardı. Kalkıp mescidin üzerinde ezan okudu. Sonra bir miktar oturdu. Tekrar kalkıp aynı söylediklerini bir kere daha tekrarladı. Ancak bu sefer bir de kad kâmeti’s-salât (namaz başlamıştır) cümlesini ilave etti. Eğer halkın (bana yalancı diyeceğinden korkum) olmasaydı ben “uykuda değildim, uyanıktım” diyecektim” dedi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm):
“Allah sana hayır göstermiş. Bilâl’e söyle (bu kelimeleri söyleyerek) ezan okusun!” dedi. Hz. Ömer (radıyallâhu anh) de atılarak:
“Onun gördüğünü aynen ben de gördüm, ancak o, anlatma işinde benden önce davranınca, ben utandım (anlatamadım)” dedi.
“Adam anlattıkları arasında şunları da söyledi: “(Mescidin üzerine çıkan adam) kıbleye yöneldi ve dedi ki: “Allahu ekber Allahu akber Allahu ekber Allahu ekber, eşhedu en lâ ilâhe illallah, eşhedu en lâ ilâhe illallah. Eşhedü enne Muhammeden Resülullah eşhedü enne Muhammeden Resülullah, hayye ala’s-salât -iki defa-, hayye ala’l-felâh -iki defa- Allahu ekber Allahu ekber, lâilâhe illallah.”
Sonra bir miktar durduruldu. Sonra adam tekrar kalktı, aynı şeyleri yeniden söyledi. Ancak bu sefer Hayye ala’l-felâh’tan sonra kad kâmeti’s-salât kad kâmeti’s-salât dedi. Râvi ilave etti: “Resülullah (aleyhissalatu vesselâm):
“Bunu Bilâl’e öğret!” buyurdu. (Adam emri yerine getirdi) Bilâl de onları söyleyerek ezan okudu.”
Ebü Dâvud, Salât 28, (505-507).
2429 – Abdullah İbnu Zeyd (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselâm), halkı namaz için toplamak maksadıyla çalınmak üzere bir çan yapılmasını emrettiği zaman, ben uyurken yanıma bir adam geldi. Elinde bir çan vardı. Ben:
“Ey Allah’ın kulu, bu çanı bana satar mısın?” dedim. Adam:
“Pekala, ama bunu ne yapacaksın?” dedi. Ben:
“Bununla insanları namaza çağıracağım” dedim. Bana:
“Sana bu iş için daha hayırlı bir söz göstereyim mi?” dedi. Ben de
ona: “Elbette!” dedim.
“Öyleyse şunu söyle!” diyerek bana öğretti:
“Allahu ekber Allahu ekber Allahu ekber Allahu ekber.
Eşhedü enne Muhammeden Resülullah, eşhedü enne Muhammeden Resülullah.
Hayye ala’s-salât, Hayye ala’s-salât.
Hayye ala’l-felâh, Hayye ala’l-felâh.
Allahu ekber Allahu ekber Lâilâhe illallah.”
Abdullah İbnu Zeyd (radıyallâhu anh) devamlı dedi ki: “(Rüyamdaki bu zat) benden biraz uzaklaştı sonra tekrar söze başlayıp:
“Sonra namazı kılacağın zaman şunu söylersin” dedi ve öğretti:
“Allahu ekber Allahu ekber-Eşhedu en lâ ilâhe illallah, Eşhedü enne Muhammeden Resülullah, Hayye ala’s-salât, Hayye ala’l-felâh, Kad kâmeti’s-salât, kad kameti’s-salât, Allahu ekber Allahu ekber Lâilâhe illallah.”
Sabah olunca Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a gelerek (rüyamda) gördüklerimi haber verdim. Bana:
“İnşallah bu hak bir rüyadır. Kalk rüyada öğrenmiş olduğunu Bilâl’e öğret. O bunları söyleyerek ezan okusun. Zîra o, sesce senden daha gür!” buyurdu. Ben de Bilâl’le birlikte kalktım. Ona teker teker arzediyordum. 0 da bunları yüksek sesle söyleyerek ezan okumaya başladı.
Bunu evinde olan Ömer İbnu’l-Hattâb (radıyallâhu anh) işitmişti. Hemen evden çıkıp ridâsını çekerek geldi ve:
“Ey Allah’ın Resülü! diyordu, seni hak ile gönderen Zât-ı Zülcelâl’e yemin olsun, onun gördüğünün aynısını ben de gördüm!”
Bunu işiten Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm):
“Elhamdülillah! Şimdi bu daha sağlam oldu!” dedi.”
Ebü Dâvud, Salât 28, (499); Tirmizî, Salât 139, (189).
Bir diğer rivayette şöyle gelmiştir: “(Bilâl ezanı okuyup sıra ikâmete gelince) Abdullah: “Onu ben gördüm, ben okumak isterim!” dedi. Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) da:
“Öyleyse sen de ikâmet getir!” buyurdu.”
Ebü Dâvud, Salât 30, (512).
Tirmizi’nin bir rivayetinde şöyle gelmiştir: “(Abdullah İbnu Zeyd ezanla ilgili kıssayı anlatırken elfazı ikişer ikişer zikretti, ikâmeti ise birer kere zikretti.”
Tirmizî, Salât 139, (189).
Yine Tirmizî’nin bir rivayetinde denmiştir ki: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın ezanı(nda elfaz) çift çift idi, ezanda da ikâmette de.”
Tirmizî, Salât 142, (194).
2430 – Hz. Enes (radiyallâhu anh) anlatiyor: “Insanlar çogalinca, herkesçe bilinecek olan bir seyle namaz vaktinin duyurulmasinin gerektigini aralarinda konustular. (Bu meyanda bir ates yakilmasi veya bir çan çalinmasi teklif edildi).
Bunun üzerine Resülullah (aleyhissalatu vesselam) Bilâl’e emrederek ikiser kere söyleyerek de ikâmet okumasini emretti.”
Buhârî, Ezân 2, 3, Enbiya 50; Müslim, Salât 3, (378); Ebü Dâvud, Salât 29, (508); Tirmizî, Salât 141, (193); Nesâî, Ezân 2, (2, 3).
2431 – Ebü Mahzüra (radiyallâhu anh) anlatiyor: “Ey Allah’in Resülü, bana ezanin usülünü ögret” dedim. Bunun üzerine basimin ön kismini meshederek:
“Allahu ekber, Allahu -ekber, Allahu ekber, Allahu ekber dersin ve bunlari derken sesini yükseltirsin. Sonra: “Eshedü en lâ ilâhe illallah, eshedü en lâ ilâhe illallah, eshedü enne Muhammeden Resûlullah, eshedu enne Muhammeden Resülullah dersin ve bunlari söylerken sesini alçaltirsin, sonra sesini sehadette tekrar yükseltirsin: Eshedü en lâ ilâhe illallah eshedü en lâ ilâhe illallah.
Eshedü enne Muhammeden Resülullah, eshedü enne Muhammeden Resülullah. Hayye ala’s-salâti hayye ala’s-salât. Hayye ala’l-felâhi hayye ala’l-felâh.
Eger okudugun ezan sabah ezani ise sunu da söylersen:
“es-Salâtu hayrun mine’n-nevm, es-salâtu hayrun mine’n nevm (Namaz uykudan hayirlidir). Allahu ekber Allahu ekber, Lâilâhe illallah.”
Müslim, Salât 6, (379); Ebü Dâvud, Salât 28, (500-505); Tirmizî, Salât 140, (191); Nesâî, Ezân 3, 4, 5, 6, (2, 4-8).
2434 – Imam Mâlik’e ulastigina göre: “Müezzin, sabah namazini haber vermek için Hz. Ömer (radiyallâhu anh)’in yanina gider. Onu uyuyor bulunca:
“Essalâtu hayrun mine’n-nevm (namaz uykudan hayirlidir)” der. Bunun üzerine Hz. Ömer, o ibareyi sabah ezanina ilave etmesini emreder.”
Muvatta, Salât 8, (1, 72).
2435 – Mücahid (rahimehullah) anlatiyor: “Abdullah Ibnu Ömer (radiyallâhu anhümâ)’le bir mescide girdim. Ezan çoktan okunmustu. Biz namaz kilmak istiyorduk. Müezzin tesvîbte bulundu (ikâmet okudu). Abdullah mescidi terketti ve:
“Haydi bizi bu bid’atçinin yanindan çikar!” dedi ve orada namaz kilmadi.”
Ebu Dâvud, Salât 45, (538); Tirmizî, Salât 145, (198).
Tirmizi der ki: “Ibnu Ömer’den rivayet edildigine göre, sabah ezaninda es-salâtu hayrun mine’n nevm derdi.”
2436 – Ebü Dâvud’un bir rivayetinde söyle gelmistir: “Ben Ibnu Ömer (radiyallâhu anhümâ)’le beraber idim, bir adam ögle veya ikindi namazinda tesvîbte bulundu. Bunun üzerine (Ibnu Ömer): “Bizi (buradan) çikar, zîra su (yapilan tesvîb) bid’attir” dedi.”
Ebü Dâvud, Salât 45, (538).
2437 – Hz. Bilâl (radiyallâhu anh) anlatiyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bana: “Sabah hariç, sakin hiçbir namazda tesvîbte bulunma!” tembihini yapti.”
Tirmizî, Salât 145, (198).
2442 – Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Bir kimse, Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a sabah namazının vaktini sormuştu. O da Hz. Bilâl’e emretti. Şafak sökerken ezan okudu. Ertesi gün ortalık ağarıncaya kadar sabah ezanını tehir etti. Sonra ikâmet okumasını emretti ve namazı kıldı. Sonra da adama:
“İşte bu, (sabah) namazının vaktidir” dedi.”
Nesâî, Ezân 12, (2, 11, 12).
2448 – Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Namaz için ezanı ancak abdestli olan okusun.”
Tirmizî, Salât 147, (201).
2451 – Ebü Bekr (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte sabah namazı için beraber çıktık. Uğradığı her adama namaz için sesleniyor veya ayağı ile dürtüyordu.”
Ebu Davud, Salât 293, (1264).
2452 – Ebü Ümâme (radıyallâhu anh) veya Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın Ashâbından bir diğeri tarafından rivayet edildiğine göre, (bir seferinde) Bilâl (radıyallâhu anh) ikâmete başlamıştır. Kad kâmeti’s-salât deyince Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm):
“Allah onu (namazı) ikâme etsin ve dâim kılsın!” buyurdu. İkâmetin geri kısmında, ezanın faziletleri bahsinden mezkür olan Hz. Ömer hadisinde olduğu gibi (müezzinin söylediklerini tekrar şeklinde) hareket ediyordu.”
Ebü Dâvud, Salât 39, (528).
2453 – Nâfi (rahimehullah) anlatıyor: “İbnu Ömer (radıyallâhu anh) sefer sırasında ikâmete sadece sabah namazından hem ezan, hem de ikâmet her ikisini okurdu. Derdi ki: “(Seferde ezana hacet yok, çünkü) ezan, kendisine cemaat gelecek olan imama mahsustur.” Muvatta, Salât 11, (1, 73).
2458 – İbnu Ömer (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) namaza kalktığı zaman, ellerini iki omuzunun hizasına kadar kaldırır sonra tekbir getirirdi. Rükü yapmak isteyince de (ellerini iki omuzu hizasına kaldırmak suretiyle) aynı şeyi yapardı. Rüküdan başını kaldırınca da aynı şeyi yapardı. Ancak bunu, secdeden
başını kaldırırken yapmazdı.”
Bir başka rivayette: “Bunu, secde ederken yapmazdı” denmiştir.
2460 – Buhâri’nin diğer bir rivayetinde şöyle gelmiştir: “İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) namaza girince tekbir getirir ve ellerini kaldırırdı.”
2461 – Muvatta ve Ebu Dâvud’da gelen bir rivayette de şöyle denmiştir: “İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) namaz için iftitah tekbiri getirince (namaza başlayınca), ellerini iki omuzu hizasına kadar kaldırırdı, rüküdan kalkınca daha aşağı kaldırırdı.”
2462 – Muvatta’nın bir diğer rivayetinde şöyle gelmiştir: “(İbnu Ömer) eğilip doğruldukça her seferinde tekbir getirirdi.”
İbnu Cüreyc der ki: “Nâfi’e (Yani İbnu Ömer ellerini) ilk kaldırmada öbürlerinden daha mı yukarı kaldırıyordu?” diye sordum. Bana:
“Hayır! eşitti” dedi. Ben tekrar:
“Öyleyse bana işaret et (göster)” talebinde bulundum. Göğsüne hatta daha aşağıya işaret etti.”
2463 – Ebü Davud’un bir rivayetinde şöyle gelmiştir: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) namaza kalktığı zaman ellerini iki omuzunun hizasına kadar kaldırırdı. Sonra eller o halde iken tekbir getirirdi, rüküa giderdi. Sonra belini doğrultmak isteyince ellerini tekrar iki omuz hizasına kadar kaldırır ve, “Semi’allâhu li-men hamideh” derdi.
Secdede ellerini kaldırmazdı. Rüküdan önce getirdiği her bir tekbirde ellerini kaldırırdı ve bu hal namazın bitimine kadar devam ederdi.”
Yine Ebü Dâvud’un bir diğer rivayetinde: “Rüküdan doğrulunca, secdeye eğilince (kaldırır), iki secde arasında kaldırmazdı” denmiştir.
2464 – Nesâî’nin rivayetinde şöyle gelmiştir: “Resülulah (aleyhissalâtu vesselâm) namaza girdiği zaman ellerini kaldırırdı. Rüküya gitmek istediği zaman, başını rüküdan kaldırdığı ve iki rek’at arasında kalktığı zaman aynı şekilde ellerini iki omuzunun hizasına kaldırırdı.”
Buhârî, Ezân 83, 84, 85, 86; Müslim, Salât 22, (390); Muvatta, Salât 16, (1, 75, 76, 77); Ebü Dâvud, Salât 117, (721, 722, 741, 743); Tirmizî, Salât 190, (255); Nesâî, İftitah 1, 2,3, (2,121,122); İbnu Mâce, İkâmet 15, (858 – 868).
2465 – Alkame (rahimehullah) anlatıyor: “Size Resülullah (aleyhissalatu vesselam)’ın namazıyla namaz kıldırayım mı?” dedi ve namaz kıldı. Bu namazda ellerini bir kere iftitah tekbiri sırasında kaldırdı, başka kaldırmadı.”
2466 – Bir diğer rivayette şöyle demiştir: “Resulullah (aleyhissalatu vesselâm) her eğilip doğrulmalarda, kıyâm ve oturmalarda tekbir getirirdi. Hz. Ebü Bekir ve Hz. Ömer (radıyallâhu anhümâ) de aynı şekilde tekbir getirirlerdi.”
Ebü Dâvud, Salât 119, (748); Tirmizî, Salât 191, (257), 188, (253); Nesâî, İftitah 110, (2,195),124, (1, 204), Sehv 70, (3, 62).
2467 – Berâ (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı iftitah tekbiri alırken gördüm. Ellerini kulaklarına yakın kaldırmıştı. Sonra (namazdan çıkıncaya kadar) başka kaldırmadı.”
Ebü Dâvud, Salât 119, (752).
2468 – Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh)’den yapılan rivayete göre, halka namaz kıldırdığı zaman, her eğilip doğrulmada tekbir getirirdi. Kendisine:
“Bu tekbirler de ne?” dendiği vakit:
“Bu, Resülullah (aleyhissalatu vesselâm)’ın namazıdır!” diye cevap verirdi.”
Bu hadis, Sahiheyn’in rivayetine lafzen uygundur. Ebü Dâvud ve Tirmizi’nin bir rivayetinde: “(Ebü Hüreyre) tekbir getirince parmaklarını açardı” denmiştir.
Tirmizi’nin bir diğer rivayetinde “O eğilirken tekbir getirirdi” denmiştir.
2470 – Nesâi’de gelen bir diğer rivayette şöyle denmiştir: “Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) Beni Züreyk Mescidi’ne geldi ve dedi ki: “Üç şey var ki, Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) onları yapıyordu, halk ise terketmiş durumda… Namazda ellerini uzatarak kaldırırdı, (Fatihayı okuyunca kırâate geçmezden önce) bir miktar süküt buyurdu, secdeye varınca (ve secdeden kalkınca) tekbir getirirdi.”
Buharî, Ezân 115; Müslim, Salât 27-32, (392); Muvatta, Salât 19, (1, 76); Ebü Dâvud, Salât 118,119, (746, 753); Tirmizî, Salât 177,198, (239, 254); Nesâî, İftitah 6, (2,124), 84, (2,181-182),184, (2, 235).
2471 – Vail İbnu Hucr (radıyallâhu anh)’un anlattığına göre, Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı, namaza girdiği sırada ellerini kaldırıp tekbir getirirken görmüştür.
Râvilerden Hemmâm Resülullah’ın ellerini kulaklarının hizasına kadar kaldırdığını gösterdi.Sonra elbisesine gömüldü, sonra sağ elini sol elinin üstüne koydu. Rüküya gitmek isteyince, ellerini elbiseden çıkardı. Sonra onları kaldırdı, sonra tekbir getirdi ve rüküya gitti, semi’allâhu li-men hamideh dediği zaman ellerini kaldırdı, secdeye gittiğinde ellerinin arasına secde etti.”
Müslim, Salât 54, (401); Ebü Dâvud, Salât 117, (723-729, 736, 737); Nesâî, İftitah 107, (2, 194), 139, (2, 211),187, (2, 236), Sehv 29, (3, 34-35).
2472 – Ebü Dâvud’da gelen bir diğer rivayette şöyle denir: “…Sonra Medîne’ye geldim, gördüm ki (halk, namazı) üzerlerinde bürnuz ve kisalar olduğu halde kılıyor ve namaza başlarken ellerini göğüslerine kadar kaldırıyor.”
Müslim, Salât 54, (401); Ebü Dâvud, Salât 117, (723-729, 736, 737); Nesâî, İftitah 107, (2, 194), 139, (2, 211),187, (2, 236), Sehv 29, (3, 34-35).
2473 – Bir diğer rivayette der ki: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’Ia birlikte namaz kıldım. Tekbir getirdiği zaman ellerini kaldırıyor, sonra (elbisesine) gömülüyordu. Sonra sol elini sağ eliyle tutuyor, ellerini elbisesine sokuyordu, rükü yapmak istediği zaman ellerini çıkarıp sonra kaldırıyordu. Rüküdan başını kaldırmak isteyince de ellerini kaldırıyor, sonra secde ediyordu. (Secdede) yüzünü elleri arasına koyuyor idi. Keza başını secdeden kaldırınca da ellerini kaldırıyordu. Namaz bitinceye kadar (her rek’atte böyle yapıyordu).”
Müslim, Salât 54, (401); Ebü Dâvud, Salât 117, (723-729, 736, 737); Nesâî, İftitah 107, (2, 194), 139, (2, 211),187, (2, 236), Sehv 29, (3, 34-35).
2474 – Bir diğer rivayette şöyle der: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ellerini, omuzları hizasına kadar kaldırdı. Baş parmaklarını da kulaklarıyla, hizaladı, sonra tekbir getirdi.”
Müslim, Salât 54, (401); Ebü Dâvud, Salât 117, (723-729, 736, 737); Nesâî, İftitah 107, (2, 194), 139, (2, 211),187, (2, 236), Sehv 29, (3, 34-35).
2475 – Bir diğer rivayette: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı iftitah tekbiriyle birlikte ellerini kaldırırken görmüştür.”
Müslim, Salât 54, (401); Ebü Dâvud, Salât 117, (723-729, 736, 737); Nesâî, İftitah 107, (2, 194), 139, (2, 211),187, (2, 236), Sehv 29, (3, 34-35).
2476 – Saîd İbnu Haris el-Muallâ (rahimehullah) anlatıyor: “Ebü Saîdi’l-Hudrî (radıyallâhu anh) bize namaz kıldırdı. Secdelerden başını kaldırırken, secdeye giderken, iki(nci) rek’atten kalkarken, tekbirlerini cehrî (sesli) olarak getirdi ve sonunda:
“Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı böyle yapar gördüm!” diye açıklamada bulundu.”
Buhârî, Ezân 144.
2477 – Mutarrif İbnu Abdillah (rahimehullah) anlatıyor: “Ali İbnu Ebî Tâlib (radıyallâhu anh)’in arkasında ben ve İmrân İbnu Husayn beraber namaz kıldık. Ali (radıyallâhu anh) secde edince tekbir getiriyor, başını kaldırınca tekbir getiriyor, iki(nci) rek’atten kalkınca yine tekbir getiriyordu.”
Buhârî Ezan 144, 115,116; Müslim, Salât 33, (393); Ebü Dâvud, Salât 140, (835); Nesâî, Sehv 1, (3, 2).
Nesâî’nin rivayetinde şöyle denmiştir: “Her eğilme ve her kalkmada tekbir getirir, rüküyu tamamlardı.”
2478 – Hz. Ali (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) farz namaza kalkınca tekbir getirir, ellerini omuzlarının hizasına kadar kaldırırdı. Kıraatini tamamlayıp rüküya gitmek isteyince aynı şeyi yapardı. Rüküdan kalkınca da aynı şeyi yapardı. Oturur vaziyette iken ellerini hiçbir surette kaldırmazdı. İki(nci) secdeden de kalkınca ellerini aynı şekilde kaldırır ve tekbir getirirdi.”
Ebü Dâvud, Salât 118, (744).
2479 – Ebü Kılâbe anlatıyor: “İbnu Hüveyris (radıyallâhu anh), Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın (namaza başlarken) tekbir getirdiği, rüküya gittiği, rüküdan başını kaldırdığı zaman, kulağının üst kısmına ulaşıncaya kadar ellerini kaldırdığını görmüştür.”
Buhârî, Ezân 84; Müslim, Salat 24-26 (391); Ebü Dâvud, Salât 118, (745); Nesâî 85, (2, 182); İbnu Mace, İkâmetu’s-Salât; 15, (859).
Nesâî, bir diğer rivayette şu ziyadeyi kaydeder: “…secde ettiği ve secdeden başını kaldırdığı (zaman da ellerini kaldırırdı).”
2480 – Nadr İbnu Kesîr es-Sa’dî anlatıyor: “Abdullah İbnu Tâvus, Mescidü’l-Hayf’da yanıbaşımda namaz kıldı. İlk secdeyi yapıp secdeden başını kaldırdığı zaman ellerini yüzünün hizasına kadar kaldırmıştı. Ben bunu hoş bulmadım ve Vüheyb İbnu Hâlid’e söyledim. Vüheyb ona:
“Sen hiç kimsede görmediğin birşey mi yapıyorsun?” dedi. Ancak Tâvus cevaben:
“Babamın onu yaptığını gördüm. Üstelik babam şunu da söylemişti:
“İbnu Abbâs (radıyallâhu anh) böyle yaptığını gördüm. Üstelik onun:
“Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) bunu yapıyordu” demiş olmasından başka bir şey de bilmiyorum.”
Ebü Dâvud, Salât 117, (740); Nesâî, İftitah 177, (2, 232).
2481 – Meymün eI-Mekkî, AbduIIah İbnu Zübeyr (radıyallâhu anh)’i gördüğünü ve kendilerine namaz kıldırdığını anlatmıştır. Devamla der ki: “Abdullah namazda kıyâm, rükü, secde ve secdeden kıyâma kalkma esnalarında elleriyle işaret yapıyordu (ellerini kaldırıyordu). İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ)’a gittim. Ve:
“İbnu Zübeyr’i hiç kimsede görmediğim bir tarzda namaz kılıyor gördüm” deyip onun namazda yaptığı işareti anlattım. Bana:
“Eğer Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın namazını görmekten hoşlanırsan, Abdullah İbnu Zübeyr’in namazına uy!” dedi.”
Ebü Dâvud, Salât 117, (739).
2482 – İmrân İbnu’l-Husayn (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Bende basur vardı. Namazı nasıl kılacağım diye Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a sordum.
“Ayakta kıl, muktedir olmazsan oturarak kıl, buna da muktedir olmazsan yan üzeri (yatarak) kıl” buyurdu.”
2483 – Diğer bir rivayette geldiğine göre, İmrân Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a kişinin oturarak kılacağı namaz hususunda sordu. Aleyhissalâtu vesselâm:
“Ayakta kılarsa bu efdaldir. Kim de oturarak kılarsa, ona ayakta kılanın ecrinin yarısı verilir. Kim de yatarak kılarsa ona da oturarak kılanın ecrinin yarısı verilir” buyurdu.”
Buhârî, Taksîru’s-Salât 18, 17, 19; Ebü Dâvud, Salât 179, (951, 952); Tirmizî, Salât 274, (372); Nesâî, Kıyâmu’l-Leyl 21, (3, 223-224).
2484 – Abdullah İbnu Şakîk anlatıyor: “Hz. Âişe (radıyallahu anhâ)’ye:
“Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) oturarak namaz kılar mıydı?” diye sordum. Bana şu cevabı verdi:
“Evet! Halk -veya yaş demişti- O’nun dermanını kesince (yani insanların meseleleriyle ömrünü tüketince, dermandan kesilince demektir).”
2485 – Bir diğer rivayette şöyle denmiştir: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) oturarak namaz kılar, oturduğu halde kırâat buyurur, kırâatinden takriben otuz-kırk âyet kalınca kalkar, kırâatına ayakta devam eder, sonra rüküya ve secdeye giderdi. İkinci rek’atte aynen bunun gibi yapardı. Namazı bitince, ben uyanıksam benimle konuşurdu, uyuyor isem yatardı.”
2486 – Nesâî’de gelen bir rivayette şöyle denmiştir: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm’ı (oturarak namaz kılarken) bağdaş kurma şeklinde oturmuş gördüm.”
Nesâî der ki: “Bu hadisin hatalı olduğu kanaatindeyim.”
Buhârî, Taksîru’s-Salât 20, Teheccüd 16; Müslim, Salatu’l-Müsâfırîn 112,115, (731, 732); Muvatta, Cum’a 20, (1, 137, 138); Ebü Dâvud, Salât 179, (953-956); Tirmizî, Salât 257, (374, 375); Nesâî, Kıyâmu’I Leyl,18, 22, (3, 219-224).
2487 – Ümmü Seleme (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın ölümüne yakın, farzlar dışındaki namazlarının çoğu oturarak idi. Ona göre, amellerin en güzeli, az da olsa devamlı olanı idi.”
Nesâî, Kıyâmul-Leyl 19, (3, 222).
2488 – Hz. Hafsa (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselâm)’ın, nafıle namazlarını kılarken, ölümüne bir yıl kalıncaya kadar hiç oturduğunu görmedim. Bundan sonra hep oturarak kıldı. Namazda süreyi hep tertîl üzere okurdu. Bundan dolayı o süre, aslında ondan daha uzun olan süreden daha uzun görünürdü.”
Müslim, müsâfırîn 118, (733); Muvatta, Cum’a 20, (1,137); Tirmizî, Salât 275, (373); Nesâî, Kıyâmu’l-Leyl 19, (3. 223).
2489 – İbnu Amr İbni’l-Âs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Bana Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın: “Kişinin oturarak kıldığı (nafile) namaz, normal şekilde kıldığı namazın (sevapca) yarısına denktir” buyurduğu söylenmişti. (Kendisinden sormak üzere) derhal yanına gittim. Varınca, Efendimizi oturarak namaz kılıyor buldum. Elimi başının üzerine koydum. Bana:
“Ey Abdullah İbnu Amr! Meselen nedir?” dedi. Ben:
“Ey Allah’ın Resülü, bana “Kişinin oturarak kıldığı namaz, normal namazın yarısına denktir” buyurduğunuz söylendi. Halbuki siz de oturarak kılıyorsunuz?” dedim. Aleyhissalâtu vesselâm:
“Evet öyledir. Ancak ben sizlerden biri gibi değilim” cevabını verdi.”
Müslim, Müsâfırîn 120, (735); Muvatta, Salâtu’l-Cemâ’a 20, (1, 136, 137); Ebu Dâvud, Salât 179, (950); Nesâî, Kıyâmu’l-Leyl 20, (3, 223).
2490 – Muhârib İbnu Disâr (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Huzeyfe (radıyallâhu anh), namaz kılmakta olan ve bu sırada belini tam doğrultamayan bir adam görmüştü. Namazdan çıkınca:
“Sırtında bir rahatsızlığın mı var?” diye adama sordu.
“Hayır!” cevabını alınca:
“Şayet, bu halin üzere ölecek olsan Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın sünnetine muhalefet üzere ölürsün” dedi.”
Rezin ilavesidir. Derim ki: “Bu rivayet Buhârî’de şu şekilde gelmiştir: “Huzeyfe, (namazda) rükü ve secdesini tamamlayan bir adam görmüştü. Namazını kılıp bitirince Huzeyfe (radıyallâhu anh) ona:
“Sen namaz kılmadın. Eğer ölecek olsan, Allah’ın Muhammed (aleyhissalâtu vesselâm)’ı, yarattığı fıtrattan başka bir fıtrat üzere ölürsün” dedi. Gerçeği Allah, bilir.”
Buhârî, Ezân 119, 132.
2491 – Ebü Hâzım (rahimehullah) anlatıyor: “Sehl İbnu Sa’d (radıyallâhu anhümâ) demişti ki: “İnsanlara, namazda sağ elini sol kolu üzerine koysun” diye emredilmişti. ” Ebü Hâzım devamla der ki: “Ben onun (Sehl’in), bu, hadisi Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a nisbet ettiğini biliyorum.”
Buhârî Ezân 89; Muvatta, Kasru’s-Salât 47, (1, 859).
2492 – İbnu Mes’ud (radıyallahu anh)’un anlattığına göre, namaz kılarken sol elini sağ eline koymuştur. Bunu gören Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) (bizzat elleriyle tutarak) sağ elini sol elinin üzerine koymuştur.”
Ebü Dâvud, Salât 120, (755); Nesâî, İftitah 10, (2, 126).
2493 – Vâil İbnu Hucr (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı namazda kıyâmda iken, sağ eliyle sol elinin üstünden tutmuş gördüm.”
Nesâî, İftitah 9, (2, 125, 126).
2494 – İsmâil İbnu Ümeyye anlatıyor: “Nâfi merhuma namazda ellerinin parmaklarını kenetleyen kimse hakkında sormuştum. Bana:
“Bu hususta Abdullah İbnu Ömer (radıyallâhu anh)’i işittim: “Bu, Allah’ın gadabına uğrayanların namazıdır” demişti diye cevap verdi.”
Ebü Dâvud, Salât 187, (993).
Rezîn’in ilave ettiği bir rivayette de şöyle denmiştir: “İbnu Ömer (radıyallâhu anh), namazda kuûd halinde (otururken) sol elini kabası üzerine dayanan bir adam görmüştü, hemen müdahale ederek:
“Böyle oturma, zîra azaba uğrayanlar bu şekilde otururlar!” dedi.
Ebü Dâvud, Salât 187, (994).
2495 – Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “(Namazın) sünnetlerinden biri namazda (sağ) avucu (sol) avuç üzerine koyup, her ikisini birlikte göbeğin altına yerleştirmektir.”
Rezîn ilavesidir. Ebü Dâvud, Salât 120, (756).
2496 – Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) namazda ihtisârı (elleri böğre koymayı) yasakladı.”
Buhârî, Amel fı’s-Salât 17; Müslim, Mesâcid 46, (545); Ebü Dâvud, Salât 176, (947); Tirmizî, Salat 281, (383); Nesâî, İftitah 12, (2,127).
2497 – Buhâri de Hz. Âişe’den yapılan bir diğer rivayette geldiğine göre: “Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ), kişinin ellerini (ihtisâr yaparak) böğrüne koymasını mekruh addeder ve “Bunu yahudiler yapar” derdi.”
Buhâri, Enbiyâ 50.
2498 – Rezin’in rivayet ettiği diğer bir hadiste: “Resülullah ihtisârı (eli böğre koymayı) namazda ve namaz dışında yasakladı” demiştir.”
2499 – Ziyâd İbnu Sübeyh eI-Hanefi anlatıyor: “İbnu Ömer (radıyallâhu anh)’in yanı başında namaz kıldım. Ellerimi de böğürlerime koydum. Namazı bitirince: “Bu, namazda haç(a benzemek)dir, Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bunu yasaklamıştı” buyurdu.”
Ebü Dâvud, Salât 160, (903); Nesâî, İftitah 12 (2,127).
2500 – İbnu Mes’ud (radıyallâhu anh)’dan nakledildiğine göre, ayaklarının arasını bitiştirerek namaz kılan bir adam görmüştü. Şöyle söylendi:
“(Bu adam) sünnete muhalefet etti. Ayaklarını sırayla dinlendirse daha iyidir.”
Nesâî, İftitah 13, (2,128).
2501 – Ümmü Kays Bintu Mihsan (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) yaşlanıp biraz şişmanlayınca, namaz kıldığı yerde bir sütun bulundurdu namazda ona dayandı.”
Ebu Dâvud, Salât 177 (948).
2502 – İbnu Abbas (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) kırâatını bismillâhirrahmânirrahîm ile başlatıyordu.”
Tirmizî, Salât 181, (245).
2503 – Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Ben, Resülullah (aleyhissalatu vesselâm), Hz. Ebü Bekr, Hz. Ömer, Hz. Osman (radıyallahu anhüm) ile birlikte namaz kıldım. Onlardan hiçbirinin bismillâhirrahmanirrahım’i okuduklarını işitmedim.”
Buhârî, Ezân 89; Müslim, Salât 50, (399); Muvatta, Salât 30, (1, 81); Ebü Dâvud, Salât 124, (782); Tirmizî, Salât 182, (246); Nesâî, İftitah 21, 22, (2, 133-135); İbnu Mâce, İkâmet 4, (813- 815).
2504 – İbnu Abdillah İbnu Muğaffel (rahimehullah) anlatıyor: “Ben (namazda) bismillâhirrahmânirrahîm’i okumuştum. Babam işitti. Bana: “Oğulcuğum, (bu yaptığın) bir bid’attir. Bid’atten sakın!” dedi. Ben Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın ashâbından her kimle karşılaştı isem, hepsinin de bid’atten nefret ettiği kadar bir başka şeyden nefret etmediğini gördüm. Babam sözlerine şöyle devam etmişti:
“Ben Resülullah (aleyhissalatu vesselâm)’Ia, Hz. Ebu Bekr’le, Hz. Ömer’le, Hz. Osmanla (radıyallâhu anhüm) namaz kıldım. Onlardan hiç birinin bunu (besmelenin okunacağını) okuduklarını işitmedim. Onu sen de okuma. Sadece “Elhamdülillahi rabbi’l-âlemîn” de.”
Tirmizî, Salât 180, (244); Nesâî, İftitah 22, (2,135).
2505 – Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ikinci rek’atten kalktığı zaman kırâati Elhamdü lillâhi Rabil alemîn ile başlatıyor ve süküt etmiyordu.”
Müslim, Mesâcid 148, (599).
2506 – Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Kim Fâtihâ-i şerîfe süresini okumadan namaz kılarsa bilsin ki bu namaz nâkıstır -bu sözü üç kere tekrarladı- eksiktir.”
Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh)’ye:
“Biz imamın arkasında bulunuyorsak (ne yapalım)?” diye sorulmuştu. Şu cevabı verdi:
“Yine de içinden oku. Zîra ben Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın şöyle söylediğini işittim:
“AIIah Teâlâ hazretleri (bir hadîs-i kudsîde) buyurdu ki: “Ben kırâati kulumla kendi aramda iki kısma böldüm, yarısı bana ait, yarısı da ona. Kuluma istediği verilmiştir: Kul: “EI-hamdülillâhi Rabbi’I-âlemîn. (Hamd alemlerin Rabbine aittir)” deyince, Azîz ve Celîl olan AIIah: “Kulum bana hamdetti!” der. “er-Rahmânirrahîm” deyince, AIIah: “Kulum bana senâda bulundu” der. “Mâlikî yevmiddîn (âhiretin sahibi)” deyince,
AIIah: “Kulum beni tebcîl ve ta’zîz etti (büyükledi)” der. “İyyakena’budü ve iyyakenestain (yalnız sana ibâdet eder, yalnız senden yardım isteriz)” deyince, AIIah: “Bu benimle kulum arasında bir (taahhüddür). Kuluma istediğini verdim” der. “İhdina s-sırâta’I-müstakîm sırâtallezîne en amte aleyhim gayr’il-mağdübi aleyhim ve Ia’ddallîn. (Bizi doğru yola sevket, o yol ki kendilerine nimet verdiğin kimselerin yoludur, gadaba uğrayanların ve dalâlete düşenlerin değil)” dediği zaman, Allah: “Bu da kulumundur, kuluma istediği verilmiştir” buyurur.”
2507 – Ebü Dâvud’da gelen bir rivâyette şöyle denmiştir: “…Bana Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm):
“Haydi git ve Medîne’de ilan et ki: “Sadece Fatiha süresi de olsa, Kur’ân’dan bir parça okumadıka kıldığınız namaz namaz değildir” dedi ve başka bir şey ilave etmedi.”
2508 – Rezin’in zikrettiği bir rivâyette şöyle gelmiştir: “…Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Kırâatsiz namaz sahih değildir.” Bilesiniz, Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize her ne duyurdu ise biz de size duyurduk. Bize gizli tuttuğunu biz de size gizli tuttuk.”
Bu açıklama üzerine bir zât ona:
“Ey Ebü Hüreyre, Fatiha’ya herhangi bir ilavede bulunmazsam (yeterli midir) ne dersin?” diye sordu. Ebu Hüreyre dedi ki:
“Bu suâl Aleyhissalâtu vesselâm’a da sorulmuştu, şu cevabı verdi:
“Bununla iktifâ edersen sana yeter, ilavede bulunursan senin için daha hayırlı ve efdal olıır.”
Müslim, Salât 38, (395); Muvatta; Salât 39, (1, 84-85); Ebü Dâvud, Salât 136, (819, 820, 821); Tirmizî, Tefsîr, Fâtiha, (2954, 2955); Nesai, İftitah 23, (2,135, 236).
2509 – Ebü Saîd (radıyallâhu anh) anlatıyor: “(Namazda) Fatiha süresi ile kolaya gelen bir miktar (Kur’ân âyetin)i okumakla emrolunduk.”
Ebü Dâvud, Salât 136, (818).
2510 – Hz. Cabir (radıyallâhu anh) demiştir ki: “Kim Fatiha’yı okumadan bir rek’at namaz kılarsa, imamın arkasında bulunmadığı takdirde, namaz kılmış sayılmaz.”
Muvatta, Salât 38, (1, 84); Tirmizî, Salât 283, (313).
2511 – Vâil İbnu Hucr (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın gayri’l-mağdübi aleyhim ve lâ’d-dâllîn’i okuyunca âmîn dediğini ve bunu söylerken sesini uzattığını işittim.”
Bir başka rivâyette şöyle gelmiştir. “. . .Bunu söylerken sesini yükselttiğini işittim.”
Ebü Dâvud, Salât 172, (932, 933); Tirmizî, Salât 184, (248).
2512 – Hz. Bilal (radıyallâhu anh)’in söylediğine göre, Aleyhissalâtu vesselâm’a: “Ey Allah’ın Resülü! âmîn’de beni geride bırakma!” demiştir.”
Ebü Dâvud, Salât 172, (937).
2515 – Ebü Bürde (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) sabah namazında altmış-yüz arasında âyet okurdu.”
Nesâî, İftitah 112, (2,157); Buhârî, Mevâkît 11,13, 39, Ezân 104; Müslim, Mesâcid 2, (1, 246),16, (1, 262).
2516 – Amr İbnu Hureys (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam)’ın sabah namazında İza’ş-şemsu küvviret süresini okuduğunu işittim.”
Müslim, Salât 164, (456); Ebü Dâvud, Salat 135, (817); Nesâî, İftitah 44, (2,157).
2517 – Abdullah İbnu Sâib (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize Mekke’de sabah namazı kıldırdı. Mü’minün süresini kırâat buyurarak namaza başladı. Hz. Musa ve Harun’un zikrine gelince -veya Hz. İsâ’nın zikrine, râvi burada tereddüt etti. Resüllullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı bir öksürük tuttu, hemen rüküya gitti.”
Buhârî, Ezân 106; Müslim, Salât 163, (455); Ebü Dâvud, Salât 89, (648, 649); Nesâî, İftitah 76, (2,176). Hadis Buhârî’de muallak olmuştur.
2518 – Câbir İbnu Semüre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) sabah namazında Kâf ve’l-Kurâni’l-Mecîd ve benzeri bir süre okurdu. Aleyhissalâtu vesselâm diğer namazları hafif kıldırırdı.”
Müslim, Salât 168, (458).
2519 – İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) cuma günü, sabah namazında Elif-lâm-mim Tenzîl es-Secde, ve Hel etâ alâ’l-insânî hînun mine’d-dehr sürelerini okurdu. Yine Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) cuma namazında Cuma ve Münâfikün surelerini okurdu.”
Müslim, Cuma 64, (879); Ebü Dâvud, Salât 218, (1074); Tirmizî, Salât 375, (520); Nesâî, Cuma 38, (3,111), İftitah 47, (2,159).
2530 – Mervan İbnu’l-Hakem anlatıyor: “Bana Zeyd İbnu Sabit (radıyallahu anh) dedi ki: “Sen niye akşam namazında (kısâru’l-mufassal denilen) kısa surelerden okuyorsun? Ben Resûlullâh aleyhissalâtu vesselâm’ın Tûlâ’t-Tûleyeyn’i okuduğunu işittim.”
Buhari, Ezan 98; Ebu Davud, Salat 132, (812); Nesai, İftitah 67, (2, 169, 170).
Ebu Davud’un rivayetinde şu ziyade var: “…Dedim ki: Tula’t-Tüleyeyn nedir? Bana “el-A’raf”, öbürü de “el-En’âm” diye cevap verdi.”
2531 – Ümmü’l-Fadl (radıyallahu anha) anlatıyor: “Resûlullâh aleyhissalâtu vesselâm’ın akşam namazında ve’l-mürselati urfen suresini okuduğunu işittim. Bundan sonra artık bize, ruhu kabzedilinceye kadar hiç namaz kıldırmadı.”
Buhari, Ezan 98, Megazi 83; Müslim, Salat 173, (462); Muvatta, Salat 24, (1, 78); Ebu Davud, Salat 132, (810); Tirmizi, Salat 230, (308); Nesai, İftitah 64, (2, 168).
2532 – Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor: “Resûlullâh aleyhissalâtu vesselâm, A’raf suresiyle akşamı kıldırdı. Sureyi ikiye bölerek her iki rek’atte bir parçasını okudu.”
Nesai, İftitah 67, (2, 170).
2533 – Cübeyr İbnu Mut’im radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullâh aleyhissalâtu vesselâm’ı akşam namazında et-Tûr suresini okurken işittim.”
Buhari, Ezan 99, Cihad 172, Megazi 11, Tefsir, Tur 1; Müslim, Salat 174, (463); Muvatta, Salat 23, (1, 78); Ebu Davud, Salat 132, (811); Nesai İftitah 65, (2, 169).
2534 – Ebu Osman en-Nehdi anlatıyor: “İbnu Mes’ud (radıyallahu anh)’ın arkasında akşam namazı kılmıştım. Namazda Kulhüvallahü ahad’i okudu.”
Ebu Davud, Salat 133, (825).
2535 – Abdullah İbnu Utbe İbni Mes’ud anlatıyor: “Resûlullâh aleyhissalâtu vesselâm akşam namazında Hâ-mim-ed-Duhan suresini okudu.”
Nesai, İftitah 66, (2, 169).
2536 – Ebu Abdillah es-Sunâbihi anlatıyor: “Hz. Ebu Bekr radıyallahu anh’ın hilafeti sırasında Medine’ye geldim, arkasında akşam namazını kıldım. İlk iki rek’atinde Fatiha ile (kısaru’l-mufassal denen) kısa surelerden birer sure okudu. Sonra üçüncü rek’ate kalktı. ben (ne okuyacağını işitmek için) hemen kendisine -elbisem elbisesine değecek kadar- yaklaştım. Fatiha ve beraberinde “Rabbenâ lâ tuziğ kulûbena ba’de iz hedeytena veheb lena min ledünke rahmeten inneke ente’l-Vehhab. (Rabbimiz, bize hidayet verdikten sonra kalplerimizi saptırma. Katından bize bir rahmet lutfet, sen çok lutfedenlerdensin)” ayetini okuduğunu işittim.”
Muvatta, Salat 25, (1, 79).
2537 – Büreyde (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalatu vesselam yatsı namazında Veşşemsi ve duhâhâ ve benzeri sureleri okurdu.”
Tirmizi, Salat 231, (309); Nesai, İftitah 71, (2, 173).
2538 – eI-Berâ (radıyallâhu anh) anlatıyor: Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir yolculuk sırasında yatsıyı kılmıştı. İki rek’atin birinde Vettîni ve’z-Zeytüni’yi okudu.”
Buhârî, Ezâin 100, 102, Tefsîr, Vettîn 1, Tevhîd 52; Müslim, Salât 175, (464); Muvatta, Salât 27, (1, 79-80), Ebü Dâvud, Salât 275, (1221); Tirmizî, Salât 231, (310); Nesâî, İftitah 72, (2, 173).
Sahiheyn’de şu ziyade yer alır: “Sesce ve kırâatçe O’ndan daha güze kimseye rastlamadım.”
2539 – Nâfi anlatıyor: “İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) tek başına namaz kılınca dört rek’atin her birinde Fatiha’yı ve Kur’ân’dan bir süreyi okurdu. Bazan da farz namazın bir rek’atinde iki ve üç süre birden okurdu. Akam namazının iki rek’atinde aynı ekilde Fatiha ve birer süre okurdu.”
Muvatta, Salât 26, (1, 79).
2540 – Amr İbnu Şu’ayb an ebîhi an ceddih anlatıyor: “Mufassal sürelerden -uzunu olsun, kısası olsun- hiçbiri yoktur ki, ben onu Resülullah’ın namaz kıldırırken okuduğunu işitmemiş olayım.”
Ebü Dâvud, Salât 133. (814). Bu rivâyet Muvatta’da mevcut değildir.)
2541 – Hz. Âşe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm askerî bir birliğin başına bir adamı komutan yapmıştı, Bu zât arkadaşlarına namaz kıldırırken, her seferinde kırâatını kulhüvallahu ahad ile tamamlıyordu. Döndükleri zaman durumu Hz. Peygamber’e söylediler. Aleyhissalatu vesselam:
“Sorun ona niçin öyle yapıyormuş?” buyurdu. Dediği gibi kendisine sorulmuştu.
“Çünkü O, Rahmân’ın sıfatıdır, ben onu okumayı seviyorum!” diye cevap verdi. Bunun üzerine Aleyhissalatu vesselam:
“Ona bildirin, Allah onu seviyor!” müjdesini verdi.”
Buhari, Ezan 106, Tevhid 1; Müslim, Salat 263, (813); Nesai, İftitah, 69, (2, 171).
2542 – Şakîk İbnu Seleme (rahimehullah) anlatıyor: “Bir adam İbnu Mes’ud’a gelerek:
“Ben bir rek’atte mufassal sürelerin tamamını okudum” dedi. İbnu Mes’ud (radıyallâhu anh) da:
“Şiir mırıldar gibi mırıldar, meyve döküştürür gibi döküştürür müsün? Olmaz öyle şey! Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) tek rek’atte birbirine denk iki süre okurdu. Bir rek’atte, İkterebet ve el-Hâkka sürelerini, bir rek’atte Vettür ve Vezzâriyât sürelerini; bir rek’atte Ve izâ vaka’at ve Nün sürelerini; bir rek’atta Seele sâîlun ve ve’n-Nâzi’ât sürelerini; bir rek’atte Veylün li’l-Mutafifin ve Abese sürelerini, bir rek’atte el-Müddessir ve, el-Müzzemmil sürelerini; bir rek’atte Hel Etâ ve Lâ Uksimu biyevmi’l-Kıyâme sürelerini, bir rek’atte Amme yetesâelün ve Ve’I-Mürselât sürelerini; bir rek’atte de ed-Duhân ve İzâ’ş-Şemsü Küvvirat sürelerini okurdu.”
Buhârî Ezân 106, Fedâilu’l-Kur’ân 6, 28; Müslim, Müsâfırîn 275, (822); Ebü Dâvud, Salât 326, (7.396); Nesâî, İftitah 75, (2,175,176); Tirmizî, Salât 422, (602).
Bu rivâyet, metin olarak Ebü Dâvud’un rivâyetidir. Ebü Dâvud: “Bu İbnu Mes’ud’un telifidir” demiştir. Bunu Alkame ve Esved’den kaydeder. Diğerleri, süreleri zikretmezler.
2543 – Ebü Zerr (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm gece namazına kalktı ve sabah vakti girinceye kadar namaza devam etti. Namazda tek âyet okudu. O da şu (meâldeki) âyettir:
“Onlara azab edersen, doğrusu onlar senin kullarındır. Onları bağışlarsan, güçlü olan, Hakîm olan şüphesiz ancak sensin” (Mâide 118).
Nesâî, İftitah 79, (2, 177).
2544 – Ebü Seleme anlatıyor: “Hz. Omer (radıyallâhu anh), halka akşam namazı kıldırmıştı. Namazda kırâatte bulunmadı. Namazdan çıkınca kendisine:
“Kur’ân okumadın!” dendi.
“Rükü ve secdeler nasıl oldu?” diye sordu.
“İyi oldu!” dediler.
“Öyleyse, tamamdır!” dedi.”
Rezîn tahric etmiştir. Bu hadise Beyhakî Sünen’inde yer vermiştir (2, 381).
2545 – Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) demiştir ki: (Kur’ân) her bir namazda okunur. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize hangilerini işittirmişse biz de size işittiriyoruz. Hangilerini de gizlemişse biz de size gizliyoruz.”
Ebü Dâvud, Salât 129, (797); Nesâî, İftitah 58, (2, 163); Buhârî, Ezân 104; Müslim, Salât 43, (396).
2546 – Ebü Katâde (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm bir gece (evinden) çıkmıştı. Hz. Ebü Bekr (radıyallâhu anh)’e uğradı. Alçak sesle namaz kılıyordu. Hz. Ömer (radıyallâhu anh)’e uğradı, o da yüksek sesle namaz kılıyordu.”
Râvi der ki: “Resülullah’ın yanında toplanınca Aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Ey Ebü Bekr sana uğradım sen sessizce namaz kılıyordun.” Ebü Bekr:
“Ben konuştuğum Zât-ı Zülcelâl’e sesimi işittirdim ey Allah’ın Resülü!” cevabını verdi.
Hz. Ömer’e de:
“Sana da uğradım. Sen yüksek sesle namaz kılıyordun!” dedi. O da şu cevabı verdi:
“Ey Allah’ın Resülü! Uyuklayanı uyandırıyor, şeytanı da uzaklaştırıyordum.”
Ebü Dâvud, Salât 315, (1329); Tirmizî, Salât 330, (447); Hadisin metni Ebü Davud’a ait.
Hasan Basrî rivâyetinde der ki: “Resülullah aleyhissalatu vesselâm Hz. Ebü Bekr’e: “Ey Ebü Bekr sen sesini biraz yükselt!” dedi. Hz. Ömer’e de: “Sesini sen de biraz alçalt!” buyurdu.”
2547 – Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh)’den yapılan rivayette, bu kıssa aynen zikredilir, ancak Hz. Ebü Bekr’e: “Sesini biraz yükselt”, Hz. Ömer’e de: “Sesini biraz alçalt” dedi” cümleleri zikredilmez.”
Fakat şu ziyadede bulunur: “Ey BiIâI seni, şu süreden ve şu süreden okurken işittim” dedi. (Bilâl) cevaben: “(Kur’ân) tatlı bir kelam, Allah onu kısım kısım yapıp bir araya getirdi” dedi. Sonunda Resülullah aleyhissaIatu vesselâm: “Hepiniz isâbet ettiniz!” buyurdu.”
Ebü Dâvud, Salât 310, (1330).
2548 – el-Beyâzî (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselm) namaz kılmakta olan insanların yanına geldi. Kırâatte sesleri yüksekti. Hemen: “Namaz kılan kimse Rabbine münâcaatta (hususi konuşmada) bulunuyor demektir. Öyleyse ne şekilde münâcaatta bulunduğuna dikkat etsin. Kur’an’ı birbirinize cehren okumasın!” dedi.”
Muvatta, Salât 29, (1, 80); Ebü Dâvud, Salât 310, (1332).
2549 – Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın geceleyin kırâatı bazan yüksek sesle, bazan da alçak sesle olurdu.”
Ebü Dâvud, Salât 310, (1328).
2550 – Abdullah İbnu Şeddad anlatıyor: “Ben Hz. Ömer (radıyallâhu anh)’in: “Ben üzüntü ve hüznümü yalnız Allah’a açarım…” meâlindeki âyeti (Yüsuf 86) okurken (boğuk boğuk çıkan) sesini en arka safta olduğum halde işittim…”
Buhârî, Ezân 70, (Bâb başlığında senetsiz olarak zikreder.)
2551 – Semüre İbnu Cündüb (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Namazda iki sekte hatırımda kaldı. Biri, imam “Allahu ekber” dedikten kırâata başladığı âna kadar geçen sektedir. Diğeri de Fatiha ve zamm-ı süreyi okuyup bitirince rüküya gitme sırasındaki sektedir.”
(Hadisi rivâyet eden Hasan Basrî) der ki: “Bunun üzerine İmrân İbnu Husayn ona karşı çıktı (ve tek sekte olduğunu söyledi). Sonunda Medîne’ye Ubeyy (İbnu Ka’b)’e yazıp sordular. (Übeyy verdiği cevapta) Semüre’yi tasdik etti.”
Ebü Dâvud, Salât 123, (777, 778, 779); Tirmizî, Salât 186, (251); İbnu Mâce, İkâmet 12, (844, 845).
Bir diğer rivâyette, “..Kırâatten çıkınca bir sekte” denmiştir. Bir diğer rivâyette: “…İftitah tekbiri alınca ve kırâatten çıkınca” denmiştir.
2552 – Ebü Mes’üd el-Bedrî (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Sizden biri, rükü ve secdelerde belini (tam olarak) doğrultmadıkça namazı yeterli olmaz.”
Ebü Dâvud, Salât 148, (855); Tirmizî, Salât 196, (265); Nesâî, İftitah 88, (2,183); İbnu Mâce, İkâmet 21, 22, (891-898).
2553 – Nu’man İbnu Mürre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam): “İçki içen, zina yapan ve hırsızlıkta bulunan kimse hakkında ne dersiniz?” diye sordu. Bu sual, bunlar hakkında henüz hadd cezası gelmezden önce sorulmuştu.
“Allah ve Resülü daha iyi bilir!” diye cevap verdiler. Aleyhissalâtu vesselam:
“Bu fiiller ağır suçtur, onlar hakkında ceza vardır. Hırsızlığın en kötüsü de namazını çalmaktır” buyurdu. Bunun üzerine:
“Ya Resülullah, kişi namazını nasıl çalar?” diye sordular. Şu cevabı verdi:
“Rüküsunu ve secdelerini tamamlamaz.”
Muvatta, Kasru’s-Salât 72, (1,167).
2554 – Sâlim el-Berrâd anlatıyor: “Ebü Mes’ud’a gelerek: “Bize Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın namazından anlat!” dedik. Hemen önümüzde kalktı, tekbir getirdi. Rüküya varınca ellerinin ayalarını dizlerinin üzerine koydu. Parmaklarını dizinin alt kısmına getirdi. Dirseklerini yan taraflarına uzattı. Bu halde her uzvu hareketsiz; sâbıit durdu. Sonra semi’allâhu li-men hamideh dedi ve her uzvu düz oluncaya kadar doğruldu.”
Ebü Dâvud, Salât 148, (863); Nesâî, İftitah 93, (2,186).
2555 – Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselam) şöyle buyurdular: “Secdede ta’dîle riayet edin, kimse kollarını köpeklerin yayışı gibi yaymasın.”
Buhâri, Ezân 141; Müslim, Salât 233, (493); Ebu Dâvud, Salât 158, (897); Tirmizî, Salât 205, (276); Nesâî, İftitah 140, (2, 211, 212).
2556 – Yine Hz. Enes anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Rükü ve secdeleri yerine getirin. AIIah’a yemin oIsun siz secde rükü ettikçe ben arkamda olanları da görüyorum.” -Belki “sırtımın gerisini” demişti-”
Buhârî, Eymân 3, Ezân 88; Müslim, Salât 110; Nesâî, İftitah 106. (2, 193-194).
2557 – Malik İbnu’I-Huveyris (radıyallâhu anh)’ten rivâyete göre, arkadaşlarına: “Size Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın namazını haber vereyim mi?” diye sormuştur. Ebü Kilâbe der ki: “(Böyle söyledikten sonra), bize şeyhimiz Ebü Yezîd’in namazı (gibi) namaz kıldırdı. Ebü Yezîd, başını birinci ve üçüncü rek’atin ikinci secdesinden kaldırınca otururcasına doğrulur sonra kalkardı.”
Buhârî, Ezân 127, 140, 143, 45; Ebü Dâvud, Salât,142, (342); Nesâî, İftitah 182, (2, 234).
2558 – Saîd İbnu Cübeyr (rahimehullah) anlatıyor: “Enes İbnu Malik (radıyallâhu anh)’i dinledim şöyle diyordu: “Resülullah (aleyhissalatu vesselâm)’dan sonra, namazı Resülullah ‘ın namazına bu derece benzeyen, şu gençten yani Ömer İbnu Abdilaziz’den başka birinin ardında namaz kılmadım.”
Enes (devamla) dedi ki: “Rüküsunda on tesbihât, secdelerinde de o kadar tesbihat tahmin ettik.”
Ebu Dâvud, Salât 154, (88); Nesâî, İftitah 166, (2, 224-225).
2559 – es-Sa’dî babasından veya amcasından naklediyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a namazını kılarken dikkatle baktım, rüku ve secdelerinde üçer kere subhânallâhi ve bi-hamdihi diyecek kadar duruyordu.”
Ebü Dâvud, Salât 154, (885).
2560 – Gunder’in bir rivayetinde denir ki: “İbnu’l-Eş’as zamanında Küfe’ye Mataru’bnu Naciye (adında biri) galebe çaldı. (İbnu Abbas’ın oğlu) Ebu Ubeyde İbnu Abdillah’a halk’ın önüne geçip namaz kıldırmasını emretti. Ebu Ubeyde, (namaz kıldırırken) başını rükudan kaldırdığı zaman ben: “Allahümme Rabbena ve leke’l-hamdü mil’e’s-semavat ve mil’e’l-ardı ve mil’e ma şi’te min şey’in ba’du. Ehle’s-senai ve’l-mecdi, La mani’a li-ma a’tayte ve la mu’tiye li-ma mena’te. Ve la yenfe’u za’l-ceddi minke’l-ceddü” duasını okuyuncaya kadar kıyamda dururdu.”
el-Hakem der ki: “Bunu ben Abdurrahman İbnu Ebi Leyla’ya zikrettim. Dedi ki: “Bera İbnul-Azib (radıyallahu anh)’i işittim: “Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın kıldığı namazın rükusu, secdesi, rüku ve secdeden başını kaldırdığı zamanki ve iki secde arasındaki (fasılaları) birbirine yakın uzunlukta idi” demişti.”
Şu’be der ki: “Ben bunu Amr İbnu Mürre’ye söyledim. O da: “Ben, İbnu Ebi Leyla’yı gördüm, onun namazı böyle değildi” dedi.”
2561 – Sahiheyn’in diğer bir rivayetinde şöyle gelmiştir: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın rükü ve secdesi ve iki secde arasındaki (fâsıla ile), rüküdan başını kaldırdığı zamanki (fâsıla) -kıyam ve ku’üd (oturma) hariç- birbirine yakın miktardaydı.”
Buharî, Ezân 120, 127, 140; Müslim, Salât 194, (471); Ebü Dâvud, Salât 147, (852); Tirmizî, Salât 207, (279); Nesâî, lftitah 114, (2, 197-198).
2562 – Zeyd İbnu Vehb anlatıyor: “Huzeyfe (radıyallâhu anh) bir adamın namaz kılarken hîle yaptığını görmüştü.
“Sen bu namazı ne zamandan beri kılıyorsun?” diye sordu. Adamcağız:
“Kırk yıldan beri!” dedi. Huzeyfe? “Öyleyse kırk yıldan beri namaz kılmadın (bütün kıldıkların boşa gitmiş). Şâyet bu şekilde namaz kılarak ölecek olursan Muhammed’in fıtratından başka bir fıtrat üzere öleceksin.!” dedi ve ilave etti:
“Kişi namazı hafıf kılar (ama buna rağmen) tam kılar, güzel kılar!”
Buharî, Ezân 119,132; Nesâî, Sehv 66, (3, 58-59).
2563 – Abdurrahman İbnu Şibl (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) karga gagalamasından, vahşi hayvanlar gibi kolları yaymaktan, kişinin mescidde deve gibi mekân tutmasından nehyetti”
Ebü Dâvud, Salât 148, (862); Nesâî, İftitah 145, (2, 214).
2564 – İbnu Mes’üd (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize namazı şöyle öğretti: “Önce tekbir getirdi iki elini kaldırdı. Rüküya gittiği zaman ellerini dizlerinin arasında kavuşturdu.
Râvi der ki: “Sa’d’a bu haber ulaşınca:
“Kardeşim doğru söyledi. Biz böyle yapardık, sonra şununla emredildik dedi ve bununla diz kapaklarını kavrayıp avuçlamayı kastetti.”
Ebü Dâvud, Salât 150, (868); Nesâî, İftitah 90, (2,184,185).
2565 – Hz. Ömer (radıyallâhu anh) demiştir ki: “Diz kapağı(nı tutmak) sizin için sünnet kılınmıştır. Öyle ise rüküda diz kapaklarını kavrayın.”
Tirmizî, Salât 192, (258); Nesâî, İftitah 92, (2,185).
2566 – Ebü İshak anlatıyor: “Berâ İbnu Âzib (radıyallâhu anh) bize secdeyi şöyle vasfeyledi: Ellerini (yere) koydu, dizleri üzerine dayandı, kalçasını (havaya) kaldırdı ve: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) böyle secde yaparlardı” buyurdu.”
Bir diğer rivayette: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) namaz kılınca kollarını kanat gibi yanlarına açardı” denmiştir.”
Ebü Dâvud, Salât 158, (896); Nesâî, İftitah 141, (2, 212).
2567 – Bera (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Secde ettiğin zaman ellerini yere koy, dirseklerini (havaya) kaldır.”
Müslim, Salât 234, (494); Tirmizî, Salât 202, (271).
2568 – Tirmizi’nin bir rivayetinde şöyle gelmiştir: “Berâ’ya: “Resülullah aleyhissalatu vesselam secde edince yüzünü nereye koyardı?” diye sordum.
“Ellerinin arasına” diye cevap verdi.”
Müslim, Salât 234, (494); Tirmizî, Salât 202, (271).
2569 – Abdullah İbnu Malik İbni Buhayne (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) namazda secdeye gidince ellerinin arasını, koltuk altı beyazlıkları görününceye kadar açardı.”
Buhârî, Ezân 130, Müslîm, Salât 235, (495); Nesâî, İftitah 52, (2, 212).
2580 – Mâlik İbnu’l-Huveyris (radıyallâhu anh)’in anlattığına göre Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı namaz kılarken görmüştür. Efendimiz, tek rekatte iken, tam bir oturuş vaziyeti almadan kalkmamıştır.”
Buhârî, Ezân 142, Ebu Dâvud, Salât 142, (844); Tirmizî, Salât 213, (287); Nesâî, İftitah 181, (2, 233-234).
2581 – Nâfi (rahimehullah) anlatıyor: “İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) secde ettiği zaman ellerini, yüzünü koyduğu şeyin üzerine ko;yardı. Ben O’nu çok soğuk bir günde gördüm, ellerini (giymekte olduğu) bürnusunun altında çıkarmış çakılların üzerine koymuştur.”
Muvatta, Kasru’s-Salât 59, (1,163).
2582 – Mecze‚ İbnu Zâhir, Ashâbu Şecere’den Uhban İbnu Evs’ten naklettiğine göre, Uhbân “Diz kapaklarından rahatsızdı, secde ettiği zaman dizkapağının altına minder koyardı.”
Buhârî, Meeâzi 35.
2583 – Nafi (rahimehullah) anlatıyor: “İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) şöyle derdi: “Hasta kimse secde etmeye muktedir olamazsa başıyla ima eder, alnına herhangi bir şey kaldırmaz.”
Muvatta, Kasru’s-Salât 74, (1, 168).
2584 – İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm bize yedi âzâ üzerine secde etmemizi, saçımızı ve elbisemizi toplamamamızı emretti. Bu âzâlar Şunlardır: “Alın, eller, diz kapakları, ayaklar.”
2585 – Bir diğer rivayette şöyle demiştir: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Ben yedi kemik üzerine secde etmekle emrolundum: Alın, -ve eliyle burnunu işaret etti- eller, diz kapakları, ayakların etrafları. Ne elbiseleri ne de saçı (secde sırasında) toplamayız.”
Buhârî, Ezan 133, 134, 137; Müslim, Salât 227-231 (490); Ebü Dâvud, Salât 155, (889, 890); Tirmizî, Salat 203, (273); Nesâî, İftitah 130, (2, 208); İbnu Mâce, İkâmet 19, (883-885). İkinci rivayet Sahiheyn rivayetidir.
2586 – İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) Resülullah (aleyhissalatu vesselâm)’a nisbet ederek buyurdu ki: “Eller de secde eder, tıpkı alnın secde etmesi gibi. Öyleyse, biriniz alnını secdeye koyunca ellerini de koysun. Alnı secdeden kaldırdımı onları da kaldırsın.”
Ebü Dâvud, Salât 155, (892); Nesâî, İftitah 129, (2, 207).
2587 – Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselam) bir ihtiyaç sebebiyle, kendilerine Kurrâ denilen yetmiş kişiyi yola çıkardı. Süleym aşiretinden Ri’I ve Zekvân adında iki kabîle Bi’r-i Ma’üne (Ma’üne Kuyusu) denilen bir suyun yanında bunların önünü kesti. Hey’et bunlara: “Biz size gelmedik. Biz Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın bir ihtiyacı için gidiyoruz” dediler. Ancak öbürleri bunları dinlemeyip öldürdüler.
Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) (duruma muttali olduktan sonra) sabah namazlarından sonra bir ay boyu onlara bedduâ etti. Bu hadise namazda kunüt okumanın başlangıcı oldu. Biz kunut yapmıyorduk.”
Abdülaziz İbnu Süheyb der ki: “Bir zât Enes (radıyallâhu anh)’e Kunüt’dan sorarak:
“Bu, rüküdan sonra mı yoksa kırâatın tamamlanmasından sonra mı?” dedi. Enes:
“Hayır, kıraatin bitiminde” diye cevap verdi.”
Bir başka rivayette (Enes) şöyle dedi: “(Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir ay boyu) rükudan sonra (kunut yaparak bazı Arap kabilelerine beddua etti.)”
2588 – Bir başka rivayette: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) sabah namazından sonra bir ay boyu kunüt yaptı” denmiştir.”
2589 – Müslim’in bir rivayetinde: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm), bir ay boyu sabah namazında rüküdan sonra kunüt yaparak Useyye (kabîlesi)ne bedduâ etti” denir.”
Buhâri nin bir rivayetinde: “Kunüt, akşam ve sabah namazındaydı” denir.”
Ebü Dâvud ve Nesâi’nin bir rivayetinde: “Bir ay kunüt yaptı sonra terketti” denir.”
Buhârî, Vitr 7, Cenâiz 41, Cizye 8, Megâzi 38, Da’avât 59; Müslim, Mesâcid 297-308, (677-679); Ebü Dâvud, Salât 345, (1444-1445); Nesâî, İftitah 116, (2, 200).
2590 – İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) tam bir ay boyu, hiç aralık vermeden her namazın peşinde, öğle, ikindi, akşam, yatsı ve sabah namazlarında Kunüt yaptı. Şöyle ki: Son rek’at’te semi’allahu li-men hamideh deyince Süleym aşiretinden Ri’l, Zekvân, Useyye kabîlelerine bedduâ ediyor, namazda kendine uyanlar da âmîn diyorlardı.”
Ebü Dâvud, Salât 345, (1443).
2592 – İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ)’in anlattığına göre, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın sabah namazının son rekatinin rükusundan başını kaldırınca semi’allâhu limen-hamideh Rabbenâ ve leke’l-hamd dedikten sonra şöyle söylediğini işitmiştir: “Allahım falancaya falancaya lânet et.” Allah Teâlâ Hazretleri bunun üzerine şu meâldeki âyeti indirdi: “(Kullarımın) işinden hiçbir şey sana ait değildir. (Allah) ya onların tevbesini kabul eder, yahud onları, kendileri zâlim (kimse)ler oldukları için, azablandırır” (Al-i İmrân 128).
Buharî, Tefsîr, Âl-i İmrân 9, Megâzi 21, İ’tisâm 17; Tirmizî, Tefsîr Âl-i İmrân (3007);
Nesâî, İftitah 121, (2, 203).
2593 – Hasan Basri (rahimehullah) anlatıyor: “Ömer İbnu’l Hattab (radıyallâhu anh), halkı, Übeyy İbnu Ka’b üzerinde topladı. O, bunlara ramazanda yirmi gece namaz kıldırdı. Bu esnada (vitirlerde) sadece son yarıda kunüt yaptı, daha önce hiç kunüt yapmadı. Son on kalınca cemaate gelmedi, teravihi evinde kıldı. Halk: “Übeyy (cemaatten) kaçtı” dedi.”
Ebü Dâvud, Salât 340, (1428,1429).
2596 – Hz. Câbir (radıyallâhu anh) demiştir ki: “En efdal namaz, kunütu uzun olandır.”
Müslim, Musâfirîn 164, (756); Tirmizî, Salât 285, (387).
2601 – Yine Ebü Dâvud’un bir diğer rivayetinde: “Şehadet ederim ki Muhammed Allah’ın elçisidir” cümlesinden sonra şöyle denir: “Bunu söyledin veya şehadeti ifa ettin mi, namazını ifa ettin demektir. Kalkmak istersen kalk, oturmak istersen otur.”
2602 – Nesâi nin bir rivayetinde şöyle denmiştir: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselam)’la namaz kılınca: “Selam Allah’ın üzerine, selam Cibrîl ve Mikâil üzerine olsun” derdik. Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm):
“Selam Allah’ın üzerine olsun demeyin. Zîra Allah selam’ın kendisidir. Ancak şöyle deyin: “Tahiyyât. . . Allah içindir. . . ”
Buhârî, Ezân 148,150, el-Amel fi’s-Salât 4, İstizân 3, 28, Da’avât 17, Tevhid 5; Müslim, Salât 55-61, (402-403); Ebü Dâvud, Salât 182, (968-969); Tirmizî, Salât 215, (289); Nesâî, İftitah 189, (2, 237).
2608 – Muvatta’da Şöyle gelmiştir: “(Nâfi der ki:) “İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) şöyle teşehhüd okurdu: “BismiIlâhi, et-tahiyyâtu lil-lahi, ve’ssalavâtu lillâhi, ez-Zâkiyâtu lillâhi, es-Selâmu aIe’n-Nebiyyi ve Rahmetullahi ve berekâtuhu, es-Selâmu aleynâ ve ala ibâdillâhi’s-Sâlihîn, Şehidtü en Iâ-ilâhe illallâhu ve şehidtü enne Muhammeden ResüIullâhi.”
Bunu ilk iki rek’at(in ka’desin)de okur ve teşehhüdünü tamamlayınca duâ ederdi. Namazın sonunda oturunca da yine böyle teşehhüdde bulunur ve teşehhüd’ü öne alırdı. Sonra dilediği duâyı okuyarak duâ ederdi. Teşehhüdünü tamamlayıp selamı vermek isteyince şöyle derdi:
“Es-selâmu ale’n, Nebiyyi ve rahmetullâhi ve berekâtuhu es-selâmu aleynâ ve aIâ ibadillâhi’s-salihîn.”
Sonra sağına, es-selâmu aleyküm derdi. Sonra mukâbeleten imama selam verirdi. Solundan biri kendisine selam verirse mukâbeleten ona da selam verirdi.”
Rezîn şunu ilave etti: “Ve dedi ki: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) böyle yapmayı emretti.”
Muvatta, Salât 54, (1, 91); Ebu Dâvud, Salşt 182, (971).
2609 – İmam Malik’in, Kâsım, İbnu Muhammed’den yaptığı diğer bir riyayette şöyle gelmiştir:
“Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) teşehhüdde iken şunu okurdu: “Et-Tahiyyatu et-tayyibatu es-Salavâtü, ez-zakiyâtu lillâhi, eşhedu en la ilâhe illallahu vahdehu lâ şerîke lehu ve enne Muhammeden abduhü ve Resülühü. Esselâmu aleyke eyyühennebiyyu ve rahmetullâhi ve berekâtuhu, esselamu aleynâ ve alâ ibâdillâhi’s-sâlihîn, esellâmu aleyküm.”
Muvatta, Salat 55, (1, 91-92).
2611 – AIi İbnu Abdirrahmân el-Mu’âvî (rahimehullah) anlatıyor: “Ben namazda çakıl taşlarını kurcalarken İbnu Ömer (radıyallâhu anh) beni gördü. Namazdan çıkınca beni bundan nehyetti ve:
“Sen de Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın yaptığı gibi yap!” dedi. Ben:
“Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) ne yapmıştı?” diye sordum. Ben:
“Namazda oturduğu zaman, efendimiz sağ avucunu sağ dizinin üzerine koyarak, bütün parmaklarını yumar, başparmağını takip eden parmağıyla da işarette bulunurdu. Sol avucunu da sol uyluğunun üstüne koyardı.”
2614 – Nesâî’nin Ali İbnu Abdirrahmân’dan kaydettiği bir rivayette der ki: “İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ)’nın yanında namaz kıldım ve namazda çakılları alt üst ettim. Bana:
“Çakılları alt üst etme. Zîra çakılların çevrilmesi şeytan işidir. Sen de Resülullah’ın yaptığı gibi yap. Ben O’nun ne yaptığını gördüm” dedi. Ben:
“Resülullah’ın ne yaptığını gördün?” diye sordum.
“Şöyle’ dedi ve sağ ayağını dikti, solunu yatırdı. Sağ elini sağ uyluğu üzerine, sol elini de sol uyluğu üzerine koydu. Şehadet parmağıyla da işaret etti.”
Bir diğer rivayette şöyle denmiştir: “Baş parmağı takip eden parmağı ile kıbleye işaret etti, nazarlarını da ona dikti.”
Müslim, Mesâcid 114-116, (580); Muvatta, Salât 48, (1, 88); Ebü Dâvud, Salât 186, (987); Tirmizî, Salât 220, (294); Nesâî, İftitah 189, (2, 237), Sehv 32-35, (3, 36-38).
2615 – İbnuz-Zübeyr (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) namazda oturunca, sol ayağını (sağ) uyluğunun ve bacağının altına koyar, sağ ayağını da yere döşerdi.”
2616 – Yine İbnu’z-Zübeyr (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) (namazda oturur vaziyette iken), duâ edince, hareket ettirmeksizin parmağıyla işaret yapar, bu vaziyette duâ (teşehhüd) okurdu. Sol eliyle de sol uyluğunun üzerine dayanırdı.”
Bir diğer rivayette şöyle gelmiştir: “Gözü de işaretinden ayrılmazdı.”
Ebü Dâvud, Salât 186, (988, 989, 990); Nesâî, İftitah 189, (2, 237); Sehv 35, 39, (3, 37, 39).
2618 – Ebü Ya’für (radıyallâhu anh) diyor ki: “Mus’ab İbnu Sa’d İbnu Ebî Vakkâs’ın şöyle söylediğini işittim: “Babamın yanında namaz kılmış, namazda avuçlarımı iç içe kavuşturup uyluklarımın arasına koymuştum. Babam bu tarzdan beni men’ etti ve:
“Biz de bir ara böyle yapmıştık. Ondan nehyedildik ve ellerimizi dizlerimizin üzerine koymakla emrolunduk” dedi.”
Buhârî, Ezân 118; Müslim, Mesâcid 29, (535); Ebü Dâvud, Salât 150, (867); Nesâî, İftitah 91, (2,185).
2619 – Âsım İbnu Küleyb el-şermî an ebihi an ceddihî -ki ismi de Şihâb İbnu’l-Mecnün’dur- der ki: “Resülullah (aleyhissalatu vesseIam)’ın huzuruna girdim, namaz kılıyordu. Sol elini sol uyluğunun üzerine koymuş, sağ elini de sağ uyluğunun üzerine koymuş idi. (Sağ elin) parmakları hep yumuk, sadece işaret parmağı açıktı. Şöyle duâ ediyordu:
“Ey kalbleri döndüren Allah’ım, kaIbimi dînin üzerine sabit kıl.”
Tirmizi, Da’avât 135, (3581).
2621 – Nesâi deki rivayette şu ziyade var: “Namazın sona erdiği rek’atte sol ayağını geride bırakmış ve uyluk kemiğine dayanarak oturmuş, sonra da selam vermişti.”
Yine Nesâi’nin bir diğer rivayetinde şu ziyade var: “Şehadet parmağını kaldırmış ve onu hafif eğmiş (vaziyette teşehhüdü okuyordu).”
Nesâî, Sehv 29, 38, (3, 34, 39).
2622 – Abdullah İbnu Abdillah İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “İbnu Ömer namazda oturunca bağdaş kurardı. Aynı şeyi ben de yaptım. O sırada yaşım gençti. Beni bundan nehyetti. Ve dedi ki:
“Namazın sünneti sağ ayağını dikmen, solu da bükmendir.” Ben kendisine:
“Ama sen bunu yapıyorsun!” dedim. Bunun üzerine:
“Ayaklarım beni taşımıyor” diye açıklamada bulundu.”
2623 – Nesai’nin rivayetinde şöyle denmiştir: “. . (Namazın sünneti) sağ ayağını dikmen, parmaklarını kıbleye yöneltmen ve sol (ayak) üzerine de oturmandır.
Buhârî, Ezân 145; Muvatta, Salât 51, (89, 90); Nesâî, İftitah 189, 190, (2, 235, 236). Metin Buhârî’ye aittir.
2624 – Tavus (rahimehullah) anlatıyor: “İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ)’a (namaz’da) iki ayak üzerine ik’â hakkında sordum.
“Bu sünnettir” dedi. Kendisine
“Biz bunu erkeğe eziyet görüyoruz!” dedik. O tekrar:
“Bilakis, o, Peygamberiniz (aleyhissalâtu vesselâm)’in sünnetidir!”
dedi.”
Müslim, Mesâcid 32, (536); Ebü Dâvud, Salât 143, (845); Tirmizî, Salât 210, (283). Metin Müslim’e aittir.
Ebü Dâvud’da, “iki ayak üzerine” tabirinden sonra “secdede” ziyadesi mevcuttur.
2629 – Câbir İbnu Semüre (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile beraber namaz kılınca, ellerimizle (işaret ederek): “Esselâmu aleyküm ve rahmetullâhi” demiştik -ve eliyle de iki tarafına işaret etti. -Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bunun üzerine:
“Ellerinizle neye işaret ediyorsunuz? Niye ellerinizi hırçın atların kuyruğu gibi (kıpırdak) görüyorum? Namazda sakin olun. Herbirinizin ellerini dizlerine koyup, sonra sağındaki ve solundaki kardeşine selam vermesi yeterlidir”
Müslim, Salât 119, (430); Ebü Dâvud, Salât 189, (998, 999, 1000); Nesaî, Sehiv 5, (3, 4, 5).
2632 – Ebü Humeyd es-Saidî (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Kendisi, Resülullah (aleyhissalâtu vesselam)’ın Ashâbından on kişilik bir grupla oturuyor idi. Resülullah’ın namazını zikrettiler. Bunun üzerine:
“Ben içinizde Aleyhissalâtu vesselâm’ın namazını en iyi bilen kimseyim!” “Nasıl olur. Allah’a yemin olsun, sen O’na bizden daha çok tâbi olmuş bizden önce onun sohbetine katılmış değilsin!” dediler. O:
“Herşeye rağmen!” deyip (ısrar edince):
“Peki (Efendimizin nasıl namaz kıldığını) arzet görelim” dediler. 0 da anlattı:
“Aleyhissalâtu vesselâm, namaza kalkınca kollarını omuzları hizasına kadar kaldırırdı. Bütün kemikleri mütedil şekilde yerlerinde istikrarını bulunca tekbir getirir, sonra kırâatte bulunur, sonra tekrar tekbir getirir, ellerini omuzları hizasına kadar kaldırır, sonra rüküya gider ve el ayalarını dizlerinin üzerine koyar, sonra o durumda mütedil bir vaziyet alır, başını ne aşağı kırar ne de yukarı kaldırır, sonra başını kaldırıp:
“Semi’allâhu li-men hamideh (Allah kendisine hamdedeni işitir)!” der, sonra ellerini tekrar omuzlarının hizasına kadar mutedil şekilde kaldırır, sonra: “Allahu ekber!” deyip yere eğilir, ellerini yanlarına açar, sonra başını kaldırır, sol ayağını büker, üzerine oturur, secde edince ayaklarının parmaklarını açar, sonra secde eder, sonra: “Allahu ekber!” der, başını kaldırır, sol ayağını büker, her kemik yerine gelinceye kadar sol ayağının üzerine oturur. Sonra aynı şeyleri diğer (rek’at)de yapardı.
Sonra iki rek’ati (tamamlayıp) kalkınca, iftitah tekbirinde olduğu gibi tekbir getirir, ellerini omuzlarının hizasına kadar kaldırır. Sonra aynı şeyleri namazın geri kalan kısmında da yapardı.
Selam vereceği son rek’atin secdesi olunca sol ayağını (mak’adının altından sağ tarafına) çıkarır ve sol tarafı üzerine yere çökerek otururdu.”
(Onun bu açıklamasını dinleyince yanındakiler:) “Doğru söyledin,) Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) böyle namaz kılardı!” dediler.”
Ebü Davud, Salât 117, (730-735); Tirmizî, Salât 227, (304, 305). Hadis Buhârî’de muhtasar olarak gelmiştir. Ezân 145).
2633 – Rifâa İbnu Râfi’ (radıyallâhu anh) anlatıyor:”Biz mescidde iken bedevî kılıklı bir adam çıkageldi. Namaza durup, hafif bir şekilde (yani rükunleri, tesbihleri kısa tutarak) namaz kıldı. Sonra namazı tamamlayıp Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a selam verdi: Efendimiz:
“Üzerine olsun. Ancak git namaz kıl, sen namaz kılmadın!” buyurdu. Adam döndü (tekrar) namaz kılıp geldi, Resülullah’a selam verdi. Aleyhissalâtu vesselâm selamına mukabele etti ve:
“Dön namaz kıl, zîra sen namaz kılmadın!” dedi. Adam bu şekilde iki veya üç sefer aynı şeyi yaptı, her seferinde Aleyhissalâtu vesselâm:
“Dön namaz kıl, zîra sen namaz kılmadın!” dedi. Halk korktu ve namazı hafif kılan kimsenin namaz kılmamış sayılması herkese pek ağır geldi.
Adam sonuncu sefer:
“Ben bir insanım isabet de ederim, hata da yaparım. Bana (hatamı) göster, doğruyu öğret!” dedi. Aleyhissalatu vesselâm:
“Tamam. Namaza kalkınca önce AIIah’ın sana emrettiği şekilde abdest aI. Sonra (ezan okuyarak) şehadet getir. İkâmet getir (namaza dur). Ezberinde Kur’an varsa oku, yoksa AIIah’a hamdet, tekbir getir, tehlîl getir, sonra rükuya git. Rükü halinde itmi’nâna er (âzâların rüküda mütedil halde bir müddet dursun). Sonra kalk ve kıyam halinde itidâle er, sonra secdeye git ve secde halinde itidale er, sonra otur ve bir müddet oturuş vaziyetinde dur, sonra kalk.
İşte bu söylenenleri yaparsan namazını mükemmel (kılmış olursun). (Bundan bir şey) eksik bırakırsan namazını eksilttin demektir.”
Râvi der ki: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın bu sonuncu sözü Ashâb’a önceki: (Dön, namaz kıl, zîra sen namaz kılmadın!) sözünden daha kolay (ve rahatlatıcı) oldu. Zîra (bu söze göre), sayılanlardan bir eksiklik yapan kimsenin namazında eksiklik oluyor ve fakat tamamı hebâ olmuyordu.”
Tirmizî, Salat 226, (302); Ebü Dâvud, Salât 148, (857-861); Nesâî, İftitah 105, (2,193),167, (2, 225).
2634 – Hz. Ali (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Namazın anahtarı temizliktir. (Namaz dışı şeylerle meşguliyeti) haram kılan şey iftitah tekbiridir, (namaz dışı meşguliyeti) helal kılan şey (de sondaki) selamdır.”
Ebü Dâvud, Tahâret 31, (61); Tirmizî, Tahâret 3, (3).
2635 – Ebü Saîd (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın öğle ve ikindi namazındaki kıyamlarını(n uzunluğunu tahmin ve) takdir ederdik. Öğledeki ilk iki rek’atin uzunluğunu Elif lâm-mîm Tenzîlü’s-Secde süresi(ni okuyacak) kadar tahmin ettik. Sonra iki rek’atin uzunluğunu da bunun yarısı kadar takdir ettik.
İkindinin ilk iki rek’atinin kıyamının uzunluğunu, öğlenin son iki rek’atinin uzunluğu kadar takdir ettik. İkindinin son iki rek’atinin uzunluğunu da bunun yarısı kadar.”
Müslim, Salât 156, (452); Ebü Dâvud, Salât 130, (804); Nesâî, Salât 16, (1, 237).
2636 – Yine Ebu Said (radıyallahu anh) anlatıyor: “Öğle namazı başlardı, bu anda bir kimse Baki’ye gider, ihtiyacını görür, sonra abdest alır, gelir ve uzunluğu sebebiyle Resulullah’ın birinci rek’atine yetişirdi.”
Müslim, Salat 161, (454); Nesai, İftitah 56, (2, 164).
2637 – İbnu Mes’ud (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Bir gece Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte namaz kıldım. Öylesine namazı uzattı ki, içimden çirkin bir şey yapmak geçti.
“Ne yapmak istemiştin?” diye sordular. Dedi ki:
“Oturup O (aleyhissalâtu vesselâm)’nu terketmeyi düşündüm.”
Buhârî, Teheccüd 9; Müslim, Müsâfirîn 204, (773).
2638 – Fadl İbnu’l-Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Namaz ikişer ikişer kılınır. Her iki rek’atte bir teşehhüd vardır. Namazda huşü duyulur (tazarrüda bulunulur), temeskün (tezellül) izhâr edilir. Ellerini kaldırırsın.” Şöyle de dedi: “Ellerini, içleri kendi yüzüne dönük olarak Rabbine kaldırır; isteklerini (ısrarla tekrarla söyleyerek) istersin:
“Ya Rabbi! ya Rabbi! ya Rabbi!..” Kim bunu yapmazsa namazı eksiktir.”
Tirmizî, Salât 283, (385).
2639 – Ammâr İbnu Yâsir (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Kişi vardır, namazını kılar bitirir de, kendisine namazın sevabının onda biri yazılır. Kişi vardır, dokuzda biri, sekizde biri, yedide biri, altıda biri, beşte biri, dörtte biri, üçte biri yarısı yazılır.”
Ebü Dâvud, Salât 128, (796).
2640 – İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “AIIah temizlik olmayan namazı kabul etmez, hıyânetle kazanılan paradan verilen sadakayı da kabul etmez.”
Müslim, Tahâret 1, (224); Tirmizî, Tahâret 1, (1).
2641 – Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) buyurdular ki: “AIIah, sizlerin namazını hades vâki olunca yeniden abdest almadıkça kabul etmez.”
Ebü Dâvud, Taharet 31, (60); Tirmizî, Tahâret 56, (76).
2642 – Yine Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Abdesti olmayanın namazı da yoktur. Üzerine besmele çekmeyenin abdesti yoktur.”
Ebü Dâvud, Tahâret 48, (101,102); İbnu Mâce, Tahâret 41, (399); Tirmizî, Tahâret 20, 25.
2643 – Hz. Enes (radıyallâhu anh), Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın her namaz için abdest aldığını söylemişti, kendisine:
“Siz nasıl yapıyordunuz?” diye soruldu. Şu cevabı verdi:
“Aldığımız abdest bozuluncaya kadar bize yetiyordu.”
Buhârä, vudü 54; Ebu Dâvud, Taharet 66, (171); Tirmizi, Taharet 44, (58, 60); Nesai, Taharet 101, (1, 85).
2644 – Büreyde (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) Fetih günü bütün namazları tek abdestle kıldı. Ömer İbnu’l-Hattâb (radıyallâhu anh) kendisine:
“Ey Allah’ın Resülü, bugün Şimdiye kadar hiç yapmadığın şeyi yapmış olmalısın?” demişti, şu cevapta bulundu:
“Ey Ömer, bunu bilerek yaptım.”
Müslim, Tahâret 86, (277); Ebu Dâvud, Tahâret 66, (172); Tirmizî, Tahâret 45, (61); Nesâî, Tahâret 101, (1, 86).
2645 – Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: Namaz kılarken kimin abdesti kozulacak olursa hemen namazdan çıksın. Eğer cemaatle kılınan bir namazda ise burnunu tutarak ayrılsın.”
Ebü Dâvud, Salât 236, (1114).
Burnunu tutmasını emretmesi, cemaate burnu kanamış zannını vermek içindir. Bu davranış, avretin örtülmesi ve kabîhin gizlenmesi hususunda bir nevî edebe riayettir.
2646 – İmam Mâlik merhuma ulaştığına göre, İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) namazda iken burnu kanardı, o da çıkar burnunun kanını yıkar, geri döner ve önceki kıldığı namazını (kaldığı yerden) tamamlardı.”
Yine Muvafta’nın İbnu’l-Müseyyeb’den kaydettiği bunun aynısı olan bir başka rivayet daha vardır.”
Muvatta, Tahâret 74, (1, 38).
2647 – İbnu Amr İbnu’l-As (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Bir kimse son rek’atte oturmuşken daha selam vermeden hades vâki olsa namazı caizdir.”
Tirmizî, Salât 300, (408).
2648 – Hz. Mu’âviye (radıyallâhu anh)’nin dediğine göre, Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın zevce-i pâkleri Ümmü Habîbe’ye -ki kızkardeşidir- sormuştur:
“Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm), içerisinde kendisiyle temasta bulunduğu elbise sırtında olduğu halde namaz kılar mıydı?” Ümmü Habîbe (radıyallâhu anhâ) şu cevabı vermiştir:
“Evet, yeter ki elbisede bir ezâ (meni bulaşığı) görmemiş olsun!”
Ebü Dâvud, Tahâret 133, (366); Nesâî, Tahâret 186, (1, 155); Buhârî, Salât 2, Buhârî, bâb başlığı (tercüme) olarak kaydeder.
2649 – Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselâm), bizim (kadınların) çamaşırları içerisinde namaz kılmazdı.”
Ebu Dâvud, Tahâret 134, (368); Tirmizî, Salat 420, (600); Nesâî, Zänet 116, (8, 217).
2650 – İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ)’in anlattığına göre, cünübken içinde terlediği elbise sırtında olduğu halde namaz kılardı.”
Muvatta, Tahâret 87, (1, 52).
2651 – Ebü Saîd (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ashâbiyle namaz kılarken âniden nalınlarını çıkarıp sol tarafına koydu. Bunu gören cemaat de derhal nalınlarını attılar. Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) namazı tamamlayınca:
“NaIınIarınızı niye attınız?” diye sordu.
“Seni nalınlarını atarken gördük, biz de kendi nalınlarımızı attık!” cevabını verdiler.
“Cebrâil (aleyhisselâm) bana gelip pislik olduğunu haber verdi (onun için attım). Öyleyse sizler mescide gelirken dikkat edin, nalınlarınızda bir pislik (kazurat) -veya eza demişti- görürseniz onu silin; o, ayağınızda olduğu halde namazınızı kılın.”
Ebü Dâvud, Salât 89, (650).
2658 – Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: “Omuzunuzu da örtmeyen -veya şöyle demişti bir parçası iki omuzunuzu da örtmeyen- tek parçadan müteşekkil kumaş içerisinde kimse namaz kılmasın.”
Buhârî, Salât 5; Müslim, Salât 277, (516); Ebü Dâvud, Salât 78, (626); Nesâî, Kıble 18, (2, 71).
2659 – Yine Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) buyurdular ki: “Kim tek parçalı kumaş içerisinde namaz kılarsa onu iki omuzu arasında çaprazlasın.”
Buhâri, Salât 5; Ebu Dâvud, Salât 78, (627).
Ebü Dâvud’un metninde: “(Kumaşın) iki ucuyla omuzunda çapraz yapsın” denmiştir.
2660 – Yine Ebü Hüreyre’nin rivayeti de şöyle gelmiştir: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a tek bir kumaş içinde kılınacak namazdan sorulmuştu şu cevabı verdi:
“Hepinizin iki parçası var mı?”
Buhârî, Salât 4, 9; Müslim, Salât 275, (515); Muvatta, Salâtu’l-Cemâ’a 30, (1,140); Ebü Dâvud, Salât 78, (625); Nesâî, Kıble 14, (2, 69-70).
2661 – Ömer İbnu Ebî Seleme (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) tek parça kumaşa sarınmış olarak namaz kıldı. İki ucu omuzlardan çaprazlama geçmişti.”
Buhârî, Salât 4; Müslim, Salât 279, (517); Muvatta, Salâtu’l-Cemâ’a 29, (1, 140); Ebü Dâvud, Salât 78, (628); Tirmizî, Salât 254, (339); Nesâî, Kıble 14, (2, 70).
2662 – Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: “Allah hayız görenin (kadının) namazını başörtüsüz kabul etmez.”
Ebü Dâvud, Salat 85, (641); Tirmizî, Salât 277, (377).
2663 – Ubeydullah İbnu’I-Esved el-Havlânî -ki Resülullah (aleyhissalatu vesselâm)’ın zevce-i pâkleri Meymüne (radıyallahu anhâ)’nin terbiyesinde idi anlatıyor: “Meymüne (radıyallâhu anhâ) üzerinde izar olmaksızın tek entari (dır’) ile başörtüsü giyinmiş olduğu halde namaz kılardı.”
Muvatta, Salâtu’l-Cema’a 37, (1,142).
2664 – Muhammed İbnu Zeyd, İbnu Kunfuz’un annesinden yaptığı nakle göre, annesi Ümmü Seleme (radıyallâhu anhâ)’ye “Kadın, hangi giysiler içerisinde namaz kılmalı?” diye sormuştur. 0 da;
“Başörtüsü ve ayağın üzerini örtecek kadar uzun entari içerisinde!” diye Cevap vermiştir.”
Muvatta, Salâtu’l-Cemâ’a 36, (1,142); Ebü Dâvud, Salât 84, (639, 640).
2665 – Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm), üzerinde çizgiler olan hamîsa kumaşı üzerinde namaz kılmıştı. (Namazdan sonra) çizgilere bir göz attı ve:
“Bu hamisa’yı Ebü Cehm İbnu Huzeyfe’ye götürün, onun enbicâniye’sini getirin. Zîra bu beni az önce namazda meşgul etti” buyurdu.”
Buhârî Salât 14, Ezân 93, Libâs 19; Müslim, Mesâcid 61, (556); Muvatta, Salât 67, (1,
97, 98); Ebü Dâvud, Salât 167, (914), Libâs 11; Nesâî, Kıble 20, (2, 72).
2666 – Ukbe İbnu Âmir (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a ipekten mamul bir kaftan hediye edildi. Kaftanı giyip içinde namaz kıldı. Sonra namazdan ayrılıp hemen kaftanı şiddetle çıkarıp attı, sanki kaftandan gayr-ı memnundu:
“Bu, muttakîlere muvafık düşmüyor!” dedi.”
Nesâî, Kıble 19, (2, 72); Buhâri, bu ma’nâda bir rivayette bulunmuştur. Salât,16, Libâs 12; Müslim, Libâs 23, (2075).
2667 – Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) demiştir ki: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) bir ucu beni örtmekte olan bir kumaşın diğer ucuyla örtünerek, içinde namaz kıldı.”
Ebu Dâvud, Salât 80, (631).
2668 – Hz. Enes (radıyallâhu anh)’in anlattığına göre, büyükannesi Müleyke (radıyallâhu anhâ) hazırladığı bir yemeğe Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı davet etti. (Efendimiz şeref vererek) yemekten yediler. Sonra:
“Kalkın size namaz kıldırayım!” buyurdular. Enes (radıyallâhu anh) der ki:
“Ben uzun müddettir kullanılmaktan kararmış olan hasırımızı getirdim, üzerine su çiledim. Aleyhissalâtu vesselâm üzerinde namaza durdu. Ben ve yetim, arkasında saf yaptık, yaşlı (annem) de bizim arkamızda durdu. Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize iki rek’at (nafile namaz) kıdırıp, sonra ayrıldı.”
Buhârî, Salât 20, Ezân 78, 161, 164, Teheccüd 25; Müslim, Mesâcid 266-268, (658-660); Muvatta, Kasru’s-Salât 31, (1, 153); Ebü Dâvud, Salât 71, (612, 658); Tirmizi, Salât 173, (234); Nesâî, Mesâcid 43, (2, 56, 57); İmâmet 19, (2, 85-86).
2669 – Hz. Meymüne (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ben hayızlı halde tam hizasında dururken, namaz kılardı. Secde ettiği vakit bazan elbisesi bana değerdi. Humra üzerinde namaz kılardı.”
Buhârî, Salât 21, 19, 107, Hayz 29; Müslim, Mesacid, 273, (513); Ebü Dâvud, Salât 91, (656); Nesâî Mesâcid 44, (2, 57).
2670 – Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Biz çok sıcak günlerde Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’la birlikte namaz kılardık. Biriniz alnını sıcak sebebiyle yere koyamayacak olsa, giysisini serer onun üzerine secde ederdi.
Buhârî, Amel fis-Salât 9, Salat 23, Mevat 11; Müslim, Mesâcid 191, (620); Ebü Dâvud, Salât 93, (660); Tirmizî, Salât 411, (584); Nesai, İftitah 144, (2, 216); İbnu Mâce, İkâmetu’s-Salât 64, (1033).
2671 – Berâ (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalatu vesselâm) buyurdular ki: “Koyun ağıllarında namaz kılın. Zîra koyunlar mübarek (hayvanlar)dır. Deve damlarında namaz kılmayın, zîra onlar şeytanlardandır.”
Ebü Dâvud, Salât 25, (493).
2672 – İbnu Ömer (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) yedi yerde namaz kılmayı yasakladı: “Mezbele (çöplük), meczere (hayvan kesilen yer), makbere (mezarlık), yol geçeği, hammâm, deve damı, Beytullâhi’l-Haram’ın damının üstü.”
Tirmizî, Salât 255, (346).
2675 – Hz. Ali (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm), beni mezarlıkta namaz kılmaktan menetti. Beni Bâbil toprağında da namaz kılmaktan menetti (ve şöyle dedi:) “Zîra orası mel’undur.”
Ebü Dâvud, Salât 24, (490).
Hattabî der ki: “Bu hadisin senedinde zayıflık olduğu söylenmiştir. Ben âlimlerden kimseyi bilmem ki Bâbil toprağında namaz kılmayı yasaklamış olsun. Hadis(in Resülullah’a nisbeti) sahih ise, bu yasak sadece, Hz. Ali’nin şahsıyla ilgilidir; böylece, onu Küfe’de maruz kaldığı mihnete (sıkıntılı hadislere) karşı uyarmak istemiştir. (Malum olduğu üzere) Küfe, Bâbil diyarındadır.”
2676 – İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resüllullah (aleyhissalatu vesselâm) bineğinin üzerinde iken yönü hangi istikâmette olursa olsun tesbih ediyor, (nafile namaz kılıyor, rükü ve secde içinde) başıyla imada bulunuyordu. İbnu Ömer de böyle yapıyordu.”
Buhârî, Taksirus-Salât 7, 8, 11, 12, Vitr 5, 6; Müslim, Müsâfırîn 39, (700); Muvatta, Kasru’s-Salât 22, (1,150,151); Ebü Dâvud, Salât 277, (1224,1225); Tirmizî, Salât 345, (472); Tefsir, Bakara (2961); Nesâî, Kıble 23, (243, 244). Kıyâmu’l-Leyl 23, (3, 232).
2677 – Ebü Dâvud bir diğer rivayette şu ziyadeyi kaydeder: “Aleyhissalâtu vesselâm nafile namaz kılmak isteyince, devesini kıbleye çevirir, sonra iftitah tekbiri getir(erek) namaza başlar, sonra bineği nereye yöneltirse yöneltsin, namazını kılardı.”
2678 – Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurdular: “Küre-i arz bana bir mescid ve temiz kılındı. Ümmetimden her kim bir namaz vaktine ulaştımı nerede olursa namazını kılstn.”
Nesâî, Mesâcid 42, (2, 56).
2679 – İbrahim İbnu Yezîd et-Teymî (rahimehullah) anlatıyor: “Babamdan mescidin avlusunun kenarında Kur’an öğreniyordum. Bu sırada secde âyeti okumuşsam babam hemen secdeye kapanıyordu. Kendisine:
“Babacığım yolda niye secde ediyorsun?” diye sordum… Dedi ki: “Ben Ebü Zerr (radıyallahu anh)’in şöyle söylediğini işittim: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a yeryüzünde inşa edilen ilk mescidin hangisi olduğunu sordum: “Mescid-i Haram” olduğunu söyledi. Ben: “Sonra hangisi?” dedim, “Mescid-i Aksa!” diye cevap verdi. Ben: “İkisi arasında kaç yıl fark var?” dedim. “Kırk yıl!” dedi ve ilave etti: “Arz sana (baştan ayağa) bir mesciddir, öyleyse nerede namaz vaktine ulaşırsan namazını (orada) kıl, çünkü fazîlet ondadır (namaz vaktinin girdiği ilk andadır)”
Buhârî, Enbiyâ 8, 40; Müslim, Mesâcid 2, (520); Nesâî, Mesâcid 3, (2, 32); İbnu Mâce, İkâmet, Mesâcid 7, (753).
2680 – İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurdular:
“Namazlarınızdan bir kısmını evlerinizde kılın, sakın onları kabirlere çevirmeyin!”
Buhârî, Salât 52, Teheccüd 38; Müslim, Musâfirîn 208, (777); Ebü Dâvud, Salât 346, (1448); Tirmizî, Salât 331, (451); Nesâî, Salâtu’l-Leyl 1, (3,197).
2681 – Müslim’in Hz. Câbir (radıyallâhu anh)’den kaydettiği bir rivayette Aleyhissalatu vesselâm şöyle emretmiştir:
“Sizden kim namazını mescidde kılarsa namazından bir pay da evi için ayırsın. Zîra Allah, evinde kılacağı namaz için dahi bir hayır takdir etmiştir.
Müslim, Müsâfirîn 210, (778).
2682 – Mu’âz İbnu Cebel (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bağ ve bahçelerde namaz kılmayı da müstehab (sevimli ve hoş) addederdi.”
Tirmizî, Salat 249, (334).
2683 – Zeyd İbnu Erkam (radıyallahu anh) anlatıyor: “Biz, namaz kılarken konuşurduk. Öyle ki herkes kendi yanındakine birşeyler söyleyebilirdi. Derken şu ayet nazil oldu: “Allah’ın divanına tam huşü ve tâatle durun” (Bakara 238). Böylece süküt etmekle emrolunduk ve konuşmaktan menedildik.”
Buhârî, Amel fi’s-Salât 2, Tefsir, Bakara 43; Müslim, Mesâcid 35, (539); Ebü Dâvud,178, (949); Tirmizî, Salât 297 (405); Nesâî, Sehv 20.
2684 – İbnu Mes’ud (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a selam verirdik, O da bize mukâbele ederdi. Necâşi’nin yanından döndüğümüz zaman O’na yine (namazda) selam vermiştik, bize mukabeleten selam vermedi.
“Ey Alah’ın Resülü, dedik, biz sana vaktiyle namazda selam verirdik, sen de selamımızı alırdın (şimdi niye almıyorsun)?” dedik. Bizi şöyle cevapladı:
“Namazda meşguliyet var!”
Buhârî, Amel fis’s-Salât 2, 15, Fadilu’l-Ashâb 37, Müslim, Mesâcid 34, (538); Ebü Dâvud,170, (923, 924); Nesâî, Sehv 20, (3, 19).
2685 – Mu’âviye¬İbnu’l-Hakem es-Sülemî (radıyallahu anh) anlatıyor: “Ben Resûlullah (aleyhissâltu vesselâm) ile birlikte namaz kılıyordum. Derken cemaatten bir Şahıs hapşırdı. Ben:
” Yerhamükallah ” dedim. Cemaattekiler bana bed bed baktılar. Bunu üzerine (kızıp) :
” Vay başıma gelen, niye bana böyle bakıyorsunuz? ” dedim. Bu sefer ellerini dizlerine vurarak beni susturmak istediler. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) namazı bitirince (bana iyi davrandı), annem babam O’na fedâ olsun, ben O ‘ndan, ne önce ne de sonra, ondan daha iyi öğreten bir muallim görmedim. Allah’a yemin olsun O beni ne azarladı ne dövdü, ne de betimi yıktı; sadece:
“Namazda insan kelamından (dünyevi) bir söz münasib degildir, ona uygun olan söz, tesbîh, tekbîr ve Kur’an kiraatıdır!” dedi. Ben:
“Ey Allah ‘ın Resulû, dedim, ben cahiliyeden daha yeni çıkmış birisiyim. Allah bize İslâm’ı lütfetti ama bizde öyleleri var ki, hâlâ kâhinlere geliyorlar, (bu hususta ne tavsiye edersiniz?) ” dedim.
” Sen onlara gitme!” buyurdu. Ben tekrar:
“Bizde (kuşun uçuşuna vs ‘ye bakarak) uğursuzluk çıkaranlar da var?” dedim. Cevaben :
“Bu (uğursuzluk zannı) kalplerinde mevcut olan bir (kuruntu)dur. Sakın onları (gayelerine gitmekten) alıkoymasın!” dedi. Ben:
“Bizde, kuma hatlar cizerek fala bakanlar da var? ” dedim. Şu açıklamayı yaptı:
“Peygamberlerden biri de (kuma) çizgi çizerdi. Kim çizgisini onun çizgisine uygun düşürürse isabet eder!” buyurdu. Ben:
“Benim bir câriyem vardı, Uhud ve Cevâniyye taraflarında koyun otlatırdı. Bir gün öğrendim ki bir kurt peyda olmuş ve sürüden bir koyun götürmüş. Ben bir insanoğluyum, herkes gibi ben de öfkelenirim. (Bu hâdise yüzünden kızıp) câriyeye bir tokat askettim. (Râvi der ki: Bu sözümü işitince) Resûlullah tokadımı fazla buldu, (yakıştıramadı).
“O halde onu âzad etmiyeyim mi?” dedim.
“Bana bir getir hele!” dedi. Ben de câriyeyi ona getirdim. Ona :
“Allah nerde?” diye sordu. Cariye:
“Semâda!” diy cevap verdi. Bu sefer:
“Ben kimim?” diye sordu. O da:
“Sen Resûlullah’sın!” diye cevap verdi. Bunun üzerine aleyhissalatu vesselam:
“Onu âzad et, çünkü mü’mine’dir” buyurdu.”
Müslim, Mesâcid 33, (537); Ebu Dâvud, Salât 171, (930, 931 ); Nesâî Sehv 20, (3, 14-1 8).
2686 – Ebu’d-Derdâ (radıyallahu anh) anlatıyor: “Bir gün Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) namaza kalktı. Şunu okuduğunu işttik: “Senden Allah’a sığınırım. ” Sonra da üç kere: ”Seni Allah’ın lânetiyle lânetliyorum” dedi ve sanki bir şey yakalıyormuşcasına elini uzattı. Namazı bitirince:
“Ey Allah ‘ın Resûlü! dedik, senden bugün daha önce hiç söylemediğin bir şey işittik. Ayrıca ellerini de açtığını gördük? şu cevabı verdi:
“Allah’ın düşmanı olan iblis, yüzüme koymak için ateşten bir alev getirdi. Ben de ona, üç kere : ” Eûzu billahi ” dedim. Sonra da: ” Seni Allah’ın eksiksiz lanetiyle lânetliyorum” dedim, geri çekilmedi, üç kere tekrarladım. Sonunda onu yakalamak istedim. Vallahi kardeşim Süleymân’ın duası olmasa idi, bağlı olarak sabaha erecek ve Medine’nin çocukları onunla oynayacaklardı.”
Müslim, Mesâcid 40, (542); Nesâ, Sehv 19, (3,13).
2687 – Mu’aykîb (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘a, musalli ‘nin secde edeceği yerdeki toprağın düzlenmesinden sual edildi… ”
2688 – Tirmiz î’nin bir rivayetinde hadis şöyledir : “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a namazda çakıllara dokunup (düzlemekten) sorulmuştu, şu cevabı verdi:
“Mutlaka yapmak zorunda isen bâri bir kere yap!”
Buharî, Amel fi’s Salât 8; Müslim, Mesâcid 46, (545); Ebu Dâvud, Salât 175, (946); Tirmizî, Salât 279, (3 80) ; Nesâî, Sehv 8, (3, 7).
2689 – Ebu ‘Zerr (radıyallahu anh) ‘den Dört İmam’ìn kaydettiği bir rivayette şöyle‚ buyrulmuştur: “Sizden kim namaza durursa, sakın çakıllara değmesin. Zira rahmet, ona karşıdan gelir.”
Muvatta, Kasru’s-Salât 43, (1,157); Ebu Dâvud, Salât 175, (945) ; Tirmizî, Salât 279, (379); Nesâî, Sehv 7, (3,6).
2690 – Hz. Ebu Zerr (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissâlatu vesselâm) buyurdular ki: “Allah, kula namazda sağa sola iltifat etmedikçe rahmetiyle yaklaşmaya devam eder. İltifat etti mi ondan yüz çevirir. ”
Ebu Dâvud, Salât 165, (909) ; Nesâî, Sehv 10, (3,7).
2691 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah’a namazda sağa sola bakmak (iltifat) hususundan sordum. Şu cevabı verdi:
”Bu bir kapıp kaçırmadır. Şeytan kulun namazından kapar kaçırır.”
Buhârî, Ezân 93, Bed’ü’l-Halk 11; Ebu Dâvud, Salât l65, (910); Nesâî Sehv 10, (3,8). Bu rivâyet Müslim’de bulunamamıştır.
2692 – Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm): “İnsanlara ne oluyor da namaz kılarken gözlerini semaya kaldırıyorlar? ” dedi ve bu hususta sert sözler söyledi. Sonra konuşmasını şöyle tamamladı: “Ya bundan vazgeçerler ya da gözleri çıkarılır.”
Buhârî, Ezân 91; Ebu Dâvud, Salât l 67, (913) ; Nesâî, Sehv 9, (3, 7).
2693 – Yine Hz. Enes anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu. vesselâm) bana şöyle nasihat etti: “Ey oğulcuğum, namazda sağa sola bakmaktan sakın. Zira o helak olmaktır. Eğer mutlaka yapacaksan bâri nafilelerde olsun, farzlarda değil.”
Tirmizî, Salât 413 (5 89).
2694 – Sehl İbnu ‘l-Hanzaliyye (radıyallahu anh) anlatıyor: “Sabah namazı için ikâmet okundu. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) namaza başladı. Namazda Şîb istikametine bakıyordu. Geceden, Şîb’a koruması için bir atlı göndermişti.”
(Ebu Dâvud, Salât 168, (916).
2695 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Mescid-i Kuba ‘ya namaz kılmaya gitti. Ensar (radıyallahu anhüm) gelip, namaz kılarken kendisine selam.verdiler. Ben Bilâl’e sordum:
“Namaz kılarken onların selamına nasıl mukabele ettiğini gördün?” Bana bizzat göstererek:
“Şöyle!” dedi ve avucunu açıp iç kısmını aşağıya, sırtını yukarıya getirdi.”
Ebu Dâvud, Salât 170, (927); Tirmizî, Salât 271, (368); Nesâî, Sehv 6, (3, 5-6).
2697 – Abdullah İbnu’ ş-Şhhîr (radıyallalu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte namaz kıldım. Namazda onun öksürerek boğazını temizleyip (yere attığını ve) sol ayağıyla sürttüğünü gördüm. ”
Buharî Mesâcid 58, (554); Ebu Dâvud, Salât 22, (482); Nesâî, Mesâcid 34, (2, 52).
2700 – Hz. Aişe, (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Bir gün dışardan geldim. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) odada namaz kılıyordu, kapı da üzerine kapalı’idi. Açmasını istedim, ilerleyip bana açtı. Sonra gerisin geriye namazgâhına döndü.”
Hz. Aişe kapının kıble cihetinde olduğunu belirtti.”
Ebu Dâvud, Salât 169, (922) ; Tirmizî, Salât 421, (601); Nesâî, Sehv 14, (3, 11).
2701 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullalh (aleyhissalâtu vesselâm): “Namazda iki siyahı yani yılan ve akrebi öldürün” buyurdu.”
Ebu Dâvud, Salât 169, (921); Tirmizî, Salât 287, (390); Nesâî, Sehv 12, (3, 10).
2703 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) namazda sedl ‘i, (sarınmayı) ve erkeğin ağzını örtmesini yasakladı.”
Ebu Dâvud, Salât 86, (643); Tirmizî, Salât 278, (378).
2704 – Hz. Aişe, (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (alehissalâtu vesselam), geceleyin ben önünde, kıbleyle arasında bir cenaze gibi uzanmış yatarken, namaz kılardı. Vitir kılacağı zaman bana da haber verirdi, ben de vitir kılardım.”
2705 – Sahiheyn’in diğer bir rivayetinde şöyle gelmiştir: “Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)’nın yanında namazı bozan şeylerden söz açılmıtı. Bu meyanda köpek, eşek ve kadının da zikri geçti. Aişe (radıyallahu anhâ):
“Bizi yine eşeklere ve köpeklere benzettiniz. Vallahi, ben Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı kıblesiyle arasında yatakta yatar olduğum halde namaz kılarken gördüm. Benim için ihtiyaç hasıl olunca oturup onu rahatsız etmek istemezdim (yatağın) ayak tarafından sıyrılp çıkardım.”
Buharî, Salât 22, 99, 102, 103,104,105,108, Amel fi s-Salât 10, Vitr 3, İsti’zân 37; Müslim, Salât 267, (512) ; Muvatta, Salatu’l-Leyl 2, (1,117) ; Ebu Dâvud, Salât 112, (711,712, 713, 714); Nesâî, Tahâret 120, (1, 101, 102), Kıble 10, (2, 67).
2706 – Ebu Dâvud’da İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) ‘dan gelen diğer bir rivayette şöyle denmiştir : “Ben ve Abdulmuttaliboğullarından biroğlan (veya köle) bir eşeğin üzerinde beraber geldik. Resulullah (aleyhissalâtu ve vsselâm) bu sırada namaz kılıyordu. Oğlan eşekten indi, ben de indim. Eşeği safın ön kısmında bıraktık. Eşeğe aldırma(yıp namaza devam et)ti. Derken yine Abdulmuttaliboğullarıdan iki kız çocuğu gelip safın arasına dahil oldu, buna da aldırmadı. ”
2707 – Diğer bir rivayette şöyle gelmiştir: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Biriniz sütresiz olarak namaz kılarsa (önünden geçtiği takdirde) şunlar namazı bozar: Eşek, domuz, yahudi, mecûsi, kadın… Namazın bozulmaması için onun önünden, bunların bir taş atımlık uzaktan geçmesi kifâyet eder.”
Buharî, Salât 90, İlm 18, Ezân 161, Cezâu ‘ s-Sayd 25;Müslim, Salât 254, (504); Muvatta, Kasru’s-Salât 38, (1, 155); Ebu Dâvud, Salât 110,113 (703, 704, 715, 716, 717) ; Tirmizî, Salât 252, (337), Nesâî, Kıble 7, (2, 64, 65).
“Bir diğer rivâyette şöyle denmişti: “Namazı, (önden geçen) hayızlı kadın ve köpek bozar.”
2708 – el-Fadl İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bizi köyümüzde ziyaret etti. O sırada bizim iki küçük köpekle bir dişi eşeğimiz vardı. Bu ikisi önünde bulundukları halde ikndi namazı kıldı. Hayvanları ne azarladı ne de geriye kovaladı.”
Ebu Dâvud, Salât 114 ,(718) ; Nesâî, Kıble 7, (2, 65).
2709 – Kesîr İbnu Kesîr İbn-i Ebî Vedâ’a, an bazı ehlihi an ceddihi (radıyallahu anh) anlatmıştır ki: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı Benî Sehm kapısını takip eden yerde, önünden halk gelip geçerken namaz kılar görmüştür. Bu sırada Resulullah ‘la Ka’be arasında bir sütre de mevcut değildir.”
Ebu Dâvud, Menâsik 89, (2016) ; Nesâî, Kıble 9, (2, 67) İbnu Mâce, Menâsik 33, (2958).
2710 – Ebu Sa ‘îd (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Namazı hiç bir (haricî) şey bozamaz. İmkanınız nisbetinde defetmeye çalışın. Çünkü (bozmak isteyen) şeytandır.”
2711 – Ebu Dâvud’un bir rivayetinde şöyle denmiştir: “Kim, kıblesi ile kendi arasına bir bşkasının girmemesine muktedir olursa, bunu sağlasın.”
2712 – Buharî ‘ nin bir rivayetinde şöyle gelmiştir : “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Sizden biri, halka karşı sütre olacak bir şeyin gerisinde namaz kılarken, biri önünden geçmeye kalkarsa ona mani olsun, (beriki haddini bilmeyip) ısrar ederse onunla mücâdele etsin. Zira o, (bu haliyle) şeytandır.”
Buharî, Salât 100, Bed’ül-Halk 11; Müslim, Salât 259, (505);Muvatta, Kasru’s-Salât 33, (1,154) ; Ebu Dâvud, Salât 108, (697, 698, 699,700) ; N esaî, Kıble 8, (2, 66) ; Kasâme 45, (8, 6162).
2713 – Bişr İbnu Sa’îd(radıyallahu anh)’in anlattığına göre, kendisini Zeyd İbnu Hâlid Ebu Cüheym’ in yanına göderip: “Musallînin önünden geçen hakkında Resulullah (aeyhissalâtu vesselâm) ‘dan ne işittiğini sordurmuştur. Ebu Cüheym (radıyallhu anh) demiştir ki:
“Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Eğer musallinin önünden geçen kimse, bu geçişi sebebiyle kendisine gelen günahı bilseydi orada kırk. . . kalması onun için, musallînin önünden geçmesinden daha hayırlı olurdu.”
Ebu ‘n-Nadr der ki:
“Bilemiyorum ! Efendimiz “kırk gün mü” dedi, kırk ay mı dedi, kırk sene mi dedi?”
Buhârî, Salât,101; Müslim, Salât26l, (507); Muvatta, Kasru’s-Salât 34, (1,154,155); Ebu Dâvud, Salât 109, (701); Tirmizî, Salât 251, (336); Nesâî, Kıble 8, (2, 66).
2714 – Yezîd İbnu Nimrân (rahimehullah) anlatıyor: “Tebük’de yatalak bir adam gördüm. Dedi ki: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) namaz kılarken, ben eşeğin üzerinde olduğum halde önünden geçtim. Bana: “Allah’ım, izini kes!” diye bedduada bulundu. Artık ondan sonra eşek üzerinde (bile) yol alamadım.”
Bir rivâyette şöyle gelmiştir: “(Resulullah aleyhissalâtu vessalâm şöyle dedi:) “0 bizim namazımızı kesti, Allah da onun izini kessin.”
Ebu Dâvud, Salât 110, (705, 706).
2715 – İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm):
“Uyuyanın gerisinde namaz kılmayın,konuşanın gerisinde de!, buyurdular.”
Ebu Dâvud, Salât 106, (694).
2716 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Biriniz namaz kılınca,yüzünün karşısına bir şey koysun. Bulamazsa bir değnek koysun. Beraberinde bir değnek de yoksa bir çizgi çizsin. Böyle yaparsa önünden geçen kendisine zarar vermez.”
Ebu Dâvud der ki: “Alimlerden bazısı, çizginin uzunlamasına olacağını, bazısı da hilal gibi enlemesine olacağını söylemiştir.”
Ebu Dvud, Salât 103, (689).
2717 – Tallha İbnu Ubeydillah (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Biriniz namaz kılarken, önüne semerin arka kaşı boyunda bir şey koydu mu, namazını rahat kılsın, bunun gerisinden geçene aldırmasın.”
Müslim, Salât 241, (499) ; Ebu Dâvud, Salât 102,Tirmizî, Salât, 250, (335).
2718 – Hz. Ebu Zerr (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
“Kişi, önüne semer kaşı kadar bir şey bırakmadan namaz kılarsa; (önünden geçtiği takdirde) siyah köpek, kadın, eşek namazını bozar. . . ”
Ebu Zerr ‘e dendi ki :
“Siyahın kırmızıdan, beyazdan farkı nedir? ” Şu cevabı verdi:
“Ey kardeşimin oğlu! Sen bana, benim Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a sorduğum şeyi sordun. Efendimiz:
” Siyah köpek şeytandır” buyurmuştu. ”
Müslim, Salât 265, (510) ; Ebu Dâvud, Salât 110, (702) ; Tirmizî, Salât 253, (338) ; Nesâî, Kıble 7, (2,63) ;İbnu Mâce, İkâmetu’s-Salt 38, (952).
2719 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalatu vesselâm), bayram günü (namaz) için çıkınca bir harbe alınmasını emrederdi. Harbe, (namaz sırasında) aleyhissalâtu vesselâm ‘ın önüne konur, O da halk arkasında olduğu halde harbeye doğru namaz kılardı. Efendimiz sefer sırasında da böyle yapardı. Bu sünnete ittibâen ümerâ da harbe kullanır oldu.”
Buharî, Sa1ât 92, 90; Müslim, Salât 245 (501); Ebu Dâvud, Salât 102, (687) ; Nesâî, Kıble 4, (2, 62); İbnu Mâce, İkametu’s-Salât 164, (1304, 1305).
2720 – Yine İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (bazan) bineğini (sütre olarak) öne koyar, ona doğru namaz kılardı.”
Bir diğer rivâyette: “Aleyhissalâtu vesselâm devesine doğru namaz kılardı” denmiştir.
Buharî, Salât 98, 50; Müslim, Salât 247, (502); Muvatta, Kasru’s-Salât 41, ( 1, 157) ; Ebu Dâvud, Salât 104, (692) ; Tirmizî, Salât 261, (352).
2721 – Mikdâd İbnu’l-Esved (radıyallahu anh) diyor ki : “Ben, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ı çubuğa, direğe ve ağaca karşı namaz kılar vaziyette ne zaman görmüşsem, her seferind‚ onları sağ kaşının veya sol kaşının karşısına almış görmüşümdür. Hiç bir zaman sütresin tam karşısına almadı. ”
Ebu Dâvud, Salât 105, (693).
2722 – Sehl İbnu Ebî Hasme (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki :
“Biriniz sütreye karşı namaz kılınca, ona yakın olsun, ta ki şeytan namazını bozmasın.”
Ebu Dâvud, Salât 107, (695).
2723 – Ebû Katâde (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), kızı Zeyneb ‘in kerimesi olan torunu Ümâme ‘yi omuzunda taşıdığı halde halka namaz kıldırırdı. Secdeye varınca çocuğu (yana) bırakır, kıyâm için doğrulunca tekrar omuzuna alırdı.”
Buharî, Slât 106, Edeb 18; Müslim, Mesâcid 41, (5, 43); Muvatta, Kasru’s-Salât 81, (1,170); Ebu Dâvud, Salât 169,(917, 918, 919, 920); Nesâî; Mesâcid 19, (2, 45), Sehv 13, (3, 10).
2724 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: “Sizden biri namaz kılarken uyuklayacak olursa, uykusu gidinceye kadar hemen yatsın. Zira, uyuklayarak namaz kılanınız, istiğfar ederken kendi nefsine sebbetmeye kalkar da farkında olmaz.”
Buharî, Vudü 53, Müslim, Müsafirîn 222, (786); Muvatta, Salatu’l-Leyl 3, (1,118); Ebu Dâvud, Salât 308, (1310); Tirmizî, Salât 263, (355); Nesâî, Tahâret 117, (1, 99-100).
2725 – İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ)’ın anlattığına göre, Abdullah İbnu’l-Haris’i, -saçını arkadan topuz yapmış olduğu halde- namaz kılarken görmüş, arkasında durup, topuzu çözmeye başlamış, öbürü de kımıldamayıp, onaimkan tanımıştır. İbnu’l-Hâris namazını bitirince, İbnu Abbâs ‘a gelip: “Benim saçımla niye ilgilendin?” diye sormuş, İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) şu cevabı vermiştir: “Ben Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘dan işittim, demişti ki:
“Böylesinin misâli, kolları arkasından bağlı olduğu halde namazını kılan kimsenin misalidir. ”
Müslim, Salât 232, (492) ; Ebu Dâvud, Salât 88, (647); Nesâî, İftitâh 147, (2, 2l5-216).
2726 – Ebu Sa’îd el-Makberî (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘ın azadlısı Ebu Râfî’, Hasan İbnu Ali (radıyallahu anhümâ) ‘ye uğradı. Hasan, örgülerini ensesinde topuz yapmış olduğu halde kalkmış namaz kılıyordu. Ebu Râfi ‘ topuzunu çözdü. Hasan (radıyallahu anh) öfkeyle ona baktı.Ebu Râfi ‘ (radıyallahu anh): “Ökelenme, namazına devam et, çünkü ben Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın: “Bu, şeytan’ın minderi, yani oturma yeridir” dediğini işitmiştim (de onun için çözdüm) ” dedi. ”
2727 – Abdullah İbnu Muhammed İbni Ebî Bekr (rahimehullah) anlatıyor: “Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)’ nin yanında idik. Yemeği getirildi. Derken Kâsım İbnu Muhammed namaza kalktı, Hz. Aişe: “Resulullah (alehissalâtu vesselâm) ‘ın şöyle söylediğini işittim ” dedi:
“Yemeğin yanında namaz kılınmaz, iki habîsin (yani büyük ve küçük abdestin) sıkışmasında da kılınmaz. ”
Müslim Mesâcid 67, (560) ; Ebu Dâvud, Tahâret 43, (89).
2728 – Abdullah İbnu’l-Erkân (radıyallahu anh)’ın anlattığına göre: “… Halka imamlık yapıyordu. (Bir seferinde) ikamet getirilmişti. Bir adamın elinden tutup öne sürdü ve: “Resulullah (aeyhissalâtu vesselâm) ‘ın:
“Namaz başlarken birinizin hela ihtiyacı gelirse, önce helâya gitsin! ”dediğini işittim dedi,”
Muvatta, Kasru’s-Salât 49; (1,159); Eb Dâvud, Taharet 43, (88); Tirmizì, Tahâret 108, (142), Nesâî, İmâet 51, (2, 110, 111);İbnu Mâce, İkâmetu s-Salât 114, (616).
2729 – Abdullah İbnu Mâlik İbnu Büheyne (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) öğle namazının ilk iki rekatini tamamlamıştı (oturması gerektiği halde oturmadan) kalktı. Namazı bitirince iki (ziyade) secde daha yaptı, ondan sonra selam verdi. ”
Buharî, Sehv 1, 5 ; Ezân 145,147, Eymân 15 ; Müslim, Mesacid 85, (570) ; Muvatta, Salât 65, ( 1, 96) ; Ebu Dâvud, Salât 200, (1034,1035); Tirmizî, Salât 288, (391); Nesâî, Sehv 21, (3,19, 20), 28, (3, 34), İftitâh 196, (2, 244) ; İbnu Mâce, İkâmet 131, ( 1206).
2730 – İbnu Mes’üd (radıyallalhu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
“Namaz kılarken üç mü kıldım dört mü kıldım diye şüpheye düşersen,eğer zann-ı gâlibin dört ise hemen teşehhüd yap, sonra sen daha otururken ve selam vermemişken iki secde daha yap; sonra aynı şekilde teşehhüd oku, sonra selam ver.”
Ebu Dâvud, Salât 198, (1028).
Ebu Dâvud der ki: “Bu, İbnu Mes’ud’dan rivayet edilmiştir. Alimlerden kimse bunu Resulullah ‘a nisbet etmedi. ”
2731 – Ebu Sa’îdi ‘l-Hudrî (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Biriniz namazında, iki mi kıldım, üç’mü kıldım diye şekke düşerse, şekki atsın, yakîn kesbettiği hususu esas alsın,sonra da selam vermezden önce iki secdede bulunsun. Eğer (bu kıldığı ile) beş rekat kılmışsa namazını onunla (sehiv secdesiyle) çift yapmış olur. Dördü tam kılmış idiyse, o iki secdesi, şeytanın burnunu sürtme olur.”
Müslim,Mesâcid 88, (571);Muvatta, Salât 62,(1, 95); Ebu Dâvud, Salât 197, (1024,1026, l027, l029); Tirmizî, Salât 291., (396); Nesâî, Sehv 24, (3, 27); İbnu Mâce, İkâmet 132, (1210); 133, (1212).
2732 – Abdurrahman İbnu Avf (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Biriniz namazıda yanılır da bir mi iki mi kıldığını bilemezse, namazını bir üzerine bina etsin; iki mi üç mü kıldığını bilmezse iki üzerine bina etsin; üç mü dört mü kıldığını bilmezse üç üzerine bina etsin, sonra da selam vermezden önce iki (ziyâde) secde yapsın..”
Tirmizî, Salât 291, (398).
2733 – Ebu Hureyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) namazın ikinci rekatında selam verip bitirdi. Zülyedeyn (radıyallahu anh) kendisine:
“Ey Allah’ın Resûlü, namaz kısaldımı yoksa unuttunuz mu? ” diye sordu. Aleyhissalâtu vesselâm:
“Zülyedeyn doğru mu söylüyor? ” diye sordu. Herkes:
“Evet!” diye cevap verdi. Resul-i Ekrem (aleyhissaltu vesselâm) de iki rek ‘at daha kıldı, sonra selam verdi, sonra tekbir getrip iki secde daha yaptı Bu iki secde diğer secdelerinin uzunluğunda idi veya biraz daha uzundu. Sonra namazdan kalkatı. ”
Buharî, Sehv, 3,4,5, Mesâcid 88, Cemâ’at 69, Edeb 45, Haberu’l-Vâhid 1; Müslim, Mesâcid 97, (573); Muvatta, Salât 58, (1, 93); Ebu Dâvud,Salât 195, (1008, 1009, 1010, 1011, 1012); Tirmizî, Salât 289, (394), 292, (399); Nesâî, Sehv 22-23, . (3, 20, 26).
2734 – Bir rivayette şöyle gelmiştir: “(Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) öğle ve ikindi namazlarından birini iki rek’at kılmıştı. -Muhammed İbnu Sîrîn der ki: “Zann-ı gâlibime göre bu, ikindi namazı idi. Sonra selam verdi.Sonra mescidin ön kısmındaki kütüğe gitti. Elini üzerine koydu, (yüzünde öfke okunuyordu). Cemaatte Hz. Ebu Bekr ve Hz. Ömer de vardı. Bunlar, (namazda yapılan eksiklikten) Efendimize söz etmekten (hicab edip) korktular. Cemaatin çabuk çıkanları:
“(Ey Allah’ın Resûlü!) namaz kısaldımı?” diye sordular. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘ın Zülyedeyn dediği bir zât da:
“Ey Allah ‘ın Resûlü! Namazmı kısaldı, siz mi unuttunuz? ” dedi.
“Ne ben unuttum, ne de namaz kısaldı” cevabını verdi. Ama Zülyedeyn tekrar:
“Hayır (farkında değilsiniz), unuttunuz!” (dedi). Bunun üzerine aleyhissalâtu vesselâm kalktı iki rek’at daha kıldı, sonra selam verdi. Sonra tekbir getirdi, tıpkı diğer secdeleri gibi -veya biraz daha uzun olmak üzere- (sehiv için) secde yaptı, sonra başını kaldırdı tekbir getirdi, sonra başını koydu tekbir getirdi, peşinden önceki secdesi gibi veya daha uzun- (sehiv için ikinci defa) secde etti, sonra başını kaldırdı ve tekbir getirdi, (oturup teşehhüd okudu ve selam vererek namazı tamamladı). ”
Ebu Dâvud, Salât 195, (1008).
2735 – İbnu Mes ‘ud (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) namaz kılmıştı. Namazda (unutarak) ziyade veya noksanda bulundu. Kendisine:
” Ey Allah ‘ın Resûlü! Namazda (yeni bir durum mu) hâsıl oldu) ? ” diye soruldu.
“Bunu niye sordunuz? ” diye O da merak etti.
“Şöyle şöyle kıldınız ” dediler. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) hemen dizlerni bükerek kıbleye yöneldi ve iki adet sehiv secdesinde bulundu, sonra selam verdi ve yüzünü bize çevirerek:
“Şayet namazda yeni bir şey hasıl olsaydı ben size haber verirdim. Ancak ben bir beşerim, sizin unuttuğunuz gibi ben de unuturum. Öyleyse bir şey unutursam bana haber verin. Biriniz namazında şekke düşecek olursa doğruyu araştırsın ve onun üzerine, kalanı bina etsin, sonra da iki (sehiv) secdesi yapsın ” dedi. ”
Buhari, Sehiv 2, Salât 31, 32, Eymân 15, Haberu’l-Vâhid 1; Müslim, Mesâcid 89, (572); Ebu Dâvud, Salât 196, (1019,1020,1021 1022); Nesâî, Sehv 26, (3, 31-36); Tirmizî, Salât 289, (392, 393).
2736 – Muğîre İbnu Şu ‘be (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: “İmam, (yanılarak ikinci rek’atte oturacağı yerde müteakip) rek’ate kalkmaya teşebbüs eder ve tam doğrulmadan hatırlarsa, hemen otursun. Tam kalkıp doğrulmuşsa artık (geri dönüp) oturmasın, namazın sonunda sehiv secdesi yapsın:”
Ebu Dâvud, Salât 2Ol, (1036);Tirmizî, Salât 269, (365).
2738 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm),
içerisinde secde âyeti olan sureyi okur, (ayetler geldikçe) secde ederdi, biz de secde ederdik. Öyle ki (izdiham sebebiyle) namaz dışı vakitlerde alnımızı koyacak secde yeri
bulamadığımız olurdu.”
Buharî. Sücûdu’l-Kur’ân 9, 8, I2; Müslim, Mesacid 103, (575); Ebu Dâvud, Salât 333, (1411, 1412, 1413).
2741 – Ebu Temîmeti ‘l-Hüceymî anlatıyor: “Ben sabah namazından sonra vaa ‘z u nasîhat
ediyordum, bu esnada secde (ayeti okuyor ve secde) ediyordum. İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) beni yasakladı. Ama ben O’nu dinlemedim. O çü sefer yasaklamayı tekrarladı. Sonra dönüp:
“Ben Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘ın arkasında namaz kıldım. Hz.Ebu Bekr, Hz. Ömer ve Hz. Osman (radıyallahu anhüm) ile de namaz kıldım. Onların hiçbiri güneş doğuncaya kadar secde yapmazlardı ” dedi. ”
Ebu Dâvud, Salât 335, (1415).
2753 – Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
“Kişinin cemaatle kıldığı namazın sevabı evinde ve çarşıda (iş yerinde) kıldığı namazından yirmibeş kat fazladır. Şöyle ki, âbdest alınca güzel bir abdest alır, sonra mescide gider, evinden çıkarken sadece mescid gâyesiyle çıkmıştır. Bu sırada attığı her adım sebebiyle bir derece yükseltilir, bir günahı affedilir. Namazı kıldı mı, namazgâhında olduğu müddetçe melekler ona rahmet okumaya devam ederler ve şöyle derler:
“Ey Rabbimiz buna rahmet et, merhamet buyur.”
“Sizden herkes, namaz beklediği müddetçe namaz kılıyor gibidir.”
Buharî, Ezan 30, Cum’a 2; Müslim, Salât 272 (649); Ebu Dâvud, Salât 49, (559); Tirmizî, Salât 245, (330); İbnu Mâce, Mesacid 16, (788).
2754 – Sahîheyn ‘in İbnu Ömer (radıyallahu anh)’den kaydettiği bir diğer rivayette şöyle denmiştir: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
“Cemâatle kılınan namaz, ayrı kılınan namazdan yirmiyedi derece üstündür.”
Buharî, Ezân 30, Müslim, Salât 272.
2755 – Ebû Musâ (radıyallahu anh) anlatıyor: ” Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Namazda en çok sevap alan kimse, en uzak olanlarıdır, yürüme yönüyle en uzaktan gelenler, imamla kılıncaya kadar namazı bekleyen kimse, hemen kılıp sonra da uyuyandan daha çok sevaba mazhardır.”
Rezin ilavesidir. Derim ki bu rivayet Buharî’nin Sahih’inde mevcuttur. (Buharî, Ezan 31).
2756 – Hz. Osman (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’dan işittim şöyle diyordu:
“Kim yatsıyı bir cemaat içinde kılarsa sanki gecenin yarısını ihya etmiş gibi olur, kim de sabah namazını bir cemaat içinde kılarsa sanki gecenin tamamını namazla geçirmiş gibi olur.”
Müslim, Mesâcid 260, (656); Muvatta, Salâtu’1-Cemâ’a 7, (1, 132); Ebu Dvud, Salât 48, (555); Tirmizî, Salât 165, (221).
2757 – Ubey İbnu Ka’b (radıyallahu anh) anlatıyor: “Bir adam vardı. Mescide ondan daha uzakta oturan birini bilmiyordum. Namazları da hiç kaçırmıyordu. Kendisine:
“Bir eşek alsan da karanlık veya sıcak zamanlar’da binsen! ” denilmişti, şu cevapta bulundu:
“Evimin mescide yakın olması beni memnun etmez. Ben mescide kadar yürümelerimin, sonra da aileme dönüşlerimin sevab olarak yazılmasını diliyoum. ”
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), (adamın bu sözünü işitince): “Allah Teâla hazretleri bu isteklerinin hepsini yerine getirdi ” buyurdu.”
Müslim, Mesâcid 278, (663) ; Ebu Dâvud, Salât 49, (586).
2758 – Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a âmâ bir zât gelerek:
“Ey Allah ‘ın Resulü! Beni mescide kadar getirecek bir rehberim yok!” diyerek Aleyhissalatu vesselam ‘dan namazı evinde kılmak için) ruhsat istedi. (O da izin verdi.)
Adam geri dönünce, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) onu çağırtarak:
” Ezanı işitiyor musun? ” diye sordu. Adam: “Evet! ” deyince:
“Öyleyse icabet et ” dedi (ve evde kılmaya izin vermedi). ”
Müslim, Mesâcid 255, (653); Nesâî, İmâmet 50, (2, 109) ; Ebu Dâvud, Salât 47, (552).
2759 – İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Kim, müezzini işitir ve kendini engelleyen bir özrü olmadığı halde cemaate katılmazsa, kıldığı namaz (kâmil bir sevapla) kabul edilmez.”
“(Ey Allah ‘ın Resulü!) denildi, meşru özür nedir? ”
” Korku veya hastalıktır! ” buyurdu. . ”
Ebu Dâvud, Salât 47 (551).
2760 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Münafıklara en ağır gelen namaz yatsı namazıyla sabah namazıdır. Eğer bu iki namazdaki hayrın ne olduğunu bilselerdi, emekleyerek de olsa onları kılmaya gelirlerdi. Nefsimi kudret eliyle tutan Zât’a kasem olsun! Ezan okutup namaza başlamayı, sonra halkın namazaını kıldıması için yerime birini bırakmayı, sonra da beraberlerinde odun desteleri olan bir grup erkekle namaza gelmeyenlere gitmeyi ve evlerini üzerlerine yıkmayı düşündüm.”
Buharî, Ezân 29, Husûmât 5, Ahkâm 52 ; Müslim, Mesâcid 252, (651 ) ; Muvatta, Salâtu’l-Cemâ’ a 3, (1, 129-130) ; Ebu Dâvud, Salât 47, (548, 549); Tirmizî, Salât 162, (217); Nesâî, İmâmet 49, (2, 107).
2761 – İbnu Mes ‘ud (radıyallahu anh) anlatıyor: “Ben (cemaatimizi tedkik edince) gördüm ki, namaz(ı beraber kılmak)tan, sadece herkesçe malum münafıklarla hastalar geri kalmaktaydı. Öyle ki iki kişinin arasında yürüyebilecek durumda olan hastalar bile namaz için (mescide) geliyordu. ”
İbnu Mes ‘ud devamla dedi ki: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize süneni Hüdâ’yı göstermişti. Sünen-i Hüdâ ‘dan biri de içerisinde ezan okunan mescidde namaz kılmaktı.”
2762 – Ebu Dvud ‘daki rivayette şu ziyade var: “…Sizden her birinizin evinde mutlaka bir mescid var. Eğer namazı evlerinizde kılıp mescidlerinizi terkederseniz Peygamberiniz (aleyhissalatu vesselam)’ın sünnetini terketmiş olursunuz. Peygamberinizin sünnetini terkedince de küfran-ı nimete. düşmüş olursunuz.”
Müslim, Mesâcid 256, (654); Ebu Dâvud, 47, (550); Nesâî, İmâmet 50, (2, 108, 109).
2763 – İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ)’dan gündüz oruç tutan, gece de namaz kılan ve fakat cemaate ve cumaya gelmeyen bir kimse hakkında sorulmuştu : “Bu ateş ehlindendir!” diye cevap verdi.”
Tirmizî, Salât 162, (218).
2764 – Ümmü ‘d-Derda (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Ebu ‘d-Derda (radıyallahu anhümâ) ökeli halde yanıma geldi. Kendisine:
“Niye öfkelendin?” diye sordum. Şu cevabı verdi :
“Vallahi, Muhammed (aleyhissalatu vesselam) ‘in işinden bir şey anlamıyoum. Bildiğim tek şey cemaat halinde namaz kılmalarıdır. ”
Buhârî, Ezan 31.
2765 – Itbân İbnu Mâlik (radıyallahu anh) anlatıyor: “Ey Allah ‘ın Resûlü dedim, seller benimle kabilemin mescidi arasına engel çıkarıyor. İstiyorum ki evime kadar şeref verip bir yerde namaz. kılsanız da orayı mescit yapsam!”
“(İnşaallah bir ara) geleyim!” buyurdular. Beraberinde Hz. Ebu Bekr olduğu halde huzuruyla evimizi şereflendirip (izin isteyerek içeri girdiği) zaman ilk iş olarak, “Nerede namaz kılmamı istersin? ” diye sordu. Evin bir köşesini işaret ederek (yer gösterdim. Orada) namaza durdu. Biz de arkasından safyaptık. Bize iki rek’at (nâfile) namaz kıldırdı.”
Buharî, Ezan 40, 50, 15 3, 15 4,Salât 45, 46, Teheccüt 36, Megâzî 11, Et’ ime 15, Rikâk 6, İstitâbe 9 ; Müslim, İman 54, (33); Muvatta, Kasru’s-Salât 86, (1,172); Nesâî, İmâmet 10, (2, 80).
2766 – İbnu Ömer (radıyallalhu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) sefer sırasında, soğuk veya yağmurlu gecelerde müezzine (ezan sırasında) şöyle söylemesini de emrederdi: “Dikkat! namazlarınızı yerlerinizde kılacaksınız!”
Buhârî Ezân 18, 40; Müslim, Misâfirîn 22, (697); Muvatta, Salât 10,(1,73); Ebu Dâvud, Salât 214, (1060-1064); Nesâî, Ezan 17,(2,15).
2768 – Ebu Sa’îd (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
” (Namaz kılacaklar) üç kişi iseler içlerinden biri imam olsun. İmamlığa ehak olan akra’ (Kur’an-ı Kerim’i daha iyi okur) olandır. . ”
Müslim, Mesacid 289, (672) ; Nesâî, İmâmet 5, (2, 77).
2774 – Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hz. Muaz (radıyallahu anh), Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile yatsıyı kılar, sonra kavmine döner, bu namazı onlara kıldırırdı. ”
Buharî, Ezân 60, 63, 66, Edeb 74; Müslim, Salât 180, (465); Ebu Dâvud, Salât 68, (599, 600); Tirmizî, Salât 410, (583).
2775 – İbnu Amr İbnu’l-Âs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: “Üç kişi vardır, Allah onların namazını kabul etmez:
1) Kendisini sevmeyen kimselere imam olan;
2) Namaza arkadan gelen, yani vakti çıktıktan sonra gelen;
3) Köleyi azad ettikten sonra tekrar köle kılan.”
Ebu Dâvud, Salât 63, (593).
2776 – Ebu Ümâme (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Üç kişi vardır ki, onların namazları kulaklarını öte geçmez:
1) Dönünceye kadar, kaçan köle.
2) Geceyi, kocası kendisine dargın olarak geçiren kadın.
3) Kavminin nefret ettiği imam. ”
Tirmizî, Salât 266, (360).
2777 – Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: “Muaz İbnu Cebel (radıyallahu anh) Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘la birlikte namaz kılar, sonra gelir, kavmine imamlık yapardı. Bir gece Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘la birlikte yatsıyı kıldı. Sonra kavmine geldi ve onlara imamlık yaptı ve Bakara suresiyle kıraate başladı. Bir adam cemaatten ayrılarak selam verdi. Namazını tek başına kılarak çekip gitti. Adama:
“Ey falan, nifak mı çıkarıyorsun? ” dediler. Adam:
“Vallahi hayır, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘a gidip (Mu ‘âz ‘ın yaptığını) haber vereceğim ” dedi. Yanına varıp:
“Ey Allah ‘ın Resûlü, biz sulama devesi besleyen insanlarız. Gündüz çalışırız. Muâz sizinle yatsıyı kıldı. Sonra bize gelip Bakara sûresi ile namaz kıldırmaya başladı ” dedi.
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Mu’âz’a yönelerek:
“Ey Mu’âz, sen fitneci misin? Veşşemsi ve duhâhâ’yı, Vedduhâ’yı, Velleyli izâ yağşa’yı, Sebbeha’s-me Rabbeke’l-a’lâ’yı oku” buyurdu. ”
Buharî, Ezân 60, 63, 66, 74 ; Müslim, Salât 178, (465) ; Ebu Dâvud, Salât 127, (790,791, 793) ; Nesâî, İmâmet 39, 41 (2, 97-98) ; İftitâh 63, 70, (2, 168, 172).
2778 – Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Sizden kim halka namaz kıldırırsa namazı(kısa) tutsun. Zira cemaatte zayıf, sakat, hasta ve ihtiyaç sahibi vardır. Müstakil kılınca dilediği kadar uzatsın.”
Buharî, Ezan 62 ; Müslim, Salât 186, (467) ; Muvatta, Cemâ’ at 13, ( 1,134) ; Ebu Dâvud, Salât 127, (794, 795) ; Nesâî, İmâmet 35, (2, 94) ; Tirmizî, Salât 175, (236).
2779 – Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
“Ben, uzun tutmak arzusuyla namaza başlarım. (Namazı kıldırırken) bir çocuk ağlaması kulağıma gelir, çocuğun ağlamasından annesinin duyacağı elemi bildiğim için namazı uzatmaktan vazgeçerim.”
Buharî, Ezan 65; Müslim, Salât 189, (469, 470), 196, (473); Tirmizî,Salât 175, (237), 276, (376); Nesâî, İmâmet 35, (2,94-95).
2781 – Yine Ebu Dâvud ‘un Sâlim İbnu Ebî ‘n-Nadr’dan bir rivayetinde şöyle gelmiştir: “Mescidde namaz için ikâmet okununca, (Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) cemaati az görürse oturur, (bekler)di. Kalabalık görürse kıldırırdı.”
Ebu Dâvud, Salât 46, (545).
2782 – Muğîre İbnu Şu ‘be (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “İmam, farz-kıldığı yeri değiştirmeden aynı yerde nafile namaz kılmamalıdır.”
Ebu Dâvud, Salât 73, (616).
2784 – Sevbân (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
“Üç şey vardır, onları yapmak kimseye helal olmaz: “Kişi bir kavme imamlık yapar, sonra da sadece kendisi için dua eder, cemaatini dua dışı bırakır; bunu yapan onlara ihânet eder. Kişi, izin almazdan önce bir evin içine bakamaz, bunu yapan ev halkına ihanet eder. Kişi küçük abdestine sıkışmış iken hafifleyinceye kadar namaz kılamaz.”
Ebu Dâvud, Tahâret 43, (90) ; Tirmizî, Salât 265, (357).
2787 – İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleylhissalâtu vesselâm) ile birlikte (birgece) namaz kıldım. Soluna duruvermiştim, perçemimden tutarak sağına koydu.”
Buharî, Ezan 57, 58, 59, 77, 79, İlm 41, Vudû 5, 36, Ezân 161, Vitr 1, Amel fi ‘s-Salât 1, Tefsir, Al-i İmrân 17.,18, I 9, 20, Libâs 71, Edeb 118, Da’avât 10, Tevhîd 27 ; Müslim, Salâtu’1-Müsafirîn 181, (763) ; Muvatta, Salâtu’l-Leyl 11, ( 1,121;122) ; Ebu Dâvud, Salât 70, (610, 611 ) ; Tirmizî, Salât 171, (232) ; Nesâî, İmâmet 45, (2, 104) ; İbnu Mâce, İkâmetu’s-Salât 44, (973).
2788 – Alkame ve el-Esved dediler ki: “İbnu Mes’ud (radıyallahu anh) ‘un yanına girmek için kendisinden müsaade istedik. Bize izin verdi. Sonra kalkıp ikimizin arasında namaz kıldı. Sonra da: “Ben Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘ın böyle yaptığını gördüm ” dedi. ”
Müslim, Mesâcid 26, (534) ; Ebu Dâvud, Salât 71, (613) ; Nesâî, Mesâcid 27, (2, 49-50) ; İftitah 90, (2, 183 ).
2791 – Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
“Saflarınızı düzgün kılın, zira safların düzeltilmesi namazın kemalini(i sağlayan şartlar)dandır.”
Buharî, Ezân 132, 72, 74, 76 ;Müslim, Salât 124, (433, 434); Ebu Dâvud, Salât 94, (667-671); Nesâî, İmâmet 27, 28, 30, (2, 91).
2793 – İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Sizin en hayırlınız, namazda omuzları en yumşak olandır. ”
Ebu Dâvud, Salât 94, (672).
2794 – Vâbisa ¬İbnu Ma ‘bed (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir adam gördü, safın gerisinde tek başına namaz kılıyordu. Ona namazını yeniden kılmayı emretti.”
Ebu Dâvud, Salât 100, (682); Tirmizî, Salât 170, (230).
2798 – Yine Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: “İmam, kendisine uyulmak için meşru kılınmıştır. Öyleyse o tekbir getirdi mi siz de tekbir getirin. Rükûya gidince siz de rükûya gidin. “Semi’allahu li-men hamideh” (Allah kendisine hamdedeni işitir) deyince “Allahümme Rabbenâ leke’l-hamd” (Ey rabbimiz hamdler sanadır) deyin. O ayakta namaz kılarsa siz de ayakta kılın, oturarak kılarsa siz de hepiniz oturarak namaz kılın.”
Buharî, Ezan 74, 82 ; Müslim, Salât 86-89, (414-417); Ebu Dâvud, Salât 69, (603, 604) ; Nesâî, İftitâh 30, (2, 141-142).
2799 – Yine Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: “Sizden biri, rüku ve secdede başını imamdan önce kaldırdığı zaman Cenâb-ı Hakk’ın, (Kıyamet günü) başını eşek başına veya sûretini eşek sûretine çevire(rek dirilte)ceğinden korkmaz mı? ”
Buharî, Ezân 53; Müslim, Salât 114, (427); Ebu Dâvud, Salât 76, (623); Tirmizî, Salât 409, (582); Nesâî, İmâmet 38, (2, 96).
2801 – Berâ (radıyallahu anh) anlatıyor: “Biz, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte namaz kılarken, o “semi’allahu li-men hamideh” deyince, bizden kimse, Resulullh (aleyhissalâtu vesselâm) alnını yere koyuncaya kadar, sırtını eğmezdi. ”
Buhârî, Ezân 52, 91, 133; Müslim, Salât 198, (474);Ebu Dâvud, Salât 75, (620, 621, 622); Tirmizî, Salât 208, (281); Nesâî, İmâmet 38, (2, 96).
2802 – Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Bir kimse, namazdan tek rek’ati imamla kılabilmişse, namazın tamamını beraber kılmış gibi olur. ”
2803 – Ebu Dâvud’un bir diğer rivayetinde şöyle gelmiştir: “Siz namaza gelince biz secdede isek hemen secdeye katılın, fakat onu (rek’at veya başka) bir şey saymayın, tek rek’ate kavuşan namaza kavuşmuş sayılır. ”
2804 – Muvatta’nın rivayetinde şöyledir: “Rek’ate kavuşan secdeye kavuşur. Kim Fâtiha’ya yetişemezse, pek çok hayrı kaçırmış demektir.
Buhari, Mevâkîtu’s-Salât 29; Müslim, Mesâcid 162, (607) ; Muvatta, Vukûtu’s-Salât 18, (1, 11); Ebu Dâvud, Salât 156, (893).
2805 – Hz. Ali ve Hz. Mu’âz (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Siz mescide geldiğinizde (cemaatle namaza başlanmış ise), imam (kıyâm, rükû, secde, kuûd) hangi hâl üzere olursa olsun hemen uyun ve yapmakta olduğunu yapın.”
Tirmizî, Salât 414, (591); Ebu Dâvud, Salât 28, (506).
2806 – Hemmâm İbnu’l-Hâris anlatıyor: “Huzeyfe (radıyallahu anh) Medâin şehrinde yüksekçe bir yerde durarak cemaate imam olmuştu. Ebu Mes ‘ud kamîsinden tutarak onu çekti. Namazdan çıkınca, Ebu Mes’ud:
“İnsanların bundan men edildiklerini bilmiyor musun?” dedi. Öbürü:
“Evet, ancak siz beni (gömleğimden tutup) çekince hatırladım!” dedi.”
Ebu Dâvud, Salât 67, (597).
2807 – Ebu Hâzım İbnu Dînar (rahimehullah) anlatıyor: “Sehl İbnu Sa’d’a bir grup insan Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) ‘in minberinin hangi ağaçtan yapıldığı hususunda münakaşa etmek üzere geldiler. Sehl:
“Ben onun hangi ağaçtan yapıldığını, kimin yaptığını, Efendimiz aleyhissalâtu vesselâm’ın hangi gün üzerine oturduğunu biliyorum!” dedi ve açıkladı:
“Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Ensârdan falanca kadına bir adam gönderdi: “Marangoz kölene söyle, bana ahşaptan münasib bir şey yapsın da üzerine çıkıp halka hitabette bulunayım” dedi. Köle de O’na şu üç basamaklı şeyi imal ediverdi. Sonra Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), bunun şu yere konmasını emretti. Mezkur minber, el-Gâbe’nin ılgın ağacından yapılmıştı.
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) minberin üzerine çıkıp namaza durdu ve tekbir getirdi, cemaat de O ‘nunla birlikte arkasından tekbir getirdi. Sonra nükûya gitti, sonra geri geri gelerek minberden indi ve minberin dibinde secde yaptı, sonra namazdan çıktı, sonra halka yöneldi ve:
“Ben bunu, bana uymanız ve namazımı bilmeniz için yaptım” buyurdu.
Buharî, Salât 64,18, Cum’a 36, İ’tikaf 32, Hibe 3; Müslim, Mesâcid 44, (544) ; Ebu Dâvud, Salât 221, (1080); Nesâî, Mesâcid 45, (2, 57-59).
2808 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) geceleyin duvarları alçak olan hücresinde namaz kılardı. Halk bu sebeple aleyhissalatu vesselam’ın karaltısını (sülüetini) görürdü. Böylece onlar da kalkıp geceleyin, O ‘na uyarak O’nunki gibi namaz kıldılar. Sabah olunca bu durumu konuştular.
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ikinci gece de kalktı, halk da aynı şekilde yaptı. Üçüncügece de aynı şey tekerrür etti. Bundan sonra Resulullah oturdu ve çıkmadı.
Sabah olunca durumu medar-ı bahs ettiler, sebebini sordular. Efendimiz şu cevabı verdi:
“Gece namazının sizlere farz olmasından korktum.”
Buharî, Ezân 80 Libâs 43 ; Ebu Dâvud, Salât 243, ( 1126).
2809 – Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “İkâmetin okunduğunu duydunuz mu namaza yürüyün. Sakin ve vakûr olmayı unutmayın. Sakın koşuşmayın. Yetiştiğiniz yerden kılın, kaçırdığınız kısmı tamamlayın.”
Buharî, Ezân 23,Cum’a 18; Müslim, Mesâcid 151, (602); Muvatta, Salât 4, (1, 68-69); Ebu Dâvud, Salât 55, (572-573) ; Tirmizî, .Salât 244, (327) ; Nesâî, İmâmet 57, (2,114-115).
2811 – Ubâdetu ‘bnu ‘s-Sâmit (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize, içinde Kur’an ın cehren okunduğu bir namaz kıldırdı. Namazda kıraatta bir iltibasta bulundu. Namazdan çıkınca yüzünü bize çevirdi ve:
” Kıraatı cehren okuduğum zaman siz de okuyor musunuz? ” diye sordu. Bazılarımız:
“Evet bunu yapıyoruz !” dediler. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm):
“Sakın ha! Ben kendi kendime: “Kim, ben okurken okuyarak benden okumayı kapmaya çalışıyor?” diyordum. Kur’an’ı cehren okuduğum zaman, Kur’an’dan Fatiha hariç hiçbir şeyi okumayın!” buyurdular. ”
Ebu Dâvud, Salât 136, (823, 824); Tirmizî, Salât 232, (311); Nesâî, İftitâh 29, (2, 141.
2812 – İmrân İbnu Husayn (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) öğle namazına durdu. Bir adam da arkasında Sebbihisme Rabbike’l A’lâ sûresini okumaya başladı. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) namazdan çıkınca:
“Kimdi okuyan?” diye sordu. Adam:
“Bendim! ” dedi. Bunun üzerine:
“Hakikaten anladım ki biriniz bunu benden cezbedip aldı.”
Müslim, Salât 47, (398); Ebu Dâvud, Salât 138, (828); Nesâî, İftitah 27, 28, (2,140-141).
2813 – Müsevver İbnu Yezîd el-Mâliki (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) namazda (cehrî olarak) kıraatte bulunuyordu. Birkısmı okumayı terketti. (Namazdan sonra, cemaatten) bir adam:
” Allah ‘ın Resûlü, şu şu âyetleri okumayı terkettiniz!” dedi. Resulullah:
” Niye bana hatırlatmadın? ” buyurdular.”
Bir rivayette şu ziyade gelmiştir: “(Adam). . . ben onların neshedildiğini zannetmiştim. ”
Ebu Dâvud, Salât 163, (907).
2814 – Hz. Ali (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Ey Ali, namazda (takılırsa) imamı açma!”
Ebu Dâvud. Salât 164, (903).
2815 – Bişr İbnu Mahcan babasından anlattığına göre, babası (Mahcan) Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘ın meclisinde idi. O sırada namaz için ezan okundu. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) kalktı, namaz kıldı ve döndü. Mahcan hâla yerindeydi.
“Herkesle beraber namaz kılmana mâni olan şey nedir, sen müslüman değil misin?” diye sordu. Mahcan:
“Elbette müslümanım, ancak ben âilemle namazımı kılmıştım! ” dedi. Efendimiz:
“Mescide geldiğin zaman namaza kalkılırsa kılımış bile olsan cemaatle birlikte sen de kıl!” buyurdu.”
Muvatta, Salâtu’l-Cemâ’a 8, (1,132); Nesâî, İmâmet 53, (2, 112).
2816 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)’in anlattığın göre, bir adam kendisine sordu:
“Ben evde namazımı kılıp sonra da imamla namaza yetişiyorum; onunula da namaz kılayım mı?,”
“Evet! ” deyince adam tekrar. sordu:
“Peki, bunlardan hangisini (farz olan) namazım yapayım ? ”
“Bu senin elinde mi? dedi, bu Allah’a kalmışıtır, dilediğini (asıl farz olan) namazın yerine sayar!”
Muvatta, Salâtu’l-Cemâ’a 9, (1, 133).
2817 – Süleyman Mevlâ Meymûne ‘nin İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) ‘den naklettiğine göre, İbnu Ömer şunu anlatmıştır:
“Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Bir günde aynı namazı iki sefer kılmayın.”
Ebu Dâvud, Salât 58, (579); Nesâî, İmâmet 56,(2, 114).
2818 – Nâfî (rahimehullah) anlatıyor: “İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) diyordu ki: “Kim akşamla sabahı kılar sonra da bu namazlarda imama yetişirse, onlara dönmesin. ”
Muvatta, Salâtu’l-Cemâ’a 12, (1, 133).
2819 – Hz. Ebu Hüreyre (radıyallalhu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: “Namaz için ikâmet okununca farzdan başka namaz yoktur (kılınmaz). ”
Müslim, Müsafirîn 63, (710) ; Ebu Dâvud, Salât 294, (1266); Tirmizî, Salât 312, (421); Nesâî, İmâmet 60, (2, 126).
2820 – Rebî’a İbnu Ebî Abdirrahmân (rahimehullah) anlatıyor: “İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ), mescide geldiği vakit, cemaat namazı kılmış ise hemen farza başlardı, ondan önce başka namaz kılmazdı.”
Muvatta, Kasru’s-Salât 75, (1, 168).
2821 – Abdullah İbnu Amr İbni ‘l-Âs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
“İmam namazı kılıp teşehhüdü tamamladıktan sonra, selam vermezden önce hades vaki olsa (yani abdesti bozulsa), namazı tamamlanmıştır, namazını tamamlayan cemâatteki diğer kimselerin namazı da tamamlanmıştır.”
Ebu Dâvud, Salât 74, (617); Tirmizî, Salât 300 (408).
2822 – Hz. Ebu Hüreyre anlatıyor: ”Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “(İmamlar) sizin için kılarlar. Doğru kılarlarsa (sevabı) sizedir. Hatalı kılarlarsa (sizin namazınızın sevabı) sizedir, hata onların aleyhlerinedir.”
Buharî, Ezân 55.
2823 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Kim cum’a günü cenabet guslü ile gusül yapar, sonra cum’aya giderse sanki bir deve kurban etmiş gibi (sevaba nâil) olur. Kim ikinci saatte giderse bir sığır kurban etmiş gibi (sevaba nâil) olur.Kim üçüncü saat giderse boynuzlu bir davar kurban etmiş gibi (sevaba nâil) olur. Kim dördüncü saat giderse bir tavuk kurban etmiş gibi (sevaba nâil) olur. Kim beşinci saatte giderse bir yumurta tasadduk etmiş gibi (sevaba nâil) olur. İmam (hutbeye) çıkınca melekler hazır olur, zikri dinlerler.”
(Buharî, Cum’a4,19; Müslim, Cum’a 10, (850); Muvatta, Cum’a 1, (1,101); Ebu Dâvud, Tahâret 129, (351); Tirmizî, Salât 358, (499); Nesâî, Cum’a 14, (3, 99); İbnu Mâce, İkâmet 82, (1092).
2824 – Bir rivayette şöyle denmiştir: “Cuma günü olunca, mescidin her bir kapısında melekler vardır. İlk gelenleri sırayla yazarlar. İmam (minbere) oturunca defterleri kapatıp, zikri dinlemeye giderler.”
Müslim, Cum’a 24, (850).
2825 – Evs İbnu Evs es-Sakafi (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: “Kim (cuma günü) yıkar ve yıkanırsa, kim erkenden (mescide) gider ve hutbenin başına yetişirse, yürür ve binmezse, imama yakın durur, dinler, mâlâyanî söz etmezse ona her bir adım için bir yıllık amelin oruçları ve namazlarıyla sevabı yazılır.”
Ebu Dâvud, Tahâret 129 (345, 346); Tirmizî, Salât 356, (496); Nesâî, Cum’a 12, (3, 97); İbnu Mâce, İkâmet 80, (1027); Buharî, Cum’a 6.
Ebu Dâvud der ki: “Mekhûl’e “gassele” ve “igtesele” den sorulmuştu şu cevabı verdi: “Bundan maksad başını ve bedenini yıkamaktır.” Sa’îd İbnu Abdilaziz de aynı şeyi söyledi. “Hanımıyla cinsi münasebette bulunarak onu da yıkanmaya muhtaç kıldı demektir. Böyle yapmak, namaza çıkınca, gözlerin korunmasında en elverişli vasıtadır.”
“İgtisele” ise cimadan sonraki yıkanmadır.
“Bekkere” ilk vaktinde namaza gitmektir.
“İbtekere” hutbenin başına yetişmektir.
2826 – Abdullah İbnu Amr İbni’l Âs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Cum’a namazına üç (grup) insan katılır:
1) Kişi var, namaza katılır, boş konuşma yapar. Bunun namazdan hissesi, o konuşmasıdır.
2) Kişi var namaza gelir dua eder. Bu kimse Allah’a duada bulunmuştur, Allah dilerse onun istediğini hemen verir, dilerse vermez.
3) Kişi vardır, namaza gelir sadece dinler ve sükût eder, mü’minlerin arasından yararak geçmez, kimseye ezâ vermez. Onun bu namazı, daha önce geçen cum’a’ya ve fazladan da üç güne kadar (günahlarına) kefarettir. Bu hal Cenâb-ı Hakk’ın şu sözüne binâendir: “Kim bir hayır yaparsa bu kendisinden on misliyle kabul edilir” (En’am 160).
Ebu Dâvud, Salât 235, (1113).
2827 – Hz. Ali (radıyallalhu anh) Kûfe ‘de hutbe verirken minberden şöyle seslenmiştir: “Cum ‘a günü olunca şeytan çarşı ve pazara erkenden bayraklarıyla gider, insanlara binbir engel çıkararak mâni olmaya, onları cuma’dan (hiç olmasa) geciktirmeye çalışır. Melekler de erkenden gidip mescidin kapılarına dururlar. Gelenleri birinci saatte gelenler, ikinci saatte gelenler diye yazarlar. Bu hâl imam (hutbeye) çıkıncaya kadar devam eder. Kişi mescidde, imamı görüp, dinleyebileceği biryere oturup, can kulağıyla dinledi ve konuşmadı mı, kendisine iki kat sevap vardır. Kişi uzakta kalır ve imamı dinleyemiyeceği bir yere oturur, sessiz durur ve konuşmazsa bir hisse sevap alır. Eğer, imamı görüp dinleyebileceği bir yere oturur fakat boş konuşma yapar, sessiz kalmazsa, ona iki hisse vebal yazılır. Eğer, dinleme ve görme imkan nı olmayan bir yere oturur ve boş konuşur ve sessiz kalmazsa, ona bir hisse vebal vardır. Kim de yanındaki arkadaşına cum’a günü “sus!” derse “boş konuşmuş” olur. Kim de boş konuşur ise, o cumadaki sevaptan nasibsiz kalır. ”
(Hz. Ali) konuşmasının sonunda şunu söyledi:”Ben bunu Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘dan işittim.”
Ebu Dâvud, Salât 209, (1051).
2828 – Târık İbnu Şihâb (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: “Cum’a namazı, dört kişi hâriç geri kalan her müslüman üzerine cemaat içinde yapması gereken vâcib bir hakk’dır. Cumadan istisna edilen bu dört kişi şunlardır: Köle, kadın, çocuk ve hasta.”
Ebu Dâvud, Salât 215, (1067).
2829 – Abdullah İbnu Amr İbni ‘l-Âs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki : “Ezanı her işitene cuma farzdır.”
Ebu Dâvud, Salât 212, (1056).
2830 – Hz. Hafsa (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Her ihtilâm olan erkeğe cum ‘ aya gitmek vacibtir. Cum’aya her gidene de gusül vacibtir.”
Ebu Dâvud, Tahâret 129, (342); Nesâî, Cum’a 2, (3, 89).
2831 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Cum’a, geceleyin ailesine dönebilen herkese farzdır.”
Tirmizî, Salât 360, (502).
2832 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) uyurdularki: “Cum’a namazından veya başkasından bir rek’ate yetişenin namazı tamam olmuştur.”
Nesâî, Mevâkit 30, (1, 274, 275).
2833 – Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:”Cum’a namazından bir rek’ate yetişen, cuma namazına yetişmiştir. ”
Nesâî, Cum ‘a 41, (3, 112, 113 ).
2834 – Kuba ahâlisinden bir adam-Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘la sohbet etme şerefine ermiş bulunan babasından naklen demiştir ki: ”Resulullah bize Kuba ‘dan (gelerek Medîne ‘de) cum’a namazına katılmamızı emretti.”
Timizî, Salât 360, (501).
2835 – Ebu’l-Ca’d ed-Damrî (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki :” Kim önemsemiyerek üç cumayı terkedecek olursa, Allah onun kalbini mühürler.”
Ebu Dâvud, Salât 210, (1052); Tirmizî, Salât 359, (500) ; Nesâî, Cum’a 2, (3,88).
2836 – Semüre İbnu Cündüb (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: “Cum’a namazını özürsüz olarak kim terkedecek olursa bir dinâr para tasadduk etsin, (bu kadar) bulamazsa, yarım dinar tasadduk etsin. ”
Ebu Dâvud, Salât 211, ( 1053-1054) ; Nesâî, Keffâret 3, (3, 89) ; İbnu Mâce, İkâmet 93, (112 8).
2837 – Ebu’l-Melih, ismi Umayr İbnu Amir el-Hüzelî (radıyallahu anh) olan babasından naklen anlattığına göre, babası Hudeybiye seferi sırasında bir cuma günü, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte bulunmuştur. O gün, ayakkabılarının altını ıslatmayacak kadar yağmur yağmış, bunun üzerine.Efendimiz, herkesin yerlerinde namaz kılmalarını emir buyurmuştur.”
Ebu Dâvud Salât 213, (1058, 1059); Nesâî, İmâmet 51, (2, 111).
2839 – Buharî nin bir diğer rivâyetinde şöyle gelmiştir : “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) soğuk şiddetlenince namazı erken (ilk vaktinde) kılardı. Sıcak şiddetlenince namazı yani cum’a’yı (öğleyin biraz) serinleyince kılardı.”
Buharî, Cum’a 16.
2856 – Ubeydullah İbnu Ebî Râfî (rahimehullah) anlatıyor: “(Emevi halifelerinden) Mervân, Ebu Hüreyre, (radıyallahu anh) ‘yi Medine ‘ye halef tayin etti. Ebu Hüreyre, cum ‘ayı kıldırdı ve birinci rek’atte, el-Hamd süresini okuduktan sonra Cum ‘a suresini okudu. İkinci rek’atte ve izâ câeke’l-Münâfikun’u okudu. Dedi ki:
“Ben Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘ın bunları okuduğunu işittim.”
Müslim, Cum’a 61, (877); Ebu Dâvud, Salât 242, (112); Tirmizî, Salât 374,(519).
2857 – Semure İbnu Cündüb (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) cum ‘a ‘da Sebbihismi Rabbike’l-A ‘la ve Hel etâke hadîsu’l-Gâşiye sûrelerini okurdu.”
Ebu Dâvud, Salât 242, (519); Nesâî, Cum’a 39, (3, 111, 112).
2858 – İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) cum’a günü sabah namazında Elif lâm-mîm Tenzîl ‘i birinci rek ‘atte; Hel Etâ ‘yı da ikinci rek’atte okurdu. Cum ‘a namazında da Cum ‘a ve Münâfikûn sûrelerini okurdu.”
Müslim, Cum’a 64, (879); Ebu Dâvud, Salât 218, (1074); Tirmizî, Salât 375, (520); Nesâî, Cum’a 38, (3, 111).
2859 – Ümmü Hişâm Bintu Hârise İbnu ‘n-Nu ‘mân (radıyallalhu anhâ) anlatıyor: “Kâf ve’l Kur’âni’l-Mecîd sûresini, cuma günü minber üzerinden her cum ‘ada okurken Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın kendi dillerinden aldım.”
Müslim, Cum’a 52, (873); Ebu Dâvud, Salât.229, (1100); Nesâi, Cum’a 28, (3, 107).
2861 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
“Birinizin Harre’nin sırtında namaz kılması, onun için cum’a günü oturup oturup imam hutbeye başlayınca gelip cemaatin omuzlarını yararak cemaate katılmasından hayırlıdır.”
Muvatta, Cum’a 18, (1, 110).
2867 – Amr İbnu Şu ‘ayb an ebîhi an ceddihi (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), cum ‘a günü namazdan önce cemaat teşkilini yasakladı. ”
Rezin ilavesidir. Ebu Dâvud’da gelen bir hadisin parçasıdır (Salât 220, ( 1079).
2880 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Mina’da bize iki rek ‘at kıldırdı, arkasından Ebu Bekr de öyle kıldırdı, Ebu Bekir’den sonra Hz. Ömer ve hilafetinin başında Hz. Osman (radıyallahu anhümâ) da iki kıldırdılar. Sonra Hz. Osman dört rek’atli olarak kıldırdı. İbnu Ömer imamla kılarsa dört kılardı, yalnız kılınca da iki kılardı.”
Buharî, Taksîru’s-Salât 2, Hacc 84; Müslim, Salâtu’l-Müsafirin 17, (694); Nesâi, Taksîru’s-Salât 3, (3, 121 ).
2881 – Hz. Osman (radıyallahu anh) ‘dan anlatıldığana göre, Taif’de emvâl edinip orada ikamet etmeyi arzu ettiği zaman.Mina ‘da dört rek’at kıldı. Sonra imamlar bununla amel ettiler. ”
Ebu Dâvud, Menasik 76, (1961- 1964).
2882 – Bir rivayette de şöyle denmiştir: “Hz. Osman (sonradan) bedeviler sebebiyle dört kılmıştır. Çünkü o sene pek çok bedevî hacc ‘a gelmişti. Namazın dört rek’at olduğunu öğretmek için halka dört rek’at kıldırdı.”
Ebu Dâvud, Menasik 76, (1962).
Bir rivayette de şöyle denmiştir: ” (Hz. Osman Mina ‘da dört kıldı.) Çünkü o, Hacc ‘tan sonra ikamete azmetmişti.”
2883 – Yine Ebu Dâvud ‘un kaydına göre İbnu Mes ‘ud (radıyallahu anh) (Mina’ da) namazı dört kılmştı. Kendisine:
“Sen, (daha önce dört kıldığı için) Osman ‘ı ayıplamıştın, şimdi ise dört kılıyorsun! denilmişti. (Özür beyan ederek) şu cevabı verdi:
“Muhalefet zararlıdır. ”
Ebu Dâvud, Menâsik 76, (1960).
2884 – Hz. Ömer (radıyallahu anh)’den anlatıldığına göre, Mekke’de namazı halka iki rek’at kıldırdı. Selamı verince:
“Ey Mekkeliler!”dedi, namazlarınızı dörde tamamlayın.Biz yolcuyuz(bu sebeple iki kıldık)!.”
Muvatta, Kasru’s-Salât 19, (1, 149).
2885 – Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), güneş batıya meyletmeden yola çıkınca, öğle namazını ikindi vaktine te’hîr eder, ikindi olunca mola verir, ikisini cemederdi (beraber kılardı). Yola çıkmazdan önce güneş batıya meyletti (öğle vakti girdi) ise, hareketten önce her ikisini de (öğle ve ikindi) kılar sonra yola çıkardı.”
2886 – Bir rivayette de şöyle gelmiştir: “…Acele yürümek gerekirse öğleyi ikindiye te ‘hir eder, ikisini birleştirirdi, keza ufuktaki aydınlık kaybolunca da akşamla yatsıyı birleştirirdi. ”
Buharî, Taksîru’s-Salât 16, l5; Müslim, Müsâfirîn 46, (704); Ebu Dâvud, Salât 274, (1218, 1219) ; Nesâî, Mevâkît 42, (1, 284-285).
2887 – İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) yol halinde iken öğle ile ikindiyi birleştirirdi, akşam ile yatsıyı da birleştirirdi. ”
Buharî, Taksîru’s-Salât 13.
2888 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) akşam ve yatsıyı Müzdelife ‘de beraberce kıldı. Bunlardan her biri için ayrı bir ikâmet okudu. İki namaz arasında nafile kılmadı, bunlardan birinden sonra da nafile kılmadı.”
Buharî, Hacc 93, 96; Müslim, Hacc 286 (703); 987, (1288); Muvatta, Hacc 196, (1, 400); Ebu Davud, Menâsik 65, (1926-1933); Tirmizî, Hacc 56, (887, 888); Nesâî, Mevâkit 49, (1, 291).
2889 – İbnu Mes ‘ud (radıyallahu anh) anlatıyor: “Ben Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı şu ikisi hariç, vakti dışıda tek bir namazı kıldığını görmedim: Müzdelife’de akşamla yatsıyı birleştirdi. O gün sabahı da vaktinden önce kıldı. ”
Buharî, Hacc 99, 97; Müslim, Hacc 292, (1289); Ebu Dâvud, Menasik 65, (1934) ; Nesâî, 49, (1, 291-292).
2890 – Ca’fer İbnu Muhammed İbni Mesleme (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) öğle ve ikindi namazlarını; Arafat’ta tek bir ezan ve iki ayrı ikâmetle kıldı. İki namaz arasında nafile kılmadı. Müzdelife ‘de de akşamla yatsıyı bir ezan ve iki ikâmetle kıldı ve aralarında nafile kılmadı.”
Ebu Dâvud, Menâsik 57, (1906).
2891 – İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) demiştir ki: “Kim iki namazı özürsüz olarak cem ederse büyük günah kapılarından bir kapıya gelmiş olur.”
Tirmizî, Salât l38, (188).
2892 – Yine İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) demiştir ki: “Resulullah (aleyhissalâtu vessalâm) Medine ‘de yedi ve sekiz (rek ‘at) öğle, ikindi, akşam ve yatsı namazlarını (cemederek) kıldı. Eyyub (es-ahtiyânî) der ki :”Belki de bu, yağmurlu bir gecedeydi.
“Öbürü (Ebu ‘ş-Şa’sâ):
“Belki!” dedi. ”
Buharî, Mevâkît 12, Teheccüt 30 ; Müslim, Müsâfirîn 49, (705); Ebu Dâvud, Salât 274,(1210, 1211, 1214); Tirmizî, Salât 138, (187); Nesâî, Mevâkît 47, (1, 290).
Sahiheyn’in bir rivayetinde şu ziyade var: “Hadisi İbnu Abbas’tan rivayet eden râviye dendi ki: “Zannederim, öğleyi te’hir, ikindiyi ta’cil, keza akşamı te’hir yatsıyı da ta’cil etmiş olmalı?” Cevaben: “Bunu ben de böyle zannediyorum!” dedi.
2893 – Müslim’de gelen bir başka rivayette şöyle denmiştir: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) korku ve sefer hali olmaksızın öğle ve ikindiyi birleştirerek, akşam ve yatsıyı da birleştirerek kıldı.” İmam Mâlik: “Ben bunun, yağmurlu günde yapılmış olacağını zannediyorum ” demiştir.”
Muvatta, Kasru’s-Salât 4, (1,144) ; Müslim, Müsâfirîn 49, (705).
2894 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a (onsekiz defa) refakat ettim. Ancak, sefer sırasında nafile kıldığını hiç görmedim. Allah Teâlâ hazretleri şöyle buyurmuştur:
“Resulullah’ta sizin için güzel örnek vardır” (Ahzâb 21 ). İbnu Ömer devamla der ki:
“Eğer nâfileyi kılsaydım namazı da tamkılardım.”
Buharî, Taksîru’s-Salât 11; Müslim, Müsâfirin 9, (689); Muvatta; Kasru’s-Salât 22, (1,150); Ebu Dâvud, Salât 276, (1223); Tirmizî, Salât 391, Nesâî, Taksîru’s-Salât 5, (3, 122; 123).
2895 – Bera (radıyallahu anh) anlatıyor: “Ben, Resulullah(aleyhissalâtu vesselâm)’a onsekiz seferde iştirak ettim. Onun,güneş meyledince öğleden önce kıldığı iki rek’ati terketiyini görmedim.” Ebu Dâvud, Salât 276,(1222);Tirmizî, Salât 393,(550).
2896 – Nâfi anlatıyor: “İbnu Ömer (radıyallahu anh), oğlu Ubeydullah’ı seferde nafile kılarken görürdü de bundan dolayı onu kınamazdı.” Muvatta, Kasru’s-Salât, 24 (1,150).
2897 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte umre yapmak üzere Medine ‘den Mekke ‘ye doğru yola çıktık. Mekke ‘ye gelince:
“Ey Allah ‘ın Resûlü, annem babam sana feda olsun. Sen kısa kıldın, ben tam kıldım, sen yedin ben oruç tuttum, (ne dersiniz?) ” dedim. Şu cevabı verdi:
“Ey Aişe güzel yaptın ! ” buyurdu ve bu işimde beni kınamadı ” dedi. ”
Nesâî, Taksîru’s-Salât 4, (3, 122).
2898 – Sehl İbnu Ebî Hasme (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ashabına korku namazı kıldırdı.Bu maksadla ashabı arkasında iki saf yapatı. Hemen arkasında bulunan safa birinci rek’ati kıldırdı. Sonra ayağa kalktı ve arkasındakilere bir rek’at namaz kıldırıncaya kadar kıyamda kaldı. Sonra gerideki safta bulunanlar ilerledi, ön safdakiler de geriledi. Bu şekilde ilerleyenlere de bir rek ‘at namaz kıldırdı. Sonra gerileyenler bir rek ‘at namaz kılıncaya kadar yerinde oturdu. Sonra da selam verdi.”
Buharî, Megâzi 31; Müslim, Müsâfirin 309, (841); Muvatta, Salâtu’l-Havf 1, (1,183); Tirmizî; Salât 398, (565); Ebu Dâvud, Salât, 282, (1337, 1338, 1339); Nesâî, Salâtu’l-Havf 1, (3,170-171)
2899 – Muvatta’nın bir diğer rivayetinde şöyle gelmiştir: “Korku namazı şöyledir: “İmam, beraberinde arkadaşlarından bir grup olduğu halde namaza durur, bir grup. da düşmana karşı yerini alır. İmam bir rek ‘ati beraberindekilerle rükû ve secde ile kılar, ve ayağa (ikinci rek’ate) kalkar. Tam doğrulunca öyle kalır. Cemaat geri kalan rek’ati kendi başlarına tamamlayıp selam verirler ve oradan ayrılırlar. İmam yerinde ayakta durmaya devam eder. Namazını kılanlar düşmanın karşısında yerlerini alırlar. Namaz kılmamış olan diğerleri gelip imamın arkasında dururlar, tekbir getirerek uyarlar. İmam onlara da bir rek’at namaz kıldırır, secdeden sonra oturur ve selam verir. İmama uyan bu ikinci gurup imam selam verince kalkıp, geri kalan rek ‘ati kılıp selam verirler.”
Muvatta, Salatu’l-Havf 2, (1, 183).
Müslim, Cum’a 8, (1, 104).
2900 – Hz Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: “Biz Zâturrikâ ‘da,Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile beraberdik Koyu gölgeli bir ağacın yanına gelmiştik. Bu ağacı, altında dinlenmesi için Aleyhissalâtu vesselâm’a bıraktık. (Resulullah kılıcını ağaca asıp istiratte çekilmişti ki, O ‘nu gizlice takip eden) müşrüklerden biri gelip (asılı olan kılıcı kapıp) kınından sıyırp (Resulullah’a):
“Benden korkuyor musun?” dedi. Aleyhissalltu vessalam :
“Hayır!” deyince”
“Peki seni benden kim kurtaracak?”
“Allah!” diye cevap verdi.(Duruma muttali olan) ashab adamı tehdîd etti. (o da kılıncı kınına koydu ve ağaca astı) Sonra namaz kılındı. Resulullah (aleyhisalâtu vessalâm) bir guruba iki rek ‘at kıldırdı.Bunlar geri çekildiler. Sonra ikinci gurup geldi, onlarada iki rek’at namaz kıldırdı. Resulullah’ın namazı dörde tamamlanmıştı, cemaatin namazı ise iki rek’atti.”
Buharî,Megâzi 31, 84, 87; Müslim; Müsâfirîn, 307- 311, (840,843); Nesâî, Salâtu’l-Havf 1, (3, 175, 176, 178).
2901 – Ebu Ayyâş ez-Zürâkî (radıyallahu anh) anlatıyor: “Biz Usfân ‘da Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile beraberdik. Müşriklerin başında (henüz müslüman olmayan) Hâlid İbnu’l-Velîd vardı. Öğleyi kılmıştık. Mişrikler (kendi kendilerine aralarında şöyle) konuştular: “İyi bir fırsat elimize geçmişti, onlar namazda iken saldırsaydık ya!”
Bunun üzerine hemen kasr (namazı kısaltma) ile ilgili âyet öğle ile ikindi arasında nâzil oldu. İkindi vakti olunca, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) kalkıp kıbleye karşı durdu. Müşrikler de önlerindeydi. Arka tarafına da bir safyaptı. Bu safın arkasına da bir safkoydu. Resulullah rükûya varınca hep birlikte rükû yaptılar. Resulullah secde yaptı, hemen arkasındaki safdakiler de secde yaptı. Diğerleri (rükûdan) doğrulup onları korumak üzere kıyamda kaldılar. Bunlar iki secdeyi tamamlayıp kalkınca arkalarında bulunanlar secdeye gittiler. Sonra Resulullah ‘ın arkasındaki saftakiler diğerlerinin yerlerine gittiler, arkadaki saftakiler de öndekilerin yerine ilerlediler. Sonra Resulullah rükûya gitti, hepsi O’nunla birlikte rükû yaptı. Sonra Resulullah secde yaptı ve hemen arkasındaki safdakiler de secde yaptılar. Bu sırada arkadakiler bunları korumak üzere kıyamda kaldılar.
Aleyhissalatu vesselam ve arkasındakiler oturunca, en arkadakiler secdeye gittiler. Sonra hep beraber oturup hep beraber selam verdiler.”
Ebu Dâvud, Salât 281, (1236); Nesâî, Salâtu’l-Havf 1, (3, 176-177).
2902 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) korku namazını iki gruptan birine tek rek ‘at olarak kıldırırken, diğer grup düşmana karşı durmuştur. Kılanlar kalkıp, düşmana dönük vaziyette, (bekleyen) arkadaşlarının yerine geçtiler, onlar da gelip (Resulullah ‘ın arkasına geçtiler), O da bunlara bir rek ‘at namaz kıldırdı, sonra da bu iki guruptan her biribirer rek ‘at namazlarını kaza ettiler.”
Buharî, Salatu’l-Havf 2, Megâzî 31, Tefsir, Bakara 44; Müslim, Müsâfirîn 205, (839); Muvatta, Salâtu’l-Havf 3, (1, 184); Ebu Dâvud, Salât 285, (1243); Tirmizî, Salât 398, (564); Nesâî, Salâtu’l-Havf 1, (3, 171, 173).
2903 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyar: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Dacnân ile Usfân arasına, müşriklerle sarılmış biryere indi. Müşrikler (aralarında):
“Bu müslümanların bir namazları var (topluca kılarlar), bu onlara evlatlarından da, bâkirelerinden de kıymetlidir, işte bu, ikindi namazlarıdır. Hazırlığınızı yapın, üzerlerine toptan bir kerede çullanın!” dediler. Cebrail aleyhisselam, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a gelerek ashabını iki kısma ayırmasını, onlardan bir grurupla namaz kılarken diğer grubun geri tarafta ayakta beklemesini, tedbirli olmalarını ve silahlarını beraberlerinde almalarını, birinci gruba bir rek’at kıldırmasını, bu kısmın birinci rekatten sonra geri çekilmesini, arkadaki grubun öne ilerlemesini, bu yeni gruba da bir rek ‘at kıldırmasını, böylece her bir grubun Resulullah’la birlikte birer rek ‘atlerinin olmasını, Resulullah’ın da böylece iki rek’at kılmış olmasını emretti.”
Ebu Dâvud, Salât 284, (1240,1241); Tirmizî, Tefsîr, Nisa, (3038); Nesâî, Salâtu’l-Havf 1, (3, 173, 174).
2904 – Abdullah İbnu Üneys (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), beni, Hâlid İbnu Sufyân el-Huzlî’yi öldürmem için bulunduğu yere gönderdi. O, Urane ve Arafat taraflarında idi:
” Git onu öldür! ” dedi Ben onu gördüğümde ikindi namazının vakti girmişti. Kendi kendime:”(Bu herifi öldürme işi) onunla benim arama girip namazımı geciktirmesinden korkarım” dedim. (Ara vermeden) ilerledim. Hem yürüyor hem de îma ile namazımı kılıyordum. Herife tam yaklaşmıştım ki:
“Sen kimsin?”dedi.
“Araplardan biriyim. Duydum ki; şu, adam için asker topluyormuşsun, onun için sana katılmaya geldim!”
“Evet ben bu işin içindeyim” dedi. Onunla bir müdet yürüdüm, öldürmeme imkân sağlayacak bir fırsat doğunca kılıçla tepesine bindim ve geberttim.”
Ebu Dâvud,Salât 289, (1249).
2905 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte iki rek ‘at öğleden evvel, iki rek ‘at sonra, keza iki rek ‘at cum ‘adan sonra, rek’at akşamdan sonra, iki rek ‘at yatsıdan sonra namaz kıldım. Akşam ve yatsı(dan sonrakiler) evinde idi.”
Buharî, Teheccüd.29, 25, 34; Cum’a 39; Müslim, Müsafirîn 291, (729), Cum’a 71, (882); Muvatta, 69, (1,166); Ebu Dâvud, Salât 290, (1252); Nesâî, İkâmet 64, (2,119), Cum’a 43, (3, 113) ; Tirmizî, Salât 220, (433, 434).
2906 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki :
“Sünnette gelen oniki rek ‘ate kim devam ederse Allah ona cennette bir ev bina eder: Bu oniki rek’atin:
– Dördü öğleden önce,.
– İkisi öğleden sonra,
– İkisi akşamdan sonra,
– İkisi yatsıdan sonra,
– İkisi de sabahtan önce.”
Tirmizî, Salât 206, (414); Nesâî, Kıyamu’l- Leyl 66, (3, 260); İbnu Mâce; İkâmet 100, (1142).
2907 – Yine Hz. Aişe (radıyallhu anhâ) anlatıyor: “İki namaz var ki Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bunları ne gizli ne de alenî olarak seferde ve hazerde hiç terketmedi: Sabahtan önce iki rek’at, ikindiden sonra iki rek’at.”
Buharî, Mevâkîtu’s-Salât 33, 73; Müslim, Salâtu’1-Müsâfirîn 300, (835); Ebu Dâvud, Salât 290, ( 1253); Nesâî, Mevâkîtu’s-Salât 36, (1, 281 ), Kıyâmu’l-Leyl 56, (3, 251, 252).
2908 – Hz. Ali (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) sabah ve ikindi hariç her namazın arkasından iki rek’at (nafile) kılardı.”
Ebu Dâvud, Salât 299, (1275).
2909 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) nafilelerden hiç birine, sabah namazını iki rek ‘atlik nafilesi kadar aşırı ilgi göstermemiştir.”
2910 – Ebu Dâvud’un, Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) ‘den kaydettiği bir rivayette şöyle gelmiştir:
“Sizi, atlılar tardedecek (kovalayacak) bile olsa o iki rek’ati terketmeyin. ”
2911 – Nesâî’nin bir rivayetinde :”Sabah namazından önce kılınacak iki rek’at nafile namaz dünyanın tamamından daha hayırlıdır” denmiştir.
Buharî, Teheccüd 27; Müslim, Salâtu’l-Müsafirin 96, (725); Ebu Dâvud, Salât 291, 292, (1254, 1258) ; Tirmizî; Salât 307, (416); Nesâî; Kıyâmu’l-Leyl 56, (252).
2912 – Yine Hz. Aişe anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) sabah namazında ezanla ikamet arasında hafif iki rek ‘at namaz kılardı.”
2913 – Diğer bir rivayette şu ibare var: “O iki rek ‘atı öyle hafif tutardı ki, ben, “bunlrda Fatiha’yı okudu mu?” derdim.”
2914 – Nesâî ‘nin bir başka rivayetinde şöyle gelmiştir: “Müezzin sabah ezanının birincisini bitirip sükut ettimi kalkar, sabah namazından önce ve ufukta fecrin açılmasından sonra iki rek’at hafif namaz kılar, sonra da sağ yanının üzerine uyurdu.”
Buharî, Teheccüd 28, 12; Müslim, Müsafirin 90, (724); Muvatta, Salâtu’l-Leyl 29, (1, 127); Ebu Dâvud, Salât 292, (1, 255); Nesâî, Kıyâmu’l-Leyl 60, (3, (256); 58, (3, 252-253).
2915 – İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) sabahın iki rek’atında çoğunlukla şunları okurdu: Birinci rek’atta (mealen): “(Ey müminler) deyin ki:
“Biz Allah’a, bize indirlene; Kur’an’a, İbrahim’e, İsmail’e, İshak’a, Ya’kûb’a ve torunlarına (esbâta) indirilenlere, Musâ’ya, İsâ’ya verilenlere ve bütün peygamberlere Rabbleri katından verilen (Kitap ve âyetlere) îman ettik. Onlardan hiç birini (kimine inanmak, kimini inkâr etmek suretiyle) diğerinden ayırd etmeyiz. Biz, (Allah’a) teslim olmuş (müslümanlar)ız” (Bakara 136). İkinci rek’atte de, Al-i İmran sûresindeki şu âyet (meâlen): “Deki: “Ey Ehl-i Kitap (Yahudiler, Hıristiyanlar) hepiniz bizimle sizin aranızda müsavi (ve âdil) bir kelimeye gelin. (Şöyle) diyerek: “Allah’tan başkasına tapmayı, Ona hiç bir şeyi eştutmayalım. Allahı bırakıp da kimimiz kimimizi Rabler (diye) tanımayalım (Buna rağmen) eğer yine yüz çevirirlerse (o halde) deyin ki: “Şahid olun, biz muhakkak müslümanlarız” (64. âyet).
Müslim, Müsafirin 99, (727); Ebu Dâvud, Salât 292, (1259); Nesâî, İftitah 38, (2, 155).
2916 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) sabahın iki rek’atında çoğunlukla şunları okurdu: “(Ey müminler) deyin ki: “Biz Allah’a, bize indirilene (Kur’an’a), İbrahim’e, İsmâil’e. İshâk’a, Ya’kub a ve torunlarına (esbât) indirilere, Musa’ya, İsâ’ya verilenlere ve bütün peygamberlere Rabbleri katından verilen (Kitap ve âyetlere) iman ettik. Onlardan hiç birini (kimine inanmk kimini inkâr etmek suretiyle) diğerinden ayırd etmeyiz. Biz, (Allah’a) teslim olmuş (müslümanlar)ız”. (Bakara 136). İkinci rek ‘atte de: “Ey Rabbimiz, senin indirdiğin (oKitab’a) inandık, o peygambere de tabi olduk. Artık bizi (birliğini ve peygamberlerini tanıyan) şâhidlerle beraber yaz”. (Al-i İmrân 53) ayetini okurdu.”
2917 – Yine Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) sabahın iki rek ‘atinde şunları okurdu: “Kul ya eyyuhe ‘l- Kâfirun ” ve “Kul hüvallahu ahad.”
Müslim, Müsafirin 98, (726); Ebu Dâvud, Salât 98, (1256); Nesâî, İftitah 39, (2, 155, 156).
2918 – Tirmizî’nin İbnu Mes’ud’dan kaydettiği bir rivayette şöyle gelmiştir: “Ben bir ay kadar Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı göz ucuyla tâkib ettim, sabahın farzdan önce kılınan iki rek ‘atinde şu sureleri okuyordu: “Kul yâ eyyühe’l-Kâfirun” ve “Kulhüvallahu ahad.”
Tirmizî, Salât 308, (417).
2919 – Bu rivayet Nesâî ‘de biraz farkla şöyle gelmiştir: “Ben Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı yirmi kere göz ucuyla tâkib ettim, akşamın farzından sonra kılınan iki rek’atle, sabahın farzından önce kılınan iki rek ‘atte Kâfirûn ve İhlâs surelerini okuyordu.”
Nesâî, Salât 68, (2,170).
2920 – Hz, Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) sabahın iki rek’at nafilesini kıldı mı; uyanıksam benimle konuşur du, değilsem, müezzin namaz için (ikamet okuyuncaya kadar yatardı). ”
Buharî, Teheccüd 24, 26 ; Müslim, Müsafirin 133, (743) ; Ebu Dâvud, Salât 293, (1, 262, 1263); Tirmizî, Salât 309, (418).
2921 – Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Biriniz, sabahın farzından önce iki rek’atlik sünneti kılınca sağı üzerine yatsın.”
Ebu Dâvud, Salât. 203, ( 1261 ) ; Tirmizî, Salât 311, (420).
2922 – Muhammed İbnu İbrahim, ceddi Kays İbnu Amr ‘dan anlattığına göre: Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) geldi ve namaza duruldu. Onunla birlikrte sabah namazını kıldım. Sonra namaz bitince beni namaz kılar buldu.
“Ağır ol ey Kays! dedi. Bir namaz daha mı kılıyorsun? ”
“Ben sabahın sünnetini kılmamıştım (onu kılıyorum) ” deyince:
“Öyleyse hayır; (bunda bir beis yok) ” buyurdu. ”
Ebu Dâvud, Salât 295, ( 1267) ; Tirmizî, Salât 313, (422).
2923 – Abdullah İbnu Mâlik İbnu Buhayne (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ikamet başladıktan sonra namaz kılmakta olan bir adam gördü. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) namazdan çıkınca halk adamın etrafını sardı ve (Resulullah ona):
“Sabahı dört mü (kılıyorsun)? Sabahı dört mü (kılıyorsun)?” dedi.”
Buharî, Ezan 38; Müslim, Musafirin 65, (711); Nesâî, İmâmet 60, (2,117).
2924 – Abdullah İbnu Sercis (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) sabah namazını kılarken bir adam mescide girdi. Mescidin yan tarafında sünneti kıldı. Sonra Rsulullah ‘a dahil olup O ‘nunla da farzı kıldı. Aleyhissalatu vesselam namazı bitirince:
“Ey falan, şu iki namazdan hangisini sayıyorsun? Tek başına kıldığını mı, bizimle kıldığını mı! ” buyurdular.”
Müslim, Müsafirîrn 67 ; (712) ; Ebu Dâvud, Salât 294, (l265); Nesâî, İmâmet 61, (2,117).
2925 – Ebu Seleme (radıyallahu anh) anlatıyor: “Ashabtan bir cemaat ikâmeti işitmişti, hemen (sünnet) namaza kalktılar. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) onlara:
“İki namazı beraber mı kılıyorsun. namazı beraber mi kılıyorsunuz? ” diye çıkıştı. Bu
(hâdise) sabah namazı sırasında cereyan etmişti. ”
Muvatta, Salâtu’l-Leyl 31, (1, 128).
2926 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Kim sabahın iki rek’atini vaktinde kılamazsa güneş doğduktan sonra kılsın.”
Tirmizî, Salât 314, (423).
2927 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) ‘den anlatıldığına göre, sabah namazının sünnetini kaçırdığı olmuştur: Ancak güneş doğdu sonra onu kaza etmiştir.”
Muvatta, Salâtu’l-Leyl 32, (1, 128).
2928 – Hz. Ali (radıyallahu anh) anlatıyor:”Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) öğleden önce dört, öğleden sonra da iki rek’at kılardı.”
Tirmizî, Salât 315, (424).
2929 – Yine Tirmizî ‘nin bir diğer rivayetinde Hz. Aişe şöyle der: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) öğlenin farzdan önceki dört rek’atli sünneti, namazdan önce kılamazsa sonra kılardı.”
Tirmizî, Salât 317, (426).
2930 – Ümmü Habîbe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: “Kim öğleden önce dört, öğleden sonra da dört (rek’at nafile) kılarsa, Allah onu ateşe haram eder. ”
2931 – Bir rivayette de şöyle gelmiştir: “Kim öğleden evvel dört, öğleden sonra da dört (rek’at nâfile) kılmaya devam ederse Allah onu ateşe haram eder.”
Ebu Dâvud, Salât 296, (1269); Tirmizî, Salât 317, (427, 428); Nesâî, Kıyâmu’l-Leyl 67, (3, 265).
2932 – Hz. Ebu Eyyub(radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Öğlenin farzından önce tek bir selamla kılınan dört rek’at nafile var ya bunların önünde sema kapıları açılır.”
Ebu Dâvud, Salât 296, ( 1270) ; İbnu Mâce, İkâmet 105, (1157).
2933 – Abdlullah İbnu’s-Sâib (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) güneşin zevalinden sonra ve öğleden önce dört rek ‘at namaz kılardı ve derdi ki: “Şimdi semâ kapılarının açıldığı bir vakittir. Bu anda salih bir amelimin oray yükselrnesini isterim”
Tirmizî, Salât 347, (478).
2934 – Hz. Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:”Öğleden önce zevâlden sonra dört rek’at vardır ki bunlar seherde emsalleri değerindedirler. Her ne varsa, bu saatte mutlaka Allah’ı tesbîh eder. ”
Resulullah sonra şu âyeti okudular:
“Allah’ın yarattığı şeylerin gölgeleri sağa sola vurarak, Allah’a boyun eğerek secde etmekte olduklarını görmüyorlar mı?”(Nahl 48).
Tirmizî, Tefsir, Nahl (3127).
2935 – Hz. Ali (radıyallahu anh) anlatıyor:”Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ikindiden önce iki rek’at kılardı.”
Ebu Dâvud, Salât 297, ( 1272).
2936 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “İkindiden önce dört rek’at naf’ile kılan kimseye Allah rahmetini bol kılsın.”
Ebu Dâvud, Salât 297, (1271); Tirmizî, Salât 318, (430).
2937 – Hz. Ali (radıyallhu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ikindi namazından önce dört rek’at nafile kılardı. Bunların arasını (ikinci rek’atin teşehhüdünde) makarreb meleklerle müslüman ve mü ‘minlerden onlara tabi olanlara selam ile ayırırdı.”
Tirmizî, Salât 318; (2129).
2938 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), bana, günümde ikindi namazından sonra iki rek’ at nafile kılarak gelirdi.”
2939 – Hz. Aişe bir başka rivayette şöyle demiştir: “İkindi namazından sonra kıldığı iki rek’ati, yanımda hiç terketmedi.”
Buhari, Mevâkîtu’s-Salât 33, Hacc 75; Müslim, Salâtu ‘l-Müsafirin 296-298, (833-835); Ebu Dâvud, Salât 299, (1279, 1280); Nesâî, Mevâkıt 36, (1, 280, 281.)
2940 – İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ikindi namazından sonra iki rek’at nafile kılmıştır, çünkü kendisine gelen bir malın taksimini yapmış, bu meşguliyet O ‘nun öğle namazından sonra kılmakta olduğu iki rek’ati kılmasına mani olmuştu. Bunun üzerine onları ikindiden sonra kıldı. Sonra bir daha bu iki rek’ati kılmadı.”
Tirmizî, Salât 135, (184).
2941 – Muhtar İbnu Fulful anlatıyor : “Hz. Enes ‘ten ikindiden sonra kılınacak nafile namaz hakkında sordum ” dedi ki:
“Hz. Ömer ikindiden sonra nafile kılanların ellerine (sopayla) vururdu. Biz iki rek’ati, Resulullah devrinde güneş battıktan sonra akşam namazından önce kılardık. Bizi bunu kılarken efendimiz görürdü de ne emrederdi ne de nehyederdi.”
Müslim, Müsafirin 302, (836).
2942 – Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: “Müezzin akşam ezanını okuduğu zaman Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘ın ashâbından bir grup kalkıp mescidin sütunlarına doğru koşup Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) (evinden) çıkıncaya kadar akşamdan önce ikişer rek’at nafile kılıyordu.”
Buharî, Ezân 14, Salât 95; Müslim, Müsafirîn 303, (837); Nsâî, Ezân 39, (2, 28, 29).
Müslim’in rivayetinde şu ziyade var: “Bazan biryabancı gelip mescide girecek olsa, namaz kılanların çokluğunu görünce, akşamın farzını kılınmış zannederdi. ”
2943 – Abdullah İbnu Mugaffel el-Müzenî (radıyallahu anh) anlatıyor:
“Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) dediler ki:
“Akşamdan önce iki rek’at namaz kılın! ” (Efendimiz) sonra, insanların bunu bir sünnet yapmasından korkarak ” Dileyen kılsın” dediler. ”
Ebu Dâvud, Salât 300,(1281); Buhari Teheccüt 35, İ’tisâm 27; Müslim, Müsafirîn 304, (838).
2944 – Sahîheyn’in kaydettiği bir başka rivayette şöyle gelmiştir: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Akşam namazından önce namaz kılın” dediler ve (bunu üç kere tekrar ettiler), üçüncüde ise, halk bunu bir sünnet edinir korkusuyla, “Dileyen” buyurdular. ”
2945 – İbnu Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’la birlikte, akşam namazından sonra hâne-i saadetlerinde iki rek’at (nafileyi) kıldım.”
Tirmizî, Salât 320, (432).
2946 – Ka’b İbnu Ucre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), Benî Abdi’l-Eşhel mescidinde akşam namazını kılmıştı. Cemaat, farzı bitirince nafileyi kılmaya başladı. Bunu gören Resulullah: “Bu, evlerin namazıdır” buyurdular. ”
Ebu Dâvud, Salât 304, (1300) ; Nesâî, Kıyâmu’l-Leyl 1, (3, 198, 199).
Nesâî’de şu ifade vardır: ” Size, bu namazı evlerde kılmanız gerekir.”
2947 – Mekhûl merfu olarak rivayet etmiştir: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki :
“Kim akşam namazından sonra hiç konuşmadan iki rek’at -bir rivayette dört- kılarsa namazı illiyyûna yükseltilir.”
Rezin tahriç etmiştir. (Feyzu’l- Kadîr 6, 167).
2948 – Huzefye (radıyallahu anh) de benzer bir rivayette bulunmuş ve şu ziyadeyi yapmıştır:
“Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) derdi ki: “Akşamın farzından sonraki iki rek’ati kılmada acele edin, çünkü onlar farz namazıyla birlikte yükselirler.”
Rezîn ilavesidir. (Feyzu’l-Kadir 4, 307).
2949 – Şureyh İbnu Hâni anlatıyor : “Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) ‘ye Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın namazından sordum. Dedi ki:
“Yatsıyı her kılışında yanıma gelince mutlaka dört veya altı rek ‘at nafile kılardı. Bir gece yağmura yakalandık. Aleyhissalatu veseslam ‘a bir post yaydık, postta suyun akmakta olduğu bir deliğe hâlâ bakar gibiyim. Efendimizin, elbisesini hiçbir surette yerden sakındığını görmedim.
Ebu Dâvud., Salât 305, (1303).
2950 – Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor:”Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) hutbe verirken bir adam girdi. Resulullah adama:
“Namaz kıldın mı?” dedi. Adam:
“Hayır!” dedi. Efendimiz:
“Öyleyse iki rek’atini kıl!” diye emretti.”
Buharî, Cum’a 32, 33, Teheccüd 25; Müslim, Cum’a 55, Ebu Dâvud, Cum’a 237; Tirmizi, Salât 367, (510); .Nesâî, Cum’a 21, 27, (3, .103, 107).
Bir rivayette şöyle gelmiştir: “. . . Kalk, iki rek ‘at kıl.”
2951 – Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: “Sizden biri cumayı kıldı mı, ondan sonra da dört rek’at kılsın.”
Müslim, Cum’a 67, (881); Ebu Dâvud, Salât 244, (1131); Tirmizî, Salât 376.
2952 – Bir rivayette şöyle buyrulmuştur: ” Senin acele etmen gereken bir şeyin olursa mescidde hemen iki rek’atı kıl, iki rek’at de dönünce kıl.”
Müslim, Cum’a 67, (881).
2953 – Nâfi merhum anlatıyor: “İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ), cuma günü bir adamın cumayı kılarken durduğu yerden hiç kımıldamaksızın iki rek’at daha kılmaya devam ettiğini görmüştü, adamı bundan men etti ve:
“Cum’a’yı dört mü kılıyorsun?” dedi. İbnu Ömer, cum’a günü evinde iki rekat kılar ve etrafındakilere:
“Resulullah böyle kılardı!” derdi.”
Buharî, Cuma 39, Teheccüd 25, 29; Müslim, Cum’a 70, (882); Ebu Dâvud, Salât 244, (1127, 1128); Tirmizî, Salât 376, (521, 522); Nesâî, Cum’a 42, 44, (3, 113).
2954 – Atâ anlatıyor: “İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) Mekke ‘de cumayı kıldı mı ilerler iki rek’at daha kılardı; sonra biraz daha ilerler ve dört rek ‘at daha kılardı. Medine ‘de olunca da cum’ayı kılar sonra evine döner, iki rek’at daha kılardı, bunu mescidde kılmazdı. Bu durumun sebebi nedir? diye kendisinden sorulmuştu:
“Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) böyle yapardı” dedi. ”
Ebu Dâvud, Salât. 244, (1130, 1131); Tirmizî, Salât 376, (523).
2955 – Hz. Büreyde (radıyallahu anh) anlatıyor: ”Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Vitr namazı haktır. Kim bunu kılmazsa bizden değil dir.” Bunu Efendimiz üç kere tekrar etti.”
Ebu Dâvud, Salât 337, (1419).
2956 – Hz. Ali (radıyallahu anh) anlatıyor: “Vitir narnazı farz namaz gibi kesin değildir. Ancak Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Allahu Teâlâ hazretleri tektir, tek’i sever, öyleyse ey ehl-i Kur’an vitri kılın!” buyurmuştur.”
Tirmizî, Salât 333 (453, 454); Ebu Dâvud, Sa1ât 336, ( 1416) ; Nesâî, Kıyâmu’l-Leyl 27, (3, 228, 229).
2957 – İbnu Muhayrîz anlatıyor: “Benî Kinâne ‘den el-Muhdicî denen bir adam, Şam’da Ebu Muhammed diye künyesi olan bir adamın:
“Vitir namazı vacibtir”dediğini işitti. Kinanî dedi ki:
“Ben bunu Ubade İbnu ‘s-Sâmit (radıyallahu anh) ‘e sordum da:
“Ebu Muhammed hata etmiş. Ben Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘ı dinledim şöyle demişti:
“Allah’ı kulları üzerine yazıp farz kıldığı beş namaz mevcuttur. Kim onları eda eder, istihfafla her hangi bir eksikliğe meydan vermeden tam yaparsa Allah indinde ona verilmiş bir söz vardır: Onu cennete koyacaktır. Onları kılmayana ise Allah’ın bir vaadi yoktur. Dilerse azâb eder dilerse cennete koyar” der.”
Muvatta, Salâtu’l-Leyl 14, (1,123); Ebu Dâvud, Salât 9, (425); 337, (1420); Nesâî, Salât 6, (1, 230).
2958 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) antatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Gece namazınızın sonu tek olsun. ”
Buharî, Vitr 4; Müslim, Müsafirîn l49, (751); Ebu Dâvud, Salât 343, (1438); Nesâî, Kıyâmu’l-Leyl 30, (3, 230, 231).
2959 – İmam Mâlik, İbnu Mes ‘ûd’dan naklediyor: “İbnu Mes ‘ud demiştir ki: “Geceleyin kılacağınız namazın sonunu tek kılın.”
Muvatta’da bulunamadı.
2960 – Ebu Eyyub (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
“Vitir her müslüman üzerine bir haktır (vazifedir). Kim beş ile vitir kılmayı severse yapsın. Kim de üç ile vitir kılmak isterse yapsın. Kim tek rek’atla vitr kılmayı dilerse kılsın.”
Ebu Dâvud, Salât 338, (1422); Nesâî, Salâtu’l-Leyl 40,(3,238, 239) İbnu Mace, İkâmet, 123, (1190).
2961 – Ümmü Seleme (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) onüç rek’at kılarak vitir yapardı. İhtiyarlayıp zayıflayınca yedi rek’atte vitir yaptı.”
Tirmizî, Salât 336, (458); Nesâî, Kıyamu’l-Leyl 30, 40, 45, (3, 237, 243).
2962 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Vitir gecenin sonunda kılınır. ”
2963 – Buharî’nin bir rivayetinde şöyle denmiştir: “Gece namazı ikişer ikişerdir. Gece namazından ayrılacağın zaman, tek rek’at daha kıl, bu sana kıldığın namazların tek olmasını sağlar.”
Buhar, Vitr 1, Salât 24, Teheccüt 10; Müslim, Müsafirin 155-147, (749, 753); Muvatta, Salâtu’l-Leyl 13, (1, 123); Tirmizî, Salât 323, (437); Nesâî, Kıyâmu’l-Leyl 26, (3, 227, 228); 35, (3, 233).
2964 – Abdülazîz İbnu Cüreye anlatıyor: “Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) ‘ya Resulullah ne ile vitir namazı kılardı? diye sorduk. Dedi ki: “Birinci rek ‘atte Sebbih isme Rabbeke’l-a’layı ikinci rek’atte Kulyâ eyyühâ’l-kâfirun suresini, üçüncü rek’atte, de Kulhüvallahü ahad ve Muavvizateyn’i okurdu.”
Ebu Dâavud, Salât 339, (1424); Tirmizî, Salât 340, (463), Nesâi, Kıyamu’l-Leyl 47, 48, (3, 244,245).
2965 – Hârice İbnu Huzafe (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: ” Allah size (öyle) bir namazla imdâd etti ki, O sizin için kızıl deve sürülerinden daha hayırlıdır. İşte bu namaz vitirdir. Allah onu, sizin için yatsı namazı ile şafağın sökmesi arasına koydu.”
Ebu Dâvud, Salât 336, (1418); Tirmizî, Salât 332; (452).
2966 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) her gece vitir kılardı. Gecenin evvelinde de kıldı, ortasında da kıldı; sonunda da kıldı (ölümü sırasında) gecenin sonunda kıldı.”
Buharí, Vitr 2, Müslim, Müsafirîn 137, (745); Nesâî, Kıyamu’l-Leyl 30, (3, 230); Tirmizî, Salât 334, (456), Sevâbu’l-Kur’an 23, (2925) ; Ebu Dâvud, Salât 343, (1435,1437).
2967 – Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor:”Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki : “Kim gecenin sonunda kalkamamaktan korkarsa vitrini gecenin başında kılsın. Kim gecenin sonunda kalkmayı umuyorsa gecenin sonunda vitrini kılsın. Çünkü gecenin sonunda kılınan namaz (gece ve gündüz meleklerinin huzurlarında ve şehadetleri altında kılındığı) meşhûd ve mahzûrdur. Bu yüzden (gecenin başında kılanana nazaran) daha faziletlidir.”
Müslim, Müsafirin 162, (755); Tirmizî, Salât 334, (455).
2968 – Ebu,Katâde (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), Hz. Ebu Bekr (radıyallahu anh)’e:
“Vitri ne zaman kılıyorsun?” diye sordu. Hz. Ebu Bekr:
“Gecenin başında kılıyorum!” dedi. Aynı şekilde:
” Vitri ne zaman kılıyorsun?” diye Hz. Ömer’e de soruldu:
“Gecenin sonunda kılıyorum!” dedi. Bunun üzerine Aleyhissalatu vesselam, Hz. Ebu Bekr’e:
“Sen ihtiyatla amel ediyorsun!” dedi. Hz. Ömer’e de:
“Sen de kuvet(li olan, takvaya uygun olan) ile amel ediyorsun!” buyurdu.”
Muvatta, Salâtu’l-Leyl 16, (1,124); Ebu Dâvud, Salât 342, (1434).
2969 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Gece ve gündüz namazları ikişer ikişerdir.”
Ebu Dâvud, Salât 302, (1295); Tirmizî, Cum’a 418, (597); Nesâî, Kıyâmu’l-Leyl 26, (3, 227); İbnu Mâce, İkâmet 172, ( 1322).
2970 – Ebu Sâid (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
“Vitir namazını kılmadan kim uyur veya unutursa hatırladı veya uyandı hemen kılsın.”
Ebu Dâvud, Salât 341, (1431);Tirmizî, Salât 342, (465).
2971 – Ebu Cemre anlatıyor: Ashab-ıŞecere (radıyallahu anhüm) ‘den olan Aiz İbnu Amr’a sordum:
“Vitir namazı nakzedilir mi?”
“Eğer, evvelinde vitir kıldıysan âhirinde vitir kılma” dedi. ”
Buharî, Megazî 35.
Rezîn merhum şunu ilave eder: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurdular: “Bir gecede iki vitir kılınmaz.”
2972 – Nâfi anlatıyor: “Ben, İbnu Ömer (radıyallahu anh)’le Mekke deydim. Hava bulutlu olduğu için sabah namazını kaçırmaktan korkuyordu. Tek rek’at kılarak vitir yaptı. Sonra bulutlar açıldı. Gördü ki daha üzerinde gece var. Bir rek’at daha kılarak (önceki tek ‘i) çiftledi, sonra iki rek ‘at (bir miktar) namaz kıldı. Sabahın geçmesinden korkunca bir rek’at daha kılarak vitiryaptı.”
Muvatta, Salâtu’l-Leyl 19, (1, 125).
2973 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) vitrin ilk iki rek’atinde selam vermezdi.”
Nesâî, Kıyamu’l-Leyl 36, (3, 235).
2974 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) vitrin ilk iki rek’atinde selam verirdi, öyle ki (o sırada) bazı ihtiyaçları için emirde bulunurdu.”
Buharî, Vitr 1, Muvatta, Salâtu’l-Leyl 20, (1, 125).
2975 – Muvatta’nın bir rivayetind‚ şöyle gelmiştir: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Akşam namazı gündüzün vitridir.”
Muvatta, Salâtu’l- Leyl 22, (1, 125).
2976 – Hz. Ali (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) vitrni kılarken şu duayı okurdu:
“Allah’ım gadabından rızana sığınırım. Cezandan affına sığınırım. Senden sana sığınırım. Sana (yapılması gereken) senayı sayamam. Sen, kendi nefsine yaptığın övgüdeki gibisin.”
Tirmizî, Dâ’avât 123, (3561); Ebu Dâvud, Salât 340, (1427); Nesâî, Kıyâmu’l-Leyl 51, (3, 249).
2977 – Hz. Bilal (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyudular ki:
“Size geceleyin kalkmayı tavsiye ederim. Çünkü o, sizden önce yaşayan salihlerin âdetidir; Rabbinize yakınlık (vesîlesi)dir; günahlardan koruyucudur; kötülüklere kefarettir, bedenden hastalığı kovucudur.”
Tirmizî, Da’avât 112, (3543, 3544).
2978 – İbnu Amr İbni’l-As (radıyallalhu anhümâ) anlatıyor: “Reulullah (alyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Kim geceyi on âyet, okuyarak ihya ederse gafiller arasına yazılmaz. Kim de yüz âyetle gecesini ihya ederse “kânitîn” zümresine yazılır.Kimde bin âyet okuyarak geceyi ihya ederse mukantırîn arasına yazılır.”
Ebu Dâvud, Salât 326, (1398).
2979 – Yine Ebu Davud’da Abdullah İbnu Habeşî anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a: “Hangi amel efdaldir? ” diye sorulmuştu: Şu cevabı verdi:
” Kıyamı uzun olan.”
Ebu Dâvud, Salât 313, (1325).
2980 – Ubâdetu’b’nu’s-Sâmit (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Geceleyin kim uyanırsa şunu söylesin:
“Allah’tan başka ilâh yoktur, O birdir, ortağı yoktur. Mülk O’nundur, hamd de O’na aittir, O herşeye kâdirdir. Hamd Allah’a aittir, Allah münezzehtir, Allah büyüktür, bütün amel ve ibadetler için gereken güç ve kuvvet Allah’tandır.
Sonra aleyhissalatu vesselam buyurdular: “Rabbim beni affet!” desin veya dua ederse duasına cevap verilir. Eğer abdest alır ve namaz kılarsa namazı kabûl edilir.”
Buharî, Teheccüd 21.
2981 – Muğîre İbnu Şu ‘be (radıyallhu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ayakları kabarıncaya kadar geceleri kalkıp namaz kılardı. Kendisine: “Allah senin geçmiş ve gelecek günahlarını affetti (niye kendini bu kadar hırpalıyorsun?)” denildi. .
“Şükredici bir kul olmayayım mı?” cevabını verdi.”
Buharî, Teheccüd 16, Tefsir, Feth 1, Rikâk 20; Müslim, Sıfatu’1-Münâfikîn 79, (2819); Tirmizî, Salât 304, (412); Nesâi, Kıyamu’l-Leyl 17, (3, 219).
2982 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) gece namazını hiç terketmezdi. Öyle ki hastalanacak veya ağırlık hissedecek olsa oturarak kılardı.”
Ebu Dâvud, Salât 307, (1307).
2983 – Hz. Ebu Hüreyre (radıyallalhu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: “Allah, geceleyin kalkıp namaz kılan ve hanımını da uyandıran, hanımı imtina ettiği taktirde yüzüne su döken kula rahmetini bol kılsın. Allah, geceleyin kalkıp namaz kılan, kocasını da uyandıran, kocası imtina edince yüzüne su döken kadına da rahmetini bol kılsın.”
Ebu Dâvud, Salât 307, (1308); Nesâî, Kıyamu’l-Leyl 5, (3, 205).
2984 – Yine Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Biriniz uyuyunca ensesine şeytan üç düğüm atar. Her düğümü atarken, düyüm yerine eliyle vurarak üzerine uzun bir gece olsun, yat” dileğinde bulunur. Adam uyanır ve Allah’ı zikrederse bir düğüm çözülür, abdest alacak olursa bir düğüm daha çözülür, namaz kılarsa bütün düğümler çözülür ve böylece canlı ve hoş bir hâlet-i ruhiye ile sabaha erer. Aksi halde habis ruhlu (içi kararmış) ve uyuşuk bir halde sabaha erer.”
Buharî, Teheccüd 12, Bed’ü’l-Halk 11; Müslim, Müsafirîn 207, (776); Muvatta, Kasru’s- Salât 95, (1, 176); Ebu Dâvud, Salât 307, (1306); Nesâî, Kıyâmu’1-Leyl 5, (3, 203).
2985 – İbnu Mes ‘ud (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘ın yanında bir adamın zikri geçti ve sabaha kadar uyuduğu, namaz kılmadığı söylendi. Aleyhissalatu vesselam:
“Bu adamın kulağına şeytan işemiştir” buyurdu.. ”
Buharî, Teheccüd 13, Bed’ü’l-Halk 11; Müslim, Müsâfirîn 205, (774); Nesâî, Kıyâmu’l-Leyl 5, (3, 204).
2986 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (alehissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
“(Mûtad olarak) geceleyin namaz kılan bir kimse, uykunun gâlebe çalmsıyla (bir gece uyuya kalsa ve namazını kılamasa) Allah’u Teâlâ hazretleri onun namazının sevabını yine de yazar, onun uykusu (Allah’ın ona yaptığı bir ikram) bir sadaka olur.”
Muvatta, Salâtu’l-Leyl 1, (1,117); Ebu Dâvud, Salât 310, (1314); Nesâî, Kıyamu’l-Leyl 61, (3, 257).
2987 – Yine Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘ı Allah Teâlâ Hazretleri geceleyin uyandırmışsa seher vakti geçinceye kadar, hizbini tamamlardı.”
Ebu Dâvud, Salât 312. (1316).
2988 – Mesrûk (rahimehullah) anlatıyor:”Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) ‘ye sordum:
“Resullullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘a göre hangi amel efdaldi ? ” Bana:
“Devamlı olan !”diye cevap verdi. Ben tekrar:
“Gecenin hangi vaktinde kalkardı?” dedim
“Bağıranı -yani horozu- işittiği zaman kalkardı!” diye cevap verdi.”
Buhari, Tehccüd 7, Rikâk 18, Müslim, Müsafirîn 131, (741); Ebu Dâvud, Salât 312, (1317); Nesâî, Kıyamu’l-Leyl 8, (3, 208).
2989 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘ın gece namazı on rek’atti. Bir rek’at de tek kılardı. Sabahın sünnetini iki rek’at kılardı. Böylece hepsi onüç rek’at olurdu.”
Buharî, Teheccüd 10, Müslim, Müsafirîn 121, 124, (736, 737); Muvatta, Salât’1-Müsafirîn 8, (1,120); Ebu Dâvd, Salât 316, (1334-1341-1361); Tirmizi, Salât 325; (439-445); Nesâî, Kıyâmu’l-Leyl 30, 35, 36, 44, 53, (3, 230, 233, 234, 239). Bu metin Müslim ve Ebu Dâvud’da gelmiştir.
2990 – Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Biriniz gece namazına kalkınca ilk önce iki hafif rek’atle namaza başlasın.”
Müslim, Müsafirîn 198, (768); Ebu Dâvud, Salât 313, (1323, 1324).
Ebu Dâvud’da şu ziyade var: “…. Sonra dilediğin kadar uzat.”
2991 – Hz. Aişe (rdıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) kuşluk namzını her kılışında mutlaka ben de kıldım.”
Buharî, Teheccüd 5, 32 ; Müslim, Müsafirîn 75, 77, (717, 718) ; Muvatta, Kasru’s-Salât 29, (152,153); Ebu Dâvud, Salât 301, (1292,1293); Nesâî; Savm 35, (4,152).
2992 – Abdurrahman İbnu Ebî Leyla (rahimehullah) anlatıyor: “Bize, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın kuşluk namazı kıldığını Ümmü Hâni ‘den başka kimse anlatmadı. O dedi ki:
“Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Fetih günü, benim eve geldi, yıkandı ve sekiz rek’at namaz kıldı. Ben bundan daha hafif bir namazı hiç görmedim. Ancak rükû ve secdeleri tam yapıyordu.”
Buharî, Teheccüd 31, Taksîru’s-Salât 12, Megâzî 50 ; Müslim, Hayz 71, (336) ; Müsafirîn 80, (336) ; Muvatta, Kasru’s-Salât 28, (1, 152); Ebu Dâvud, Salât 301, (1290, 1291); Tirmizî, Salât 346, (474); Nesâî, Tahâret 143, (1, 126); Gusl, 11, (1, 202).
2993 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Dostum aleyhissalatu vesselâm, bana her ay üçgün oruç tutmamı, iki rek’at kuşluk, yatmazdan önce de vitir’ namazı kılmamı tavsiye etti.”
Buharî, Teheccüd 33, Savm 60; Müslim, Müsafirîn 85, (721); Ebu Dâvud, Salât 342, (1432); Tirmizî, Savm 54, (760);Nesâî, Kıyâmu’l-Leyl 28, (3, 229).
2994 – Ebu Zerr (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
“Her gün, sizin her bir mafsalınız için bir sadaka terettüp etmektedir. Her tesbih bir sadakadır. Her tahmîd bir sadakadır, her bir tehlîl bir sadakadır. Emr-i bi’l-ma’ruf bir sadakadır. Nehy-i ani’l-münker de bir sadakadır. Bütün bunlara, kişinin kuşlukta kılacağı iki rek’at nemaz kâfi gelir.”
Müslim, Müsâfirîn 84, (720); Ebu Dâvud, Salât 301, (1286).
2995 – Büreyde (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
“İnsanda üçyüzaltmış mafsal vardır. Her bir maf sal için bir sadakada bulunması gerekir. ”
(Bunu işitenler): “Buna kimin gücü yeter?” dediler: Aleyhissalatu vesselam:
” Mescidde toprağa gömeceği bir balgam, yoldan bertaraf edeceği, bir engel… Bunları bulamazsa, kuşluk vakti kılacağı iki rek’at namaz!”
Ebu Dâvud, Edeb 172; (5242).
2996 – Ebu Zerr ve Ebu ‘d-Derdâ (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Allah Teâlâ hazretleri dedi ki: “Ey Ademoğlu! Günün evelinde benim için dört rek’at namaz kıl, ben de sana günün sonunu garantileyeyim. ”
Tirmizî, Salât 346, (475).
2997 – Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Kim kuşluğun bir çift (namaz)ına devam ederse, deniz köpüğü kadar çok da olsa, Allah günahlarını affeder.”
Tirmizî, Salât 346, (476).
2998 – Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki:
“Kim kuşluk namazını oniki rek’at kılarsa Allah Teâlâ Hazretleri, cennette onun için altından bir köşk bina eder.”
Tirmizî, Salât 346, (473).
2999 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) kuşluğu dört kılar, (bazan) dilediğince de artırırdı.”
Müslim, Müsâfirîn 78, 79, (719).
3000 – Zeyd İbnu Erkam (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyundular ki: “Kuşluk namazı, boduğun (yani deve yavrusunun) ayağı kumdan yanmaya başladığı andan itibaren kılınır.”
Müslim, Müsâfirîn 43, (748).
3001 – Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) ‘nin anlattığna göre: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) onları, kesin bir emirde bulunmaksızın ramazan gecelerini ihyaya teşvik ederdi. (Bu maksadla) derdi ki: “Kim ramazan gecesini, sevabına inanarak ve bunu elde etmek niyetiyle namazla ihya ederse geçmiş günahları affedilir.”
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) -bu tavsiyesi herhangi bir değişikliğe uğramadan- vefat etti. Bu durum (terâvihin ferden kılınması) Hz. Ebu Bekir’in hilafeti zamanında böylece devam etti, Hz. Ömer’in hilâfetinin başında da böyle devam etti.”
3002 – Bir rivayette şöyle gelmiştir:”Kadir gecesinin, kim sevabına inanıp onu kazanmak ümüidiyle ihya ederse geçmiş günahları affedilir.”
Buharî Terâvih 1, Müslim, Müsâfirîn174 (759); Ebu Dâvud, Salât 318, (1371); Tirmizî, Savm 83, (808) ; Nesâî, Siyam 39, (4,154,155) ; Muvatta, Salât fi Ramazan 2, (1,119).
Buharî, Ramazan kıyamı ile, Kadir gecesi kıyamı üzerine ondan merfu rivâyet kaydeder.
3003 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Ramazan ayında, diğer aylarda görülmeyen bir gayrete girerdi. Ramazanın son on gününde ise çok daha şiddetli bir gayrete geçerdi. Son on günde. geceyi ihya eder, ailesini de (gecenin ihyası için) uyandırırdı, izârını da bağlardı.”
Buharî, Fadlu Leyleti’l-Kadir 5, Müslim, î’tikâf 8, (1175); Ebu Dâvud, Salât 318; (1376); Tirmizî, Savm 73, (796) ; Nesâî, Kıyâmu ‘ 1-leyl 17, (3, 218).
3004 – Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor:”Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ramazanda geceleyin namaz kılardı. (Bir gece) gelip yanında ben de namaza uydum. Sonra bir erkek daha geldi, o da namaza uydu, derken (sayımız arttı ve) bir cemaat olduk. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bizim arkasında olduğumuzu hissedince namazı hızlandırdı. Sonra (selam verip) ayrıldı ve evine girdi. Orada bizim yanımızda kılmadığı bir namaz kıldı. Sabah olunca kendisine:
“Bizim arkanıza durduğumuzu geceleyin farketmiş miydiniz?” diye sordum. Bana:
“Evet. Ve işte bu, beni o yaptığıma sevkeden şeydir. (Yani sizi arkamda hissedince namazı hızlı kılarak yanınızdan ayrıldım)” buyurdu.”
Müslim Siyam 59, (1104).
3005 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhisalâtu vessalâm) (bir gece) mescidde (nafile) namazı kılmıştı. Bir çok kimsede (on iktida ederek) namaz kıldı. (Sabah olunca “Resulullah gecleyin mescidde namaz kıldı” diye konuştular.) Ertesi gece de Efendimiz namaz kıldı. (Halk yine onları konuştu,katılacakların) sayısı iyice arttı. Üçüncü (veya dördüncü) gece halk yine toplandı.(Öyle ki mescid, insanları alamayacak hâle gelmişti.) Ancak aleyhissalâtu vessalâm (bu dördüncü gecede) yanlarına çıkmadı. Sabah olunca Efendimiz:
“Yaptığınızı gördüm. Size çıkmamdan beni alıkoyan şey, namazın sizlere farz oluvermesinden korkmamdır” dedi. İşte bu hâdise ramazanda ceryan etmişti.”
Buharî Salatu’t-Terâvih 1, Cum’a 29, 5; Müslim, Müsafirîn, 177, (761); Muvatta; Salât-fi’r Ramazan 1, (1, 113); Ebu Dâvud, Salât 318, (1373, 1374); Nesâî, Kıyâmu’l-Leyl: 4, (3, 202).
3006 – Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) buyurdular ki: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Ramazan’da, mescidin bir kenarında namaz kılan bir guruba uğramıştı.
“Bunlar ne yapıyor?” diye sordu. “Bunlar, yanlarında (ezberlenmiş fazla) Kur ‘an bulunmayan kimselerdir, Übeyy İbnu Ka’b (radıyallahu anh) bunlara namaz kıldırıyor! ” dediler. Efendimiz aleyhissalâtu vesselâm: “İsabet etmişler, bu davranış ne kadar iyi! ” buyurdular.”
Ebu Dâvud, Salât 318, ( 1377)
3007 – Hz. Ebu Zerr (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile (bir ramazan) ayında beraber oruç tuttuk. Ay boyunca bize son yedi güne kadar hiç (ziyade) namaz kıldırmadı. Ayın son yedinci gününde gecenin üçte biri geçinceye kadar bize namaz kıldırdı. Altıncı gününde yine bir şey kıldırmadı. Beşinci gününde gecenin yarısı geçinceye kadar namaz kıldırdı: Kendisine: “Bu gecemizin geri kalan kısmında da bize nafile kıldırsanız! ”dedik. Talebimize karşı:
“Kim imamla namaza başlar, sonuna kadar devam ederse, kendisine gecenin tamamını namazla geçirmiş (sevabı) yazılır ” buyurdular. Sonra Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), aydan son üç gece kalıncaya kadar başka namaz kıldırmadılar. Üçüncü gece bize namaz kıldırdılar. Ehline ve kadınlarına dua ettiler. Bize (o kadar uzun) namaz kıldırdılarki “Felâh”ı kaçırmaktan korktuk. (Ebu Zerr ‘e:) “Felâh ” nedir? diye soruldu:
“Sahur!” cevabını verdi. (Sonra ayın geri kalan kısmında bize namaz kıldırmadı.)”
Ebu Dâvud, Salât 318, (1375); Tirmizı, Savm 81, (805); Nesâî, Sehv 103, (3, 83, 84), Kıyamu’l-Leyl 4, (3, 202).
3008 – Abdullah İbnu Ebi Bekir anlatıyor: “Ubeyy (radıyallahu anh)’i dinledim, diyordu ki:
“Ramazanda (teravih) namazından ayrılıp, hizmetçilerden alel acele sahuryemeği getirmelerini isterdik, çünkü vaktin çıkmasından korkardık.”
Muvatta, es-Salât fi’r-Ramazân 7, (1, 116).
3009 – İbnu Abbâs (radıyaIlahu anhüma) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bayram günü – çıkıp iki rek’at namaz kıldırdı. Ne bunlardan önce ne de bunlardan sonra başka namaz kıldırdı.”
(Buhari, Iydeyn 8, 16, 18, 26, 32, Ezân 161, Zekât 21, 33, Tefsir, Mümtahine 1, Nikâh 124, Libâs 56, 57, 59, İ’tisam 16; Müslim, Iydeyn 13, (884); Ebu Dâvud, Salât 256, (1159); Tirmizi, Salat 387, (537); Nesai, Iydeyn 29, (3, 193).
3010 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), fıtr (ramazan) ve kurban bayramlarının namazlarında, birinci rek’atte yedi (ziyade) tekbir getirirdi, ikinci rek’atte ise, iki rüku tekbirinden başka beş (ziyade) tekbir getirirdi.”
Ebu Dâvud, Salât 252, (1149, 1150.
3011 – Kesir İbnu Abdillah an ebihi an ceddihi anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bayramlarda birinci rek’atte kıraatten önce yedi kere tekbir getiriyordu. İkinci rek’atte de kıraatten önce beş kere tekbir getiriyordu.”
Tirmizi, Salât 386, (536).
3012 – Câbir İbnu Semüre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte, birçok kereler bayram namazını ezansız ve ikâmetsiz kıldım.”
Müslim, Iydeyn 7, (887); Ebu Dâvud, Salât 250, (1148); Tirmizi, Salât 384, (532).
3013 – Nâfi rahimehullah anlatıyor: “İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) dedi ki: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), Hz. Ömer ve Hz. Ebu Bekir (radıyallahu anhümâ), bayram namazlarını hutbeden önce kılarlardı.”
Buhari, Iydeyn 7, 8; Müslim, Iydeyn 8, (888); Tirmizi, Salât 383; (531) Nesâi, Iydeyn 9, (3, 183).
3014 – Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte bayrama katıldım. Efendimiz hutbeden önce, ezansız ve ikametsiz namaz kıldırdı. Sonra Bilâl (radıyallahu anh)’e dayanarak kalktı. AIlah’tan korkmayı emretti ve O’na itaate teşvik etti. İnsanlara vaaz edip (ölümü, ahireti, cenneti, cehennemi) hatırlattı.
Sonra kadınlar bölümüne geçti. Onlara da aynı şekilde vaaz etti, hatırlatmalarda bulundu. Ve:
“Allah için tasadduk edin, zira sizin ekseriyetiniz cehennem odunusunuz!” buyurdu. Yanakları kararmış itibarlı kadınlardan biri kalkarak:
“Niçin ey Allah’ın Resülü? dedi (niye cehennem odunlarıyız?)” Resulullah açıkladı:
“Zira siz kadınlar çok şikâyette bulunuyor, kocalarınıza nankörlük ediyorsunuz.”
“Bunun üzerine kadınlar takılarından tasadduk etmeye başladılar. Hz. Bilâl’in eteğine atıyorlardı.”
Buhari, Iydeyn 7; Müslim, Iydeyn 4, (885); Ebu Dâvud, Salât 248, (1141); Nesai, Iydeyn 19, (3, 186, 187).
3015 – Ubeydullah İbnu Abdillah lbni Utbe İbni Mes’ud (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hz. Ömer (radıyallahu anh), Ebu Vâkid el-Leysi (radıyallahu anhümâ)’ye sordu:
“Resulullah (aleyhissalâtu vesselam) kurban ve ramazan bayramlarında ne kıraat buyururdu?”
“Resulullah bu namazlarda Kâf ve’l-Kur’ani’I-Mecid, İkterebeti’s-sâatu ve’n-Şakka’l-Kameru surelerini okurdu” diye cevap verdi.”
Müslim, Iydeyn 14, (891); Muvatta, Iydeyn 8, (1, 180); Ebu Dâvud, Salât 252, (1154), Tirmizi, Salât 385, (534); Nesâi, Iydeyn 12, (3, 183, 184).
3016 – Nu’mân İbnu Beşir (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm); bayramlarda ve cum’ada Sebbihi’sme. Rabbike’l- A’!â, Hel etake hadisu’l ğâşiye okurdu. Bazan cuma ve bayram bir günde birleşirlerdi. Resulullah bu surelerin her ikisini de (cuma ve bayram) namazlarında birlikte okurdu.”
Müslim, Cum’a 62, (878); Muvatta, Cum’a 19, (1, 111); Ebu Dâvud, Salât 242, (1122, 1123); Tirmizi, Salât 385, (533); Nesai, Iydeyn 13, (3, 184).
CUMA VE BAYRAMIN AYNI GÜNE RASTLAMASI
3017 – Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Şu gününüzde iki bayram bir araya geldi. Dileyene (bayram ) cum’a için de yeterlidir. Biz her ikisini birleştiriyoruz.”
Ebu Dâvud, Salât 217, (1074); İbnu Mâce, İkâmet 166, (1311).
3018 – Ebu Ubeyd Sa’id İbnu Ubeyd’in anlattığına göre, Hz. Ömer (radıyallahu anh) ile bir bayramda beraber olmuştur. Hz. Ömer önce namaz kıldırmış, sonra hutbe okuyup halka şöyle hitab etmiştir:
“Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) sizleri bu iki bayram gününde oruç tutmaktan men etti. Bu iki bayramdan biri oruç tuttuğunuz aydaki ramazan bayramınızdır. Diğeri de kurbanlarınızdan yediğiniz günün bayramıdır!”
Ebu Ubeyd der ki: “Ben Hz. Osman (radıyallahu anh) ile de bayram geçirdim. O da hutbeden önce namaz kıldırdı. Hatta bu bir cum’a günüydü. Avâli halkına şöyle dediler:
“Kim cumayı beklemek isterse beklesin, kim de ailesine dönmek isterse dönsün, kendisine izin verdik.”
Buhari, Edahi 16, Savm 66, 67; Müslim; Siyam 138, (1137).
3019 – Atâ İbnu Ebi Rebâh merhum anlatıyor: “İbnu’z-Zübeyr (radıyallahu anhümâ), bize bir cum’a günü gündüzün başında (bayram) namazı kıldırdı. Sonra biz (öğle vakti) cum’a namazı kılmak üzere (mescide) gittik. İbnu’z-Zübeyr, bize (namaz kıldırmak üzere mescide) gelmedi. Biz de tek başımıza (öğle namazlarımızı) kıldık. O sırada İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) Tâif’te idi. Medine’ye döner dönmez durumu ona açtık.
“Sünnet’e uygun hareket etmiş!” dedi.
3020 – Bir başka rivâyette şöyle gelmiştir: “İbnu’z-Zübeyr zamanında ramazan bayramı cum’a gününne rastIamıştı.”
“İki bayram, aynı günde bir araya geldiler”! dedi. Sonra ikisini birleştirip iki rek’at hâlinde sabah erkenden kıldırdı. Artık, ikindiyi kılıncaya kadar başka bir şey kılmadı.”
Ebu Dâvud, Salât 217, (1071, 1072); Nesâi, lydeyn 32, (3, 194).
3021 – Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), Ramazan bayramında, sayıca tek olan birkaç hurma yemedikçe namaza gitmezdi.”
Buhari, Iydeyn 4, Tirmizi, Salât 390, (543).
3022 – Hz. Ali (radıyallahu anh) demiştir ki: “Bayram namazına yaya gitmen, çıkmazdan önce birşeyler yemen sünnettendir.”
Tirmizi, Salat 382; (530); İbnu Mâce, İkamet 161, (1296).
3023 – Büreyde (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), ramazan bayramı namazında bir şeyler yemeden çıkmazdı. Kurban bayramında ise, namazdan dönünceye kadar bir şey yemezdi.”
Tirmizi, Salât 390, (542).
3024 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bayram namazına giderken bir yoldan gider, dönerken başka bir yoldan dönerdi.”
Ebu Dâvud, Salât 254, (1156).
3025 – Ümmü Atiyye (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah bize, bayram namazlarına genç kızları, çadırda kalan genç bâkireleri, ve hayızlı kadınları da çıkarmamızı emretti. Hayızlıların da katılmaları müslümanların cemaatlerini görmeleri, dualarında hazır bulunmaları içindi, bunlar namazgahların dışında kalacaklardı.”
Buhari, lydeyn 15, 20, Hayz 23, Salât 2, Hacc 81; Müslim, Iydeyn 10, (890); Ebu Dâvud, Salat 247, (1136-1139); Tirmizi, Salât 388, (539, 540); Nesâi, Iydeyn 3, 4, (3, 180, 181).
3026 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Ramazan ve Kurban bayramlarında yanında bir mızrak olduğu halde musallaya çıkıyor, (namaz sırasında kıble cihetine) sütre olarak dikiyor, ona doğru namazını kılıyordu.”
Nesai, Iydeyn 10, (3, 183).
3027 – Sa’lebe İbnu Zehdem anlatıyor: “Hz. Ali (radıyallahu anh) Ebu Mes’ud (radıyallahu anh)’u paymıh başına koyup kendisi bayram günü namaza gitti ve: “Ey insanlar! dedi, imamdan önce namaz kılmak sünnette yoktur!”
Nesâi; lydeyn 6, (3, 181, 182).
3028 – Hz. Aişe (radıyallahu anha) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) zamanında güneş tutulmuştu. Hemen kalkıp halka namaz kıldırdı. Namazda kıraatı uzun tuttu. Sonra rükuya gitti, rükuyu da uzun tuttu. sonra başını kaldırdı, bu sırada uzun okudu, ancak bu okuyuşu öncekinden daha kısa idi. Sonra tekrar rüku yaptı ve rükuyu uzattı, ancak önceki rükudan kısa idi. Sonra başını kaldırdı, sonra secdeye gidip gidip iki secde yaptı. Sonra kalkıp, birinci rek’atte yaptıklarını aynen yaptı. Sonra selam verdi. Artık güneşde açıldı.
Sonra kalkıp halka hitab etti. Dedi ki: “Bilesiniz, güneş ve ay bir kimsenin ölümü veya hayatı için tutulmaz. Onlar Allah’ın ayetlerinden iki ayetidir, kullarına gösterir. Bunların tutulduğunu görünce namaza koşun.”
Buhari, Küsüf 2, 4, 5, 13, 19, el-Amel fı’s- Salât 11, Bed’ü’l-Halk 4, Tefsir, Maide 13; Müslim, Küsüf 1, 8, (901, 902, 903); Muvatta, Küsüf 1, (1, 186); Ebu Dâvud, 261, 263, 264, 265, (1177, 1180, 1187, 1188, 1190, 1191); Tirmizi, Salât 396, (561, 563); Nesâi, Küsüf 6, 7, 10, 11, (3, 127, 128, 129, 130).
3029 – Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: “İnsanlar kıtlığa maruz kaIdılar. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir cum’a günü hutbe verirken bir bedevi kalkıp:
“Ey Allah’ın Resulü, malımız helâk oldu, horantamız kaldı, bizim için Allah’a dua ediver!” dedi. Buunun üzerine aleyhissalâtu vesselâm ellerini kaldırdı. Biz gökte bir bulut göremiyorduk. Nefsim elinde olan Zât’a yemin olsun, daha ellerini geri çekmeden, semâda dağlar gibi bulutlar peydah oldu. Derken daha minberden inmemişti bile ki, sakalından yağmur damlaları dökülmeye başladı. O gün, ertesi güne kadar yağmur yağdı. Daha sonraki günde de yağdı, onu takib eden günde de yağdı, hatta müteakıp cum’aya kadar yağış devam etti. Öyle ki, o bedevi veya bir başkası kalkıp:
“Ey Allah’ın Resulü, binalarımız yıkıldı, mallarımız suda boğuldu, bizim için Allah’a dua ediver (artık yağmur kesilsin)” dedi. Aleyhissalâtu vesselâm ellerini kaldırıp:
“Allahım etrafımıza yağdır, üzerimize olmasın!” diye dua ettiler. Eliyle bulutlara doğru hangi istikametteki buluta işâret etti ise, bulutlar orada açıldı. Bütün Medine buluttan temizlendi.”
Bir rivayette de şöyle denmiştir: “Allahım, (yağmur) etrafımıza yağsın,
üzerimize değil! Allahım, dağların ve tepelerin üzerine, vadilerin içine ağaç biten yerlere olsun!” Hz. Enes der ki: “Bulut hemen çekildi biz de çıkıp güneşte yürüdük.”
Buhari, İstiskâ 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 24, Menâkıb 25 Cum’a34, 35, Edeb 68, Da’avât 24; Müslim, İstiskâ 9, (897); Muvatta, İstiskâ 3, (1, 191); Ebu Dâvud, Salât 260, (1174, 1175); Nesâi, İstiskâ 1, 9, 10, 17, 18, (3, 154, 155, 158, 160, l65, 177).
3030 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a yağmur kıtlığından şikâyet edildi. Bunun üzerine bir minber getirilmesini söyledi. Musallaya minber kuruldu. Halka, oraya gidilecek gün tesbit edidi.”
Hz. Âişe devamla der ki: “Güneşin kızıllığı ufukta görülür görülmez yola çıktı. Musallaya varıp minbere oturdu. Tekbir getirdi. Allah’a hamdetti. Sonra:
“Sizler memleketinizin kuraklığıa uğradığından, yağmurun normal yağma zamanında gelmeyip gecikmesinden şikayetlendiniz. Allah (celle celaluhu) kendisine dua etmenizi emrediyor. Duanıza icabet edeceğini vaadetti” buyurdular ve sonra şöyle dediler.
“Hamd âlemlenin Rabbine aittir. O, Rahman ve Rahim’dir, âhiret gününün sâhibidir. Allah ‘tan başka ilah yoktur, O dilediğini yapar. Ey Rabbimiz, sen kendisinden başka ilah olmayan Allah’sın. Sen zenginsin, biz fakiriz. Üzerimize yağmur indir. İndirdiğini bize kuvvet ve güç kıl. Ecel zamanımıza kadar yetecek kıl!”
Bunu söyledikten sonra ellerini kaldırdı. O kadar yukarı kaldırdı ki, koltuk altı beyazlığı göründü. Sonra sırtını halka dönderdi, elbisesini ters çevirdi, elleri bu sırada hep kalkmış vaziyette idi. Sonra tekrar halka yöneldi: Minberden indi ve iki rek’at namaz kıldı. Anında Allah bulut hâsıl etti. Gök gürledi. Şimşek çaktı. Allah’ın izniyle yağmur başladı.
Resullullah daha mescidine dönmeden seller aktı. Aleyhissalâtu vesselam, cemaatin sığınağa dönmekteki acelelerini görünce azı dişleri görününceye kadar güldü. Ve: “Şehadet ederim ki, Allah her şeye kâdirdir ve ben de Allah’ın kulu ve Resulüyüm” buyurdular.”
Ebü Dâvud, Salât 260, (1173).
3031 – Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: “Biz Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile beraberken bize yağmur isâbet etti. Efendimiz elbisesini açtı, bedenine yağmur isabet etti.
“Bunu niye yaptınız?” diye sorduk.
“O Rabbinden yeni geliyor” buyurdular.”
Ebu Dâvud, Edeb 114, (5100), Müslim, İstiskâ 13, (898).
3032 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Kim üzerine namaz kılıncaya kadar cenaazede hazır bulunursa kendisi için bir kirat sevab vardır. Kim de cenaze gömülünceye kadar hazır bulunursa iki kiratlık sevab vardır. Bir kirat’ın miktarı Uhud dağı kadardır.”
Buhari, Cenâiz 59; Müslim, Cenaiz 57, (946); Ebu Dâvud, Cenâiz 45; (3168); Nesâi, Cenaiz 54, 59, (4, 54-55, 76, 77); Tirmizi, Cenâiz 49, (1040); İbnu Mâce, Cenâiz 34, (1539).
3033 – Yine Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), Necaşi rahimehullah’ın vefatını, ölümünün aynı gününde haber verdi. Ashabıyla musallaya musallaya gitti, orada saf bağlatıp dört tekbir getirerek namaz kıldırdı.”
3034 – Sahiheyn ve Nesâi’de gelen bir diğer rivâyette şöyle denir: “(Resulullah aleyhissalâtu vesselam) Necâşi’nin ölüm haberini öldüğü günde haber verdi ve:
“Kardeşiniz için (Allah’tan) mğfiret taleb edin” dedi ve başka bir şey söylemedi.”
Buhari, Cenaiz 4, 55, 61, 65; Menakibu’l-Ensar 38; Müslim Cenâiz 62, 63, (951); Muvatta, Cenâiz 14, (1, 226, 227); Ebu Davud, Cenaiz 62, (3204); Tirmizi, Cenâiz 37, (1022); Nesâi, Ceaiz 76, (4, 72).
3035 – Abdurrahman İbnu Ebi Leyla anlatıyor: “Zeyd İbnu Ebi Erkâm cenazelerimiz üzerine dört tekbir getirirdi. Bir ara bir cenaze üzerine de beş tekbir getirmişti. Sebebini kendisinden sordum, dedi ki: “Resulullah o tekbirleri getirirdi.”
Müslim, Cenaiz 72, (957); Ebu Dâvud, Cenâiz 58, (3197); Tirmizi, Cenâiz 37, (1023); Nesai, Cenâiz 76, (4, 72).
3036 – Humeyd İbnu Abdirrahmân anlatıyor: “Hz. Enes İbnu Mâlik (radıyallahu anh) (cenaze) namazı kıldı. Yanılıp üç-sefer tekbir getirdi ve selâm verdi. Kendisine (üç sefer tekbir getirdiği) söylendi. Bunun üzerine kıbleye yönelerek dördüncü bir tekbir daha getirdi ve sonra selâm verdi.”
Buhari, Cenaiz 65. (Bunu ta’lik olarak, bab başlığında zikretmiştir).
3037 – İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ)’ın anlattığına göre, bir cenaze üzerine namaz kılmış ve namazda Fâtiha’yı okumuştur. Bu hususta kendisine (niye onu okuduğu) sorulunca: “Bu, sünnettendir!” diye cevap vermiştir.”
Buhari, Cenâiz 6; Ebu Dâvud, Cenaiz 59, (3198); Tirmizi, Cenâiz 39, (1026); Nesâi, Cenâiz 77, (4, 74, 75).
3038 – Nafi rahimehullah anlatıyor: “İbnu Ömer, cenaze için kılınan namazda kıraata yer vermezdi.”
Muvatta, Cenaiz 19, (1, 255).
3039 – Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Ölü üzerine namaz kıldınız mı ona ihlasla dua edin.”
Ebu Davud, Cenaiz 60, (3199); İbnu Mace, Cenaiz 23, (1497).
3040 – Yine Ebu Hüreyre (radıyallahu anh)’nin anlattığına göre, kendisine: “Cenaze üzerine nasıl namaz kılarsın?” diye sorulmuştu. Dedi ki:
“Ailesinin evinden takibe başlarım, yere kondu mu tekbir getirir, Allah’a hamd, Resulüne salat eder, sonra şu duayı okurum:
“Ya Rabbi o senin abdindirr, abdinin oğludur, cariyenin oğludur. O, senden başka ilah olmayıp sadece senin ilah olduğuna, Muhammed7in senin kulun ve elçin olduğuna şehadet ederdi, sen onu (bizden) daha iyi bilirsin. Ay Allahım, eğer o muhsin ise ona yapacağın ihsanı artır. Eğer kötüllerden ise, günahlarını affet. Ey Allahım, bizi (ona kılınan namazın) ecrinden mahrum etme, ondan sonra bize fitne verme.”
Muvatta, Cenaiz 17, (228).
3041 – Avf İbnu Mâlik (radıyallahu anlı) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir cenâzenin namazını kıldırdı. Okuduğu duadan şunları ezberledik:
“Allahım, şunu mağfıret et ve şuna rahmet eyle. Afiyet ver, affeyle, vardığı yerde ikramda bulun, girdiği yeri genişlet. Onun (günalarını) kar ve buzla yıka, hatalardan pâk eyle, tıpkı elbisenin kirden pâk edilmesi gibi. Onu dünyadaki evinden daha iyi bir eve, ailesinden daha hayırlı bir aileye koy, eşinden daha hayırlı bir eşe ulaştır. Onu kabir azabından, ateş azabından sakındır.”
Avf (radıyallahu anh) der ki: “(Resulullah’ın bu dualarını işitince) o ölünün yerinde kendimin olmasını temenni ettim.”
Müslim, Cenâiz 85, (963); Tirmizi, Cenâiz 38, (1025); Nesâi, Cenâiz 77, (4, 73).
3042 – Hasan Basri (rahimehullah): “Ç’ocuk üzerine‚ Fâtiha okunur” der ve şöyle dua ederdi: “Ey Allahım; bunu bize öncü yap, karşılayıcı kıl, (ahiret) azığı ve ücret yap.”
Buhari, Cenâiz 66. (Bab başlığında senetsiz olarak geçmiştir.)
3043 – Atâ (radıyallahv anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) oğlu İbrahim (ölünce) üzerine namaz kıldırdı. O zaman çocuk yetmişinci gününde idi.”
Ebu Dâvud, Cenâiz 53, (3188).
3044 – Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: “Çocuk (doğumunda) ağlamadan ölürse üzerine namaz kılınmaz, varis olmaz, ona da varis olunmaz.”
Tirmizi, Cenaiz 43, (1032); İbnu Mace, Cenaiz 26, (1508).
3045 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın oğlu İbrahim onsekiz aylık iken öldü; Âleyhissalâtu vesselam, üzerine namaz kılmadı.”
Ebu Dâvud, Cenâiz 53, (3187).
3046 – Nâfi İbnu Ebi Galib anlatıyor: “Hz. Enes (radıyallahu anh) bir erkeğin cenâze namazını kıldırmıştı. Başının yanında durdu. Dört kere tekbir getirdi. Bir kadın üzerine de namaz kıldırdı. Kadının arka tarafında durdu, dört kere tekbir getirdi. Kendisine, Resulullah böyle mi yapardı?” dendi. “Evet!” cevabını verdi.”
Ebu Dâvud, Cenâiz 57, (3194); Tirmizi, Cenâiz 45, (1034).
3047 – Hz. Osman, Hz. Ebu Hüreyre, İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) hazerâtı eıkek ve kadınların cenâzeleri için namaz kılarlardı. Erkekleri imimamın yanına, kadınları da kıble cihetine koyarlardı.”
Muvatta; Cenâiz 24, (1, 230).
3048 – Muhammed İbnu Ebi Harmele anlatıyor: “Zeyneb Bintu Ebi Seleme ölmüştü, o sırada Medine valisi Târık idi. Sabah namazından sonra cenazesi getirildi ve Bâki mezarlığına konuldu. Târık, sabah namazını alaca karanlıkta kılardı. İbnu Ömer radıyallahu anhüma cenazenin sahibine:
“Cenazenizi namazı ister hemen kılın, isterseniz güneşin yükselmesine kadar te’hir edin” dedi.”
Muvatta, Cenâiz 20, (1, 229).
3049 – Nafi anlatıyor: “İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ), sabah ve ikindi namazları vaktinde kılınmış ise bunlardan sonra cenaze namazı kılardı.”
Muvatta, Cenâiz 21, (1, 229).
Buhari’nin bab başlığında, senetsiz olarak şu rivâyet kaydedilmiştir: “İbnu Ömer mutlaka tâhir olarak cenaze namazı kılardı. Güneş doğarken ve batarken cenaze namazı kılmazdı. Ellerini (de her tekbirde) kaldırırdı.”
Buhâri, Cenâiz 57.
3050 – Hz. Aişe (radıyallalıu anhâ) ‘den anlatıldığına göre, Sa’d İbnu Ebi Vakkâs (radıyallahu anh) vefat ettiği zaman, Hz. Aişe:
“Onu mescide sokun da ben de üzerine namaz kılayım” dedi. Ancak onun bu teklifi yadırgandı ve hüsn-ü kabul görmedi. Bunun üzerine Hz. Aişe:
“İnsanlar ne çabuk unutuyorlar, Allah’a yemin olsun Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Beyzâ’nın iki oğlu Süheyl ve kardeşinin namazlarını mescidin içinde kıldırdı” dedi.”
Müslim, Cenâiz 99, (973), Muvatta, 22, (1, 229); Ebu Dâvud, Cenâiz 54, (3189, 3190); Tirmizi, Cenâiz 44, (1033); Nesâi, Cenâiz 70, (4, 68).
3051 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “(Babam) Ömer İbnu’l Hattâb’ın cenâze namazı mescidde kılındı.”
Muvatta, Cenâiz 23, (1, 230).
3052 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Kim cenaze namazını mescidin içinde kılarsa kendisine (bir sevap) yoktur” -bir nüshada- “aleyhinde bir şey yoktur.”
Ebu Dâvud, Cenâiz 54, (3191).
3053 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Siyahi bir kadın -veya bir genç- mescidin kayyumluk hizmetini yürütüyor (süpürüp temizliyor)du. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir ara onu göremez oldu. “Kadın -veya genç- hakkında (ne oldu?” diye) bilgi sordu.
“O öldü!” dediler. Bunun üzerine
“Bana niye haber vermediniz?” buyurdular. Ashab sanki kadıncağızın -veya gencin- ölümünü (mühim addetmeyip) küçümsemişlerdi. Aleyhissalâtu vesselâm: “Kabrini bana gösterin!” diye emrettiler. Kabir gösterildi. Resul-i Ekrem kadının kabri üzerine cenaze namazı kıldı. Sonra:
“Bu kabirler, sâhiplerine karanlıkla doludur. Allah, onlar için kıldığınız namazla kabirleri onlara aydınlatır” buyurdular.”
Buhari, Cenâiz 67, Salât 72, 74; Müslim, Cenâiz 71, (956); Ebu Dâvud, Cenâiz 67, (3203).
3054 – Hz. Enes (radıyallahıu anh): “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir kabrin üzerinde namaz kıldı” buyurmuştur.”
Müslim, Cenâiz 70, (955).
3055 – İbnu’l-Müseyyeb (rahimehullah) anlatıyor: “Ümmü Sa’d (radıyallahu anhâ), Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) yokken vefat etti. Gelince üzerine namaz kıldı. Bu esnada bir ay geçmişti.”
Tirmizi, Cenâiz 47, (1038).
3056 – Ukbe İbnu Âmir (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Uhud şehidleri için sekiz yıl sonra, sanki dirilerle (de) ölülerle (de) vedalaşıyormuşcasına cenaze namazı kıldı..”
Ebu Dâvud, Cenâiz 75, (3223, 3224); Nesâi, Cenâiz 61, (3, 61, 62).
3057 – Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
“Bugün Habeşli sâlih bir kimse öldü, haydi üzerine namaz kılın.”
Râvi der ki: “Hemen saf yaptık (namaza durduk), ben ikinci safta -veya üçüncüde- idim. Aleyhissalâtu vessalâm onun üzerine (gıyabında) namaz kıldı.”
Buhari, Cenâiz 55, 54, Menâkibu’l Ensâr 38; Müslim, Cenâiz 64, (952); Nesâi, Cenâiz 72, (4, 69, 70).
3058 – Ebu Berze el-Eslemi (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Mâiz İbnu Mâlik’in cenazesine namaz kılmadı. Ancak ona namaz kılınmasını yasaklamadı da.”
Ebu Dâvud, Cenâiz 52, (3186).
3059 – Hz. Ebü Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalatu vesselam)’a üzerinde borç olan bir ölü getirildiği zaman:
“Borcunu ödeyecek bir mal bıraktı mı?” diye sorardı. Eğer yeterli mal bıraktığı söylenirse namazını kılardı. Aksi takdirde:
“Arkadaşınızın namazını kılın!” derdi. Ancak Allahu Teâla Hazretleri Resülüne fetihler müyesser ettiği zaman (her getirilenin) namazını kıldı ve (borcu var mı? diye) sormadı. Şöyle derdi:
Ben mü’minlere nefislerinden evlayım. Öyleyse, kim borç veya ağır bir yük veya horanta bırakırsa o banadır, benim üzerimedir. Kim de mal bırakırsa o da kendi varislerinedir.”
Buhari, Ferâiz 4, 15, 25, Kefâlet 5, İstikrâz 11, Tefsir, Ahzâb 1, Nafakât 15; Müslim, Feraiz 14, (1619); Tirmizi, Cenâiz, 69, (1070); Nesai, Cenaiz 67, (4, 66).
3060 – Câbir İbnu Semüre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselam)’a, kendisini öldüren bir adam getirilmişti, üzerine namaz kılmadı.”
Müslim; Cenâiz 107, (978); Tirmizi, Cenâiz 68, (1068); Nesâi, Cenâiz 68, (4, 66).
3061 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Üzerine müslümanlardan, kendisine şefaat taleb eden yüz kişinin namaz kıldığı her ölüye mutlaka şefaat edilir.”
Müslim, Cenâiz 58, (947), Tirmizi, Cenâiz 40, (1029); Nesâi, Cenâiz 78, (4, 75).
3062 – İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı işittim, diyordu ki:
“Bir müslüman ölür, cenaze namazına Allah’a şirk koşmayan kırk kişi katılırsa, Allah, bunların onun hakkındaki şefaatini mutlaka kabül eder.”
Müslim, Cenâiz 59, (948); Ebu Dâvud, Cenâiz 45, (3170).
3063 – Mâlik İbnu Hübeyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Bir müslüman ölür ve üzerine, müslümanlardan üç saf namaz kılarsa, (Allah şefaati) mutlaka vâcib kılar.”
(Hadisin râvisi) Mâlik (radıyallahu anh), cenazeye katılanlar az olursa, bu hadis sebebiyle cemaati üç safa taksim ederdi.”
Ebu Dâvud, Cenaiz 43, (3166); Tirmizi, Cenâiz 40 (1028).
3064 – Ebu Katâde (radıyallalıu anh) anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Biriniz mescide girince oturmazdan önce iki rek’at kılıversin.”
Buhari, Salat 60, Teheccüt 25; Müslim, Müsafirin 69, (714); Muvatta, Kasdu’s-Salât 57, (1, 162); Ebu Dâvud, Salât 19, (367; 368); Tirmizi, Salât 235, (316); Nesâi, 37, (2, 53).
3065 – Kà’b İbnu Mâlik (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselâm), bir seferden dönünce önce mescide uğrar, orada iki rek’at namaz kılar, sonra insanlar (ile görüşmek için) otururdu.”
Ebu Dâvud, Cihâd 178, (2781); Buhari, Salât 59 (bab başlığında muallak olarak).
3066 – Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselâm) bize, Kur’àn’dan -bir süre öğrettiği gibi her işte istiharede bulunmamızı öğretirdi. Derdi ki: “Biriniz bir işi yapmaya arzu duyduğu zaman, farzlar dışında iki rek’at namaz kılsın, sonra şu duayı okusun: “Allahım, senden hayır taleb ediyorum, zira sen bilirsin. Senden hayrı yapmaya kudret taleb ediyorum, zira sen vermeye kâdirsin, Rabbim yüce fazlını da taleb ediyorum. Sen herşeye kâdirsin, ben âcizim. Sen bilirsin, ben cahilim. Sen gayıbları bilirsin.
Allahım, eğer biliyorsan ki bu işi bana dinim, bayatım ve sonum için -veya hal-i hazırda ve ileride demişti- hayırlıdır, bunu bana takdir et ve yapmamı kolay kıl. Sonra da onu hakkımda mübarek kıl. Eğer bu işin, bana dinim, hayatım ve âkibetim için -veya hal-i hazırda ve ileride dedi- zararlıdır; onu benden çevir, beni de ondan çevir. Hayır ne ise bana onu takdir et, sonra da bana onu sevdir!”
Hz. Câbir dedi ki: “Bu duadan sonra yapacağı işi zikrederdi.”
Buhari, Da’avât 48; Teheccüd 25, Tevhid 10; Ebu Dâvud, Salât 366, (1538); Tirmizi, Salât 394, (480); Nesâi, Nikâh 27, (6, 80, 81); İbnu Mâce, İkâmet, 188, (1383).
3067 – Abdullah İbnu Ebi Evfâ (radıyallatıu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: “Kimin Allah’a veya herhangi bir insana ihtiyacı hâsıl olursa önce abdest alsın, abdesti de güzel yapsın, sonra iki rek’at namaz kılsın, sonra Allah Teâla Hazretlerine senâda bulunsun, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a salât okusun, sonra şu duayı okusun:
“Halim, kerim olan Allah’tan başka ilâh yoktur. Arş-ı Azam’ın Rabbi noksan sıfatlardan münezzehtir. Hamd âlemlerin Rabbine âittir. Rahmetine vesile olacak amelleri, mağfiretini celbedecek esbabı (hakkımda yaratmanı) taleb ediyor, her çeşit günahtan koruman için yalvarıyor, her çeşit iyilikten zenginlik, her çeşit günahtan selâmet diliyorum. Rabbim! Affetmediğin hiçbir günahımı, kaldırmadığın hiçbir sıkıntımı bırakma! Hangi amelden razı isen onu ver, ey rahim olan, bana en ziyade rahmet gösteren Rabbim!”
Tirmizi, Salât 348, (479); İbnu Mâce, İkamet 189, (1384).
3068 – İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) ve Ebu Râfi (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Abbâs İbnu Abdilmuttalib (radıyallahu anh)’e dediler ki:
“Ey Abbâs, ey amcacığım! Sana bir iyilik yapmayayım mı?” Sana bağışta bulunmayayım mı? Sana ikram etmeyeyim mi? Sana on haslet(in hatırlatmasını) yapmayayım mı? Eğer sen bunu yaparsan, Allah senin bütün günahlarını önceki-sonraki, eskisi-yenisi, hatâen yapılanı-kasden yapılanı, küçüğünü-büyüğünü, gizlisini-alenisini yani hepsini affeder. Bu on haslet şunlardır: Dört rek’at namaz kılarsın, her bir rek’atte, Fatiha suresi ve bir sure okursun. Birinci rek’atte kıraati tamamladın mı, ayakta olduğun halde onbeş kere “Subhanallahi velhamdülillahi ve lailahe illallahu vallahu ekber” diyeceksin. Sonra rüku yapıp, rükuda iken aynı kelimeleri on kere söyleyeceksin, sonra başını rükudan kaldıracaksın, aynı şeyleri onar kere söyleyeceksin. Sonra secde edip, secdede iken onları onar kere söyleyeceksin. Sonra başını secdeden kaldıracaksın, onları onar kere söyleyeceksin. Sonra tekrar secde edip aynı şeyleri onar kere söyleyeceksin. Sonra başını kaldırır, bunları on kere daha söylersin. Böylece her bir rek’atte bunları yetmişbeş defa söylemiş olursun.
Aynı şeyleri dört rek’atte yaparsın. Dilersen bu namazı her gün bir kere kıl. Her gün yapamazsan haftada bir kere yap, haftada yapamazsan her ayda bir kere yap. Ayda olmazsa yılda bir kere yap. Yılda da yapamazsan hiç olsun ömründe bir kere yap.”
Ebu Dâvud, Salât 303, (1297,1299); Tirmizi, Salât 350, (482); İbnu Mâce; İkamet 190, (1386, 1387).
3069 – İbnu Mes’ud (radıyallahu anh) buyurdular ki: “Hiçbirinizin, namazından şeytana bir pay kalmamalıdır. Herkes namazdan çıkarken, sağından kalkmanın üzerine bir vecibe olduğunu sanır. Halbuki ben Resulullah7ın çok kere solu üzerinden kalktığını da gördüm.”
Buhari, Ezan 159; Müslim, Müsafirin 59, (707); Ebu Davud, salat 204, (1042); Nesai, Sehv 100, (3, 81).
3070 – Hz. Aişe radıyallahu anha) anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam’ı ayakta ve otururken su içerken gördüm. yalınayak ve ayakkabılı olduğu halde namaz kılarken gördüm. Namazdan sağı ve solu üzerine ayrılırken de gördüm.”
Nesai, Sehv 100, (3, 82).
3071 – İbnu Abbas (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm zamanında, farz namazlardan çıkarken insanlar yüksek sesle zikrederlerdi.”
Buhari, Ezan 155; Müslim, Mesacid 120, (583); Ebu Davud, Salat 191, (1002, 1003); Nesai, Sehv 79, (3, 67).
3072 – Ebu Rimse (radıyallahu anh) anlatıyor: “Bir adam, namazın ilk tekbirine yetişerek Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ile birlikte namaz kıldı. Aleyhissalatu vesselam önce sağına sonra soluna selam verdi. (Başını öylesine çevirdi ki, gerisinde olduğumuz halde) yanaklarının beyazlığını gördük. Sonra namazdan çıktı. Kendisiyle namazın ilk tekbire yetişen zat hemen kalkıp ilave namaza başladı. Hz. Ömer (radıyallahu anh) ona doğru fırlayarak adamı omuzlarından yakalayıp sarstı ve:
“Otur! Ehl-i kitabı helâk eden şey, namazları arasına bir fasıla bırakmamalarından başka bir şey değildir!2 dedi. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm nazarını çevirip:
“Ey İbnu’l-Hattab, Allah seni (doğruya) isabet ettirdi” buyurdu.”
Ebu Davud, Salat 194, (1007).
3073 – Ebu Şa’sa (rahimehullah) anlatıyor: “Biz ebu Hüreyre (radıyallahu anh) ile birlikte mescidde oturuyorduk, Müezzin ezan okudu. Bir adam kalkıp yürümeye başladı. Ebu Hüreyre, adam mescidden çıkıncaya kadar gözleriyle onu takip etti ve:
“Şu adam Ebu’l-Kasım aleyhissalatu vesselam’a asi oldu!” buyurdu.”
Müslim, Mesacid 258, (655); Ebu Davud, salat 43, (536); Tirmizi, Salat 150, (204); Nesai, Ezan 40, (2, 29).
3074 – Simak İbnu Harb anlatıyor: “Cabir İbnu Semüre (radıyallahu anh)’ye dedim ki:
“Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’la beraber oturdun mu?”
“Evet dedi, hem de çok. Sabah namazı kılınca, namaz kıldığı yerden güneş doğuncaya kadar kalkmazdı. Bu esnada (cemaat) birbirlerine cahiliye devri ile ilgili şeyler anlatırlar ve gülerlerdi. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm da tebessüm buyururlardı.”
Müslim, Mesacid 286, (670); Ebu Davud, Salat 301, (1294); Tirmizi, salat 412, (585); Nesai, Sehv 99, (3, 80).
3075 – İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Bedeviler, sakın namazınızın isminde size galebe çalıp değiştirmesinler. Çünkü onun Kitabullah’taki ismi “işâ” (yatsı)dır. Bedeviler develerini sağarken karanlığa kalırlar da (yatsıya ateme derler).”
Müslim, Mesacid 228, (644); Ebu Davud, Edeb 86, (4984); Nesai, Mevakit 23, (1, 270).
3076 – Abdullah İbnu Muğaffel (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Bedeviler, akşam namazınızın isminde sakın-size galebe çalmasınlar!” (Resulullah devamla) dedi ki: “Bedeviler ona (sadece) işâ derler.”
Buhari, Mevâkit 19.
3077 – Ebu Berze el Eslemi (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) yatsıdan önce uyumayı, sonra da konuşmayı mekruh addederdi.”
Buhari, Mevâkit 23; Müslim, Mesâcid 237; (647); Ebu Dâvud, Salât 3, (398); Tirmizi, Salât 125.
3078 – Hz. Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), Hz. Ebu Bekir (radıyallahu anh) ve yanlarında ben de bulunduğum halde müslümanların meselelerini (konuşmak için) gece geç vakte kadar uyanık kalırlardı.”
Tirmizi, Salât 126.
3079 – Ashab’tan Huzâ’alı birinin rivâyet ettiğine göre, bir gün: “Keşke (yatsı) namazımı kıIıp da istirahat etseydim” diye temennide bulunmuştu. Kendisini bu sözü sebebiyle ayıpladılar. Onlara şu cevabı verdi:
“Ben Resulullah’ın şöyle söylediğini işittim: “Ey Bilal, ikamet oku da bizi rahatlat!”
3122 – Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselam), bazan olurdu bir ay boyu oruç tutmazdı ve o aydan hiç oruç tutmayacağını zannederdik. Bazan da (öylesine ara vermeden) tutardı ki, o aydan hiç bir günü oruçsuz geçirmeyecek zannederdik. Sen onu, geceleyin namaz kılarken görmek istesen mutlaka görürdün. Geceleyin uyur görmek istesen mutlaka görürdün.”
Buhari, Savm 53, Teheccüd 11; Müslim, Sıyâm 180, (1158); Tirmizi, Savm 57, (769).
3167 – Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) namaz kılmazdan önce biçkaç taze hurma ile orucunu açardı. Eger taze hurma yoksa kuru hurma ile açardı. Eğer kuru hurma da bulamazsa birkaç yudum su yudumlardı.”
Ebu Dâvud, Savm 22, (2556); Tirmizi, Savm 10, (694).
3197 – İmam Malik’e ulaştığına göre İbnu Ömer radıyallahu anh, bir kimsenin diğer bir kimse yerine oruç tutmasını veya bir kimsenin başka bir kimse yerine namaz kılmasını münker addederdi.”
Muvatta, sıyam 43, (1, 303).
3249 – Hz. Cabir (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a üstü başı yok, ayakları çıplak, sadece kaplan postu gibi çizgili bedei peştamalı -veya abalarına- sarınmış, kılıçları boyunlarında asılı oldukları halde hepsi de Mudarlı olan bir grup geldi. Onların bu fakir ve sefil halini görmekten Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın yüzü değişti. Odasına girdi tekrar geri geldi. Hz. Bilâl’e ezan okumasını söyledi. O da ezan okudu, sonra ikamet getirdi.Namaz kılındı. Aleyhissalatu vesselam namazdan sonra cemaate hitabetti ve:
“Ey insanlar! Sizi tek bir nefisten yaratıp, ondan zevcesini halk eden ve ikisinden de pek çok erkek ve kadın var eden Rabbinizden korkun. Kendisi adına birbirinizden dilekte bulunduğunuz Allah’ın ve akrabanın haklarına riayetsizlikten de sakının. Allah şüphesiz hepinizi görüp gözetmektedir” (Nisâ 1) ayetini okudu. Bundan sonra Haşir suresindeki şu âyeti okudu:
“Ey insanlar, Allah’tan korkun. Herkes yarına ne hazırladığına baksın. Allah’tan korkun, çünkü Allah işlediklerinizden haberdardır” (Haşr 18).
Resulullah sözüne devamla: “Kişi dinarından, dirheminden, giyeceğinden, bir sa’ buğdayından, bir sa’ hurmasından tasaddukta bulunsun. Hiçbir şeyi olmayan, yarım hurma da olsa mutlaka bir bağışta bulunmaya gayret etsin” buyurdu. Derken Ensâr’dan bir zât, nerdeyse taşıyamayacağı kadar ağır bir bohça ile geldi. Sonra halk sökün ediverdi (herkes bir şey getirmeye başladı). Öyle ki, az sonra biri yiyecek, diğeri giyecek maddesinden müteşekkil iki yığının meydana geldiğini gördüm. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) memnun kalmıştı, yüzünün yaldızlanmış gibi parladığını gördüm. Şöyle buyurdular:
“İslam’da kim bir hayırlı yol açarsa, ona bu hayrın ecri ile, kendisinden sonra o hayrı işleyenlerin ecrinin bir misli verilir. Bu, onların ecrinden hiçbir şey eksiltmez de. Kim de İslâm’da kötü bir yol açarsa, ona bunun günahı ile, kendinden sonra onu işleyenlerin günahı da verilir. Bu da onların günahından hiçbir eksilmeye sebep olmaz.”
Müslim, Zekât 69, (1017); Nesâi, Zekât 64, (5, 75 – 76).
3274 – Ebu Sa’id (radıyallahu anh) anlatıyor: “Safvân İbnu Muattâl (radıyallahu anh)’ın hanımı, yanında Safvân da bulunduğu bir anda Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a gelerek:
“Ey Allah’ın Resülü, namaz kıldığım zaman kocam beni dövüyor, oruç tuttuğum zaman da orucumu bozduruyor, güneş doğuncaya kadar da sabah namazı kılmıyor!” dedi. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), hanımının bu söyledikleri hakkında Safvân’a sordu. Safvân:
“Ey Allah’ın Resülü! “Namaz kıldığım zaman dövüyor ” sözüne gelince,
o zaman (bir rekatte uzun) iki süre okuyor. Halbuki ben bunu yasakladım” dedi. Resulullah kadına:
“İnsanlara tek surenin okunması yeterlidir ” buyurdu. Safvân devam etti:
“Oruç tuttuğum zaman bozduruyor ” sözüne gelince, “Hanımım oruç tutup duruyor. Ben gencim, hep sabredemiyorum.” dedi. Aleyhissalâtu vesselâm:
“Bir kadın kocasının izni olmadan (nafile) oruç tutamaz!” buyurdular.
Safvân devamla:
“Güneş doğuncaya kadar sabah namazı kılmadığım sözüne gelince, biz (gece çalışan) bir âileyiz, bunu herkes biliyor. (Sabaha yakın yatınca) güneş doğuncaya kadar uyanamıyoruz” diye açıklama yaptı. Aleyhissalatu vesselam:
“Ey Safvân, uyanınca namazını kıl!” buyurdular.” Ebu Dâvud, Savm 74, (2459).
3281 – İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam:
“(Ey kadınlar topluluğu!) Ben, akıl sahiplerine aklı ve dini nakıs olanlardan galebe çalan sizin kadarını hiç görmedim!” demişti. İçlerinden dirayetli bir kadın:
“Bizim aklımızın ve dinimizin noksanlığı nedir?” diye sordu.
“Aklınızın noksanlığı, şahidlikte, iki kadının şehadetinin bir erkek şehadetine denk olmasıdır. Dindeki noksanlık ise, ay hali sebebiyle) ramazanda oruç yemeniz ve bazı günler namaz kılmamanızdır” cevabını verdi.”
Ebu Davud, Sünnet 16, (4679). Bu, Sahiheyn’de geçen uzunca bir hadisten bir parçadır. Müslim, İman 132, (79); Buhari Hayz 6; İbnu Mace, Fiten 19, (4003).
3422 – Ebu’d-derda radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Size oruç, namaz ve sadakanın derecesinden daha üstün olan şeyi haber vermeyeyim mi?”
“Evet (Ey Allah’ın Resulü, söyleyin!)” dediler.
“İnsanların arasını düzeltmektir. Çünkü insanların arasındaki bozukluk (dini) kazır.”
Ebu Davud, Edeb 58, (4919); Tirmizi, Kıyamet 57, (2511).
Tirmizi’de şu ziyade gelmiştir: “Ben saçı kazır demiyorum, velakin dini kazır (diyorum).”
3481 – Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Biz, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ile birlikte mescidde otururken bir bedevi çıkageldi. Durup mescidin içine akıtmaya başladı. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın Ashab’ı kalkıp:
“Dur! dur!” diyerek (üzerine yürümeye) kalktılar ki Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm müdahale etti:
“Kestirmeyin, bırakın tamamlasın.” Ashab müdahale etmedi, adam da ihtiyacını tamamladı. Sonra Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, adamı yanına çağırdı ve:
“Bu mescidler, idrar ve pislik bırakma yeri değildir. Allah’ın zikredildiği yerlerdir. Buralarda namaz kılınır. Kur’an okunur” dedi. Sonra cemaatten birine bir kova su getirmesini emretti. Kova gelince sidiğin üzerine boşalttı.”
Buhari, Vudü 57, 58, Edeb 35; Müslim, Taharet 99, (284); Nesai, Taharet 45, (1, 48).
3482 – Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, mescidde otururken, bir bedevi girip iki rek’at namaz kıldı. Sonra da şöyle dua etmeye başladı: “Allah’ım, bana da, Muhammed’e de rahmet et. Bizden başka kimseye rahmet etme!”
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm atılıp:
“Geniş alanı darattın!” dedi. Derken adam hemen kalkıp mescidin içine akıtmaya başladı. Halk da hemencecik üzerine yürüdü. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm onları yasaklayıp:
“Kolaylaştırıcılar olarak gönderildiniz, zorlaştırıcılar olarak gönderilmediniz. Üzerine bir kova su dökün!” ferman buyurdular.”
Buhari, Vudü 58; Ebu Davud, Taharet 138, (380); Tirmizi, Taharet 112, (147); Nesai, Taharet 45, (1, 48, 49).
3484 – Ebu Abdullah el-Cüşemi anlatıyor: “Bize Cündüp radıyallahu anh anlattı ve dedi ki: “Bir bedevi geldi. Devesini önce ıhtırdı, sonra bağladı. En sonra mescide girip Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın arkasında namaz kıldı. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm selam verince, bedevi bineğinin yanına gelerek bağını çözüp, üzerine bindi. Sonra da seslice şöyle duada bulundu:
“Allahım, bana ve Muhammed’e rahmet et. Rahmetimizde bir başkasını bize ortak kılma!” Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm müdahale edip:
“Bunu mu, yoksa devesini mi, hangisini daha şaşkın görüyorsunuz? Ne söylediğini duymadınız mı?” buyurdular. Oradakiler: “Evet! duyduk” dediler.”
Ebu Davud, Edeb 42, (4885).
3490 – Müslim’in bir diğer rivâyetinde şöyle gelmiştir: “Hz. Aişe radıyallahu anhâ’ya bir zât misafir oldu. Adam sabahleyin, elbisesini yıkamaya başladı. Hz. Aişe ona:
“Sana, (meni) bulaşan yeri (gördüysen) orasını yıkaman kâfi idi, göremediğin takdirde etrafını yıkardın. Ben, Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’ın elbisesinden (meni bulaşığını) ovalamak suretiyle çıkardığımı biliyorum. O, (bir de yıkamaksızın) onun içinde namaz kılardı.”
Bir diğer rivâyette şöyle gelmiştir: “İyi biliyorum kurumuş meni bulaşığını Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın çamaşırından tırnağımla kazıyarak çıkarıyordum.”
Müslim, Tahâret 105, 109, (288, 290).
3495 – Buhari’nin bir diğer rivâyeti şöyle: “(Hz. Aişe) dedi ki: “Bizden biri hayız olur, sonra temizlenince, (bulaşma) kanı, elbisesinden kazır ve elbisenin geri kısmına su serper sonra da içinde namaz kılardı.”
Buhari, Hayz 9; Ebu Dâvud, Tahâret 107, (269),132, (357),142, (388); Nesâi, Tahâret 179, (1,150, 151).
3499 – Dâvud İbnu Sâlih İbni Dinâr et-Temmâr, annesinden anlatıyor: “Efendim beni, Hz. Aişe radıyallahu anhâ’ya bir miktar yemekle gönderdi. Gelince Hz. Aişe’yi namaz kılıyor buldum. Bana, elimdekini koymamı işâret etti. (Ben de bıraktım). Ancak bir kedi gelerek üzerinden yedi.
Hz. Aişe radıyallahu anhâ, namazından çıkınca, kedinin yediği yerden yemeği (bir miktar) yedi. Sonra da şu açıklamayı yaptı: “Resülullah aleyhissalâtu vesselam: “Kedi necis değildir, o sizi çokça dolaşan birisidir” demişti. Ben ayrıca, Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’ın kedinin artığıyla abdest aldığını gördüm.”
Ebu Dâvud, Tahâret 38, (76).
3502 – Yine Ebu Dâvud’da Ebu Sa’id radıyallahu anh’tan kaydedilen bir rivâyette denir ki: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm bir koyunu beceriksizce yüzmekte olan bir köleye uğramıştı. Ona:
“Çekil de sana göstereyim!” dedi. Derhal elini deri ile et arasına soktu. Elini, bütün kolu koltuğa kadar derinin altında kalacak şekilde ilerletti. Sonra gidip abdest almadı halka namaz kıldırdı..”
Bir rivâyette, “Yani suya değmedi” ziyâdesi vardır.
Ebu Dâvud, Tahâret 73, (185).
3552 – Ukbe İbnu Âmir radıyallahu anh anlatıyor: “Üzerimizde develeri gütme işi vardı, (bunu sırayla yapıyorduk.) (Bir gün) gütme nöbeti bana gelmişti. Günün sonunda develeri kıra ben çıkarıyordum. (Birgün, nöbetimden dönüşte) Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’a geldim, ayakta halka hitabediyordu. Söylediklerinden şu sözlere yetiştim:
“Güzelce abdest alıp, sonra iki rek’at namaz kılan ve namaza bütün ruhu ve benliği ile yönelen hiç kimse yoktur ki kendisine cennet vâcib olmasın!”
(Bunları işitince kendimi tutamayıp:) “Bu ne güzel!” dedim. (Bu sözüm üzerine) önümde duran birisi:
“Az önce söylediği daha da güzeldi!” dedi. (Bu da kim? diye) baktım. Meğer Ömer İbnu’I-Hattâb’mış. O, sözüne devam etti:
“Seni gördüm, daha yeni geldin. Sen gelmezden önce şöyle demişti:
“Sizden kim abdestini alır ve bunu en güzel şekilde yapar, sonra da: “Eşhedü en lâ ilâhe illallah ve eşhedü enne Muhammeden abduhû ve Resûlühü. (Şehâdet ederim ki Allah’tan başka ilah yoktur ve yine şehadet ederim ki Muhammed Allah’ın kulu ve Resûlüdür)” derse, kendisine cennetin sekiz kapısı da açılır; hangisinden isterse oradan cennete girer.”
Ebu Davud’un rivayetinde “…abdesti güzel yaparsa…” denmiştir.
Tirmizi’nin rivayetinde “….resûlühü (Allah’ın …Resûlü)” kelimesinden sonra “Allah’ım, beni tevbe edenlerden kıl, temizlenenlerden kıl” duası da vardır.
Ebu Davud, Taharet 65, (169); Tirmizi, Taharet, 41, (55).
3556 – Amr İbnu Abese es-Sülemi radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Sizden kim abdest suyunu hazırlar, mazmaza ve istinşakta bulunur (ağzına ve burnuna su çeker) ve sümkürürse, mutlaka yüzünden, ağzından, burnundan hataları dökülür. Sonra Allah’ın emrettiği şekilde yüzünü yıkarsa, sakalın(ın bittiği mahallin) etrafından su ile birlikte yüzü ile işlediği günahlar dökülür. Sonra dirseklere kadar kollarını yıkayınca, ellerinin günahları su ile birlikte parmak uçlarından dökülür gider. Sonra başını meshedince, başının günahları saçın etrafından su ile birlikte akar gider. Sonra topuklarına kadar ayaklarını yıkayınca, ayaklarının günahları, parmak uçlarından su ile birlikte akar gider. Sonra kalkıp namaz kılar, Allah’a hamd ve senâda bulunur, O’na layık şekilde tazimini gösterir ve kalbinden Allah’tan başkasını(n korku ve muhabbetini) çıkarırsa, annesinden doğduğu gündeki gibi bütün günahlarından arınır.”
Müslim, Müsâfirin 294, (832).
3557 – Abdullah es-Sunâbihi radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Mü’min kul abdest aldıkça mazmaza yaptı mı (ağzını yıkadı mı) günahlar ağzından çıkar. (Burnunu sümkürdü mü) günahlar burnundan çıkar, yüzünü yıkadı mı günahlar göz kapaklarının altına varıncaya kadar yüzünden çıkar. Ellerini yıkadı mı günahlar tırnak diplerine varıncaya kadar ellerinden çıkar. Başını meshetti mi, günahlar kulaklarına varıncaya kadar başından çıkar. Ayaklarını yıkadı mı, günahlar ayak tırnaklarının altına varıncaya kadar ayaklarından çıkar. Sonra mescide kadar yürümesi ve kılacağı namaz nafile (bir ibâdet) olur.”
Muvatta, Tahâret 3 0, (1, 31); Nesâi, Tahâret 3 5, (1, 74); İbnu Mâşe, Tahâret 6, (283).
3561 – Humrân Mevlâ Osman anlatıyor: “Hz. Osman radıyallahu anh su istemişti. (Getirdim. Aldı ve) üç kere ellerine dökerek yıkadı. Sonra sağ elini kaba sokup mazmaza ve istinşakta bulundu (ağzına ve burnuna su alıp yıkadı). Sonra üç kere yüzünü, arkasından da dirseklerine kadar üç kere ellerini yıkadı. Sonra başına meshetti, sonra da topuklarına kadar ayaklarını üçer sefer yıkadı ve:
“Ben Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’ı, şu abdestim gibi abdest alırken gördüm. Abdesti bitince de şöyle demişti:
“Kim şu abdestim gibi abdest alır, arkasından iki rek’at namaz kılar ve namazda kendi kendine (dünyevi bir şey) konuşmazsa şeçmiş günahları affedilir.”
Buhari, Vudü 24, 28, Savm 27; Müslim, Taharet 3, 4, (226); Ebu Dâvud, Tahâret 50, (106); Nesâi, Tahâret 27, 2 8, 93, (1).
3564 – Abdu Hayr anlatıyor: “Hz. AIi radıyallahu anh bize geldi ve namaz kıldı. (Namazdan sonra abdest) suyu istedi.
“Suyu ne yapacak, namazı kıldı ya! Herhalde bize öğretmek istiyor!” dedik. İçinde su olan bir kapla bir leğen getirildi. Kaptan sağ eline su döktü: Üç defa ellerini yıkadı. Sonra üç kere mazmaza ve istinşakta bulundu. Mazmaza ve istinşakı su aldığı eliyle yaptı. Sonra üç kere yüzünü yıkadı, sağ elini üç kere yıkadı, üç kere sol elini yıkadı. Sonra elini kaba batırdı, bir kere başını meshetti. Sonra üç kere sağ ayağını yıkadı, üç kere sol ayağını yıkadı. Sonra: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’ın abdestini bilmek kimin hoşuna giderse, işte o böyledir!” dedi.”
Ebu Dâvud, Tahâret 50, (111); Tirmizi, Tahâret 37, (48); Nesâi, Tahâret 75, (1, 68).
3578 – Ebu Dâvud’un bir diğer rivâyetinde Resülullah’ın ashabından biri şöyle anlatır: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, ayağının sırtında dirhem büyüklüğünde bir kısma su değmemiş olduğu halde namaz kılmakta olduğunu görmüştü, derhal abdesti ve namazı iade etmesini emretti.”
Ebu Dâvud, Tahret 173.
3579 – İbnu Amr İbni’l-As radıyallahu anhümâ anlatıyor: “Beraber olduğumuz bir sefer sırasında, bir ara Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bizden geride kaldı sonra tekrar kavuştu. Bu sırada namaz vakti girmişti. Bizler de abdest alıyor, ayaklarımıza meshediyorduk. (Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm) yüksek sesle nida etti:
“Ökçelerin ateşte vay hâline!” Bunu iki veya üç kere tekrarladı.”
Buhari, İlm 3, 30, Vudü 27, 29; Müslim, Taharet 25-28, (240-242); Muvatta, Taharet 5, (1, 19); Ebu Dâvud, Tahâret 46, (97); Nesâi, Tahâret 89, (1, 77, 78); Muvatta.
3630 – Ali İbnu Talk (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Biriniz namazda yellenirse derhal namazdan çıksın, abdest alsın ve namazı iade etsin.”
Ebu Dvud, SaIât 193, (1005).
3633 – Muvatta ve Ebu Dâvud’un rivayetIerinde Mikdâd şöyle demiştir: “Hz. Ali radıyallahu anh, bana, kendisi için Resûlullah’tan: “Kadınına yakınlaşınca mezisi akan kimseye ne gerektiği hususunda sormamı söyledi. Ali ilâveten dedi ki: “Zira yanımda Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’ın kızı var, bu sebeple bizzat sormaktan utanıyorum.”
Mikdâd der ki: Ben bu mesele hakkında Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’a sordum. Şu cevabı verdi:
“Biriniz buna rastlarsa fercini su ile yıkasın. Namaz abdesti ile abdest alsın.”
Ebu Dâvud bir başka rivâyette şu ziyadeyi kaydeder: “…zekerini ve iki husyesini yıkasın.”
Buhari, Gusl 13, İlm 51, Vudü 34; Müslim, Hayz 17, (303); Muvatta, Tahâret 53, (140); Tirmizi, Tahâret 83, (114); Nesâi, Taharet 112, (1, 96, 97) Gusl 28, (1, 213); Ebu Dâvud, Tahâret 93, (206, 207, 208, 209).
3634 – Yine Ebu Dâvud’un bir diğer rivâyeti şöyledir: “Hz. Ali radıyallahu anh dedi ki: “Ben mezisi akan bir kimseydim, yıkanmaya başladım. (Sonunda) sırtım çatlayacak hale geldim. Durumu Resulullah aleyhissalâtu vesselâm’a zikrettim -veya ona zikredildi-. Bunun üzerine Aleyhissalâtu vesselâm:
Öyle yapma, (her seferinde yıkanma)! Meziyi gördün mü, zekerini yıka, sonra da namaz abdestiyle abdest al. Ancak meni atacak olursan o zaman yıkan!” buyurdular.”
Ebu Dâvud, Tahâret 93, (203).
3636 – Abdullah İbnu Sa’d el-Ensâri radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalâtu vesselâm’dan guslü gerektiren şeyler nelerdir, sudan sonra olan sudan sordum. Şu cevabı verdi:
“Bu mezidir. Her erkek mezi ifrâz eder. Mezi akınca fercini ve husyelerini yıkarsın, ve namaz abdestiyle de abdest alırsın.”
Ebu Dâvud, Tahâret 83, (211).
3637 – Hz. Ömer radıyallahu anh anlatıyor: “Ben de (meziyi), kendimden ipek ipliği gibi iner görürdüm. Öyleyse bunu sizden biri görünce (telaşlanmayıp) zekerini yıkasın ve namaz abdestiyle abdest alsın.” Burada meziyi kastetmiştir.- ”
Muvatta, Tahâret 54, (1, 41).
3639 – Misver İbnu Mahreme’nin anlattığına göre: “Ömer İbnu’I-Hattab radıyallahu anh’ın hançerlendiği gece huzuruna girdi ve Ömer’i sabah namazı için uyandırdı. Ömer radıyallahu anh:
“Namazı terkedenin İslam’dan nasibi yoktur!” buyurdu. Sonra Ömer, yarasından kan aktığı halde namaz kıldı.”
Muvatta, Tahâret 51, (1, 3 9-40).
3640 – Hz Cabir (radıyallahu anh) anlatıyor “Resulullah aleyhissalâtu vesselam’la birlikte Zâtu’r-Rikâ’ gazvesine çıktık. (Askerlerden) bir kişi, müşriklerden birinin hanımına temasta bulundu. Kocası da:
“Muhammed’in Ashabından kan dökmeden geri dönmeyeceğim” diye yemin etti. Evinden çıkıp Resulullah aleyhissalâtu vesselâm’ı tâkibe koyuldu. Resulullah aleyhissalâtu vesselâm bir verde mola verdi ve:
“Kim bizi (nöbet tutup) koruyacak?” diye sordu. Muhacir ve Ensâr’dan birer adam vazifeyi üzerlerine aldılar. ResuIullah aleyhissalâtu vesselâm, bunlara:
“Şu geçidin girişini tutun (orada bekleyin)!” diye ferman buyurdu.
Bu iki zat, geçidin ağzına gelince Muhacirden olanı, yattı. Ensâri de namaz kılmaya başladı.
Derken tâkipçi adam da oraya geldi. (Namazdaki nöbetçinin) silüetini görünce anladı ki, bu, askerlerin koruyucusudur, derhal bir ok attı ve ok, eliyle koymuşcasına hedefini buldu. Ensari oku çıkarıp (namazına devam etti). Müşrik (isabet ettiremedim düşüncesiyle atmaya devam etti.) Öyleki üçüncü okunu da attı. Ensâri de (yaraya aldırmadan) aynı şekilde namazına devam etti. Bir müddet sonra arkadaşı uyandı. (Müşrik bunların iki kişi olduğunu görünce) yerinin farkına vardıklarını anladı ve kaçtı.
Muhâcirden olan zât, Ensari arkadaşındaki kanı görünce:
“Sübhânallah! Sana ilk oku atınca beni niye uyandırmadın?” diye sordu. Arkadaşı:
“Öyle bir sure okuyordum ki, kesmek istemedim ” diye cevapladı.”
Ebu Dâvud, Tahâret 79, (198).
3641 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) kadınlarından birini öptü, sonra dönüp namaza gitti, abdest tazelemedi.
Urve rahimehullah der ki: “Kendisine: “Bu, sizden başka bir hanımı olmamalı!” dedim, Hz. Aişe gülmekle cevap verdi.”
Ebu Dâvud, Tahâret 69, ( 178, 179,180); Tirmizi, Tahâret 63, (86); Nesâi, Tahâret 121, (1,104); İbnu Mâce, Tahşet 69, (502).
3643 – Übeyy İbnu Ka’b (radıyallahu anh) anlatıyor: “Ey Allah’ın Resulü, dedim, bir kimse hanımıyla cima yapsa fakat inzal olmasa yıkanması gerekir mi?”
“Kadına değen kısmını yıkar, sonra abdest alır ve namaz kılar!” buyurdular.”
Buhari, Gusl 29, Müslim, Hayz 85, (346).
3645 – Büsre Bintü Saffan (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “ResululIah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Zekerine değen abdest almadıkça namaz kılmasın.”
Tirmizi, Tahâret 61, (82, 83, 84); Muvatta, Tahâret 58, (1; 42); Ebu Dâvud, Tahâret 70, (181); Nesâi, Taharet 118, (1, 100).
3647 – Nafi rahimehullah anlatıyor: “Ben, bir sefer sırasında İbnu Ömer (radıyallahu anh)’le beraberdim. Güneş doğduktan sonra onun abdest alıp namaz kıldığını gördüm. Kendisine: “Bu, şimdiye kadar kıldığınızı hiç görmediğim bir namaz!” dedim. Şu açıklamayı yaptı:
“Sabah namaz kılmak üzere abdest aldım sonra fercime dokundum. Sonra da abdest almayı unuttum (ve namaz kıldım. Şimdi bu durumu hatırlayınca) yeniden abdest alıp namazımı iade ettim.”
Muvatta, Tahâret 60, (1, 42, 43).
3648 – Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah’ın ashabı uyurlar, sonra abdest almadan namaz kılarlardı:
(Enes’ten bunu rivayet eden) Katade’ye:
“Bu sözü Enes’ten bizzat işittin mi?” diye sorulmuştu:
“Vallahi evet!” diye te’yid etti.”
Müslim, Hayz 125, (376); Ebu Dâvud, Tahâret 80, (200); Tirmizi, Tahâret 58, (78).
3649 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)’den anlatıldığına göre, oturarak uyur, sonra kalkar, abdest almadan namaz kılardı.” Muvatta
3651 – İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ)’ın anlattığına göre, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘ı secde halinde uyurken görmüş ve hatta Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) horlayıp solumuş, sonra kalkıp (abdest almadan) namaz kılmıştır.
İbnu Abbas der ki:
“Ey Allah’ın Resulü dedim, siz uyudunuz, (abdestiniz bozulmuş olmalı değil mi)?” Bana şu açıklamayı yaptı: “Abdest, yatarak uyuyana gerekir. Zira yatarak uyuyunca mafsalları rahâvet basar.”
Tirmizi, Taharet 57, (77); Ebu Dâvud, Tahâret 80, (202); Nesâi, Ezân 41, (2, 30).
3652 – Ubeydullah İbnu Abdillah İbni Utbe anlatıyor: “Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)’nin yanına girip, kendisine:
“Bana Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın hastalığından bahsetmez misiniz?” dedim.
“Elbette ” dedi ve anlattı: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘ın hastalığı ağırlaşmıştı. Bir ara:
“Halk namazı kıldı mı?” diye sordu.
“Hayır ey Allah’ın Resülü, sizi bekliyorlar ” dedik.
“Benim için leğene su koyun!” emrettiler. Dediğini yaptık. Yıkandılar. Sonra kalkmaya çalıştı. Ancak üzerine baygınlık geldi. Az sonra açıldı. Tekrar: “Halk namazı kıldı mı?” diye sordu.
“Hayır, ey Allah’ın Resulü, sizi bekliyorlar!” dedik. Halk oturmuş, yatsıyı kılmak üzere Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı bekliyordu.”
Buhari, Ezân 51, 39, 46, 47, 67, 68, 70, Vudü 45, Hibe 14, Farzu’1-Hums 4, Enbiya 19, Megazi 83, Tıbb 21, İti’sâm 5; Müslim, Salât 90, (418); Nesâi, İmamet 40, (2,101, 102).
Bu rivâyet Buhari ve Müslim tarafından tahric edilen uzunca bir rivayetten bir parçadır.
3653 – Esma Bintu Ebi Bekr (radıyallahu anhümâ), küsuf namazıyla ilgili rivayetinde der ki: “..Ben de (Resulullah’a uyarak) namaza durdum. (Namazı öylesine uzattı ki) üzerime baygınlık geldi. Başımın üzerine su dökmeye başladım.”
Urve rahimehullah der ki: “Abdest almadı. ”
Buhari, Vudü 37 İlm 24, Küsuf , 10, 11, Sehv 9, Itk 3, İ’tisam 2; Müslim, Küsuf 11, (905).
3655 – İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) koyun budu yedi ve namaz kıldı, abdest almadı.”
Buhari, Vudü 50, Et’ime 18; Müslim, Hayz 91, (354); Muvatta, Tahâret 91, (1, 25); Ebu Dâvud, Tahâret 75, (187); Nesai, Tahâret 123, (1, 108).
Buhari’nin bir başka rivayetinde: “Tencereden eliyle etli kemik aldı” denmiştir. Müslim’in bir rivayetinde: “Budu kemirdi, sonra namaz kıldı, abdest tazelemedi” denmiştir.
3656 – Amr İbnu Ümeyye ed-Damri (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı gördüm, elindeki koyun budundan parça kesiyordu, ezan okundu. Hemen et dildiği bıçağı bırakıp namaza koştu, abdest almadı.”
Buhari, Vudü 50, Ezan 43, Cihad 92, Et’ime 20, 26; Müslim, Tahâret 92, (355); Tirmizi, Et’ime 33, (1837).
3657 – Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) çıktı, beraberinde ben de vardım. Ensârdan bir kadına uğradı. Kadın ona bir koyun kesti. Bir tabak tâze hurma getirdi, ondan yeyip sonra öğle için abdest aldı ve namaz kıldı. Sonra (namazdan) ayrıldı. Kadın ona koyundah arta kalan bir şeyler getirdi. Resulullah (aleyhissalâtu vesselam) onu da yiyip ikindiyi kıldı, bu sırada abdest almadı.”
Muvatta, Tahâret 25, (1, 27); Tirmizi, Tahâret 59, (80); Ebu Dâvud, Tahâret 75, (191,192); Nesâi, Tahâret 23, (1,108). Bu Tirmizi’nin lafzıdır.
Ebu Dâvud ve Nesai’nin rivayetinde: “Resulullah’ın son iki icraatından biri ateşin değiştirdiğinden abdest almayı terketmekti” denmiştir.
3658 – Ubeyd İbnu Sümâme el-Murâdi anlatıyor: “Abdullah İbnu’I-Hâris İbni Cez’ (radıyallahu anh), Mısır’a yanımıza geldi. Kendisi Resulullah (aleyhissalatu vesselâm)’ın ashabından idi. Mısır Camii’nde şu hadisi anlatırken işittim: “Ben, öyle hatırlıyorum ki, Resulullah (aleyhissalâtu vesselam)’la bir adamın evinde oturan yedi kişiden yedincisi veya altıdan altıncısıydım. Derken Bilâl (radıyallahu anh) geçti ve ezan okudu. Biz de çıktık. Giderken bir adama uğradık tenceresi ateş üstündeydi. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ona: “Tenceren yeterince pişti mi?” diye sordu. Adam:
“Evet, annem babam sana feda olsun!” dedi. Resulullah bunun üzerine bir parça aldı. Çiğnemesi devam ederken namaz için iftitah tekbiri aldı. Ben bu sırada ona bakıyordum.”
Ebu Dâvud, Tahâret 75, (193).
3659 – Süveyd İbnu’n-Nu’mân (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hayber Seferine Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte çıktık. Hayber yakınlarında olan Sahbâ’ya vardığımız zaman Resulullah aleyhissalâtu vesselâm ikindi namazını kıldı. Namaz bitince yiyecek getirilmesini ferman buyurdu. Sadece kavut getirilmişti. Bunun su ile ıslatılmasını emir buyurdu.
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)da, biz de ondan yedik. Sonra akşam namazına kalktı. Ağzını mazmaza etti. Biz de ağızlarımızı mazmaza ettik. Fakat abdest almadı.”
Buhari, Vudü 51, 54, Cihâd 123, Megazi 35, 38, Et’ime 7, 9, 51; Muvatta, Tahâret 20, (1, 26); Nesâi, Tahâret 124, (1, 108, 109).
3660 – Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah aleyhissalâtu vesselâm süt içti. Ne mazmaza yaptı, ne abdest aldı; namazını kıldı.”
3661 – Câbir İbnu Semure (radıyallahu anh) anlatıyor: “Bir adam Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a gelerek:
“Koyun eti sebebiyle abdest alayım mı?” diye sordu.
“Dilersen abdest al, dilemezsen alma!” diye cevap verdi. Adam bunun üzerine:
“Deve eti sebebiyle abdest alayım mı?” diye sordu. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bu sefer:
“Evet, deve eti sebebiyle abdest al!” cevabını verdi. Adam tekrar:
“Koyun ağıllarında namaz kılayım mı?” diye bir başka sual sordu:
“Evet!” cevabını aldı. Tekrar sordu:
“Pekala, deve ağıllarında namaz kılayım mı?”
“Hayır!” buyurdu Aleyhissalâtu vesselam.”
Müslim, Hayz 97, (360).
3662 – Ebu Dâvud ve Tirmizi’de Berâ (radıyallahu anh)’nın rivayetlerine göre Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle demiştir:
“Deve ağıllarında namaz kılmayın, çünkü onlar şeytandandır.”
Koyun ağıllarından soruldu:
“Oralarda kılın, çünkü onlar berekettir” buyurdular.”
Ebu Dâvud, Tahâret 72, (184); Tirmizi, Tahâret 60, (81).
3663 – İbnu Mes’ud (radıyallahu anh) anlatıyor: “Biz, yollarda ayağa bulaşan pislik sebebiyle abdest tazelemezdik.”
Ebu Dâvud, Tahâret 81, (204); İbnu Mâce, İkamet 67, (1041).
3664 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Bir adam izarını sarmış olarak namaz kılarken, Resulullah (aleyhissalatu vesselâm) ona:
“Git, abdest al!” ferman buyurdu. Adam gitti abdest aldı, sonra şelip (tekrar namaza durdu. Resulûllah (aleyhissalâtu vesselâm) tekrar):
“Git abdest al!” emretti. Adam gitti, abdest aldı, geri geldi. Bir adam:
“Ey Allah’ın Resulü, ona niye abdest almasını emir buyurdunuz?” diye sordu.
“O, dedi, izârını sarkıtmış olarak namaz kılıyordu. Allah, izarını sarkıtan erkeğin namazını kabul buyurmaz!”
Ebu Dâvud, Libas 28, (4086).
3665 – Muğire İbnu Şu’be (radıyallahu anh) anlatıyor: “Ben Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’la beraberdim. Bana:
“Ey Muğire, su kabını al!” emretti. Ben de onu aldım. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) (la tenhaya gittik. O) benim gözümden kayboldu, kaza-yı hâcet yaptı, (geri döndü). Üzerinde Şâmi bir cübbe vardı. (Abdest almak için hazırlık yaptı. Cübbesinin yenlerini çemreyip) kollarını çıkarmaya çalıştı. Ancak (yenler) dardı. Ellerini (yenlerin uç kısmından geri çıkarıp cübbeyi sırtına koyup kollarını) alttan çıkardı. Ben su döktüm, namaz için abdest aldı. Mestleri üzerine meshetti, sonra namaz kıldı.”
3666 – Bir diğer rivâyette: “Mestlerini çıkarmada yardımcı olmak için eğildim. Bana:
“Bırak onları, zirâ ben, abdestli olarak mestlerimi giyindim” buyurdu ve üzerlerine meshetti.”
Bu Sahiheyn’in lâfzıdır.
3684 – Ubey İbnu İmâre (radıyallahu anh) -ki bu Sahâbi, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte her iki kıbleye namaz kılan ilklerdendir- anlatıyor: “Bir gün Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a gelerek sordum:
“Ey Allah’ın Resulü! Mestlerimin üzerine meshedeyim mi? ”
“Evet!” buyurdular. Ben tekrar:
“Bir gün mü?” dedim.
“Bir gün!” buyurdular. Ben tekrar:
“İki gün (olsa)?” dedim.
“İki gün!” buyurdular. Ben tekrar:
“Üç gün (olsa)?” dedim.
“Evet! dilediğin kadar!” buyurdular.”
3685 – Bir rivayette de “..Hatta yediye kadar ulaştı. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), sonunda:
“Evet! Sana uygun geldiği kadar!” buyurdular.”
Ebu Dâvud, Tahâret 10, (158).
3688 – Ebu Dâvud’un rivayetinde Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) der ki: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Üseyd İbnu Hudavr (radıyallahu anh)’la Hz. Enes’i, Hz. Aişe (radıyallahu anha)’nin kaybettiği kolyeyi aramaya gönderdi. Bu esnada namaz vakti girdi. Abdestsiz namaz kıldılar. Gelip durumu Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a haber verdiler. Bunun üzerine teyemmüm âyeti indirildi.”
Bir rivayette şu ziyade gelmiştir: “Üseyd, Hz. Aişe’ye: “Allah sana rahmetini bol kılsın, senin başına hoşlanmadığın her ne gelmiş ise onda Allah senin için de müslümanlar için de bir ferec (sıkıntıdan kurtulma) kılmıştır ” dedi.”
Buhari, Teyemmüm 2, FedailûI-Ashab 5, 30, Tefsir, Nisâ 10, Mâide 3, Nikâh 65, 125, Libas 52, Hudud 39; Müslim, Hayz 108, (367); Muvatta, Tahâret 89, (1, 53, 54); Ebu Dâvud, Tahâret 123, (317); Nesâi, Tahâret 194, (1, 163, 164).
3690 – Ebu Dâvud’un bir diğer rivayetinde şöyle denmiştir: “Ashab, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ‘la birlikte sabah namazı için, toprakla meshlendiler. Bu maksadla avuçlarını toprağa vurup toprakla yüzlerine bir defa meshettiler. Sonra tekrar dönüp avuçlarını toprağa bir kere daha vurup, ellerinin tamamı ile ellerinin içlerinden koltuk altlarına, omuzlarına kadar meshettiler.”
Ebu Dâvud’un bir diğer rivâyetinde, İbnu’l-Leys: “Dirseklerinin yukarısına kadar…” demiştir.
Ebu Dâvud, Tahâret 123, (318, 319, 320); Nesai, Tahâret 196, 197, 198, (1, 166-168).
3691 – Şakik merhum anlatıyor: “Ben, Abdullah İbnu Mes’ud ile Ebu Müsa (radıyallahu anhüma) arasında idim. Ebu Musa, İbnu Mes’ud’a:
“Ey Ebu Abdirrahman! Bir adam cünüb olsa ve bir ay boyu su bulmasa ne yapar, namazı nasıl kılar, ne dersin?” diye sordu.
“Suyu bir ay bulamasa da teyemmüm etmez!” dedi. Ebu Musa:
“Pekâla Mâide suresindeki şu ayete ne dersin: ” . . Su bulamazsanız temiz bir toprakla teyemmüm edin, yüzlerinizi, ellerinizi onunla meshedin” (Maide, 6).
Abdullah şu cevabı verdi:
“Bu ayette Ashaba ruhsat verilmiş olsaydı, çok geçmeden su soğuyunca da toprakla teyemmüm etmeye yeltenirlerdi.”
Ebu Musa da ona:
“Siz teyemmümü bu sebeple mi hoş bulmuyorsunuz?” dedi. İbnu Mes’ud
“Evet!” deyince, Ebu Musa, Abdullah’a:
Sen Ammâr’ın Hz. Ömer (radıyallahu anhümâ) ‘e ne dediğini duymadın mı?”
Dedi ki: “Resulullah (aleyhissalatu vesselam) beni bir vazifeyle yola çıkarmıştı: Sefer esnasında cünüb oldum. Su da bulamadım. Bunun üzerine hayvanların bulanması gibi ben de toprağa bulandım. Sonra Resulullah (aleyhissalatu vesselâm)’a gelip durumu kendisine arzettim. Bana:
“Sana şöyle yapman kâfi idi!” dedi (ve gösterdi), iki avucuyla yere bir vurdu, sonra avuçlarını çırptı, sonra soluyla (sağ) avucunun sırtını veya sol avucunun sırtını (sağ) avucuyIa meshetti. Sonra da onunla yüzünü de meshetti.”
Buhari, Teyemmüm 7, 4, 5, 8; Müslim, Hayz 110 (368); Ebu Davud, Tahâret 123 (321); Nesai, Tahâret 202, (1, 170).
3694 – Abdurrahman İbnu Ebzâ anlatıyor: “Bir adam Hz. Ömer (radıyallahu anh)’e gelerek:
“Ben cünüb oldum, su da bulamadım (ne yapayım)?” diye sordu. Hz. Ömer:
“Namaz kılma!” diye cevap verdi. (Orada bulunan Ammâr radıyallahu anh söze girip):
“Ey mü’minlerin emiri! Hatırlamıyor musun? Ben ve sen bir seriyyede beraberdik. Cenâbet olduk ve su bulamadık. O zaman sen namaz kılmamış, ben ise toprağa bulanarak kılmıştık. (Sonra bu durumu kendisine açınca), Aleyhissalatu vesselam bana:
“Ellerini yere vurup sonra üfleyip sonra onlarla yüzünü ve ellerini meshetmen sana kâfi idi ” buyurdular” dedi. Hz. Ömer (radıyallahu anh):
“Ey Ammâr Allah’tan kork!” dedi. Ammâr:
“Dilersen bu hadisi kimseye söylemiyeyim!” deyince, Hz. Ömer:
“(Vallahi asla! Bu meselede) seni altına girdiğin sorumlulukla başbaşa bırakıyorum” diye cevap verdi.”
3697 – İmrân İbnu Husayn (radıyallahu anhüma) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), bir kenara çekilmiş halkla birlikte namaz kılmayan bir adam gördü.
“Ey fülan! Halkla birlikte niye namaz kılmıyorsun?” diye sordu. Adam:
“Ey Allah’ın Resulü, cenâbet oldum, su da yok” deyince:
“Toprağı kullan, o sana yeterlidir” buyurdular.”
Buhari, Teyemmüm 6, 8, Menâkıb 25; Müslim, Mesâcid 317, (682); Nesai, Tahâret 203, (1,171).
3700 – Târık anlatıyor: “Bir adam cünüb oldu ve namaz kılmadı. Sonra Resulullah’a gelerek, durumu O ‘na arzetti. Aleyhissalâtu vesselam:
“İsâbetli davranmışsın! ” buyurdular. Bir diğer zât da cünüb olmuştu, teyemmüm edip namazını kıldı. Sonra o da Resulullah’a gidip durumunu arzetti. Aleyhissalatu vesselam ona da aynı şeyi söyledi, yani “isabetli davranmışsın!”dedi.”
Nesâi, Tahâret 205, (1, 172).
3702 – Amr İbnu’l-As (radıyallahu anh) anlatıyor: “Zâtu’s-Selâsil Gazvesi ‘nde, soğuk bir gecede, ihtilam oldum. Yıkandığım takdirde helak olacağımdan korktum. Böylece teyemmüm yapıp, arkadaşlarıma sabah namazını kıldırdım.
Bu hadiseyi Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a anlattılar. Bana:
“Ey Amr! Sen cünüb olduğun halde arkadaşlarına namaz mı kıldırdın?” diye sordu. Ben de yıkanmama mâni olan durumu haber verdim ve dedim ki:
“Ben Allah’ın şöyle söylediğini işittim:
“Kendinizi öldürmeyin, Allah sizlere karşı rahimdir” (Nisa 29).
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) güldüler ve hiçbir şey söylemediler.”
Ebu Davud, Tahâret 126, (334, 335).
3703 – Ebu Sa’id radıyallahu anh anlatıyor: “İki kişi bir sefere çıktılar. Derken namaz vakti girdi. Beraberlerinde su olmadığı için temiz toprakla teyemmüm ettiler ve namazlarını kıldılar. Sonra vakti içinde su buldular. Bunlardan biri, abdesti de namazı da iade etti, diğeri iade etmedi.
Sonra Resulullah Aleyhissalatu vesselam’a gelince durumu anlattılar. Resulullah aleyhissalatu vesselam, iade etmeyene:
“Sünnete isabet ettin, namazın sana yeterlidir!” dedi. Abdesti ve namazı iade eden zata da:
“Sana iki kat ücret var!” ferman buyurdu.”
Ebu Davud, Taharet 128, (338, 339); Nesai, Gusl 27, (1, 213).
3704 – İbnu Ömer (radıyallahu anhüma)’in anlattığına göre, “Curuf nâm mevkideki tarlasından dönüyordu. Mirbedu’n-Ne’am (denen deve ağılından) geçerken namaz vakti girdi. Hemen teyemmüm edip namazını kıldı. Sonra Medine’ye döndüğünde güneş henüz yüksekteydi (ve namazın vakti çıkmamıştı). Ama namazını iade etmedi.”
3705 – Bir başka rivayette, (bu hâdiseyi) Nâfi rahimehullah şöyle anlatır: “Ben ve İbnu Ömer (radıyallahu anhüm), Curufnâm mevkiden beraber dönüyorduk. Mirbed’e gelince Abdullah devesinden inip, temiz toprakla teyemmüm yaptı, yüzüne, dirseklerine kadar ellerine meshetti, sonra namaz kıldı.”
Buhari, Teyemmüm 3, önceki rivayet bab başlığında muallak (senetsiz) olarak zikredilmiştir); Muvatta, Tahâret 90, ( 1, 5 6).
3718 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalatu vesselam) cenabetten gusledince önce ellerini yıkamaktan başlardı, sonra namaz abdesti gibi abdest alırdı. Sonra parmaklarını suya batırır, onIarla saç diplerini hilallerdi. Deriyi ıslattığı kanaati hâsıl olunca tepesinden üç kere su dökerdi. Sonra da bedeninin geri kalan kısımlarını yıkardı. En sonra da ayakIarını yıkardı.”
3724 – Hz. Meymune (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) cenabetten yıkanırken ben O’na perde oldum, (şöyle yıkanmıştı):
Önce ellerini yıkadı. Sonra sağ eliyle (kaptan) solu üzerine su dökerek fercini ve (meniden) bulaşanları yıkadı. Sonra elini duvara -veya yere- sürdü. Sonra namaz abdesti gibi abdest aldı, ancak ayaklarını yıkamayı terketti. Sonra üzerine su döktü. Sonra ayaklarını çekip yıkadı. Aleyhissalatu vesselam’ın cenabetten guslü işte böyledir.”
Buhari, Gusl 1, 5, 7, 8, 10, 11, 16, 18, 21; Müslim, Hayz 4, (317); Ebu Dâvud, Tahâret 98, (245); Tirmizi, Tahâret 76, (103); Nesâi, Tahâret 161, (1, 137), Gusl 15, (1, 204), 22, (1, 208).
3740 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Namaz elli vakitti cenâbetten gusül de yedi defa idi. Elbiseden sidiğin yıkanması da yedi defa idi. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) (azaltmasını Cenab-ı Hak’tan) taleb ede ede namaz beş’e, cenabetten gusül bire, elbiseden sidiğin temizlenmesi bir kereye indirildi.” Ebu Dâvud, Tahâret 98, (247).
3747 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselam), cünübken uyumak istediği takdirde fercini yıkar ve namaz abdestiyle abdest alırdı.”
3748 – Müslim’in bir rivayetinde: “. .Yemek veya uyumak istediği zaman namaz abdestiyle abdest alırdı ” denmiştir.
3749 – Müslim’in, Abdullah İbnu Ebi Kays ‘tan yaptığı diğer bir rivâyette Abdullah der ki: “Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) ‘ya Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın vitir namazından sordum. ” Hadisi zikreder. Hadiste şu ibare de var:
“Hz. Aişe’ye: “Resulullah cünübken ne yapardı, uyumadan önce yıkanır mıydı? Veya yıkanmadan önce uyur muydu?” diye sordum. Bana şu cevabı verdi: “Bunların hepsini yapardı. Bazan yıkanır ve sonra uyur, bazan abdest alır ve uyurdu.” Bunu işitince:
“Bu meselede genişlik koyan Allah’a hamdolsun!” dedim…”
3758 – Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor. “Namaza kalkılıp saflar düzlenmişti ki Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm geldi, namazgâhına geçti. O anda cünüb olduğunu hatırları. Bize: “Yerinizde durun!” deyip, hemen ayrılıp yıkanmaya gitti. Gusledip dönünce başından henüz su damlıyordu. Tekbir getirdi, namaza durdu, beraber namaz kıldık…”
3759 – Ebu Bekre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, sabah namazını kıldırmak üzere (mescide) girmişti. Eliyle “Yerinizde durun!” diye işaret buyurdu (ve çıktı). Sonra başından su damladığı halde geri geldi ve cemaate namazlarını kıldırdı.”
3787 – Nafi anlatıyor. “İbnu Ömer radıyallahu anhüma, Said İbnu Zeyd’in bir oğluna mübaşereten tahnit yaptı ve (kabre) taşıdı. Sonra mescide girip, abdest almaksızın namaz kıldı.”
Buhari, Cenaiz 8, Bab başlığında senetsiz olarak rivayet etmiştir. Muvatta, Taharet 18, (1, 25).
3814 – Umâre İbnu Gurâb’ın anlattığına göre, bir halası kendisine Hz. Aişe radıyallahu anha’dan şöyle sorduğunu anlatmıştır: “Birimiz hayız olduğumuz zaman kocamızla ayrı yatmamız mümkün değil, tek yatağımız var.”
Hz. Aişe şu cevabı vermiştir: “Ben sana Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın yaptığını anlatayım: “Bir gece eve girdi. Ben o sırada ay hali görüyordum. Mescidine geçti. -Ebu Davud der ki: “Bundan maksad evindeki namazgâhıdır.- (Orada namaz kıldı), fakat bir türlü ayrılmadı. Derken benim gözlerim kapanmış, soğuk da onu üşütmüş. Gelip “Bana yaklaş!” dedi. Ben de: “Hayızlıyım!” dedim. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: “Öyle de olsa! Uyluklarını aç!” dedi. Uyluklarımı açtım. Göğüs ve yanağını uyluklarımın üzerine koydu. Ben de üzerine eğildim. Isınıp uyuyuncaya kadar böyle durduk.”
Ebu Davud, Taharet 107, (270).
3819 – Hz. Aişe radıyallahu anha’nın anlattığına göre, bir kadın kendisine: “Temizlendiğimiz zaman kıldığımız mutad namaz bize yeter mi (hayızlı iken kılamadıklarımızın kazası gerekir mi?)” diye sormuş, o da şu cevabı vermiştir:
“Sen Harûriyye (Hârici)misin? Biz Resûlullah aleyhissalatu vesselam’la beraberken ay hali gördüğümüzde, tutamadığımız oruçları kaza etmemizi söylerdi, fakat namazların kazasını söylemezdi.”
Buhari, Hayız 20; Müslim, Hayız 67, (335); Ebu Davud, Taharet 105, (262, 263); Tirmizi, Taharet 97, (130); Savm 68, (787); Nesai, Hayz 17, (1, 191, 192), Savm 64, (4, 191).
3820 – İsmi Müssetü’l-Ezdiyye olan Ümmü Büsse anlatıyor: “Hacc yapmıştım. Hacc sırasında Ümmü Seleme radıyallahu anha’ya uğradım. Kendisine, “Ey mü’minlerin annesi, Semüre İbnu Cündüb radıyallahu anh, kadınlara, hayız sırasında kılınmayan namazların kazasını emrediyor (ne dersiniz)?” diye sordum, şu cevabı verdi: “Hayır, kaza etmezler. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın kadınlarından biri, nifas sebebiyle kırk gece (namaz kılmadan) dururdu da, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm nifas namazını kaza etmesini emretmezdi.”
Ebu Davud, Taharet 121, (312).
3821 – Hz. Aişe radıyallahu anha, kanama gören hamile kadın hakkında şunu söylemiştir: “Böyle bir kadın namazı bırakır.”
Muvatta, Taharet 100, (1, 60). İmam Malik bu rivayeti belağ (senetsiz) olarak kaydetmiştir.
3826 – Nesai’nin rivayeti şöyledir: “Ümmü Habibe müstehaze idi (devamlı kanaması olurdu), hiç temiz olmazdı. Durumu Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’a söylenmişti. Şöyle buyurdular: “Bu, hayız değildir, rahimin bir rahatsızlığıdır. Normal zamanda hayız kanının geldiği kirlilik müddetine baksın. (Her ay) o müddet boyunca namazını terketsin. Sonra bu müddet çıkınca her namaz vaktinde yıkansın.”
3827 – Nesai’nin bir diğer rivayeti şöyle: “Ümmü Habibe radıyallahu anha’ya Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, (Her ayda) hayız olup kirli bulunduğu kadar namazı terketmesini, sonra yıkanıp namazını kılmasını emretti. O, her namaz vaktinde yıkanırdı.”
Buhari, Hayz 26; Müslim, Hayz 64, 66, (334); Ebu Davud, Taharet 111, (288 – 291); Tirmizi, Taharet 96, (129); Nesai, Hayz 2, 3, 4, (1, 181, 182).
3828 – Hamne Bintu Cahş radıyallahu anha anlatıyor: “Ben, kızkardeşim Zeyneb Bintu Cahş radıyallahu anha’nın yanındaydım, istihaze kanamam vardı. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’a:
“Ey Allah’ın Resulü! Ben çok şiddetli şekilde istihaze kanamasına maruzum, bu hususta ne tavsiye edersiniz? Bu hal benim namaz ve orucuma mani oluyor?” dedim. Bana:
“Sana pamuğu vasfeyliyeyim: O, kanı gidericidir (fercine pamuk koy)” buyurdular. Ben:
“Ama akıntı pamuğun mani olacağı miktardan çok fazla!” dedim. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm:
“Öyleyse bez kullan!” buyurdular. Ben:
“Akıntı bezin durduracağı miktardan da fazla! Şarıl şarıl akıyor” dedim. Bunun üzerine Aleyhissalatu vesselam dedi ki:
“Sana iki şey söyleyeceğim, hangisini yaparsan, diğerinin de yerine geçer. İkisini de yapabilecek durumdaysan birini seçmek sana ait, dilediğini seç! Bu kanama, şeytanın tekmelerinden bir tekme(si yani zarar vermesi)dir. Sen kendini Allah’ın ilminde altı yedi gün hayızlı bil (orucu ve namazı terket). Sonra yıkan ve kendini hayızdan temizlenmiş bil ve yirmiüç veya yirmidört gece ve gündüz namaz kıl, (bu esnada farz veya nafile) oruç tut. Bu, Sana yeterlidir. Kadınların her ay hayız görmeleri, hayızlı ve temizlik günlerinin olması gibi, bu şekilde senin de hayız ve temizlik günlerin olacak. (Bu, sana söyleyeceğim iki şeyden birincisidir. İkinci hususa gelince, o da şudur): Eğer öğleyi te’hir ve ikindiyi de ta’cil edip, ikisi için gusletmeye gücün yeterse öğle ile ikindiyi birleştir. Keza akşamı geciktirip yatsıyı tacil etmek, sonra da gusletmek suretiyle de bu iki namazı birleştir. Sabah için de ayrıca guslet. Bu şekle gücün yeterse orucunu da böylece tutarsın.”
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, (birini seçmede beni muhayyer bıraktığı bu iki tarzı zikrettikten sonra ilaveten dedi ki: “Bu, (ikincisi, zikrettiğim) tarzın, benim daha çok hoşuma gidenidir.”
Ravilerden biri dedi ki: “Hamne radıyallahu anha dedi ki: “Bu, iki tarzdan benim daha çok hoşuma gidenidir. Ravi böylece, bu sözün Resûlullah’a ait olmayıp Hamne’ye ait olduğunu ifade etmiş oldu.”
Ebu Davud, Taharet 1100, (287); Tirmizi, Taharet 95, (125).
3829 – Esma Bintu Umeys radıyallahu anha anlatıyor: “Ey Allah’ın Resulü! dedim. Fatıma Bintu Ebi Hubeyş, şu şu kadar zamandan beri kanama geçiriyor, namazı bıraktı!” (Bu sözün üzerine Aleyhissalatu vesselam):
“Sübhanallah! (hiç namaz bırakılır mı?) Bu şeytandan (biir oyun. Kapılmamalıydı. Söyleyin ona), bir leğene (su koyup içine) otursun. Eğer suyun üstünde (kanamadan hasıl olan) bir sarılık görürse, öğle ve ikindi için tek bir gusül yapsın; akşam ve yatsı için de tek bir gusül yapsın. Sabah için de ayrı bir gusül yapsın. Bu arada (kılacağı namazlar için) abdest alsın” buyurdular.” İbnu Abbas radıyallahu anhüma der ki: “(Her namaz için) gusletmek, kadıncağıza zor gelmeye başlayınca iki namazın arasını birleştirmeyi emretmişti.”
Ebu Davud, Taharet 116, (296).
3831 – Sümeyy Mevla İbnu Ebi Bekr İbni Abdirrahman anlatıyor: “Ka’kâ ve Zeyd İbnu Eslem, beni, Sa’id İbnu Müseyyeb rahimehullah’a gönderip müstehazenin nasıl yıkanacağını sordular. Said şöyle açıkladı: “Müstehaze, öğleden öğleye yıkanır ve her namaz için abdest alır. Şayet kan galebe çalacak olursaa bir bezle sargı yapar.”
Ebu Davud, Taharet 114, (301).
(Ebu Davud) der ki: “İbnu Ömer ve Enes radıyallahu anhüm’den de bu şekilde (yani “Öğleden öğleye yıkanır” diye) rivayet edildi. Bu, aynı zamanda Salim İbnu Abdillah, Hasan Basri ve Ata rahimehumullah’ın görüşüdür.”
İmam Malik dedi ki: “Zannım o ki, İbnu Müseyyeb’in hadisi “temizlik vaktinden temizlik vaktine” olacaktı; “öğle vaktinden öğle vaktine” şeklinde gelmiştir. Herhalde buna bir vehim karışmış.”
Bu hadisi el-Misver İbnu Abdilmelik de rivayet etmiştir. Onun rivayetinde da ” temizlik vaktinden temizlik vaktine” şeklinde gelmiştir. Şu halde raviler bunu “öğleden öğleye” diye çevirmiş olmalı. Derim ki: “Kadi İyaz’ın zikrine göre ……………… noktalı rivayet sahihtir. Doğruyu Allah bilir.”
3836 – Mercane Mevla Aişe radıyallahu anha anlatıyor: “Kadınlar Hz. Aişe radıyallahu anha’ya içerisinde pamuk bulunan bez (veya kap) gönderirlerdi. Bu pamuklar hayız kanıyla sarı lekeler taşırdı. (Bu safhada) namaz kılınıp kılınmayacağını sorarlardı.
Hz. Aişe radıyallahu anha: “Beyaz akıntıyı görünceye kadar acele etmeyin!” diye cevap verirdi. Beyaz akıntıdan temizliği kastederdi.”
Muvatta, Taharet 97, (1, 59). Buhari, bunu bab başlığında senetsiz olarak kaydetmiştir. (Hayz 19).
4127 – Muaviye İbnu Süveyd İbni Mukarrin anlatıyor: “Bizim bir azadlımıza bir tokat attım ve kaçtım. Sonra öğleden az önce döndüm, babamın arkasında namaz kıldım. Babam azadlıyı da beni de çağırdı. Sonra hizmetçiye: “Misilleme (onun yaptığınının mislini) yap!” dedi. Hizmetçi affetti. Bunun üzerine babam anlattı: “Biz Beni Mukarrin, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm zamanında tek bir hizmetciye sahiptik. Ona birimiz bir tokat vurdu. Bu hadise Aleyhissalatu vesselam’ın kulağına ulaşmıştı: “Onu azad edeceksiniz!” emir buyurdular. Kendisine: “Ondan başka hizmetçileri yok!” dendi. Bunun üzerine: “Öyleyse onu hizmetlensinler. Ancak ne zaman ondan müstağni olurlarsa, derhal yol versinler!” buyurdular.”
Müslim, Eyman 31, (1658); Tirmizi, Nüzur 14, (1542); Ebu Davud, Edeb 133, (5166, 5167).
4199 – Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, kendisine Ebu Süfyan’ın gelmekte olduğu haber verilince, ashabıyla istişare etti. Önce Ebu Bekr radıyallahu anh konuştu. Ondan yüzün çevirdi (iltifat etmedi). Sonra Hz. Ömer radıyallahu anh konuştu. Ondan da yüzünü çevirdi. Derken sa’d İbnu Ubade radıyallahu anh (Resûlullah’ın maksadını sezerek) ayağa kalktı ve “Ey Allah’ın Resulü, biz (ensariler)i mi kastediyorsunuz? Nefsimi kudret elinde tutan zata yemin ederim, eğer bize bineklerimizi denize sürmemizi emredecek olsanız, mutlaka (gözümüzü kırpmadan) daldırırız. Bize onlara binip Berkı’l-Gımâd’a gitmemizi emretseniz onu da yaparız!” dedi. Bunun üzerine Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm halkı hazırladı. Yola çıktılar ve Bedr’e kadar gelip indiler.
Orada, Kureyş’in su almaya gönderdiği kimselerle karşılaştılar. İçlerinde Beni Haccac’a ait siyahi bir köle vardı. Onu yakaladılar. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın ashabı Ebu Süfyan ve arkadaşları hakkında bilgi soruyorlardı. Köle:
“Ebi Süfyan hakkında bilgim yok. Ancak (burada) Ebu Cehl, Utbe, Şeybe ve Umeyye İbnu Halef var!” dedi. O böyle söyleyince Ashab onu dövdü. O da: “Evet, ben size haber veriyorum. Bu Ebu Süfyan’dır!” dedi. Onu bıraktıkları zaman başkaları sordular. O yine:
“Ben Ebu Süfyan hakkında bir şey bilmiyorum, lakin burada halkın içinde Ebu Cehil, Utbe, Şeybe, Umeyye İbnu Halef var!” dedi. Böyle söyleyince onlar da aynı şekilde dövdüler. Bu esnada Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm namaz kılıyordu. Bu hali görünce namazı bıraktı ve: “Nefsimi kudret elinde tutan Zât-ı Zülcelâl’e yemin olsun, size doğruyu söyleyince onu dövüyorsunuz! Yalan söyleyince de bırakıyorsunuz” dedi.
Ravi der ki: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm elini koyarak “burası falancanın öldürüleceği yer, şurası feşmekancanın öldürüleceği yer” diye teker teker gösterdi.”
Ravi der ki: “Allah’a yemin olsun onlardan hiçbiri, Aleyhissalatu vesselam’ın elini koyduğu yerin dışına sapmadan, gösterdiği yerlerde öldürüldüler.”
Müslim, Cihad 83, (1779); Ebu Davud, Cihad 125, (1681).
4226 – Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bir gözcü seriyye gönderdi. Başına Asım İbnu Sabit’i komutan tayin etti. Bu zat Amr İbnu Asım İbni’l-Hattab’ın ceddi idi. Usfan ile Mekke arasında bulunan bir yere kadar gittiler. Huzeyl Kabilesi’nin Beni Lihyan denen bir koluna haber verdiler. bunları yüz okçu yakından takibe aldı. İzlerin takiben onların inmiş bulunduğu yere kadar geldiler. Onların azık olarak Medine’den beraberlerine almış oldukları hurmanın çekirdeğini buldular.
“Bu Yesrib (Medine) hurmasıdır!” dediler ve izlerini takibe devam ederek, Ashab’a kavuştular. Asım ve ashabı onları hissedince sarp bir yere sığındılar. Takipçiler gelip onları kuşattılar.
“Eğer bize teslim olursanız size ahd ve misakımız var, sizden kimseyi öldürmeyeceğiz!” dediler. Asım:
“Ben bir kafirin zimmetine teslim olmam. Allahım, Resulüne bizden haber ver!” dedi. Aralarında mukâtele (vuruşma) çıktı. Takipçiler ok attılar. Asım radıyallahu anh yedi kişiyle birlikte şehid oldu. Geriye Hubeyb, Zeyd ve bir kişi daha kaldı. Takipçiler, bunlara da ahd ve misak etklif ettiler. Bunlar, onlara teslim oldular. ele geçirir geçirmez, derhal yayların kirişlerini çözerek, bunları onlarla bağladılar.
Hubeyb ve Zeyd’in yanındaki üçüncü şahıs:
“Bu, verdikleri söze birinci ihanetleri” deyip, onlarla beraberliği reddetti. Onu sürüyüp beraberliğe zorladılar. O yine de direndi. Onu da şehid ettiler. Hubeyb ve Zeyd’i Mekke’ye götürüp orada sattılar. Hubeyb’i Beni’l-Haris İbni Amir İbni Nevfel satın aldı. Hubeyb, Bedir günü el-Hâris’i öldürmüştü. Yanlarında esir olarak kaldı. Sonunda öldürmeye karar verdiler. (Bir ara) el-Haris’in kızlarından birinden, etek traşı olmak için ustura istedi, kız getirdi. Kadın der ki: “Bir çocuğum vardı, gafil davrandım. Hubeyb’in yanına kadar çıktı. Hubeyb onu dizine oturttu. O vaziyette görünce çok korktum. Benim korktuğumu Hubeyb farketti, ustura da elindeydi:
“Çocuğu öldüreceğimden mi korkuyorsun? İnşaallah böyle bir şey yapmam” dedi. Yine o kadın şunu anlatmıştı:
“ben Hubeyb’ten daha hayırlı bir esir görmedim. Bir gün onun, salkımdan üzüm yediğini gördüm. Halbuki o sırada Mekke’de hiç bir meyve yoktu. Üstelik demir zincirlerle bağlı idi. Demek ki o, Allah’ın Hubeyb’e lutfettiği bir rızıktı.
Öldürmek üzere onu, Harem bölgesinden çıkardılar. Orada:
“Beni bırakın iki rek’at namaz kılayım!” dedi. (Bıraktılar namazını kılınca) geri geldi.
“Eğer ölümden korktu demiyecek olsaydınız daha fazla kılacaktım!” dedi. İdam sırasında namaz kılmayı ilk sünnet kılan kimse Hubeyb idi.
“Allahım, onların hepsini say, (dağınık dağınık öldür)” dedi. Sonra şu beyitleri terennüm etti:
“Müslüman olarak öldürüldükten sonra gam yemem.
Nerede olursa olsun Allah için ölüyorum,
Bu ölüm O’nun zatı(nın rızası) yolundadır.
Dilerse O, darmadağınık uzuvların eklemleri üzerine bereket verir.
(Sonra Hubeyb: “Allahım, Resulüne selamımı götürecek kimse bulamıyorum, sen duyur” der.)
Sonra Ukbe İbnu’l-Haris kalkıp Hubeyb’i öldürdü.
Kureyş, Bedir’de pek çok büyüklerini öldürmüş bulunan Asım’ın cesedinden bir parça getirtmek için, onun ölümünden sonra, ölüsüne adamlar gönderdi. Allah Teala Hazretleri de onun üzerine arı oğulu nev’inden bir gölgelik gönderdi. Bu, Kureyş’in gönderdiklerine karşı onun cesedini korudu, hiç bir şey alamadılar.”
Buhari, Megazi, 38, 9, 170, Tevhid 14; Ebu Davud, Cihad 115, (2660, 2661), Cenaiz 16, (3112).
4230 – Hz. Bera radıyallahu anh anlatıyor: “(Hendek kazarken) Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ı gördüm, bizimle birlikte omuzunda O da toprak taşıyordu. Karnının beyazlığını toprak bürümüştü. (Bu esnada, ashabı şevke getirmek için zaman zaman) şöyle terennüm ediyordu:
“Vallahi Allah olmasaydı hidayeti bulamazdık,
Ne sadaka verir ne namaz kılardık.
Üzerimize sekinet indir Allahım!
Ayaklarımıza sebat ver Allahım!
Müşrikler bize karşı azdılar,
Fitne çıkarmak dilerler ama yandılar”
Resülullah bunları söylerken sesini yükseltiyordu.”
Buhari, Megazi 29, Cihad 34, 161, Kader 16, Temenni 7; Müslim, Cihad 125, (1803).
4235 – Hz. Cabir radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ı Enmar Gazvesi’nde bineğinin üzerkinde doğuya müteveccih olarak nafile namaz kılarken gördüm.”
Buhari, Megazi 33, Salat 31, Teksiru’s-Salat 7, 9.
4254 – İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, Fetih günü, Mekke’nin yukarı kısmından, devesinin üzerinde olarak ilerledi. Terkisinde de Üsame İbnu Zeyd radıyallahu anhüma vardı. Beraberinde Hz. Bilal ve (Ka’be’nin) haciblarinden olan Osman İbnu Talha da vardı. Mescid-i Haram’da devesini ıhtırdı. Osman’a Kabe’nin anahtarını getirmesini emretti. Osman annesine gitti. Ancak kadın anahtarı vermekten imtina etti. Osman:
“Vallahi, ya anahtarı verirsin ya da şu kılıç belimden çıkacaktır.!” dedi.
Kadın anahtarı verdi. Osman Resûlullah’a getirdi. Aleyhissalatu vesselam (kapıyı açıp) Beytullah’a girdi. Onunla birlikte Hz. Üsame, Bilal ve Osman da girdiler. Gündüzleyin içinde uzun müddet kaldı, sonra çıktı. Halk (içeri girmede) yarış etti. Abdullah İbnu Ömer ilk giren kimseydi. Girince, Bilal radıyallahu anh’ı kapının arkasında ayakta duruyor buldu.
“Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm nerede namaz kıldı?” diye sordu. Bilal, Aleyhissalatu vesselam’ın namaz kıldığı yeri işaret ederek gösterdi. Abdullah der ki:
“Kaç rek’at kıldığını sormayı unuttum.”
Buhari, Cihad 127, Salat 30, 81, 96, Teheccüd 25, Hacc 51, 52, Megazi 77, 48; Müslim, Hacc 389, (1329).
4259 – Sehl İbnu Hanzaliyye radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’la Huneyn günü beraber yürüdük. Öğle sonrası oluncaya kadar yürümeyi uzattık. Öğle namazı(nın vakti) girdi. Derken bir atlı geldi.
“Ey Allah’ın Resulü! dedi. Ben sizin önünüzden ilerledim. Hatta falan falan dağa çıktım. Bir de ne göreyim! Havazin kabilesi toptan karşımda. Kadınları, develeri, davarları toptan Huneyn’de toplanmışlar” dedi. Aleyhissalatu vesselam tebessüm buyurdu ve:
“İnşaallah, yarın bunlar müslümanların ganimetidir!” dedi ve sordu:
“Bu gece bizi kim bekleyecek?”
Enes İbnu Ebi Mersed el-Ganevi atılıp:
“Ben, ey Allah’ın Resulü!” dedi. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm:
“Öyleyse bin!” buyurdular. Enes atına bindi ve Aleyhissalatu vesselam’ın yanına geldi. O zaman:
“Şu geçide yönel, en yüksek yerine kadar çık. (Gece boyu atından inme.) Sakın senin cihetinden geceleyin aldatılmayalım!” tenbihinde bulundu. Sabah olunca Aleyhissalatu vesselam namazgahına geçti. İki rek’at namaz kıldı. Sonra:
“Atlıdan bir haberiniz var mı?” diye sordu.
“Bir haberimiz yok!” dediler. Namaza duruldu. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm namaz kılarken geçide doğru (hazan) göz atığyordu. Namazı kılıp selam verince:
“Müjde, atlınız geldi!” buyurdu. Biz de geçidin ağaçları arasına baktık. Gerçekten o idi. Geldi, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın yanında durdu, (Selam verdi ve:)
“Ben dedi, gittim bu geçidin en yüksek yerine, Resûlullah’ın emrettiği şekilde vardım. sabah olunca iki geçit daha tırmandım. Baktım kimseyi görmedim!” dedi. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ona:
“Gece (attan) indin mi?” diye sordu.
“Namaz veya kazâ-yı hacet dışında inmedim!” dedi. Aleyhissalatu vesselam:
“(Bu amelinle cenneti kendine) vacib kıldın. Bundan böyle ameli terketmenin sana bir günahı yok. (Bu amelin cennete girmen için kafidir)” buyurdular.” Ebu Davud, Cihad 17, (2501).
4310 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “İki kadın vardı. Bunların beraberlerinde iki de çocukları vardı. Bir kurt gelerek bu çocuklardan birini kapıp kaçırdı. Kadın, arkadaşına:
“Kurt senin çocuğunu kaçırdı!” dedi. Diğeri ise:
“Hayır, senin çocuğunu alıp gitti!” dedi.
Bunlar (ihtilafa düştüler) Hz. Davud aleyhisselam’a dava açtılar. Hz. Davud, büyük kadın lehine hükmetti. Küçük, hükme razı olmayınca, davayı Hz. Süleyman’a götürdüler. Hz. Süleyman aleyhisselam:
“Bir bıçak getirin, çocuğu ikiye böleyim, size birer parça vereyim!” diye hükmetti. Küçük kadın:
“Böyle yapma! Allah’ın rahmetine mazhar ol! Çocuk onundur!” dedi. Hz. Süleyman bu cevap üzerine çocuğun küçük kadına ait olduğuna hükmetti.”
Buhari, Feraiz 30, Enbiya 40 (muallak olarak): Müslim, Akdiye 20, (1720); Nesai, Kudat 14, (8, 235).
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Hz. Süleyman Beytu’l-makdis’i bina ettiği zaman, Allah’tan kendisine üç imtiyaz vermesini istedi:
– İlahi hükme müsadif olacak (uygun düşecek) hüküm (verme kapasitesi) taleb etti; bu ona verildi.
– Kendisinden sonra kimseye verilmeyecek bir saltanat taleb etti; bu da ona verildi.
– Mescidin inşaatını bitirdikten sonra, bu mescide sırf namaz kılmak için gelenlerin, oradan çıkarken, annelerinden doğdukları gündeki gibi bütün günahları affedilmiş olarak çıkmalarını yalvardı; bu duası da kabul edildi.”
Nesai, Mesacid 6, (2, 34); İbnu Mace, İkâmetu’s-Salat 196, (1408).
4318 – Hz. Cabir radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Bana beş şey verilmiştir ki, bunlar benden önceki peygamberlerden hiçbirine verilmemiştir.
– Her peygamber sadece kendi kavmine gönderilmiştir. Ben ise kırmızılara (Acemlere) ve siyahlara (Araplara) da gönderildim.
– Bana ganimetler helal kılındı. Halbuki benden öncekilerden kimseye helal değildi.
– Yer bana tahâr, pâk ve mescid kılındı. Her kim namaz vaktine girerse, nerede olursa olsun namazını kılar.
– Ben, bir aylık mesafede olan duşmanımın içine düşen bir korku ile yardıma mazhar oldum.
– Bana şefaat (etme yetkisi) verildi.”
Buhari, Teyemmüm 3, Salat 56, humus 8; Müslim, Mesacid 3, (521); Nesai, Gusl 26, (1, 210-211).
Nesai bir rivayette şu ziyadeyi kaydetmiştir:
“Ben, cevâmi’u’l-kelim (veciz sözlerle de gönderildim).”
4343 – Hz. Büreyde radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Ey Bilal! Ne ile benden önce cennete girdin? Her ne zaman cennete girdiysem, her seferinde önümde senin hışırtını işittim. Dün gece de cennete girmiştim, önümde (yine) senin hışırtını duydum. Sonra altından şerefeleri olan murabba bir köşke geldim.
“Bu köşk kimin?” diye sordum.
“Araplardan birinin!” dediler. Ben cevaben:
“Ama ben de bir Arabım, (benim olmadığına göre) bu köşk kimin?” dedim. Bunun üzerine:
“Kureyş’ten birinin!” dediler. Ben tekrar:
“Ben de bir Kureyşliyim, bu köşk kimin?” dedim. Bu sefer:
“Muhammed ümmetinden birinin!” dediler. Ben de:
“Muhammed benim, bu köşk kimin?” dedim. Bunun üzerine:
“Ömer İbnu’l-Hattab’ın!” dediler, radıyallahu anh. Bunun üzerine bilal:
“Ya Resûlullah! Her ezan okuyuşumda iki rek’at namaz kıldım. Her ne zaman hades vaki oldu ise derhal abdest tazeledim ve Allah’a iki rek’at namaz kılmayı üzerimde borç gördüm” dedi. Bilal’in bu açıklaması üzerine Aleyhissalatu vesselam:
“İşte bu iki şey sebebiyle (cennete girmede benden evvel davranmış olmalısın)” buyurdular.”
Tirmizi, Menâkıb, (3690).
4353 – İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın hastalığı şiddetlenince, kendisine cemaate namazı kimin kıldıracağı soruldu:
“Ebu Bekr’e söyleyin, halka namazı o kıldırsın!” buyurdular. Hz. Aişe radıyallahu anha:
“Ebu bekr yufka yürekli bir kimsedir, senin yerinde namaza duracak olsa (dayanamayıp ağlar ve ağlamaktan halka kıraati duyuramaz, (namaz kıldırma işini) Ömer’e emretseniz!” dedi. Aleyhissalatu vesselam yine: “Ebu Bekr’e söyleyin, namazı kıldırsın!” buyurdular. Hz. Aişe önceki sözünü tekrar etti. Aleyhissalatu vesselam: “Ona (Ebu Bekr’e) emredin, namazı kıldırsın!” dedi ve:
“Siz (kadınlar) kendi kafanıza göre düzende Hz. Yusuf’un kadın arkadaşları gibisiniz!” diye söylendi.” Buhari, Ezan 46.
4354 – Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ı vefata götüren hastalığı şiddetlendiği zaman, halka namazı Hz. Ebu Bekr radıyallahu anh kıldırıyordu. Pazartesi günü, cemaat saf olmuş halde namaza durduğu sırada Aleyhissalatu vesselam hücresinin perdesini açtı, ayakta olduğu halde bize bakıyordu. Yüzü sanki bir mushaf yaprağı gibi (uçuk) idi. Sonra tebessüm ederek güldü. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ı (böyle) görmenin sevinciyle namazı bozayazdık. Hz. Ebu Bekr derhal safta namaz kılmak üzere geri çekildi. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm7ın namaza geldiğini zannetmişti. Ancak Aleyhissalatu vesselam, bize işaret ederek namazı tamamlamamızı söyledi ve perdeyi indirdi. O gün vefat etti.”
Buhari, Ezan 46, 94, Amel fi’s-Salat 6, Meğazi 83; Müslim, Salat 98; Nesai, Cenaiz 7, (7, 4).
4355 – Urve rahimehullah anlatıyor: “Abdullah İbnu Ömer’e müşriklerin Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’a yaptıkları kötülüklerin en fenası hangisi idi?” diye sordum. Şunu anlattı:
“Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm namaz kılarken Ukbe İbnu Ebi Mu’ayt’ın kendisine gelerek ridasını boynuna geçirip şiddetli şekilde boğduğunu gördüm. O sırada Ebu Bekr radıyallahu anh gelerek onu itti ve:
“Sen, Rabbim Allah’dır dediği için mi bir adamı öldürmek istiyorsun? O size Rabbinizden açık hükümler getirdi!” dedi.”
Buhari, Fezailu’l-Ashab 5, Menakibu’l-ensar 29, Tefsir, Mü’min 1.
4361 – Hz. Ömer radıyallahu anh demiştir ki: “Üç şeyde Rabbime muvafakat ettim:
– (Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’a:) “Ey Allah’ın Resulü! Makâm-ı İbrahim’de bir namaz yeri edinsen!” dedim, arkadan “İbrahim’in makamını namazgâh edinin” (Bakara 125) ayeti nazil oldu.”
– “(Bir gün) “Ey Allah’ın Rasûlü! Huzurunuza iyiler de facirler de giriyor. Emretseniz de ümmühâtu’l-mü’minin örtünseler!” dedim. Bunun üzerine hicab (örtünme) ayeti nazil oldu.”
– “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın hanımları kıskançlıkta birleştiler. Ben de: “O sizi boşarsa Allah O’na sizden hayırlısını verir” demiştim, bunun üzerine şu ayet indi. (Mealen): “Rabbi O’na sizden daha hayırlı olan, Allah’a teslim olmuş, iman etmiş, ibadet ve itaatte sebat eden, günahlarından tevbe eden, allah’a kullukta bulunan, orucunu tutan hanımlar nasib eder ki, onlardan dul olanı da bâkire olanı da bulunur” (Tahrim 5).
Buhari, Talak 32, Tefsir, Bakara 9, Ahzab 8, Tahrim 1; Müslim, Fezailu’s-sahabe 24, (2339).
4372 – Hz. Enes İbnu Malik radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm pazartesi günü gönderildi. Hz. Ali radıyallahu anh da salı günü namaz kıldı.”
Tirmizi, Menakıb. (3730).
4398 – Abdullah İbnu Şeddad, babası radıyallahu anh’tan naklediyor: Der ki: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm iki akşam namazının (yani akşam ve yatsının) birinde yanımıza geldi. Hasan veya Hüseyin’den birini taşıyordu. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm öne geçip çocuğu yere bıraktı. Sonra tekbir getirip namaza durdu. Sonra namaz sırasında uzunca bir secde yaptı.”
Babam devamla dedi ki: “(Secde çok uzadığı için) başımı kaldırıp baktım. Bir de ne göreyim! Secdede olan Resûlullah’ın sırtına çocuk binmiş duruyor. Ben hemen secdeme döndüm. Namaz bitince, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’a cemaatten:
“Ey Allah’ın Resûlü! Namaz sırasında öyle uzun bir secde yaptınız ki, bir hadise meydana geldi zannettik veya sana vahiy indi zannettik!” diye soranlar oldu.
“Hayır!” dedi, “bunlardan hiçbiri olmadı. Velakin, oğlum sırtıma bindi. Ben, acele edip hevesi geçmeden sırtımdan indirmeyi uygun bulmadım (kendisi ininceye kadar bekledim).”
Nesai, İftitah 83, (2, 229, 230).
4413 – Hz. Huzeyfe radıyallahu anh anlatıyor. “Annem bana: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ı (en son) ne zaman gördün?” diye sordu. Ben:
“Şu şu zamandan beri görmedim!” dedim. Annem bana (kızdı ve) azarladı. Bunun üzerine:
“İzin ver Aleyhissalatu vesselam’a gideyim, akşam namazını O’nunla kılayım ve bana da sana da mağfiret dileyivermesini taleb edeyim!” dedim. (O gün) Aleyhissalatu vesselam’a gittim. Akşamı onunla kıldım. Yatsıyı da kılıncaya kadar (orada nafile) namaz kıldı. Sonra ayrıldı. Ben de peşine düştüm. Derken sesimi işitti:
“Bu kim? Huzeyfe değil mi?” dedi.
“Evet, Huzeyfe’dir!” dedim.
“Hacetin nedir? Allah Teala Hazretleri sana da, annene de mağfiret buyursun. Şu bir melektir. Bu geceden önce arza hiç inmemiştir. Bana selam vermek ve Fâtıma’nın, cennetteki kadınların efendisi olduğunu, Hasan ve Hüseyn’in de cennetteki gençlerin efendisi olduğunu bana müjdelemek için Rabbinden izin istedi” buyurdu.”
Tirmizi, Menakıb, (3783).
4422 – Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Ey Bilal! İslam olalıdan beri işlediğin ve en çok menfaat ümid ettiğin ameli bana söyler misin? Çünkü ben, bu gece (rüyamda), cennette ön tarafımda senin ayakkabılarının sesini işittim!”
Bilal şu cevabı verdi:
“Ben İslâm’da, nazarımda, daha çok menfaat umduğum şu amelden başkasını işlemedim: Gece olsun gündüz olsun tam bir temizlik yaptığım (abdest aldığım) zaman, mutlaka bana kılmam yazılan bir namaz kılarım.”
Buhari, Teheccüd 17; Müslim, Fezailu’s-Sahabe 108, (2458).
4450 – Emi’ İbnu Umeyr et-Teymi anlatıyor: “Halamla birlikte Hz. Aişe radıyallahu anhâ’nın yanına gittim. Hz. Aişe’ye:
“Hangi kadın “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’a daha sevgili idi?” diye soruldu:
“Fatıma!” dedi.
“Ya erkeklerden?” dendi.
“Fatıma’nın kocası! Zira bildiğim kadarıyla (Ali radıyallahu anh) çok oruç tutar, çok namaz kılardı.”
Tirmizi, Menakıb, (3873).
4461 – Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Şu ayet indiği zaman (mealen): “… Ey peygamber ailesi! Allah günahlarınızı giderip sizi tertemiz yapmak istiyor” (Ahzab 33), “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm sabah namazına giderken, altı aya yakın bir müddette, Hz. Fatıma radıyallahu anha’nın kapısına uğrayıp:
“Namaz(a kalkın) ey Ehl-i Beyt “Allah günahlarınızı giderip sizi tertemiz yapmak istiyor!” buyurdu.” Tirmizi, Tefsir, Ahzab, (3204).
4485 – Âmir İbnu Sa’d babası radıyallahu anh’tan naklen anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Benî Muâviye Mescidine girdi. Orada iki rek’at namaz kıldı, biz de onunla beraber kıldık. Sonra Rabbine uzun uzun dua etti. Sonra yanımıza döndü. Dedi ki:
“Rabbimden üç şey talep ettim. İkisini verdi, birini geri çevirdi: Rabbimden ümmetimi umumi bir kıtlıkla helâk etmemesini talep ettim, bunu bana verdi. Ümmetimi suda boğulma suretiyle helâk etmemesini diledim, bana bunu da verdi. Ümmetimin kendi aralarında savaşmamalarını da talep etmiştim, bu geri çevrildi.”
Müslim, Fiten 20, (2890).
4536 – Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm cum’a gününden bahis açıp dedi ki:
“Onda bir saat vardır; müslüman bir kul namaz kılar olduğu halde, o saate erse, Allah’tan her ne istemişse onu Allah kendisine mutlaka verir.” Bunu söylerken (Resulullah) eliyle o vaktin azlığını işaretliyordu.”
Buhari, Cum’a 37, Talak 24, Da’avat 61; Müslim, Cum’a 13, (852); Muvatta, Cum’a 15, (1, 108); Nesai, Cum’a 45, (3, 115, 116).
4537 – Ebu Bürde, babası Ebu Musa el-Eş’ari radıyallahu anh’tan naklediyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın: “Cum’adaki icabet saati imamın minbere oturduğu anla, namazdan çıkması anına kadar geçen vakittir” dediğini işittim.”
Müslim, Cum’a 16, (853); Ebu Davud, Salat 208, (1049).
4538 – Hz. Enes radıyallahu anh demiştir ki: “Cuma günü, (duaların kabul edileceği) ümit edilen saati, ikindi namazından sonra güneşin ufuktan kaybolması anına kadar arayın.”
Tirmizi, Salat 354, (489).
4539 – Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Ramazan ayından sonra en faziletli oruç (ayı) şehrullah olan Muharrem ayıdır. Farz namazdan sonra en efdal namaz da gece namazıdır.”
Müslim, Sıyam 202, (1163); Ebu Davud, Savm 55, (2429); Tirmizi, Salat 324, (438); Nesai, Kıyamu’l-Leyl 7, (3, 207,. 208).
4542 – Hz. Ebu Zerr radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: “Şurası muhakkak ki, (yeryüzündeki) ilk ev, mübarek olsun ve içinde namaz kılınsın diye Mekke’de inşa edilen Kâ’be’dir” buyurdular.
Ben: ^Sonra hangisi?” diye sordum. “Mescid-i Aksa” buyurdular. Ben: “İkisi arasında ne kadar fark var?” dedim. “Kırk yıl!” buyurdular.”
Buhari, Enbiya 8, 40; Müslim, Mesacid 2, (520); Nesai, Mesacid 3, (2, 32).
4550 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Şu mescidimdeki namaz efdaldir.” -Bir başka rivayette- “Bu mescidimdeki bir nemez), Mescid-i Haram hariç bütün mescidlerde kılınan bin namazdan daha hayırlıdır.”
Buhari, Fazlu’s-Salat 1; Müslim, Hacc 505, (1394); Muvatta, Kıble 9, (1, 196); Tirmizi, Salat 243, (325); Nesai, Mesacid 7, (2, 35).
4558 – Amr İbnu Dinar ve Ubeydullah İbnu Ebi Yezid dediler ki: “Resûlullah zamanında Kâ’be’nin (etrafında ihata) duvarı yoktu. İnsanlar Beytullah’ın etrafında namaz kılıyorlardı. Bu hal, Hz. Ömer zamanına kadar devam etti. Ömer radıyallahu anh etrafına duvar çektirdi. Bu duvarın boyu alçaktı. İbnu’z-Zübeyr yükseltti.”
Buhari, Menakıbu’l-Ensar 25).
4582 – İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm her cumartesi günü Kuba mescidini binekli ve yaya olarak ziyaret ederdi ve içinde iki rek’at namaz kılardı.”
Buhari, Fazlu’s-Salât 3, 4, İ’tisam 16; Müslim, Hacc 516, (1399); Muvatta, Salat fi’s-Sefer 71, (1, 167); Nesai, Mesacid 9, (2, 37); Ebu Davud, Menasik 99, (2040).
4583 – Sehl İbnu Huneyf radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Kim evinden çıkıp Kuba mescidine gelir ve orada iki rek’at namaz kılarsa bu ona bir umreye bedel olur.”
Nesai, Mesaciid 9, (2, 37).
4586 – İbnu Abbas Hz. Ömer radıyallahu anhüm ecmain’den naklen anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın Akik vadisinde olduğu sırada şöyle söylediğini işittim:
“Bana Rabbimden bir elçi geldi ve “Bu vadide namaz kıl ve “Hacc için de umre(ye niyet ediyorum) de!” emretti.”
Buhari, Hacc 16, Hars 15, İ’tisâm 16; Ebu Dâvud, Menâsik 24, (1800).
4587 – İmam Mâlik’ten nakledildiğine göre, şöyle demiştir: “Medine’ye giden hiç kimseye, en az iki rek’at namaz kılmadan Mu’arras’ı geçmesi muvafık olmaz. Çünkü bana ulaştığına göre, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, orada gecelemiştir. Orası Medine’ye altı mil mesafededir.”
Ebu Davud, Menâsik 100, (2045).
4590 – Hz. Cabir radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ı işittim, şöyle diyordu:
“Şeytan artık Arap yarımadasında namaz kılanların kendisine ibadet etmelerinden ümidi kesti. Ancak onları aldatacaktır.”
Müslim, Münafikûn 65, (2812).
4599 – Meymune radıyallahu anha anlatıyor: “Ey Allah’ın Resûlü! dedim, bize Beytu’l-Makdis hakkında fetva verin!”
“Ona gidin, içinde namaz kılın!” buyurdular. -O zaman her tarafta savaş vardı. (Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bu durumu nazar-ı itibara alarak sözlerini şöyle tamamladılar:)- “Gidip, içinde namaz kılamıyorsanız, hiç olsun kandillerinde yanacak zeytinyağı gönderin!”
Ebu Dâvud, Salat 14.
4603 – Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Beş vakit namaz, bir cuma namazı diğer cuma namazına, bir ramazan diğer ramazana hep kefârettirler. Büyük günah irtikab edilmedikçe aralarındaki günahları affettirirler.”
Müslim, Taharet 14, (223); Tirmizi, Salat 160, (214).
4604 – Yine Ebu Hureyre anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Sabah namazını (cemaatle) kılan, Allah’ın garantisi altındadır. Sakın Allah, (ona verdiği garantisi sebebiyle) size bir ceza vermesin!”
Rezin şunu ilave etti: “Kim bu garantiyi talep ederse onu elde eder ve bir daha da kaçırmaz.”
Tirmizi, Fiten 6, (2165).
4605 – Yine Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Gece ve gündüzde birkısım melekler nöbetleşe aranızda bulunurlar. Bunlar sabah namazı ile ikindi namazında toplanırlar. Sonra sizi geceleyin takip eden melekler (hesabınızı vermek üzere huzu-u ilahiye) yükselir. Sizi çok iyi bilen Allah, bu meleklere sorar: “Kullarımı nasıl bıraktınız?”
“Biz onları namaz kılıyorlarken bıraktık, biz onlara namaz kılarlarken vardık!” derler.”
Buhari, Mevakitu’s-Salat 16, Bed’ü’l-Halk 6, Tevhid 23, 33; Müslim, Mesacid 210, (632); Muvatta, Kâsru’s-Salat 82, (1, 170); Nesai, Salat 21, (1, 240, 241).
4606 – Ammâre İbnu Rueybe radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Güneşin doğmasından ve batmasından önce namaz kılan hiç kimse ateşe girmeyecektir. -Burada sabah ve ikindi namazları kastedilir-.”
Müslim, Mesacid 213, (634); Ebu Dâvud, Salât 9, (427); Nesâi, Salât 21, (1, 241).
4607 – Muâz İbnu Enes el-Cüheni radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Kim sabah namazından çıkınca, iki rek’atlik kuşluk namazını kılıncaya kadar hayırdan başka bir şey söylemeden namaz kıldığı yerde oturur beklerse, Allah onun günahlarını, denizin köpüğü kadar çok da olsa bağışlar.”
Ebu Davud, Salat 301, (1287).
4608 – Ümmü Habibe radıyallahu anha anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Kim hergün farzlar dışında oniki rek’at (nafile) kılarsa Allah onun için cennette mutlaka bir ev inşa eder.”
Ümmü Habibe der ki: “Bunu Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’dan işittiğim günden beri bu namazları terketmedim.”
Müslim, Müsafirin 103, (728); Ebu Davud, Salat 290, (1250); Tirmizi, Salat 306, (415); Nesai, Kıyamu’l-Leyl 66, (3, 261).
4609 – Zeyd İbnu Hâlid radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Kim güzelce abdest alır, sonra da iki rek’at namaz kılar ve namazında gaflete yer vermezse Allah, (seğâirden olan) geçmiş günahlarını mağfiret buyurur.”
Ebu Davud, Salât 162, (905).
4610 – Said İbnu’l-Müseyyeb rahimehullah anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Bizimle münafıklar arasında yatsı ve sabah namazlarında hazır bulunma farkı vardır. Onlar bu iki namaza muktedir olamazlar.”
Muvatta, Salâtu’l-Cemâ’a 5, (1, 130).
4611 – Zeyd İbnu Sâbit radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Kişinin evindeki namazı, benim şu mescidimde kılacağı namazdan efdaldir; tabii ki farzlar hariç.”
Ebu Davud, Salat 205, (1044), 340, (1447); Tirmizi, Salat 331, (450); Muvatta, Salatu’l-Cemâ’a 4, (1, 130).
4612 – Abdülvahid İbni Ziyâd merhum, merfû olarak şunu rivayet etmiştir: “Kişinin çölde kılacağı namazı, tamamladığı takdirde cemaatle kılacağı namazdan efdaldir.”
Rezin tahric etmiştir. Hadis, Ebu Davud’da gelmiştir. Salat 49, (560).
Ebu Davud bu hadisi, Ebu Saidi’l-Hudri’den kaydettiği şu hadisin arkasından rivayet eder: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Cemaatle kılınan namaz yirmibeş namaza bedeldir. Kişi (cemaatle yolculuk sırasında) çölde kılar da rükû ve secdelerini tam yaparsa, o zaman (sevabı) elli misline ulaşır.”
4613 – İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Cemaatle kılanan namaz münferid kılınan namazdan yirmiyedi derece üstündür.” -“Yirmibeş derece” diye de rivayet edildi.-”
Buhari, Ezan 30, 31; Müslim, Mesacid 249, (650); Muvatta, Cemâ’a 1; Tirmizi, Salat 161, (215); Nesai, İmamet 42. (2. 103).
4614 – Ebu’d-Derda radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Köyde olsun, kırda olsun üç kişi olur da orada cemaatle namaz kılınmazsa, şeytan onlara galebe çalmış demektir. Size cemaatle namaz kılmanızı tavsiye ederim.”
Ebu Davud, Salat 47, (547); Nesai, İmamet 48, (2, 106).
Rezin şu ziyadede bulunmuştur: “Zira insanın kurdu şeytandır. Onu yalnız yakaladı mı yer.”
4615 – Ebu Sa’iid radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, namazı kılıp bitirdikten sonra bir adam gelip namaza durdu. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: “Şununla namaza durup ticaret yapacak kimse yok mu?” buyurdular. Bunun üzerine bir adam kalkıp onunla (ona uyarak) namaz kıldı.”
Tirmizi, Salat 164, (220); Ebu Davud, Salat 56, (574).
4616 – Hz. Osman radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Kim yatsı namazını cemaatle kılarsa sanki gecenin yarısını ihya etmiş gibidir. Kim de sabahı da cemaatle kılmışsa gecenin tamamını ihya etmiş gibidir.”
Müslim, Mesacid 260, (656); Muvatta, Cema’at 7, (1, 132); Ebu Davud, Salat 18, (555); Tirmizi, Salat 165, (221).
4617 – Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Kim kırk gün, iftitah tekbirini kaçırmadan cemaatle namaz kılarsa, kendisine iki beraet yazılır; ateşten beraet, nifaktan beraet.” Tirmizi, Salat 178, (241).
4619 – Yine Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Kişinin cemaatle kıldığı namaz, evinde ve işyerinde kıldığı namazından yirmibeş kat daha sevablıdır. Çünkü, güzelce abdest alır, mescide gider. Bu gidişte gayesi sadece ve sadece namazdır. Her adım atışında bir derece yükseltilir, günahından da bini dökülür. Namazını kılınca, namazgahında kıldığı müddetçe melekler ona mağfiret duasında bulunur ve: “Allahım ona mağfiret et, Allahım ona rahmet et, Allahım onun tevbesini kabul et” derler. Bu kimseye, orada eza vermedikçe, hadeste bulunmadıkça böyle devam eder.”
Ebu Hureyre radıyallahu anh’a: “Hadeste bulunması ne demek?” diye sorulmuştu: “Sesli veya sessiz yel bırakmadıkça!” diye açıkladı. “Sizden biri, namazı beklediği müddetçe namazdadır.”
Buhari, Ezan 30, Salat 87, Büyü 49; Müslim, Mesacid 246, (649); Muvatta, Taharet 33, (1, 33); Ebu Davud, Salat 49, (559); Tirmizi, Salat 423, (603).
4620 – Said İbnu’l-Müseyyeb rahimehullah anlatıyor: “Ensardan biri ölmek üzere idi. Dedi ki: “Size bir hadis rivayet edeceğim. Bunu da sadece sevap ümidiyle yapacağım. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ı işittim, şöyle buyurmuştu:
“Biriniz abdest alır ve abdestini güzel yapar sonra da namaza giderse, sağ adımını her atışta, bu adım sebebiyle Allah mutlaka ona bir sevap yazar; sol adımını attıkça da her seferinde mutlaka bir günahını döker. -Öyleyse (mescide) yaklaşsın veya uzaklaşsın- mescide gelir ve cemaatle namazını kılarsa mağfirete mazhar olur. Mescide geldiğinde namazın birkaç rek’ati kılınmış; birkaç rek’ati kalmış ise yetiştiğini cemaatle kılıp, kaçırdıklarını da tamamlamışsa, keza mağfirete mazhar olur. Eğer mescide geldiğinde namazı kılınmış bulur ve tek başına tamamlarsa yine mağfirete mazhar olur.”
Ebu Davud, Salat 51, (563).
4621 – Ebu Ümame radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Kim evinden temizlenmiş olarak farz namaz için çıkarsa, onun ecri, tıpkı ihrama girmiş hacının ecri gibidir. Kim de kuşluk namazı için çıkar ve sırf bu maksadla yorulursa onun ücreti de umre yapanın ücreti gibidir. Namaz kıldıktan sonra araya lağv (dünyevi kelam) sokmadan kılınan iknici namaz, İlliyyin (denen cennetin yüce makamın)da yazılıdır.”
Ebu Davud, Salat 49, (558).
4627 – Muaz İbnu Cebel radıyallahu anh anlatıyor: “Bir seferde Resûlullah’la beraberdik. Bir gün yakınına tesadüf ettim ve beraber yürüdük.
“Ey Allah’ın Resûlü, dedim. Beni cehennemden uzaklaştırıp cennete sokacak bir amel söyle!”
“Mühim bir şey sordun. Bu, Allah’ın kolaylık nasib ettiği kimseye kolaydır; Allah’a ibadet eder, Ona hiçbir şeyi ortak koşmazsın, namaz kılarsın, zekât verirsin, ramazan orucunu tutarsın, Beytullah’a hacc yaparsın!” buyurdular ve devamla: “Sana hayır kapılarını göstereyim mi?” dediler.
“Evet ey Allah’ın Resûlü” dedim.
“Oruç (cehenneme) perdedir; sadaka hataları yok eder, tıpkı suyun ateşi yoketmesi gibi. Kişinin geceleyin kıldığı namaz salihlerin şiarıdır” buyurdular ve şu ayeti okudular. (Mealen): “Onlar ibadet etmek için gece vakti yataklarından kalkar, Rablerinin azabından korkarak ve rahmetini ümid ederek O’na dua ederler. Kendilerine rızık olarak verdiğimiz şeyden de bağışta bulunurlar” (Secde 16)
Sonra sordu: “Bu (din) işinin başını, direğini ve zirvesini sana haber vereyim mi?”
“Evet, ey Allah’ın Resûlü!” dedim. “Dinle öyleyse” buyurdu ve açıkladı:
“Bu dinin başı İslâm’dır, direği namazdır, zirvesi cihâddır!”
Sonra şöyle devam buyurdu: “Sana bütün bunları (tamamlayan) baş amili haber vereyim mi?”
“Evet ey Allah’ın Resûlü!” dedim.
“Şuna sahip ol!” dedi ve eliyle diline işaret etti. Ben tekrar sordum: “Ey Allah’ın Resûlü! Biz konuştuklarımızdan sorumlu mu olacağız?”
“Anasız kalasıca Muâz! İnsanları yüzlerinin üstüne -veya burunlarının üstüne dedi- ateşe atan, dilleriyle kazandıklarından başka bir şey midir?” buyurdular.”
Tirmizi, İman 8, (2619).
4628 – Ebu’d-Derdâ radıyallahu anh anlatıyor. “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Kim namazı kılar, zekâtı verir ve Allah’a hiçbir şeyi şirk koşmadan ölürse, ona mağfiret etmek Allah üzerine bir hak olur. Hicret etse veya doğduğu yerde ölse de!”
Dedik ki: “Ey Allah’ın Resûlü! Biz bunu halka anlatsak da sevinseler olmaz mı?”
“Cennette yüz derece var. Her iki derece arasında arzla sema arasındaki kadar mesafe var. Allah onu kendi yolunda cihad edenlere hazırladı. Ben mü’minleri bindirebileceğim bir şey bulamamam sebebiyle onlar da (bu yüzden cihada iştirak edemedikleri için) benden geri kalmalarına üzülmeleri suretiyle mü’minlere meşakkat vermemiş olsaydım, hiçbir seriyyeden geri kalmaz, (her birine) iştirak ederdim. Ben (cihad esnasında) öldürülüp, sonra tekrar diriltilmeyi, tekrar öldürülmeyi isterim” buyurdular.”
Nesai, Cihad 18, (6, 20).
4631 – Muaz İbnu Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Namaz, oruç ve zikir Allah yolunda infak üzerine yediyüz misli katlanır.”
Ebu Davud, Cihad 14, (2498).
4632 – Hz. Cabir radıyallahu anh anlatıyor: “Nu’man İbnu Nevfel (bir gün) dedi ki: “Ey Allah’ın Resûlü! Farz namazlarımı kılsam, ramazan orucumu tutsam, helali helal bilip haramı da haram tanısam ve bunlara hiçbir ilave (hayır ve ibadet)de bulunmasam cennete gider miyim?”
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: “Evet!” buyurdular. Nu’man: “Vallahi (bu farzlara) hiçbir ilavede bulunmayacağım!” dedi.”
Müslim, İman 16, (15).
4633 – El-Hâris el-Eş’ari radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Allah Teâla hazretleri, Yahya İbnu Zekeriyya aleyhimâsselam’a, beş kelime söyleyip bunlarla amel etmesini ve onlarla amel etmelerini Beni İsrail’e de söylemesini emir buyurdu. Ancak O, bu hususta ağır aldı. İsa aleyhisselâm kendisine: “Allah sana beş kelime öretip onlarla amel etmeni ve Beni İsrail’e de onlarla amel etmelerini emretmeni söyledi. Ya sen bunları onlara emredersin veya bunları onlara ben emredeceğim” dedi. Yahye aleyhisselam: “Onları emretmede benden önce davranacak olursan yere batırılmam veya azab görmemden korkarım!” dedi ve halkı Beytu’l-Makdis’te topladı. Mescid ağzına kadar doldu. Mahfillere de oturdular. (Söz alıp):
“Allah bana beş kelime gönderdi ve onlarla amel etmemi ve size de amel etmenizi emretmemi bana emretti:
-Bunlardan birincisi Allah’a ibadet etmeniz, ona hiçbir ortak koşmamanızdır. Allah’a ortak koşanın misali şudur: Bir adam, kendi öz malından altın veya gümüş mukabilinde bir köle satın alır ve: “Bu benim evim, bu da işim. (Çalış kazandığını) bana öde!” der. Köle çalışır, fakat kazancını efendisinden başkasına öder. Kölenin böyle yapmasına hanginiz razı olur? Aynen bunun gibi, Allah da size namazı emretti. Namaz kılarken (sağa-sola) bakınmayın. Zira Allah yüzünü, namazda bulunan kulunnun yüzüne karşı diker, o sağa sola bakmadığı müddetçe.
-Allah size orucu emretti. Bunun misali şu insanın misaline benzer; O bir grup içerisindedir. Beraberinde bir çıkın içinde misk var. Herkes onun kokusundan hoşlanmaktadır. Oruçlunun (ağzında hasıl olan) koku, Allah indinde miskin kokusundan daha hoştur.
-Allah size sadakayı emretti. Bunun misali de şu adamın misaline benzer: Düşmanlar onu esir edip ellerini boynuna bağlamışlar ve boynunu vurmaları için cellatlara teslim etmişlerdir. Adam: “Ben az veya çok (bütün malımı) vererek kendimi fidye mukabilinde kurtarmak istiyorum” der ve nefsini fidye ödeyerek kurtarır.
-Allah size, Allah’ı zikretmenizi de emretti. Bunun da misali, peşinden hızla düşmanın geldiği bir adamdır. Bu adam muhkem bir kaleye gelip, düşmandan kendini korur. Kul da böyledir. Şeytana karşı kendisini sadece zikrullahla koruyabilir.”
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm (burada hikayeyi tamamlayarak) dedi ki: “Ben de size beş şeyi emrediyorum: Allah onları bana emretti. Dinlemek, itaat etmek, cihâd, hicret ve cemaat. Zira, kim cemaatten bir karışcık ayrılırsa boynundaki İslam bağını çıkarıp atmıştır, geri dönen hariç. Kim de cahiliye davası güderse o cehennem molozlarından biridir!”
Bir adam: “Ey Allah’ın Resulü! O kimse namazını kılar, orucunu tutar idiyse (yine mi cehennemlik)?” diye sordu. Aleyhissalatu vesselam:
“Evet, namaz kılsa, oruç tutsa da! Ey Allah’ın kulları! Sizi müslümanlar, mü’minler diye tesmiye eden Allah’ın çağrısı ile çağırın!” buyurdular.”
Tirmizi, Emsal 3, (2867).
4634 – İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Bu gece Rabbimden bir (melek, elçi olarak) geldi. -Bir rivayette ise şöyle demiştir: “Rabbim bana en güzel bir surette geldi” -ve: “Ey Muhammed!” dedi.
“Buyur Rabbim, emrindeyim!” dedim.
“Mele-i A’la(da bulunanların) nelerde yarıştıklarını biliyor musun?” dedi.
“Hayır!” dedim. Bunun üzerine elini omuzlarımın arasına koydu. Hatta onun serinliğini göğüslerimde hissettim. Derken semâvat ve arzda olanları öğrendim. Sonra: “Ey Muhammed! Mele-i A’la (efradı) nelerde yarışır biliyor musun?” dedi.
“Evet! Dereceler(i artıran ameller)de, keffâretlerde. (Keffaretler ise)” yaya olarak cemaatlere gitmek, şiddetli soğuklarda abtesti tam almak, namazdan sonra namaz beklemektir. Kiim bunlara devam ederse hayır üzere yaşar, hayır üzere ölür, günah mevzuunda da annesinden doğduğu gündeki gibi olur” dedim. Sonra tekrar: “Ey Muhammed!” dedi.
“Buyurun emrinizdeyim!” dedim.
“Namaz kıldığın vakit, dedi, şunu oku: “Allahım, senden hayırları yapmamı, kötü şeyleri de terketmemi ve fakirleri sevmemi talep ediyorum! Kullarına bir fitne arzu edersen, beni, fitneye düşmeden, yanına al!”
(Gece bana gelen elçi -veya Rabbim- son olarak) dedi ki: “Dereceler ise, selamı yaymak, yemek yedirmek, insanlar uyurken gece namaz kılmaktır!”
Tirmizi, Tefsir, Sâd, (3231, 3232).
4635 – Hz. Ali radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Cennette birtakım odalar vardır. Dışları içlerinden, içleri de dışlarından görülür.”
Bunu işiten bir bedevi ayağa kalkıp: “Bu odalar kim(ler)e ait ey Allah’ın Resulü?” diye sordu. Aleyhissalatu vesselam: “Sözü güzel yapan, yemek yediren, oruca devam eden, gece herkes uyurken namaz kılan kimse(lere) ait!” buyurdu.”
Tirmizi, Birr 53, (1985).
4638 – Ebu Malik el-Eş’ari radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Abdest imanın yarısıdır. Elhamdülilllah mizanı doldurur; sübhanallah velhamdulillah arz ve sema arasını doldurur; namaz nurdur; sadaka bürhandır; sabır ziyadır; Kur’ân ise lehine veya aleyhine bir hüccettir. Herkes sabahleyin kalkar, nefsini satar; kimisi kurtarır, kimisi de helâk eder.”
Müslim, Taharet 1, (223); Tirmizi, Da’avat 91, (3512); Nesai, Zekat 1, (5, 5-6).
4640 – Hz. Ebu Zerr radıyallahu anh anlatıyor: “(Ashabtan bazıları): “Ey Allah’ın Resûlü! Zenginler ücretleriyle gittiler. Onlar da bizim gibi namaz kıldılar, bizim gibi oruç tuttular, mallarının artanından da sadaka verdiler!” dediler. Aleyhissalatu vesselam:
“Allah size de tasadduk edeceğiniz şeyler verdi: Her bir tesbih sadakadır, her bir tekbir sadakadır, her bir tahmid sadakadır, her bir tehlil sadakadır, emr-i bi’l-ma’ruf sadakadır, nehy-i ani’l-münker sadakadır, herbirinizin (hanımıyla) cimaı sadakadır!” buyurdu. Derken cemaatten: “Ey Allah’ın Resûlü! Yani birimizin şehvetine mubaşeret etmesine ücret mi var?” diye soranlar oldu. Aleyhissalâtu vesselâm:
“İhtiyacını haramla görmüş olsaydı bundan ona bir vebal var mıydı, yok muydu ne dersiniz?” diye sual ettiler.
“Evet vardı!” demeleri üzerine:
“Öyleyse, ihtiyacını helal yolla gördü mü bunda onun için ücret vardır!” buyurdular.”
Müslim, Zekat 53, (1006).
4732 – Huzeyfe radıyallahu anh anlatıyor: “Hz. Ömer radıyallahu anh’ın yanında idik. Bize:
“Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın fitne hakkındaki hadisini kim hafızasında tutuyor?” dedi. Ben atılıp: “Ben biliyorum!” dedim.
“Sen iyi cür’etlisin, nasılmış söyle bakalım!” dedim.
“Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ı işittim. Demişti ki: “Kişinin fitnesi ehlinde, malında, çocuğunda, nefsinde ve komşusundadır. Oruç, namaz, sadaka, emr-i bi’l-maruf ve nehy-i ani’l-münker bu fitneye kefaret olur!”
Ömer radıyallahu anh atılıp: “Ben bu fitneyi kastetmemiştim. Ben öncelikle denizin dalgaları gibi dalgalanacak (bütün cemiyeti sarsacak) fitneyi kastetmiştim!” dedi. Bunun üzerine ben:
“Ey mü’minlerin emiri! O fitne ile sizin ne alakanız var! Sizinle onun arasında kapalı bir kapı mevcut!” dedim.
“Bu kapı kırılacak mı, açılacak mı?” dedi.
“Hayır açılmayacak, bilakis kırılacak!” dedim. Hz. Ömer (hayıflanarak):
“(Eyvah!) Öyleyse ebediyen kapanmayacak!” buyurdu.” Ravi der ki: “Biz Huzeyfe radıyallahu anh’a sorduk:
“Ömer bu kapının kim olduğunu biliyor muydu?”
“Evet dedi. Yarından önce bu gecenin olacağını bildiği katiyette onu biliyordu. Ben size hadis rivayet ettim; boş söz (ve efsane) anlatmadım.”
Huzeyfe radıyallahu anh’a soruldu:
“O kapı kimdir?”
“Ömer radıyallahu anh’tır!” buyurdu.”
Buhari, Mevâkitu’s-Salat 4, Zekat 23, Savm 3, Menakıb 25, Fiten 17, Müslim, Fiten 17, (144), Tirmizi, Fiten 71, (2259).
4787 – Ebu Nevfel anlatıyor: “Abdullah İbnu’z-zübeyr radıyallahu anhümâ’yı (Mekke’deki) Akabetü’l-Medine (denilen yerde) (asılmış) gördüm. Kureyş ve diğer halk onun yanına gelmeye başlamıştı. Derken Abdullah İbnu Ömer radıyallahu anhüma da geldi. Yanında durdu. “es-Selâmu aleyke ey Ebu Hubeyb!” dedi ve bu selamı üç kere tekrar etti. Sonra sözlerine devamla (üç kere de) “Vallahi seni bu işten men etmiştim (ama beni dinlemedin)” deyip şunları söyledi: “Vallahi, benim biildiğime göre sen, çok oruç tutan, çok namaz kılan, yakınlara çokça yardımcı olan bir kimseydin. Vallahi, en kötüsü sen olan bir ümmet mutlaka en hayırlı bir ümmettir!”
Haccâc’a, Abdullah İbnu Ömer radıyallahu anhüma’nın İbnu’z-Zübeyr karşısındaki tavrı ve söylediği bu sözleri ulaştı. Derhal adam göndererek İbnu’z-Zübeyr’in cesedini asılı olduğu kütükten indirip, yahudilerin kabirlerine attırdı. Sonra annesi Esma Bindu Ebi Bekr radıyallahu anha’ya da bir adam gönderip çağırttı. Fakat kadıncağız gitmekten imtina etti. Haccac ikinci bir elçi gönderdi ve: “Ya bana kendi rızanla gelirsin ya da, sana saç örgülerinden sürüyerek getirecek birisini gönderirim!” dedi. Esmâ yine imtina edip:
“Sen, örgülerimden tutup beni sürükleyecek birini gönderinceye kadar vallahi gelmeyeceğim!” dedi. Haccâc:
“Bana ayakkabılarımı gösterin!” dedi. Papuçlarını alıp, çalımla koşup Esmâ’nın yanına girdi.
“Allah düşmanına ne yaptığımı gördün mü?” dedi.
“Ona dünyasını berbat ettiğini, onun da senin ahiretini berbat ettiğini gördüm. Bana ulaştığına göre ona: “Ey iki kuşaklının oğlu!” demişsin. Vallahi iki kuşaklı benim. Onlardan biriyle ben Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın ve Ebu Bekr’in (hicret sırasındaki) yiyeceklerini bağladım. Diğeri de, kadının belinden ayırmadığı kuşağıdır. Şunu ilave edeyim ki, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bana: “Sakif’te bir yalancı, bir de zalim var!” demişti. Yalancıyı gördük. Zalime gelince; bunun da ancak sen olacağını zannediyorum!” dedi. Haccac, hiç cevap vermeden yanından ayrıldı.”
Müslim, Fezailu’s-Sahabe 229, (2545)
Rezin şu ilavede bulundu: “Haccac (bilahare) demiş ki: “Ben Esma’nın yanına onu üzmek için girmiştim, ama o beni üzdü.”
4903 – Câbir İbnu Semüre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’a, intihar eden bir kimse haber verilmişti:
“Ben üzerine namaz kılmıyorum!”, buyurdular.”
Ebu Davud, Cenâiz 51, (3185).
4907 – Ebu’l-Müseyyeb anlatıyor: “(Bir gün) Ebu Saîd radıyallahu anh’ın yanına girmiştim, namaz kılıyor buldum. Onu beklemek üzere oturdum. Derken evin bir köşesinde tavanı örten hurma dalları arasında bir kıpırtı gördüm. Oraya bakınca bir yılan olduğunu gördüm. Öldürmek üzere atıldım. Ebu Saîd oturmam için işaret etti. Tekrar yerime oturdum. Namazdan çıkınca bana evde bir oda gösterdi ve: “Bu odayı görüyor musun?” diye sordu. Ben: “Evet!” deyince devam etti:
“Onda, bizden evlenmesi yakın bir genç vardı. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ile birlikte Hendek (harbin)e gittik. Genç, gün ortasında, ehline uğramak için Aleyhissalâtu vesselâm’dan izin istiyordu. Bir gün ondan yine izin istedi. Aleyhissalatu vesselâm ona:
“Silahını beraberine al, ben Kureyza’dan sana bir zarar gelir diye korkuyorum!” buyurdular. Adam silahını aldı. Ailesine geldi. Hanımı iki kapı arasında ayakta duruyordu. Elindeki mızrağı ile, dürtmek üzere kaadına eğildi. Adama kıskançlık gelmişti. Kadın ona:
“Mızrağını geri çek! Hele eve gir, beni dışarı çıkaran şeyi bir gör!” dedi. Adam içeri daldı. Bir de ne görsün: Yatağın üzerine çöreklenmiş iri bir yılan! Mızrağıyla ona yöneldi ve yılana sapladı. Sonra çıkıp, süngüyü avluya dikti. Derken yılan üzerine atıldı. Bilemiyoruz, hangisi evvel öldü; yılan mı, genç mi? Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’a gelip, bu durumu anlattık ve: “Dua edin, Allah ona tekrar hayat versin!” dedik. Aleyhissalâtu vesselâm:
“Arkadaşınız için istiğfar ediverin!” buyurdular. Sonra şu açıklamada bulundular:
“Medine’de müslüman olan cinler var. Onlardan birini görürseniz, kendisine üç gün ihtarda bulunun. Eğer bundan sonra yine de görünürse onu öldürün. Çünkü o bir şeytandır.”
Müslim, Selam 139, (2236); Muvatta, İsti’zân 33, (2, 976, 977); Ebu Dâvud, Edeb 174, (5256, 5257); Tirmizi, Ahkâm 2, (1484); (Bazı Tirmizi nüshalarında Sayd bölümünde (17. bab’ta) gelmiştir.)
4959 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Üç kişi dışında hiç kimse beşikte iken konuşmamıştır. Bunlar: Hz. İsa İbnu Meryem aleyhima’s-selam, Cüreyc’in arkadaşı.
Cüreyc, kendini ibâdete vermiş âbid bir kuldu. Bir manastıra çekilmiş orada ibadetle meşguldü. Derken bir gün annesi yanına geldi, o namaz kılıyordu.
“Ey Cüreyc! (Yanıma gel, seninle konuşacağım! Ben annenim)” diye seslendi. Cüreyc:
“Allahım! Annem ve namazım (hangisini tercih edeyim?” diye düşündü). Namazına devama karar verdi.
Annesi çağırmasını (her defasında üç kere olmak üzere) üç gün tekrarladı. (Cevap alamayınca) üçüncü çağırmanın sonunda:
“Allahım, kötü kadınların yüzünü göstermedikçe canını alma!” diye bedduada bulundu. Beni İsrail, aralarında Cüreyc ve onun ibadetini konuşuyorlardı. O diyarda güzelliğiyle herkesin dilinde olan zâniye bir kadın vardı.
“Dilerseniz ben onu fitneye atarım” dedi. Gidip Cüreyc’e sataştı. Ancak Cüreyc ona iltifat etmedi.
Kadın bir çobana gitti. Bu çoban Cüreyc’in manastırı(nın dibi)nde barınak bulmuş birisiydi. Kadın onunla zina yaptı ve hâmile kaldı. Çocuğu doğurunca:
“Bu çocuk Cüreyc’ten!” dedi. Halk (öfkeyle) gelip Cüreyc’i manastırından çıkarıp manastırı yıktılar, (hakaretler ettiler), kendisini de dövmeye başladılar, (linç edeceklerdi). Cüreyc onlara:
“Derdiniz ne?” diye sordu.
“Şu fahişe ile zina yaptın ve senden bir çocuk doğurdu!” dediler. Cüreyc:
“Çocuk nerede, (getirin bana?)” dedi. Halk çocuğu ona getirdi. Cüreyc:
“Bırakın beni, namazımı kılayım!” dedi. Bıraktılar ve namazını kıldı. Namazı bitince çocuğun yanına gitti, karnına dürttü ve:
“Ey çocuk! Baban kim?” diye sordu. Çocuk: “Falanca çoban!” dedi. Bunun üzerine halk Cüreyc’e gelip onu öpüp okşadı ve: “senin manastırını altından yapacağız!” dedi. Cüreyc ise:
“Hayır! Eskiden olduğu gibi kerpiçten yapın!” dedi. Onlar da yaptılar.
(Üçüncüsü): Bir zamanlar bir çocuk annesini emiyordu. Oradan şahlanmış bir at üzerinde kılık kıyafeti güzel bir adam geçti. Onu gören kadın:
“Allah’ım şu oğlumu bunun gibi yap!” diye dua etti. Çocuk memeyi bırakarak adama doğru yönelip baktı ve:
“Allahım beni bunun gibi yapma!” diye dua etti. Sonra tekrar memesine dönüp emmeye başladı.”
Ebu Hureyre der ki: “Ben Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ı, şehadet parmağını ağzına koyup emmeye başlayarak, çocuğun emişini taklid ederken görür gibiyim.”
(Resulullah anlatmaya devam etti:)
“(Sonra annenin yanından) bir kalabalık geçti. Ellerinde bir câriye vardı. Onu dövüyorlar ve:
“(Seni zâni seni!) Zina yaparsın, hırsızlık yaparsın ha!” diyorlardı. Câriye ise:
“Allah bana yeter, o ne iyi vekildir!” diyordu. Çocuğun annesi:
“Allahım çocuğumu bunun gibi yapma!” dedi. Çocuk yine emmeyi bıraktı, câriyeye baktı ve:
“Allahım beni bunun gibi yap!” dedi. İşte burada anne-evlat karşılıklı konuşmaya başladılar: (Anne dedi ki:
“Boğazı tıkanasıca! Kıyafeti güzel bir adam geçti. Ben: “Allahım, oğlumu bunun gibi yap” dedim. sen: “Allahım! Beni bunun gibi yapma!” dedin. Yanımızdan cariyeyi döverek, zina ve hırsızlık yaptığını söyleyerek geçenler oldu. Ben: “Allahım, oğlumu bunun gibi yapma” dedim. sen ise: “Allahım, beni bunun gibi yap!” dedin).
Oğlu şu cevabı verdi:
“Güzel kıyafetli bir adam geçti. Sen: “Allahım, oğlumu bunun gibi yap!” dedin, ben ise: “Allahım beni bunun gibi yapma!” dedim. Yanımızdan bu câriyeyi geçirdiler. Onu hem dövüp hem de: “Zina ettin, hırsızlık ettin!” diyorlardı. Sen: “Allahım, oğlumu bunun gibi yapma!” dedin. Ben ise: “Allahım, beni bunun gibi yap!” dedim. (Sebebini açıklayayım:) O atlı adam cebbâr zalimin biriydi. Ben de: “Allahım beni böyle yapma!” dedim. “Zina ettin, hırsızlık ettin!” dedikleri şu zavallı cariye ise ne zina yapmıştı, ne de çalmıştı! Ben de “Allahım beni bunun gibi yap!” dedim.”
Buhari, Enbuya 50, Amil fi’s-Salât 7; Müslim, Birr 7, 8, (2550). Metin Müslim’den alınmadır.
4969 – Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Ümmetimden bir grup, hak için muzaffer şekilde mücadeleye Kıyamet gününe kadar devam edecektir. O zaman İsa İbnu Meryem de iner. Bu müslümanların reisi: “Gel bize namaz kıldır!” der. Fakat Hz. İsa aleyhisselam: “Hayır! der, Allah’ın bu ümmete bir ikramı olarak siz birbirinize emirsiniz!”
Müslim, İman 247.
4982 – Yine Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “rumlar, A’mak ve Dâbık nam mahallere inmedikçe Kıyamet kopmaz. Onlara karşı Medine’den bir ordu çıkar. Bunlar o gün Arz ehlinin en hayırlılarıdır. Bu ordunun askerleri savaşmak üzere saf saf düzen alınca, rumlar:
“Bizden esir edilenlerle aramızdan çekilin de onları öldürelim!” derler. Müslümanlar da:
“Hayır” Vallahi sizinle, kardeşlerimizin arasından çekilmeyiz” derler. Bunun üzerine (müslümanlar) onlarla harb eder. bunlardan üçte biri inhizama uğrar. Allah ebediyen bunların tevbesini kabul etmez. Üçte biri katledilir, bunlar Allah indinde şehitlerin en faziletlileridir. Üçte biri de muzaffer olur. Bunlar ebediyen fitneye düşmezler. Bunlar İstanbul’u da fethederler. (Fetihten sonra) bunlar, kılıçlarını zeytin ağacına asmış ganimet taksim ederken, şeytan aralarında şöyle bir nida atar:
“Mesih Deccal, ailelerinizde sizin yerinizi aldı!”
Bunun üzerine, çıkarlar. Ancak bu haber bâtıldır. Şam’a geldiklerinde (Deccal) çıkar. Bunlar savaş için hazırlık yapıp safları tanzim ederken, namaz için ikamet okunur. Derken İsa İbnu Meryem iner ve onlara gitmek ister. Allah’ın düşmanı, Hz. İsa’yı görünce, tıpkı tuzun suda erimesi gibi, erir de erir. Eğer bırakacak olsa, (kendi kendine) helak oluncaya kadar eriyecekti. Ancak Allah onu kudret eliyle öldürür; öyle ki onlara, harbesindeki kanını gösterir.”
Müslim, Fiten 34, (2897).
5035 – Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “(Ashab, Resûlullah’a): “Ey Allah’ın Resûlü! Kıyamet günü Rabbimizi görecek miyiz?” diye sordular. Aleyhissalatu vesselam: “Bulutsuz bir günde, öğle vaktinde güneşi görme hususunda bir itişip kakışmanız olur mu?” diye sordu. Ashab: “Hayır!” deyince:
“Bulutsuz (dolunaylı) gecede ayı görmekte itişip kakışmanız olur mu?” diye tekrar sordu. Ashab yine: “Hayır!” deyince:
“Nefsim yed-i kudretinde olan Zât-ı Zülcelal’e yemin olsun, Rabbinizi görme hususunda da hiçbir itişip kakışmanız olmayacak. Tıpkı güneş ve ayı görmede itişip kakışmanız olmadığı gibi. Böylece kul, Rabbiyle karşı karşıya gelecek. Rabb Teâla:
“Ey filân! ben sana ikram etmedim mi? Seni efendi yapmadım mı? Sana zevce vermedim mi? Atı, deveyi sana musahhar (hizmetçi) kılmadım mı? Reislik yapmana, ganimet malından dörtte bir almana müsaade etmedim mi?” diye soracak. Kul:
“Evet ey Rabbim!” diyecek. Rab Teâla:
“Benimle karşılaşacağını hiç düşünmedin mi?” diyecek. kul bu soruya: “Hayır!” karşılığını verecek. Rab Teâlâ da:
“Öyleyse şimdi de ben seni unutuyorum. Tıpkı (dünyada) sen beni unuttuğun gibi!” diyecek. Sonra ikinci kul Allah’ın karşısına çıkar. Rab Teâla ona da aynı şeyleri söyler. Sonra üçüncüye de birinciye söylediklerinin aynısını söyler. Kul: “Evet! Ey Rabbim!” der. Rab Teâla da:
“Benimle karşılaşacağını hiç aklından geçirdin mi?” diye sorar. Kul:
“Ey Rabbim, sana, kitaplarına ve peygamberlerine inandım. Namaz kıldım, oruç tuttum, sadaka verdim!” der ve elinden geldiğince (Hak Teâla hakkında) hayır senâda bulunur. Rab Teâla:
“Bu hususta lehine şehâdet edecek biri var mı?” diye soracak. Kul:
“Hayır, yok!” diyecek. Rabb Teâla:
“Şimdi senin aleyhine bir şahit gönderilecek!” der. Kul kendi kendine: “Benim aleyhime şahidlik yapacak da kim?” diye içinden düşünür. Kulun ağzı mühürlenir. Uyluğuna: “Haydi konuş!” denir. Uyluğu, eti, kemiği konuşup, onun amelini haber verirler. Bu, onun kendisi için bir özür aramaması içindir. Bu kimse, allah’ın gadabına uğrayan münâfıktır.”
Müslim, Zühd 16, (2968).
5121 – Cerîr İbnu Abdillah radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bir dolunay gecesi, aya baktı ve:
“Siz şu ayı gördüğünüz gibi, Rabbinizi de böyle perdesiz göreceksiniz ve O’nu görmede bir sıkışıklığa düşmeyeceksiniz (herkes rahatça görecek). Artık, güneşin doğma ve batmasından önce hiç bir namaz hususunda size galebe çalınmamasına gücünüz yeterse bunu yapın (namazları vaktinde kılın, vaktini geçirmeyin).”
Cerir der ki: “Resûlullah, sonra şu ayeti okudu: “Rabbini güneşin doğmasından ve batmasından önce hamd ile tesbih et” (Tâ-ha 13).
Buhari, Mevâkitu’s-Salât 6, 26, Tefsir, Kâf 1, Tevhid 24; Müslim, Mesacid 211, (633); Ebu Davud, Sünnet 20, (4729); Tirmizi, Cennet 16, (2554).
5321 – Zeyd İbnu Hâlid radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Horoza sövmeyin! Zira o, namaz için uyandırıyor.”
Ebu Dâvud, Edeb 115, (5101).
5329 – Ukbe İbnu Âmir radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bir gün çıkıp, Uhud şehidlerine cenazelere kıldığı namazla namaz kıldı. Sonra minbere geçti:
“Ben dedi, sizden önce (havuzun başına) varacağım ve ben size şahidlik yapacağım. Şimdi, şu anda ben, vallahi havzımı görüyorum. Bana arzın hazinelerinin anahtarları verildi. Vallahi ben artık sizin benden sonra şirke düşmenizden korkmuyorum. Fakat sizin dünya hususunda birbirinizle rekabete, çekememizliğe düşmenizden korkuyorum.”
Buhârî, Rikâk 53, 7, Cenâiz 73, Menâkıb 25, Megâzî 17, 27; Müslim, Fezâil 30, (2296).
5338 – İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm (bir bayram namazında kadınlar tarafına geçerek):
“Ey kadınlar cemaati! (Allah yolunda) sadakada bulunun, istiğfarı çok yapın. Zira ben siz kadınların cehennemde çoğunluğu teşkil ettiğini gördüm” buyurdular. Dinleyenlerden cesaretli bir kadın:
“Niye cehennemliklerin çoğunu kadınlar teşkil ediyor, neyimiz var?” diye sordu. Aleyhissalâtu vesselâm:
“Ağzınızdan kötü söz çok çıkıyor ve kocalarınıza karşı nankörlük ediyorsunuz. Aklı ve dini eksik olanlar arasında akıl sahibi erkeklere galebe çalan sizden başkasını görmedim!” dedi. O kadın tekrar:
“Ey Allah’ın resulü! Aklı ve dini eksik ne demek?” diye sorunca Aleyhissalâtu vesselâm açıkladı:
“Aklı noksan tabiri, iki kadının şahitliğinin bir erkeğin şahitliğine denk olmasını ifade eder. Dinlerinin eksik olması tâbiri de onların (hayız dönemlerinde) günlerce namaz kılmamalarını, Ramazan ayında oruç tutmamalarını ifade eder.”
Buhârî, Hayz 6, Zekât 44, İman 21, Küsüf 9, Nikâh 88; Müslim, Küsüf 17, (907), İman 132, (79); Nesâî, Küsuf 17, (3, 147); Muvatta, Küsuf 2, (1, 187).
5341 – Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm bir gün bize namaz kıldırdı, sonra minbere çıktı, eliyle kıble cihetine işaret etti ve: “Size namaz kıldırdığım andan beri, bana cennet ve cehennem gösterildi. Onlar şu duvarın önünde temessül etmiş vaziyette idiler. Hayırda ve şerde bugünkü kadarını hiç görmedim” buyurdu.”
Buhârî, Ezân 91, Salât 40, Rikâk 18.
5342 – Abdullah İbnu Ebi Bekr anlatıyor: “Ebu Talha el-Ensâri radıyallahu anh bahçesinde namaz kılıyordu. Derken (dübsî denen kumruya benzeyen) bir kuş uçtu. Gidip gelmeye, çıktığı yeri aramaya başladı, fakat bulamadı. Bu hal Ebu Talha’nın garibine gitti ve bir müddet gözleriyle kuşu takip etti. Sonra namazına döndü. Ne kadar kıldığını bilemiyordu. Kendi kendine: “Bu malımdan bana fitne arız oldu!” dedi. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’a gelerek namazda başına gelen fitneyi anlattı ve “Ey Allah’ın Resülü! Bu (bağım Allah için) sadakadır, onu dilediğine ver!” dedi.”
Muvatta, Salât 67, (1, 98).
5366 – Yine Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın hastalığı ağırlaşıp, ağrıları artınca, benim odamda tedavi edilmesi için diğer zevcelerinden müsaade istedi. Onlar kendisine izin verdiler. İki kişinin arasında çıktı. Bunlardan biri amcası Abbâs İbnu Abdilmuttalib idi, bir başkası daha vardı. Ayakları yerde sürünüyordu. Odama girince ızdırabı daha da arttı.
“Ağızlarındaki bağları açılmamış yedi kırbadan üzerime su dökün, belki (iyileşir), insanlara bir vasiyette bulunurum!” buyurdular. Hz. Hafsa’ya ait bir leğene oturttuk. Sonra bu kırbalardan üzerine su dökmeye başladık. (Bir müddet sonra) “yeterince döktünüz” diye işaret edinceye kadar dökmeye devam ettik. Sonra (iyileşerek) halka çıkıp namaz kıldırdı ve bir hitabede bulundu.”
5367 – Yine Sahiheyn’de Ubeydullah İbnu Abdillah’tan gelen bir rivayette Ubeydullah der ki: “Hz. Aişe radıyallahu anhâ’nın yanına girdim. Ona: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’ın hastalığından bana anlatmaz mısın?” dedim. Anlatmaya başladı: “Elbette! Resülullah aleyhissalâtu vesselâm ağırlaştı ve: “Halk namazını kıldı mı?” diye sordu. Biz: “Hayır! Ey Allah’ın Resûlü, onlar sizi bekliyorlar!” dedik.
“Leğene benim için su koyun!” emrettiler. Hz. Aişe der ki: “Hemen dediğini yaptık, o da yıkandı. Sonra kalkmaya çalıştı, fakat üzerine baygınlık çöktü. Sonra kendine geldi ve tekrar:
“Cemaat namaz kıldı mı?” diye sordu. “Hayır!” dedik, onlar sizi bekliyorlar ey Allah’ın Resülü!” Tekrar:
“Benim için leğene su koyun!” emretti. Hz. Aişe der ki:
“Dediğini yaptık, yıkandı. Sonra tekrar kalkmak istedi. Yine üzerine baygınlık çöktü. Sonra ayılınca:
“İnsanlar namaz kıldı mı?” diye sordu.
“Hayır! dedik, onlar sizi bekliyorlar, ey Allah’ın Resülü!” Aleyhissalâtu vesselâm: “Benim için leğene su koyun!” dedi ve yıkandı. Sonra kalkmaya yeltendi, yine üzerine baygınlık çöktü, sonra ayıldı.
“Halk namazı kıldı mı?” diye sordu.
“Hayır, onlar sizi bekliyorlar ey Allah’ın Resülü!” dedik. Hz. Aişe der ki:
“Halk mescide çekilmiş, Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’ı yatsı namazı için bekliyorlardı.”
Hz. Aişe der ki: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Hz. Ebu Bekr’e adam göndererek halka namaz kıldırmasını söyledi. Elçi gelerek ona:
“Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm halka namaz kıldırmanı emrediyor!” dedi. İnce duygulu bir kimse olan Ebu Bekr radıyallahu anh:
“Ey Ömer halka namazı sen kıldır!” dedi. Hz. Aişe’nin anlattığına göre, Hz. Ömer:
“Buna sen daha ziyade hak sahibisin (ehaksın)!” cevabında bulundu. Aişe der ki: “O günlerde namazı Ebu Bekr radıyallahu anh kıldırdı. Bilahare Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, kendinde bir hafiflik hissetti. Biri Abbâs olmak üzere iki kişinin arasında, öğle namazı için çıktı. O sırada namazı halka Ebu Bekr kıldırıyordu. Ebu Bekr, Resülullah’ın geldiğini görünce, geri çekilmek istedi. Aleyhissalâtu vesselâm geri çekilme diye işaret buyurdu. Kendisini getirenlere: “Beni yanına oturtun” dedi. Onlar da Hz. Ebu Bekr’in yanına oturttular. Hz. Ebu Bekr, Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’ın namazına uyarak namaz kılıyordu. Halk da Hz. Ebu Bekr’in namazına uyarak namazını kılıyordu. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm oturmuş vaziyette idi.”
Ubeydullah der ki: “Abdullah İbnu Abbâs radıyallahu anhümâ’nın yanına girdim ve:
“Hz. Aişe radıyallahu anhâ’nın Aleyhissalâtu vesselâm’ın hastalığı ile ilgili olarak anlattığını size anlatayım mı?” dedim. Bana: “Haydi anlat!” dedi. Ben de bu hususta anlattığını naklettim. Söylediklerimden hiçbir noktayı reddetmedi. Sadece:
“(Resülullah’ı mescide) Abbâs’la birlikte taşıyan ikinci şahsın ismini verdi mi?” diye sordu. Ben: “Hayır söylemedi” deyince: “O, Ali radıyallahu anh idi” dedi.”
5402 – Hz.Huzeyfe radıyallahu anh muhtazar (ölüme yakın) olunca: “Ben ölünce, kimse üzerime ezan okumasın, ben bunun, ölüm haberinin duyurulması olmasından korkarım. Zira ben, Aleyhissalâtu vesselâm’ın ölüm haberinden yasakladığını işittim. Öyleyse ben öldüm mü, üzerime namaz kılsınlar. Beni Rabbime (sessizce) taşısınlar” dedi.”
Tirmizî, Cenâiz 12, (986); İbnu Mâce, Cenâiz 14, (1476).
5416 – Muğîre radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Binekli, cenazenin ardından yürür, yaya ise dilediği yerden. Çocuğa da namaz kılınır. Anne-babası için mağfiret ve rahmetle dua edilir.”
Tirmizî, Cenâiz 42, (1031); Nesâî, Cenâiz 55, 56, (4, 55, 56); Ebu Dâvud, Cenâiz 49, (4180).
5425 – Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm, Uhud şehidlerini (defin sırasında), her iki kişinin (cesedini) bir giysiye koyuyor, sonra da: “Kur’an’ı hangisi daha çok almıştı?” diye sorup, onlardan birine işaret edildiği takdirde, onu lahidde öne koyuyordu. Sonra da: “Ben bunlara şahidim!” diyordu. Onları kanlarıyla defnetmelerini emretti. Onlara cenâze namazı kılmadı, onları yıkamadı da.”
Buhârî, Cenâiz 73, 74, 75, 76, 79, Megâzî 26; Ebu Dâvud, Cenâiz 31, (3138); Tirmizî, Cenâiz 46, (1036); Nesâî, Cenâiz 61, (4, 62).
(İbnu Deybe hadisin bir meselesi ile ilgili olarak şu açıklamayı yapar): “Derim ki: “İki kişinin, bir giysi içinde, derileri birbirlerine değecek şekilde birleştirilmeleri câiz değildir. Öyleyse bu “birleştirme” hadisesi, ikisinin arasına bir perde konduktan sonra gerçekleştirilmiş olacağına yahut o giysinin ikisi arasında bölünmüş olacağına hamledilir. Zahir mâna da bunu gerektiriyor çünkü hadiste geçen “onlardan birine işaret edildiği takdirde, onu lahidde öne koyuyordu” ibaresi bunu ifade eder. Her birinin müstakil veya aralarında bir perde olmadan birini öne almak mümkün değildir.”
5429 – Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: “Bir gün Resülullah aleyhissalatu vesselam bir hutbe irad etti. Hutbesinde, ashabından, ölmüş, yetersiz bir kefene sarılıp, geceleyin defnedilmiş bir zâtı zikretti. Sonra kişinin, mecbur kalmadıkça geceleyin gömülmesini yasakladı, ta ki üzerine namaz kılınsın. Ve dedi ki:
“Biriniz kardeşini kefenledi mi, kefenini güzel yapsın!”
Müslim, Cenâiz 49, (943); Ebu Dâvud, Cenâiz 34, (3148); Nesâi, Cenâiz 37, (4, 33).
5458 – Hz. Aişe radıyallahu anhâ’nın anlattığına göre, bir yahudi kadın, yanına girdi. Kabir azabından bahsederek:
“Seni kabir azabından Allah korusun!” dedi. Aişe de Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’a kabir azabından sordu. Aleyhissalâtu vesselâm:
“Evet, kabir azabı haktır. Onlar kabirde azap çekerler, onların azabını hayvanlar işitir!” buyurdu. Hz. Aişe der ki:
“Bundan sonra Aleyhissalâtu vesselâm’ı namaz kılıp da, namazında kabir azabından istiaze etmediğini hiç görmedim.”
Buhâri; Cenâiz 89; Müslim, Mesâcid 123, (584); Nesâî, Cenâiz 115, (4,104,105).
5488 – Talk İbnu Ali radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’a heyet olarak yola çıktık. Gelip ona biat ettik, Onunla namaz kıldık. Kendisine, memleketimizde Ehl-i Kitaba ait bir mabedin olduğunu haber verdik. Abdest suyunun fazlasından bize hibede bulunmasını talep ettik. Su getirtip abdast aldı, mazmaza yaptı, sonra bunu bir kaba bizim için döktü. Dedi ki:
“(Haydi gidin! Memleketinize varınca (o eski) mabedinizi yıkın. Bu suyu onun yerine çileyin, orasını mescid yapın!”
“Biz: “Ama yerimiz uzak,hararet şiddetlidir. Bu su (buharlaşıp) kurur” dedik. Bize:
“Ona bir müdd su ilave edin. O (abdest artığı) öbürünün (ilave edilen suyun) güzelliğini de arttırır” buyurdular. Oradan ayrılıp memleketimize geldik. Mabedimizi yıktık. Sonra yerine o suyu çiledik, orayı kendimize mescid yaptık. İçerisinde ezan okuduk. Râhibi, Tayylı bir adamdı, ezanı işitince:
“Bu hak bir davettir!” dedi. Sonra dağın sırtındaki sel yataklarından birine yöneldi. Bir daha onu göremedik.”
Nesai, Mesacid 11, (2, 38-39).
5499 – İbnu Abbâs radıyallahu anhümâ anlatıyor: “Kureyşliler, birbirlerine küfrün ve sapıklığın devamını tavsiye ettiler ve aralarında:
“Bizim üzerinde olduğumuz şey var ya, bu, o köksüz sürgün (mesabesinde olan Muhammed)in üzerinde olduğu şeyden daha doğrudur!” dediler. Bunun üzerine, Allah Teâla hazretleri Kevser sûresini inzal buyurdu:
“Şüphesiz ki biz sana kevseri verdik. Öyleyse Rabbin için namaz kıl ve kurban kes. Asıl arkası kesik (nesilsiz) olan, sana düşmanlık edenin ta kendisidir” (Kevser 1-3).
Bundan sonra Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın beş erkek çocuğu oldu. Dördü Hz. Hatice radıyallahu anhâ’dan: Abdullah; bu in büyükleri idi; Tâhir; -bunun Abdullah olduğu ve bunların üç tane oldukları da söylenmiştir-; Tayyib, Kâsım ve Mâriye’den olan İbrahim.
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın dört tane de kızı vardı: Bunlardan Zeyneb, Ebu’l-As İbnu’r-Rebî’in nikâhı altında idi. Rukiyye ve Ümmü Külsûm: Bu ikisi, Ebu Leheb’in oğulları olan Utbe ve Uteybe’nin nikâhı altında idiler. “Ebu Leheb’in iki eli kurusun ve kurudu da…” (Tebbet 1-5) vahy-i şerifi nazil olduğu zaman, Ebu Leheb oğullarına onları boşamalarını emretti. Bunun üzerine Hz. Osman önce Rukiyye ile evlendi. Rukiyye onunla birlikte Habeşistan’a hicret etti. Orada Hz. Osman’ın Abdullah adında bir oğlu dünyaya geldi. Hz. Osman ona izafeten (Ebu Abdillah diye) künye almıştı. Sonra Rukiyye radıyallahu anhâ vefat etti. Ondan sonra Hz. Osman Ümmü Külsûm radıyallahu anhümâ ile evlendi.
Hz. Fâtıma radıyallahu anhâ: Bu Hz. Ali radıyallahu anh’ın nikâhı altında idi. Hz. Ali’nin Fatma’dan Hasan, Hüseyin ve Muhsin adlarında üç erkek çocuğu ile Zeyneb ve Ümmü Külsüm adlarında iki kız çocuğu dünyaya geldi. Bunlardan Zeyneb, Abdullah İbnu Ca’fer radıyallahu anhüma’nın nikâhı altında idi. Hz. Ali, Ümmü Külsûm’u da Hz. Ömer’e nikâhlamıştı, radıyallahu anhüm ecmâin.”
Rezîn tahric etmiştir.
5525 – İbnu Abbâs radıyallahu anhümâ anlatıyor: “Bana Ebu Süfyan İbnu Harb anlattı ve dedi ki: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ile aramızda sulh(-u Hudeybiye) olduğu bir sırada Şam’a gitmiştim. Ben orada iken, Herakliyus’a, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’dan bir mektup getirildi. Mektubu Dıhyetu’l-Kelbî getirmişti. Onu Busra emirine teslim etti. O da, Rum Kralı Herakliyus’a ulaştırdı. Herakliyus:
“Peygamber olduğunu zanneden şu adamın kavminden buralarda birileri var mı?” diye sordu. Ona “evet var!” dediler ve ben bir grup Kureyşliyle birlikte çağırıldım. Yanına girdik. Bizi önüne oturttu.
“Ona nesebce en yakın olan kimdir?” dedi. Ben atıldım:
“Benim!” dedim. Bunun üzerine beni, arkadaşlarım arkamda kalacak şekilde önüne oturttu. Sonra tercümanını getirtti.
“Şunlara söyle, ben şuna, o peygamber olduğunu zanneden kimse hakkında soracağım. Eğer cevaplarında bana yalan söylemeye kalkarsa, onu tekzib etsinler!” dedi. Ebu Süfyan der ki:
“Allah’a yemin olsun. Eğer yalanım, aleyhime tesir hâsıl eder korkusu olmasaydı, cevaplarım sırasında yalan söylerdim. Sonra Herakliyus, tercümanına:
“Sor şuna! O zâtın aranızdaki nesebi nasıldır?” dedi. Ben:
“O, aramızda asîl bir nesebe sahiptir” dedim. O tekrak sordu:
“O’nun ecdadı arasında kral var mı?
“Yok!” dedim.
“Siz onu bu iddiasından önce hiç yalanla itham ettiniz mi?” dedi. Ben:
“Hayır!” dedim.
“Ona insanların eşraf takımı mı tabi oluyor, zayıflar takımı mı? dedi.
“Zayıflar takımı!” dedim.
“Artıyorlar mı azalıyorlar mı?” dedi. Ben:
“Eksilmiyorlar, bilakis artıyorlar” dedim. O tekrar sordu:
“Dine girdikten sonra hoşnutsuzlukla dininden vazgeçen, irtidad eden oldu mu?”
“Hayır!” dedim.
“Onunla hiç savaştınız mı?” dedi. Ben:
“Evet!” dedim.
“Onunla savaşınız nasıl oldu?” dedi.
“Harb onunla bizim aramızda münavebeli oldu. O bize karşı kazandı, biz de ona karşı kazandık!” dedim.
“Verdiği sözden caydığı oldu mu?” dedi.
“Hayır! Ancak, aramızda bir sulh var, bu esnada ne yapacak bilmiyoruz!” dedim.
Ebu Süfyân der ki: “Allah’a yemin olsun o konuşmamız esnasında, (aleyhte) bundan başka bir şey söyleme imkanı bulamadım.” Herakliyus sormaya devam etti:
“Muhammed’den önce bu sözü söyleyen bir başkası var mıydı?” dedi.
“Hayır!” dedim. Bunun üzerine tercümanına:
“Söyle ona! Ben sana “aranızdaki nesebi” nden sordum, sen onun asaletli biri olduğunu söyledin. İşte peygamberler de böyledir, hep kavimleri arasında neseb sahiplerinden gönderilirler. Ben sana “ecdadı içinde kral var mı?” diye sordum “yok!” dedin. Ben de “eğer ecdadı arasında bir kral olsaydı bu ecdadının kraliyetini arayan bir adam” diyecektim. Ben, “ona tabi olanlar” dan sordum: “Cemiyetin zayıf takımı mı yoksa eşraf kesimi mi?” diye. Sen “zayıflar!” dedin. Peygamberlere tabi olanlar işte bunlardır. Ben sana “bu iddiasından önce onu hiç yalanla itham ettiniz mi?” diye sordum, sen “hayır!” dedin. Böylece anladım ki o, ne insanlara ne de Allah’a yalan söyleyecek biri değildir. Ben sana “dine girdikten sonra, hoşnut olmayarak dininden dönen oldu mu?” diye sordum, sen “Hayır!” dedin. İman böyledir, onun neşesi kalplere bir girdi mi, bir daha solmaz. Ben senden “onlar artıyorlar mı, eksiliyorlar mı?” diye sordum, sen arttıklarını söyledin. İman işi böyledir, tamamlanıncaya kadar artarlar. Ben sana “onlarla savaştınız mı?” diye sordum, sen savaştığınızı, savaşın aranızda münâvereli cereyan ettiğini, onların size, sizin de onlara galebe çaldığını söyledin. Peygamberler de böyledir, imtihandan geçirilirler, sonunda âkibet onların olur. Ben, sana “verdiği sözden döndüğü olur mu?” dedim, sen olmadığını söyledin. Peygamberler de böyledir, sözlerinden dönmezler. Ben, “Bu iddiayı ondan önce söyleyen oldumu?” diye sordum. sen “Hayır!” dedin. Ben “Eğer bu sözü ondan önce biri söylemiş olsaydı, “Bu adam, kendinden önce söylenmiş bir sözü tamamlamaya çalışan birisi” diyecektim.
Herakliyus sonra: “Size ne emrediyor?” diye tekrar soru sordu. Biz:
“Namaz, zekat, sıla-i rahim ve iffet” dedik. Bunun üzerine herakliyus dedi ki:
“Eğer, senin söylediklerin gerçekse, O peygamberdir! Ben onun çıkacağını biliyordum. Ancak sizin aranızdan çıkacağını zannetmiyordum. Eğer, O’na kavuşabileceğimden emin olsam karşılaşmayı çok isterdim. Yanında olsaydım, ayaklarına su dökerdim. O’nun hakimiyeti, ayaklarımın altında olan şu diyarlara kadar uzanacaktır.
Sonra Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın mektubunu getirtti ve okuttu. Şöyle diyordu: “Bismillahirrahmanirrahim.
Allah’ın elçisi Muhammed’den Rum’un büyüğü Herakliyus’a,
Selam hidayete tabi olanlara olsun.
Emmâ ba’d! Seni İslâm’a çağırıyorum. İslâm’a gir, selâmeti bul! Allah da ecrini iki kat versin. Yüz çevirirsen, bütün tebeanın günahı üzerine olsun. “Ey Ehl-i Kitap! Sizinle bizim aramızda müşterek olan bir söze gelin: Allah’tan başkasına ibadet etmeyelim. Ona hiçbir şeyi ortak koşmayalım, Allah’ı bırakıp da birbirimizi Rabb edinmeyelim.! Eğer onlar yüz çevirirse siz deyin ki: “Şâhit olun, biz müslümanlarız” (Âl-i İmran 64).
Herakliyus, mektubun okunuşunu tamamlayınca, yanında sesler yükseldi ve gürültüler arttı. Bize emretti, çıkarıldık. Ben arkadaşlarıma:
“İbnu Ebi Kebşe’nin işi ciddidir. Şu Benî Asfer’in (Rumların) kralı ondan korkuyor!” dedim. Allah İslâm’ı bana nasib edinceye kadar onun galip geleceği inancını taşıdım.
Herakliyus, ileri gelen cemaatini hep davet etti, kendine ait sarayların birinde toplandılar. Onlara:
“Ey Rum cemaati! Ebedî bir kurtuluşunuz ve şu saltanatınızın bekasına ne dersiniz?” dedi. Bunun üzerine, hep birden vahşi eşekler gibi ürküp kapılara koştular. Ancak hepsini kapatılmış buldular. Herakliyus onları geri çağırdı.
“Ben sizin dindeki salâbetinizi imtihan ettim. Sizde gördüğüm durum hoşuma gitti!” dedi. Bunun üzerine, ona secde ettiler ve ondan razı oldular.”
Buhâri, Bed’ü’l-Vahy 1, İmân 37, Şehâdât 28, Cihâd 11, 99, 102, 122, Cizye 13, Tefsir, Âl-i İmrân 4, Edeb 8, İsti’zan 24, Ahkâm 40; Müslim, Cihad 73, (1773); Tirmizi, İsti’zan 24, (2718).
5526 – İbnu Abbâs radıyallahu anhümâ anlatıyor: “Cinler semaya yükselip, orada vahyi dinliyorlardı. Bir tek kelime işitince, ona doksandokuz tane de (kendilerinden) ilave ediyorlardı. O tek kelime hak, ilave edilenler batıldı. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm gönderilince, semadaki yerlerine yükselmeleri şihâblarla (göktaşları) önlendi. Bundan önce gökte şihablar (bu kadar çok) atılmazdı. İblis onlara:
“Nedir bu? Herhalde mühim bir hadise var!” dedi. Askerlerini gönderdi. Onlar Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ı Mekke’de iki dağın arasında namaz kılıyor buldular. İblise tekrar dönüp gördüklerini haber verdiler. O da:
“Arzda meydana gelen hadise işte bu! (Sizin semadan haber almanız bu sebeple engelleniyor) dedi.”
Tirmizi, Tefsir, Cin, (3321)
5528 – Yahya İbnu Ebi Kesir anlatıyor: “Ebu Seleme İbnu Abdirrahman’a Kur’an’dan ilk inenin ne olduğunu sordum.
“Ya eyyühe’l-Müddessir (ey örtüsüne bürünmüş)! (suresi)dir!” dedi. Ben:
“İyi ama, başkaları ilk inenin İkra’bismi Rabbikellezi halâk (suresi) dir diyorlar” dedim. Bunun üzerine Ebu Seleme:
“Ben bu hususta Hz. Câbir radıyallahu anh’a sormuştum. O bana:
“Sana, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın söylediğinden başka bir şey söylemeyeceğim. Aleyhissalâtu vesselâm:
“Bir ay kadar Hira mağarasına mücavir oldum (itikafa girdim). Mücaveretimi (itikafımı) tamamlayınca, dağdan indim. Derken bana bir seslenen oldu. Sağıma baktım, hiçbir şey görmedim. Soluma baktım, yine bir şey görmedim. Arkama baktım bir şey görmedim. Derken başımı kaldırdım, bir şey gördüm, ama (bakmaya) dayanamadım. Hemen Hatice’nin yanına geldim:
“Beni örtün!” dedim. Derken şu âyetler nazil oldu. (Mealen): “Ey örtüsüne bürünen! Kalk! (İnsanları ahiretle) korkut! Rabbini büyükle, elbiseni temizle. Pislikten kaçın..” (Müddessir suresi). Bu vahiy namaz farz kılınmazdan önceydi.”
Buhari, Bed’ü’l-Vahy, Bed’ül-Halk 6, Tefsir, Müddessir, Tefsir, Alak, Edeb 118; Müslim, iman 257, (161).
5529 – Hz. Ömer radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’a vahiy indiği zaman, yüzünün yakınlarında arı uğultusu gibi bir ses işitilirdi. Bir gün, O’na vahiy indirildi. Bir müddet öyle kaldı. Sonra o hal açıldı. O da Mü’minûn suresinden ilk on ayeti okudu:
“Mü’minler kurtuluşa ermiş, umduklarına kavuşmuşlardır. Onlar namazlarını Allah’tan korkarak, hürmet ve tevazu içinde ve tâdil-i erkân ile kılarlar. Onlar dünya ve ahiretlerine faydası dokunmayan her türlü şeyden yüz çevirirler. Onlar nail oldukları her türlü nimetin zekatını aksatmadan verirler. Onlar namuslarını korurlar. Ancak hanımlarına ve cariyelerine karşı müstesna; bunlarla olan yakınlıklarından dolayı kınanmazlar. Kim helal sınırını aşarak bunların ötesine geçmek isterse, işte öyleleri haddini aşmış olanlardır. O mü’minler ki, Allah’a ve kullara karşı olan emânet ve mesuliyetlerini yerine getirirler ve sözlerinde dururlar. Onlar namazlarını devamlı olarak, vaktinde ve şartlarına riayet ederek kılarlar. İşte onlar vârislerin ta kendileridir. Onlar Firdevs cennetine vâris olurlar. Onlar orada ebedi olarak kalacaklardır” (Mü’minûn, 1-11).
Arkadan dedi ki: “Kim bu on ayeti yerine getirirse cennete girer.”
Sonra kıbleye yöneldi ve ellerini kaldırıp:
“Allahım (hayrımızı) artır, bizi (iyilik yönüyle) noksanlaştırma. Bize ikram et, zillete düşürme. Bize ihsanda bulun, mahrum etme. Bizi tercih et, (düşmanlarımızı) bize tercih etme. Allahım, bizi râzı kıl, bizden de razı ol!” buyurdular.”
Tirmizi, Tefsir, Mü’minun, (3172).
5532 – Hz. Enes radıyallahu anh Mâlik İbnu Sa’sa’a radıyallahu anh’tan naklen anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, onlara, Mirac’a götürüldüğü geceden anlatarak demiştir ki:
“Ben Ka’be’nin avlusunda Hatîm kısmında -belki de Hıcr’da demişti- yatıyordum. -Bir rivayette şu ziyade var: Uyku ile uyanıklık arasında idim.- Derken bana biri geldi, şuradan şuraya kadar (göğsümü) yardı. -Bu sözüyle boğaz çukurundan kıl biten yere kadar olan kısmı kasdetti.- Kalbimi çıkardı. Sonra bana, içerisi imanla (ve hikmetle) dolu, altından bir kab getirildi. Kalbim (çıkarılıp su ve zemzem ile) yıkandı. Sonra içerisi (imanla) doldurulup tekrar yerine kondu. Sonra merkepten büyük katırdan küçük beyaz bir hayvan getirildi. Bu Burak’tı. Ön ayağını gözünün gittiği en son noktaya koyarak yol alıyordu. Ben onun üzerine bindirilmiştim. Böylece Cibril aleyhisselâm beni götürdü. Dünya semasına kadar geldik. Kapının açılmasını istedi.
“Gelen kim?” denildi.
“Cibril!” dedi.
“Beraberindeki kim?” denildi.
“Muhammed aleyhissalâtu vesselâm!” dedi.
“Ona Mirac daveti gönderildi mi?” denildi.
“Evet!” dedi.
“Hoş gelmişler! Bu geliş ne iyi geliştir!” denildi.
Derken kapı açıldı. Kapıdan geçince, orada Hz. Adem aleyhisselam’ı gördüm.
“Bu babanız Adem’dir! Selam ver O’na!” dendi. Ben de selam verdim. Selamıma mukabele etti. Sonra bana:
“Salih evlad hoş gelmiş, salih peygamber hoş gelmiş!” dedi. Sonra Hz. Cebrail beni yükseltti ve ikinci semaya geldik. Kapıyı çaldı.
“Bu gelen kim?” denildi.
“Ben Cibril’im!” dedi.
“Beraberindeki kim?” denildi.
“Muhammed!” dedi.
“Ona Mirac daveti gönderildi mi?” denildi.
“Evet!” dedi.
“Hoş gelmişler! Bu geliş ne iyi geliş!” dediler. Derken bize kapı açıldı. İçeri girince, Hz. Yahya ve Hz. İsa aleyhimâsselam ile karşılaştım. Onlar teyze oğullarıydı. Hz. Cebrail:
“Bunlar Hz. Yahya ve Hz. İsa’dırlar, onlara selam ver!” dedi. Ben de selam verdim. Onlar da selamıma mukabelede bulundular. Sonra:
“Hoş geldin salih kardeş, hoş geldin salih peygamber” dediler. Sonra Cebrail beni üçüncü semaya çıkardı. Kapıyı çaldı.
“Bu gelen kim?” denildi.
“Cibril’im!” dedi.
“Yanındaki kim?” denildi.
“Muhammed’dir!” dedi.
“Ona Mirac daveti gitti mi?” denildi.
“Evet!” dedi.
“Hoş gelmişler! Bu geliş ne iyi geliş!” denildi. Kapı bize açıldı. İçeri girince Hz. Yusuf aleyhisselam’la karşılaştık. Cebrail:
“Bu Yusuf’tur! Ona selam ver!” dedi. Ben de selam verdim. Selamıma mukabele etti. Sonra:
“Salih kardeş hoş gelmiş, salih peygamber hoş gelmiş!” dedi. Sonra Cebrâil beni dördüncü semaya çıkardı. Kapıyı çaldı.
“Bu gelen kim?” denildi.
“Cibril’im!” dedi.
“Beraberindeki kim?” denildi.
“Muhammed!” dedi.
“Ona Mirac davetiyesi indi mi?” denildi.
“Evet!” dedi.
“Hoş gelmişler! Bu geliş ne iyi geliş!” dediler. Kapı açıldı. İçeri girdiğimizde, Hz. İdris aleyhisselam ile karşılaştık. Hz. Cebrâil:
“Bu İdris’tir, ona selam ver!” dedi. Ben selam verdim. O da selamıma mukabele etti. Sonra bana:
“Salih kardeş hoş geldin, salih peygamber hoş geldin!” dedi. Sonra Hz. Cebrail beni yükseltti. Beşinci semaya geldik. Kapıyı çaldı.
“Kim bu gelen?” denildi.
“Ben Cibril’im!” dedi.
“Beraberindeki kim?” denildi.
“Muhammed!” dedi.
“Ona Mirac daveti indirildi mi?” denildi.
“Evet!” dedi.
“Hoş gelmişler! Bu geliş ne iyi geliş!” denildi. Kapı açıldı. İçeri girince, Hârun aleyhisselam ile karşılaştık. Cebrail aleyhisselam:
“Bu Hârun aleyhisselâm’dır. Ona selam ver!” dedi. Ben selam verdim, o da selamıma mukabelede bulundu ve:
“Salih kardeş hoş geldin, salih peygamber hoş geldin!” dedi. Sonra Cebrail beni yükseltti ve altıncı semaya geldik. Kapıyı çaldı.
“Bu gelen kim?” denildi.
“Ben Cibril!” dedi.
“Beraberindeki kim?” denildi.
“Muhammed!” dedi.
“Ona Mirac daveti indirildi mi?” denildi.
“Evet!” dedi.
“Hoş gelmişler! Bu geliş ne iyi geliş!” dendi. Kapı açıldı. İçeri girince, Hz. Musa aleyhisselam ile karşılaştık. Hz. Cebrail:
“Bu Hz. Musa’dır! Ona selam ver!” dedi. Ben selam verdim, o da selamıma mukabelede bulundu. Sonra:
“Salih kardeş hoş geldin, salih peygamber hoş geldin!” dedi. Ben onu geçince ağladı. Kendine: “Niye ağlıyorsun?” denildi.
“Çünkü dedi, benden sonra bir delikanlı peygamber oldu. Onun ümmetinden cennete gidecekler benim ümmetimden cennete gideceklerden daha çok!” dedi. Sonra beni yedinci semaya çıkardı ve kapıyı çaldı.
“Bu gelen kim?” denildi.
“Cibril’im!” dedi.
“Beraberindeki kim?” denildi.
“Muhammed!” dedi.
“Ona Mirac daveti indirildi mi?” denildi.
“Evet!” dedi.
“Hoş gelmişler! Bu geliş ne iyi geliş!” denildi. İçeri girince, Hz. İbrahim aleyhisselam ile karşılaştık. Cebrail:
“Bu baban İbrahim’dir, ona selam ver!” dedi. ben selam verdim. O da selamıma mukabele etti. Sonra:
“Salih oğlum hoş geldin, salih peygamber hoş geldin!” dedi.
Sonra Sidretü’l-Müntehâ’ya çıkarıldım. Bunun meyveleri (Yemen’in) Hecer testileri gibi iri idi, yaprakları da fil kulakları gibiydi. Cebrail aleyhisselâm bana:
“İşte bu Sidretü’l-Müntehâ’dır!” dedi.
Burada dört nehir vardı: İkisi bâtınî nehir, ikisi zâhirî nehir.
“Bunlar nedir, ey Cibrîl?” diye sordum. Hz. Cebrâil:
“Şu iki batıni nehir cennetin iki nehridir. Zahiri olanların biri Nil, diğeri Fırat’tır!” dedi. Sonra bana el-Beytü’l-Ma’mur yükseltildi. Sonra bana bir kabta şarap, bir kapta süt, bir kapta da bal getirildi. Ben sütü aldım. Cebrail aleyhisselâm:
“Bu (aldığın), fıtrat(a uygun olan)dır, sen ve ümmetin bu fıtrat (yaratılış) üzerindesiniz!” dedi.
Resûlullah devamla dedi ki: “Sonra bana, her günde elli vakit olmak üzere namaz farz kılındı. Oradan geri döndüm. Hz. Musa aleyhisselâm’a uğradım. Bana:
“Ne ile emrolundun?” dedi.
“Gece ve gündüzde elli vakit namazla!” dedim.
“Ümmetin, her gün elli vakit namaza muktedir olamaz. Vallahi ben, senden önce insanları tecrübe ettim. Benî İsrail’e muamelelerin en şiddetlisini uyguladım (muvaffak olamadım). Sen çabuk Rabbine dön, bunda ümmetine hafifletme talep et!” dedi. Ben de hemen döndüm (hafifletme istedim, Rabbim) benden on vakit namaz indirdi. Musa aleyhisselâm’a tekrar uğradım. Yine:
“Ne ile emrolundun?” dedi.
“Benden on vakit namazı kaldırdı!” dedim.
“Rabbine dön! Ümmetin için daha da azaltmasını iste!” dedi. Ben döndüm. Rabbim benden on vakit daha kaldırdı. Dönüşte yine Musa aleyhisselam’a uğradım. Aynı şeyi söyledi. Ben, beş vakitle emrolunmama kadar bu şekilde Hz. Musa ile Rabbim arasında gidip gelmeye devam ettim. Bu sonuncu defa da Hz. Musa’ya uğradım. Yine:
“Ne ile emredildin?” dedi.
“Her gün beş vakit namazla!” dedim.
“senin ümmetin her gün beş vakit namaza da tâkat getiremez. Rabbine dön, hafifletme talep et!” dedi.
“Rabbimden çok istedim. Artık utanıyorum, daha da hafifletmesini isteyemem! Ben beş vakte razıyım. Allah’ın emrine teslim oluyorum!” dedim. Musa aleyhisselâm’ı geçer geçmez bir münadi (Allah adına) nida etti:
“Farzımı kesinleştirdim, kullarımdan hafiflettim de!”
Bir rivayette şu ziyade geldi: “Namazlar (günde) beştir. Ve onlar ellidir de. İndimde hüküm değişmez artık!”
Buhari, bed’ü’l-Halk 6, Enbiya 22, 43, Menâkıbu’l-Ensâr 42; Müslim, İman 264 (164); Tirmizi, Tefsir, İnşirah, (3343); Nesâî, Salât 1, (1, 217-218).
5533 – Nesâi’nin bir rivayetinde şöyle gelmiştir: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, beş vakit namazla gönderilince, Hz. Musa aleyhisselam kandisine:
“Rabbine dön! Daha da azaltmasını talep et. Çünkü, Benî İsrail’e iki namaz farz etmişti, onları kılmadılar!” dedi. Bunun üzerine aziz ve celil olan Rabbime tekrar dönüp daha da hafifletmesini istedim. Rabb Teâla şu cevabı verdi:
“Semavat ve arzı yarattığım zaman ben sana ve ümmetine elli vakit namaz yazmıştım. Öyleyse elli olan beştir. Sen ve ümmetin bunları kılın!” Böylece anladım ki, bu beş vakit namaz Rabbim Teâla’dan kesin bir emirdir. Hemen Hz. Musa’ya döndüm. O yine “Dön!” dedi. Fakat ben, artık geri dönmedim.”
Nesai, Salet 1, (1, 223,-224).
5535 – Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“İsra gecesinde Hz. Musa’ya uğradım. Kırmızı kum tepesinin yanındaki kabrinde namaz kılıyordu.”
Müslim, Fezail 164, (2375); Nesâî, Kıyamu’l-Leyl 15, (3, 215).
5544 – Amr İbnu Ahtab el-Ensâri radıyallahu anh anlatıyor:
“Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bir gün bize sabah namazını kıldırıp minbere çıktı. Öğle vakti girinceye kadar hitap etti. Sonra minberden inip namaz kıldı. Tekrar minbere çıkıp ikindi vakti girinceye kadar bize hitap etti. İnip ikindiyi kıldı, sonra tekrar minbere çıktı, güneş batıncaya kadar bize konuştu. Bu konuşmalarda Kıyamet gününe kadar olacak (hadisatı) bize haber verdi. Bunları en iyi bilenimiz, en belleyişli olanımızdır.”
Müslim, Fiten 25, (2892).
5562 – Hz. İbnu Mes’ud radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Ka’be’nin yanında namaz kılarken, Ebu Cehl ve arkadaşları da orada oturuyorlardı. Bir gün öncesi bir deve kesilmişti. Ebu Cehl arkadaşlarına: “Falan ailenin kestiği devenin işkembesini kim getirip, secdeye gidince Muhammed’in omuzları arasına bırakacak?” dedi. Oradakilerin en bedbahtı fırlayıp, işkembeyi kaptığı gibi, Aleyhissalâtu vesselâm secdeye kapanınca iki omuzu arasına bıraktı. Buna hepsi güldüler, (keyflerinden) birbirlerinin üzerine eğilmeye başladılar. Ben (biraz uzaklarında) ayakta durmuş onlara bakıyordum. Eğer bir destekcim olsaydı onu sırtından atardım. Resulullah secdede idi, başını kaldırmıyordu. Derken biri kalkıp Hz. Fâtıma radıyallahu anhâ’ya haber verdi. O, henüz küçük bir kızcağızdı geldi, işkembeyi sırtından yere attı. Sonra onlara yönelip, hakaretler savurdu. Aleyhissalâtu vesselâm namazını tamamlayınca, sesini yükseltti ve hepsine bedduada bulundu. Resûlullah dua etti mi üç kere tekrar ederdi, bir şey isteyince de üç kere isterdi. Namazı bitince:
“Allah’ım, Kureyş (in helâkini) sana havale ediyorum!” dedi ve üç kere tekrar etti. Resûlullah’ın sesi kulaklarına gelince, onlardan gülme gitti. Duasından korkuya düştüler. (Beddua edince bu onlara çok ağır geldi. Zira onlar, bu beldede yapılan duaların kabul edildiğini biliyorlardı.) Sonra Resûlullah:
“Ey Allah’ım, Ebu Cehl İbnu Hişam’ı, Utbe İbnu Rebî’a’yı, Şeybe İbnu Rebî’a’yı, Velid İbnu Utbe’yi, Ümeyye İbnu Halef’i, Utbe İbnu Ebî Muayt’ın helâklerini sana havale ediyorum” dedi. bir yedinciyi de zikretmişti, aklımda tutamadım. Muhammed’i hak ile gönderen Zat-ı Zülcelal’e yemin olsun, Resûlullah’ın ismen zikrettiği bu adamları, Bedir günü hep yerlere serilmiş gördüm. Bunlar, sonra da kuyuya, Bedir kuyusuna sürüklenip atıldılar.”
Buhari, Vudü’ 69, Salat 109, Cihad 98, Cizye 21, Menakıbu’l-Ensar 29, Megazi, 7; Müslim, Cihad 107, (1794); Nesai, Tahâret 192, (1, 161).
5567 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “(Bir gün) Ebu Cehl: “Muhammed, aranızda, hâlâ yüzünü toprağa sürtüyor mu?” dedi.
“Evet” cevabını alınca:
“Lat ve Uzza’ya yemin olsun! Onu böyle yaparken görürsem boynuna ayaklarımla basacağım -veya: Ben de O’nun yüzünü yere batıracağım” dedi. Sonra bir gün, Resûlullah namaz kılarken boynuna basmak üzere yaklaştı. Fakat birdenbire O’nu bırakıp geri döndüğünü ve elleriyle korunduğunu gördüler.
“Sana ne oldu?” dediler.
“Benimle onun arasında ateşten bir hendek, korkunç bir şey ve birtakım kanatlar var!” cevabını verdi. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm da:
“Eğer bana yaklaşsaydı melekler onu uzuv uzuv kapıp parçalayacaktı!” buyurdu. Bunun üzerine Allah Teâla hazretleri şu ayeti inzal buyurdu. (Meâlen): “Fakat insan, kendisini ihtiyaçtan uzak görünce azgınlaşır. Dönüş ancak Rabbinedir. Allah’ın kulunu namaz kılmaktan alıkoyanı gördün mü? Gördün mü o kâfiri? Eğer o doğru yol üzerinde olsa yahut kötülükten sakınmayı tavsiye etse daha hayırlı olmaz mıydı? Gördün mü o kâfiri? Eğer o yalanlayıp haktan yüz çevirirse, Allah’ın kendisini gördüğünü bilmez mi? Andolsun ki, eğer o inkâr ve isyanına son vermezse, biz onu alnından yakalayıp cehenneme sürükleriz. Zira o, pek yalancı ve günahkar bir alındır. O kavmini yardıma çağırsın. Biz de zebânileri çağıracağız. Hayır sen ona aldırma, secde et ve Rabbine yaklaş” (Alak-6-19).
5694 – İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: “Bir kadın hastalanmıştı, şöyle bir nezirde bulundu: “Allah Teâla hazretleri bana şifa verirse, buradan gidip Mescid-i Aksâ’da namaz kılacağım.” Sonra kadın iyileşmişti. Hemen yol hazırlığı yaptı. Hz. Meymune radıyallahu anhâ’ya geldi, selam verip kararını anlattı. Meymune, kadına:
“Hele otur, hazırladığını (burada) ye. Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’ın mescidinde namaz kıl. Zira ben O’nun şöyle söylediğini işittim:
“Şu mescidimde kılınan bir namaz, Kâ’be Mescidi hâriç bütün mescidlerde kılınan bin namazdan daha hayırlıdır.”
Müslim, Hacc 510, (1396).
5695 – Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: “Fetih günü bir adam kalkıp: “Ey Allah’ın Resûlü dedi. Ben aziz ve celil olan Allah’a nezirde bulundum ve dedim ki: “Eğer Mekke’nin fethini sana müyesser ederse, Beytu’I Makdis’te iki rek’at namaz kılacağım.” Resülullah aleyhissalatu vesselâm adama:
“Sen şurada kıl!” cevabında bulundu. Adam talebini tekrar etti:
“Sen şurada kıl!” buyurdu. Adam bir kere daha tekrar edince:
“Öyleyse sen bilirsin” buyurdular.”
Ebu Dâvud, Eymân 24, (3305).
5939 – Abdullah İbnu Amr İbni’l-As radıyallahu anhüma anlatıyor:
“Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bize (bazan) sabah oluncaya kadar Beni İsrail kıssası anlatırdı. Anlatma işini farz namaz için kalkınca bırakırdı.”
Ebu Dâvud; İlm 11, (3663).
5951 – Ali İbnu Ebi Talib radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’ın son sözü: “Namaz! Namaz! Sağ ellerinizin sahip olduğu (köleler) hakkında Allah’tan korkun!” olmuştu.”
Ebu Dâvud, Edeb 133, (5156); ibnu Mâce, Vesâya 1, (2698).
5964 – Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Kim, Allah’a herhangi bir şerik koşmadan tam bir ihlâs yani Allah’ın birliğine iman, O’na hâlisane kulluk, namaz ve zekat vazifelerini yapma hali üzere dünyayı terkederse, Allah kendisinden razı olmuş halde ölmüş olur.”
Hz. Enes radıyallahu anh devamla der ki: “İşte bu hal, peygamberlerin hepsi tarafından getirilmiş olan (ve Allah indinde makbul olduğu Kur’an’da belirtilen (Âl-i İmrân 19)) gerçek dindir. Bu dini, peygamberler, Rablerinden alıp beşeri hevâya dayanan (felsefi nazariye ve) iddialar ortalığı kaplamazdan önce, insanlara tebliğ etmişlerdi.
Bu hakikatı tasdik eden Kur’ânî nasslar mevcuttur. Bilhassa en son inen (suredeki) şu ayet onlardandır: “Eğer (o müşrikler) tevbe eder, -Enes der ki: “Tevbeden murad putları ve onlara tapmayı bırakmaktır- namazlarını dosdoğru kılar ve zekâtlarını verirlerse siz de onları serbest bırakın. Muhakkak ki Allah çok bağışlayıcı, çok merhamet edicidir” (Tevbe 5).
Bir diğer ayette şöyle buyrulmuştur: “Eğer tevbe eder, namazlarını dosdoğru kılar ve zekâtlarını verirlerse, artık onlar sizin din kardeşlerinizdir” (Tevbe 11).
5982 – Berâ İbnu Âzib radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’ın yaptığı haccda biz de beraberdik. (Bir ara) yolda bir yerde konakladı ve cemaatle namaz kılma emrini verdi. Bu sırada, Hz. Ali radıyallahu anh’ın elinden tutarak (yanındaki ashabına): “Ben mü’minlere nefislerinden evla değil miyim?” diye sordu. Hep bir ağızdan: “Elbette evlasın!” dediler. Aleyhissalâtu vesselâm tekrar:
“Ben her mü’mine, kendi nefsinden evla değil miyim?” buyurdular. Ashab yine hep bir ağızdan: “Evet evlasınız!” dediler. Bunun üzerine (Ali’yi göstererek):
“İşte bu, ben kimin dostu isem, onun dostudur! Allah’ım, sen buna dost olana dost, düşman olana düşman ol!” buyurdular.”
5985 – Hz. Ali radıyallahu anh buyurdular ki: “Ben Allah’ın kulu, Resülü’nün kardeşiyim ve ben Sıddîk-ı Ekber’im. Benden sonra sıddîk-ı ekber olduğunu söyleyen yalancıdan başkası değildir. İnsanlardan önce yedi yıl namaz kıldım.”
6003 – Ebu Sa’idi’I-Hudri radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Allah üç şeye güler (rahmetiyle yönelir): Namaz için teşkil edilen saf, geceleyin namaz kılan adam ve orduda cihad eden adam.”
6011 – Ebu Zerr radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, bana dediler ki: “Ey Ebu Zerr! Senin evden çıkıp Allah’ın kitabından bir ayet öğrenmen, senin için yüz rek’at namaz kılmandan daha hayırlıdır. Keza gidip ilimden bir bab (mevzu) öğrenmen -ki bu babla amel edilsin veya edilmesin- senin için bin rek’at namaz kılmandan daha hayırlıdır.”
6038 – Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselâm’ı şöyle derken işittim: “Allah, temizlik olmadan namazı, çalınan maldan da sadakayı kabul etmez.”
6039 – Hz. Sevbân radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Her hususta dosdoğru istikamet üzere olun; meyletmeyin. Ama buna güç yetiremezsiniz. Öyleyse bilin ki, en hayırlı ameliniz namazdır. Kâmil mü’minden başkası abdesti (hakkı ile) muhafaza edemez.”
6057 – Hz. Cabir İbnu Abdillah radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Geceleyin yolların üzerine yatmaktan, oralarda namaz kılmaktan sakının. Çünkü yolların üstü yılanların ve vahşî havvanların sığınağıdır. Yolların üzerine abdest bozmaktan da sakının. Çünkü bu, lanet vesilesidir.”
6058 – Salim radıyallahu anh babasından naklen anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm yol ortasında namaz kılmayı, oralarda büyük veya küçük abdest bozmayı yasakladı.”
6066 – Ebu Süfyan radıyallahu anh anlatıyor: “Bana Ebu Eyyûb el-Ensâri, Câbir İbnu Abdillah, Enes İbnu Mâlik haber verdiler ki, Tevbe sûresinin 108. ayeti -ki meal-i şerifi şöyledir: “Orada maddi ve manevi pisliklerden temizlenmeyi seven kimseler vardır. Allah da çokca temizlenenleri sever”- nazil olduğu vakit Resûlullah: “Ey Ensar cemaati! Allah sizi temizlik hususunda övmektedir, (bu övgüye sebep olan) temizliğiniz nedir?” diye sordular. Onlar da:
“Biz namaz için abdest alırız, cünüblüğe karşı yıkanırız, su ile de istinca yaparız!” dediler. Aleyhissalâtu vesselâm: “Övgü işte bunun için! Buna devam edin!” buyurdular.”
6071 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalatu vesselâm buyurdular ki: “(Namaz kılanın önünden geçmekle) kedi namazı bozmaz. Çünkü o, evin (demirbaş) eşyasındandır.”
6106 – Abdullah İbnu Mes’ud radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm (bir gün) horlayıncaya kadar uyudu. Sonra kalkıp namaz kıldı.”
6115 – Abdullah İbnu Amr anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: “Devenin etini yeyince abdest alın, koyunun etini yeyince abdest almayın. Deve sütü içince de abdest alın, koyun sütü içince abdest almayın; koyun ağılında namaz kılın, deve ağıllarında namaz kılmayın” buyurdular.”
6117 – Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm hanımlarından birini öptü, sonra çıkıp namaza gitti, abdest almadı.” (Ravi Urve der ki): “O mutlaka sendin!” dedim, Aişe güldü.”
6118 – Yine Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm abdest alır, sonra (zevcesini) öper ve abdest almadan namaz kılardı. Bunu bana yaptığı da olurdu.”
6119 – Ebu Gutayf el-Huzeli anlatıyor: “Abdullah İbnu Ömer’i mesciddeki ders halkasında dinlemiştim. Namaz vakti girince, kalkıp abdest aldı ve namaz kıldı, sonra tekrar tedris halkasına döndü. İkindi vakti olunca, yine kalkıp abdest aldı, namaz kıldı, tekrar yerine geldi. Akşam vakti girince, kalkıp abdest aldı ve namaz kıldı sonra yerine geldi. Ben: “Allah seni ıslah buyursun her namaz girince abdest almak farz mı sünnet mi?” dedim.
“Sen hep beni ve yaptığımı mı gözetledin?” dedi. “Evet!” dedim. Bunun üzerine: “Hayır” dedi ve açıkladı: “Eğer sabah namazı için abdest alsam onunla bütün namazları kılabilirim, (bu caizdir), yeter ki abdestimi bozmamış olayım. Ancak Resûlullah aleyhissalâtu vesselam’ın: “Kim abdest üzerine abdest alırsa ona on hasenat vardır” dediğini işittim de bu hasenelere talip oldum.”
6129 – Cabir İbnu Semüre radıyallahu anh anlatıyor: “Bir adam hanımına temas ederken giydiği elbisesinin içerisinde (elbiseyi yıkamadan) namaz kılıp kılamayacağını sordu. Aleyhissalâtu vesselâm: “Kılabilir. Ancak herhangi bir bulaşık görürse onu yıkaması gerekir” dedi.”
6132 – Enes İbnu Malik radıyallahu anh anlatıyor: “Ben, bir sefer sırasında Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ile beraberdim. Bir ara “su var mı?” diyerek abdest suyu getirtti. Abdest alıp mestleri üzerine meshetti. Sonra orduya yetişerek askerlere namaz kıldırdı.”
6137 – Hz. Ebu Eyyub radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Beş vakit namaz, cuma namazına kadar cuma namazı, emanetin edası, arada cereyan eden (küçük günahlara kefarettir.”
Ben: “Emanetin edası nedir?” dedim.
“Cenabetten gusuldür. Zira her kılın dibinde (yıkanması gereken) cenabetlik vardır” buyurdular.”
6141 – Ebu Ümame radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm abdest bozma hususunda darlanan kimseye (abdestini bozmadan) namaz kılmayı yasakladı.”
6142 – Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Sizden kimse (abdest bozma) sıkıntısı varken namaza durmasın.”
6160 – Abbâs İbnu Abdi’l-Muttalib radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Ümmetim, akşam namazını yıldızlar cıvıldaşıncaya kadar tehir etmedikçe fıtrat üzerine devam eder.”
Ebu Abdillah İbnu Mace der ki: “Muhammed İbnu Yahya’nın şöyle dediğini işittim: “Bu hadis hakkında alimler Bağdat’ta anlaşmazlığa düştüler. Ben ve Ebu Bekr el-A’yan, Avvâm İbnu Abbâd İbni’l-Avvâm’a kadar gidip sorduk. Bize, babasına ait asıl nüshayı çıkardı, araştırdı, hadisi orada buldu.”
6163 – Sâlim, babası Abdullah İbnu Ömer radıyallahu anhümâ’dan anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, namazları (duyurup toplanmayı sağlama) vasıtası üzerine halkla istişare etti. Boru öttürmeyi teklif ettiler. Yahudiler(in usulü olması) sebebiyle bunu hoş karşılamadı. Bunun üzerine halk çan çalınabileceğini hatırlattı. Aleyhissalâtu vesselâm, hıristiyanlara benzeme) endişesiyle bunu da hoş karşılamadı. Aynı gece, Ensardan Abdullah İbnu Zeyd denen bir zata ve Ömer İbnu’I-Hattâb’a rüyalarında ezan öğretildi. Ensari, geceleyin Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’in kapısını çaldı. Resülullah aleyhissalâtu vesselâm onu (öğrenip okumasını) Bilal’e emretti. Bilal da ezan olarak okudu.”
Zührî diyor ki: “Bilal radıyallahu anh hazretleri sabah ezanına şu ibareyi ilave etti: “Essalâtu hayrun mine’n-nevm (=namaz uykudan hayırlıdır).” Resülullah bu ilaveyi teyid etti.”
Hz. Ömer radıyallahu anh: “Ey Allah’ın Resulü, Abdullah İbnu Zeyd’in gördüğünü rüyamda ben de görmüştüm (ancak o, size duyurmakta benden önce davrandı)” dedi.”
6164 – Ebu Mahzura İbnu Mi’yer radıyallahu anh’ın terbiyesinde yetim olarak yetişen Abdullah İbnu Muhayrız’dan rivayet edildiğine göre, “Ebu Mahzure, kendisini Suriye’ye göndermek üzere hazırlarken, Abdullah, Ebu Mahzure’ye şöyle dediğini anlatıyor: “Ey amcacığım! Ben Suriye’ye gidiyorum ve senin ezan okuyuşunun (hikayesini) soruyorum.”
Ravi, bunun üzerine Ebu Mahzure’nin şunu anlattığını belirtir: “Ben bir grupla birlikte yola çıkmıştım. Epey bir yol almıştık. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın müezzini Aleyhissalâtu vesselâm’ın yanında namaz için ezan okudu. Biz de müezzinin sesini Aleyhissalâtu vesselam’a arkamız dönük olarak işittik. Biz onun sesini alaylı alaylı tekrar edip yansıladık. (Bu yaptığımızı) Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm işitti. Bize bazı kimseler yollayarak yanına çağırttı önüne oturttu ve: “Kulağıma kadar gelen ses hanginizin?” dedi. Arkadaşlarım beni işaretlediler. Doğru da söylediler. Resülullah, onları geri çevirdi, beni alıkoydu. Sonra bana: “Kalk ezan oku!” dedi. Doğruldum. (Ezanı bilmediğimden) öyle mahçup olmuştum ki, o anda nazarımda Resûlullah’tan ve yapmamı emrettiği şeyden daha menfur bir şey yoktu. Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’ın önünde doğrulmuş, öyle kalmıştım.
Bunun üzerine Resülullah aleyhissalâtu vesselâm, ezanı kendisi bana okudu. Arkadan: “Haydi söyle!” dedi. Allahuekber, Allahuekber, Allahuekber, Allahuekber, Eşhedü en Iâ ilahe illallah, eşhedu en lâ ilahe illallah, Eşhedü enne Muhammede’r-Resülullah, eşhedü enne Muhammede’r-Resûlullah!”
Sonra bana şunu söyledi: “Sesini yükselt. Eşhedü en lâ ilâhe illallah, eşhedu enlâilahe illallah, eşhedü enne Muhammede’r-Resülullah, eşhedu enne Muhammede’r-Resülullah, Hayye ala’s-salâti, hayye ala’s-salah, Hayye ala’l-Felâhi hayye alâ’l-felah. Allahuekber Allahuekber, lâ-ilahe illallah!”
Sonra, ezanı bitirince beni çağırdı ve bana içerisinde gümüş para bulunan bir çıkın verdi. Sonra elini Ebu Mahzûra’nın alnına koydu, arkadan yüzüne kaydırdı, sonra göğsü üzerine götürdü, sonra ciğerinin üzerine kaydırdı. Sonra Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın mübarek eli, Ebu Mahzûra’nın göbeği üzerine ulaştı. Sonra Aleyhissalâtu vesselâm: “Allah seni mübarek kılsın, Allah sana bereket yağdırsın” dedi. Ben de:
“Ey Allah’ın Resûlü! Bana Mekke’de ezan okumamı emir buyursanız?” dedim.”
“Haydi emrettim!” buyurdular.
Derken içimde Resûlullah’a karşı duyduğum bütün kötü hisler kayboldu. Yerine Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm sevgisi doldu. Hemen Resûlullah’ın Mekke’deki valisi Attâb İbnu Esid’in yanına geldim. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın emri sebebiyle Attab’ın yanında namaz için ezanı ben okudum.”
Ravi der ki: “Ebu Mahzura’ya yetişenler bu hadiseyi, Abdullah İbnu Muhayriz’in bana anlattığı şekil üzere bana tahdis ettiler.”
6167 – İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Müezzinlerin boyunlarına, müslümanların iki hasletleri takılmıştır: Namazları ve oruçları. (Bunların vakitlerini müslümanlara müezzinler ilan eder.)”
6168 – Hz. Bilal radıyallahu anh’ın anlattığına göre: “(Bir gün) sabah namazını haber vermek üzere Aleyhissalâtu vesselâm’ın yanına gelmiş, ancak kendisine “uyuyor” denilmiş. Bunun üzerine:
“Essalâtu hayrun mine’n-Nevm, essalatu hayrun mine’n-nevm (namaz uykudan daha hayırlıdır)!” demiştir. Bundan böyle bu ibarenin sabah ezanına dahil edilmesi kabul görmüş ve ezan bu minval üzere kesinlik kazanmıştır.”
6180 – İbnu Ömer radıyallahu anhüma’dan anlatıldığına göre, “Kendisine, insan tersinin atıldığı bahçelerde namaz kılmanın hükmünden sorulduğu zaman, Resulullah’a refederek, şu cevabı vermiştir: “Eğer bahçe birçok defalar sulanmış (pislik eseri kalmamış) ise orada namaz kılabilirsiniz.”
6183 – Hz. Enes İbnu Malik radıyallahu anh anlatıyor: “Amcalarımdan biri, Resulullah aleyhissalatu vesselam için yemek hazırladı. Gelip Resulullah aleyhissalatu vesselam’a:
“Evimde yemek yemenizi ve orada bir namaz kılmanızı arzu ediyorum” dedi. (Aleyhissalatu vesselam davete icabet ederek) evine geldi. Evinde şu hasırlardan biri vardı. Hasırın bir köşesinin namaz için hazırlanmasını emir buyurdu. Bunun üzerine üzeri süprüldü ve (yumuşaması için) üzerine su serpildi. Sonra Aleyhissalatu vesselam namaz kıldı. Biz de ona uyarak namaz kıldık.”
Ebu Abdillah İbnu Mace der ki: “Hadiste geçen fahl kelimesi siyahlaşmış hasır manasına gelir.”
6187 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Eğer siz, namaz kılmak için koyun ağılı ve deve damından başka bir yer bulamadı iseniz, koyun ağılında namazınızı kılın, fakat deve damında kılmayın.”
6188 – Abdullah İbnu Muğaffel el-Müzeni radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Koyun ağıllarında namaz kılın, deve damlarında kılmayın. Çünkü develer, şeytanlardan yaratılmıştır.”
6189 – Sebre İbnu Ma’bed el-Cüheni radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Deve damlarında namaz kılınmaz, fakat koyun ağıllarında namaz kılınır.”
6193 – Ebu Saidi’l-Hudri radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Kim evinden namaz kılmak üzere çıkar ve: “Ey Allahım! Senden isteyenlerin senin katındaki hakkı için ve şu yürüyüşümün hakkı için senden istiyorum. Ben kibirlenmek, böbürlenmek veya görsünler, desinler gibi adi maksadlarla evden çıkmış değilim. Senin gazabından sakınmak, rızanı kazanmak için evden çıktım. Öyleyse beni ateşten korumanı istiyorum, günahlarımı bağışlamanı talep ediyorum. Çünkü senden başka günahları affeden yoktur” diye dua eder, (yalvar yakar olursa) Allah Teala hazretleri, ona (rahmet) yüzüyle teveccüh eder ve yetmişbin melek de kendisi için istiğfar eder.”
6197 – Ömer İbnu’l-Hattab radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Kim bir mescidde cemaatle yatsının ilk rek’atini kaçırmadan kırk gece namaz kılarsa Allah Teala hazretleri, bu namazlar vesilesiyle onun için ateşten bir azadlık yazar.”
6198 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Müslüman bir kimse, namaz ve zikir için mescidi vatan edindiği (çokca gitmeyi alışkanlık haline getirdiği) zaman Allah’ın onun bu halinden duyduğu sevinç, tıpkı gurbette adamı olan kimselerin onun yanlarına dönmesiyle (kavuşmaktan) duydukları sevinç gibidir.”
6199 – Abdullah İbnu Amr radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam ile birlikte akşam namazını kılmıştık.. Namazdan sonra dileyenler evlerine döndü, dileyenler de yerinde kaldı. (Çok geçmeden) Resulullah aleyhissalatu vesselam koşarcasına ve hızlı hızlı nefes alarak, diz kapakları da açılmış bir halde geldi. Bize dediler ki: “Müjdeler olsun! İşte Rabbiniz! Sema kapılarından bir kapı açmış, meleklere karşı sizlerle iftihar ediyor ve diyor ki: “Kullarıma bakın! Farzlarını eda ettiler. Şimdi de diğer namazı beklemekteler!”
6205 – Ebu Said radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki:
“İster farz ister nafilelerde olsun her rekatte “elhamdulillahi Rabbi’l-alemin” suresi ile bir başka sure okumayanın namazı namaz değildir.”
6206 – Amr İbnu Şu’ayb an ebihi an ceddihi radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “İçinde Fatiha suresi okunmayan her namaz noksandır, noksandır.”
6207 – Ebu’d-Derda radıyallahu anh’ın anlattığına göre: “Bir adam kendisine: “Namazda imam okurken ona uyan kimse de Kur’an’dan okur mu?” diye sormuş, o da şu cevabı vermiştir: “Bir adam, Aleyhissalatu vesselam’a her namazda kıraat var mı ?” diye sormuutu da Aleyhissalatu vesselam’dan: “Evet!” cevabını almıştı. Bunun üzerine cemaatten biri de: “Bu vacip oldu” demişti.”
6209 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “İnsanlar amin demeyi terkettiler. Halbuki Resulullah aleyhissalatu vesselam, namazda “gayri’l mağdubu aleyhim ve la’d-dallin” deyince amin derdi, bunu ön saftakiler işitirdi, sonra mescid amin sesiyle dalgalanırdı.”
6218 – Ali İbnu Şeyban radıyallahu anh anlatıyor: “Kavmimizin heyetiyle Resulullah aleyhissalatu vesselam’a geldik. Ona biat ettik ve arkasında namaz kıldık. Aleyhissalatu vesselam namazını tam yapmayan yani rüku ve secdede belini düzgün tutmayan bir adama gözünün ucuyla baktı. Resulullah namazı kılınca: “Ey müslümanlar, rüku ve secdede belini düzgün tutmayan kimsenin namazı namaz değildir” dedi.”
6219 – Vabısa İbnu Ma’bed radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam’ı namaz kılarken gördüm, rüku yapınca sırtını (başını) dümdüz yapıyordu. Öyle ki üzerine su dökülecek olsa öyle sabit kalacaktı.”
6230 – Ebu Musa radıyallahu anh anlatıyor: “Bize Hz. Ali Cemel günü, öyle bir namaz kıldırdı ki, bu bize Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın namazını hatırlattı. Biz o namazı ya unutmuştuk yahut da tamamen terketmiştik. Zira Ali, sağına da soluna da selam verdi.”
6231 – Sehl İbnu Sa’d es-Saidi radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam (namazın sonunda) bir kere önüne selam verdi.”
6232 – Seleme İbnu’l-Ekva’ radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam’ı namaz kılarken gördüm. (Namazdan çıkarken) bir kere selam vermişti.”
6233 – Ümmü Seleme radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam, sabah namazını kılınca, selam verirken şöyle derdi: “Allahümme es’elüke ilmen nafi’an ve rızken tayyiben ve amelen mütekabbelen. (Ey Rabbim! Senden faydalı ilim, temiz rızık ve makbul amel talep ediyorum.”
6234 – Amr İbnu Şu’ayb an ebihi an ceddihi radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın (namazdan çıkınca bazan) sağından, (bazan) solundan dönüp gittiğini gördüm.”
6235 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Biriniz, namaz kılan kardeşinin önünden geçmesinde nasıl bir günah bulunduğunu bilseydi, o adımı atmaktansa yüz yıl yerinde kalmak(nazarında) daha hayırlı olurdu.”
6236 – Ummü Seleme radıyallahu anha anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam ümmü Seleme’nin hücresinde namaz kılıyordu, önünden, Ebu Seleme’nin oğlu Ömer veya Abdullah geçmek istedi. Resulullah aleyhissalatu vesselam eliyle işaret etti. Çocuk geri döndü. Derken Zeyneb Bintu Ümmü Seleme geçmek istedi. Resulullah eliyle ona da işaret etti. Ama kızcağız geçti. Aleyhissalatu vesselam namazı kılınca: “Kadınlar (muhalefette ve istediklerini yapmada erkeklerden) baskındırlar” buyurdular.”
6237 – Hz. Ebu Hureyre ve Abdullah İbnu Muğaffel radıyallahu anhuma anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam “(Namaz kılanın önünden geçen) kadın, köpek ve eşek, namazı keser” buyurdular.”
6238 – Hasen el-Urani anlatıyor: “Hz. İbnu Abbas radıyallahu anhüma’nın yanında namazı kesen şeyler mevzubahis edilmiş, bu meyanda köpek, eşek ve kadın da sayılmıştı. Şunu söyledi: “Oğlak hakkında ne dersiniz? Aleyhissalatu vesselam, bir gün namaz kılıyordu, önünden bir oğlak geçecekti, Reslullah ondan evvel davranarak ileri geçip kıble duvarı ile arasını kapattı ve geçmesine mani oldu.”
6240 – Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Kişinin namazda iken (yapışan öteberiyi gidermek için) alnını silme işini çok yapması namazın edebine aykırıdır.”
6241 – Hz. Ali radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Namazda iken sakın parmaklarını çıtlatma!”
6243 – Adiyy İbnu Sabit, babası kanalıyla dedesinden, Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın şu sözünü rivayet etmiştir: “Namazda tükürmek, sümkürmek, hayız haline girmek ve uyuklamak şeytandandır.”
6244 – İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Üç kişi vardır ki bunların kıldıkları namaz, başlarından bir karış öte yükselmez: Kendisini sevmeyen kimselere namaz kıldıran kimse, kendisine kocası küs olarak geceyi geçiren kadın, birbirine küs iki kardeş.”
6246 – Hz. Cabir İbnu Abdillah anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam akşam namazını kılıyordu, gelip hemen sol tarafına durdum, beni tutup sağına durdurdu.”
6247 – Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam, muhacirlerin ve ensarların, (namaz adabını) kendisinden almaları için, hemen peşine durmalarından hoşlanırdı.”
6248 – Ebu Hazım anlatıyor: “Yüce sahabi Sehl İbnu Sa’d es-Saidi kavminin gençlerini namaz kıldırmak için öne geçirirdi. Kendisine: “Senin İslamiyet’te hatırı sayılır bir önceliğin (kıdem) olduğu halde niye böyle yapıyorsun?” diye soruldu. Şu cevabı verdi: “Ben Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın şöyle söylediğini işittim:”İmam zamin (kefil)dir. Eğer namazı iyi kıldırırsa sevap hem onadır, hem cemaatedir. Şayet fena kıldırırsa vebali kendinedir, cemaate değildir.”
6249 – Osman İbnu Ebi’l-as radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Ben namazda çocuk ağlaması işitir, bunun üzerine kıraatimi kısa tutarım.”
6250 – Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Şurası muhakkak ki, (namazda) safları dolduranlara Allah rahmet kılar, melekler de günahlarının örtülmesi için dua ederler. Kim de safdaki bir gediği doldurursa, bu ameli sebebiyle Allah onun cennetteki makamını bir derece yükseltir.”
6251 – Bera İbnu Azib ve Abdurrahman İbnu Avf radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın şöyle söylediğini işittim: “Allah ve melekleri ilk safta namaz kılanlara salat ederler.”
6254 – Ali İbnu Şeyban anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam’a gitmek üzere kavmimizin yola çıkardığı heyet olarak yola çıkıp Resulullah’ın yanına geldik. Ona biat ettik, arkasında namaz kıldık. Sonra arkasında bir başka namaz daha kıldık. Namaz bitmişti. Safın gerisinde tek başına namaz kılan birini gördü. Aleyhissalatu vesselam, adam gideceği zaman yanında durarak: “Namazına (yeniden) yönel! Çünkü safın gerisinde tek başına kılının namazı yoktur!” buyurdu.”
6256 – el-Bera radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam’la birlikte Beytu’l Makdis’e doğru onsekiz ay namaz kıldık. Medine’ye girişinden iki ay sonra kıble istikameti Ka’be’ye çevrildi. Resulullah aleyhissalatu vesselam, Beytu’l Makdis’e müteveccihen namaz kılarken yüzünü çokça semaya çeviriyordu: Allah Teala hazretleri, Peygamberinin kalbinden geçeni yani, Ka’be’ye yönelme arzusunu bildi.
Bir gün Cebrail aleyhisselam (göğe doğru) yükseldi. Resulullah aleyhisalatu vesselam, o yerle gök arasında yükselirken onu gözüyle takip etmeye başladı, onun nasıl bir vahiy getireceğini gözetliyordu. Derken aziz ve celil olan Allah “Biz senin yüzünün göğe doğru çevrilip durduğunu görüyoruz…” (Bakara 144) ayetini indirdi. Biz, Beytu’l-Makdis’e doğru farzın iki rek’atini kılmış tam rükuda iken, bir adam gelip: “Kıble, Ka’be’ye doğru çevrilmiştir!” haberini getirdi. Derhal yönlerimizi çevirdik. Namazımızı yenilemeyip kıldığımız kısmın devamını tamamladık. Resulullah aleyhissalatu vesselam: “Ey Cibril! Beytul-Makdise doğru kıldığımız namazlarımızın hali ne olacak?” diye sordu. Bunun üzerine de, Allah Teala hazretleri: “Allah sizin (daha önce Beytu’l-Makdis’e doğru kıldığınız) namazları zayi etmeyecektir” (Bakara 143) ayetini inzal buyurdu.”
6257 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Biriniz mescide girince iki rek’at namaz kılmadan oturmasın.”
6258 – Hz. Huzeyfe radıyallahu anh’ın anlattığına göre, Şebese İbnu’r-Rıb’iyy’in önüne tükürdüğünü görmüş ve: “Ey Şebese! önüne tükürme, zira Resulullah, aleyhissalatu vesselam bundan yasaklamış ve: “Kişi namaza durduğu vakit Allah Teala hazretleri ona veçhinden yönelir” buyurmuştur dedi.”
6259 – Amr İbnu Dinar rahimehullah anlatıyor: “İbnu Abbas radıyallahu anhüma Basra’da halısı üzerinde namaz kıldı, sonra arkadaşlarına Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın, halısı üzerinde namaz kıldığını söyledi.”
6260 – Abdullah İbnu Abdirrahman radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam bize geldi ve Beni Abdileşhel mescidinde bize namaz kıldırdı. Secde edince ellerini elbisesinin üzerine koyduğunu gördüm.
6261 – Sabit İbnu Samit radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam, bir elbiseye bürünmüş olarak Beni Abdileşhel kabilesinde namaz kıldı. (Secdede) çakılların soğukluğundan korunmak maksadıyla ellerini elbisesinin üzerine koymuştu.”
6262 – İbnu Ömer radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam namazda, (ihtiyaç halinde), kadınların ellerini çırpmasına, erkeklerin de “sühanallah!” demesine ruhsat tanıdı.”
6263 – İbnu Ebi Evs radıyallahu anh anlatıyor: “Dedem Evs es-Sakafi, namaz kılarken bazan bana işarette bulunurdu. Ben de ayakkabılarını kendisine verirdim. Şöyle demişti: “Ben Resulullah aleyhissalatu vesselam ‘ı ayakkabıları ile namaz kılarken gördüm.”
6264 – Abdullah İbnu Mes’ud radıyallahu anh anlatıyor: “Biz Resulullah aleyhissalatu vesselam’ı ayakkabıları ve mestleri ile namaz kılarken gördük.”
6265 – İbnu Ömer radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Gözlerinizin hızla kör olmaması için, namazdayken onları semaya kaldırmayın.”
6266 – Kaysan radıyallahu anh demiştir ki: “Resulullah aleyhissalatu vesselam’ı Bi’r-i Ülya nam mevkide tek parça giysi içerisinde ramaz kılarken gördüm.”
6267 – Kaysan radıyallahu anh : “Ben Resulullah aleyhissalatu vesselam’ı öğle ve ikindi namazlarını, (mübarek göğsü üzerinde) topladığı tek parçalık bir giysi içerisinde kılarken gördüm” demiştir.
6270 – İbnu Abbas radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam hazar namazını ve sefer namazını farz kılmıştır. Biz hazarda farzdan önce ve sonra sünnet kılardık. Seferde de farzdan önce ve sonra sünnet kılardık.”
6271 – Hz. Enes İbnu Malik radıyallahu anh’ın anlattığına göre: “Resulullah aleyhissalatu vesselam şöyle buyurmuşlardır: “Kulla şirk arasında sadece namazın terki vardır. Onu terketti mi şirke düşmüş demektir.”
6272 – Hz. Cabir İbnu Abdillah radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam (bir gün) bize hitap etti ve dedi ki: “Ey insanlar! Ölmezden önce Allah’a tevbe edin. (Musibet hastalık, yaşlılık gibi) ağır meşguliyetlere düşmezden önce salih ameller işlemede acele edin. Çok zikir ederek, gizli ve açık çok sadaka vererek Allah’a karşı üzerinizdeki borcu ödeyin ki bol rızka, ilahi nusrete ve ıslah-ı hale mazhar olasınız. Bilesiniz Allah, benim içinde bulunduğum şu makamda, şu günde, şu ayda, bu yıldan Kıyamet’e kadar devam etmek üzere Cum’a namazını farz kıldı. Kim bunu, benim sağlığımda veya ölümümden sonra adil veya zalim bir imam oldukça, istihfaf ederek veya inkar ederek terkedecek olursa Allah onun iki yakasını biraraya getirmesin, işine bereket vermesin. Haberiniz olsun! O kimsenin tevbe etmedikçe ne namazı, ne zekatı, ne haccı, ne orucu, ne de makbul bir iyiliği vardır. Kim de tevbe ederse Allah onun tevbesini kabul eder. Haberiniz olsun! Bir kadın bir erkeğe imamlık yapamaz. Bir bedevi de muhacire imamlık yapamaz. Facir de mü’mine imamlık yapamaz. Ancak fasık zor kullanır mü’min de onun kılıncından ve kamçısından korkarsa bu durumda imama uyar.”
6275 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Cuma günü gelince, mescidin her bir kapısı üzerinde melekler yer alır. İnsanları mertebelerine göre yazarlar. Bu mertebeler önce geliş sırasına göredir. İmam minbere çıktımı defteri kapatırlar, hutbeyi dinlerler. Namaza erken gelen, bir deve tasadduk etmiş gibidir. Ondan sonra gelenler bir sığır tasadduk etmiş gibidir. Onu takiben gelenler bir koyun tasadduk etmiş gibidir.”
(Resulullah saymaya devam ederek tavuğu ve yumurtayı da saydı. Selh hadisinde şu ziyadede bulundu:) “Bundan da sonra gelen kimse, artık yalnız namaz sevabını almak için gelmiş olur.”
6276 – Semüre İbnu Cündeb radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam, Cuma namazına erken gelmenin ehemmiyetini deve kurban edene, sığır kurban edene, davar kurban edene ve hatta tavuk tasadduk edene benzetti.”
6277 – Alkame rahimehullah anlatıyor: “Abdullah İbnu Mes’ud radıyallahu anh ile birlikte cuma namazına gittik. Mescidde kendinden önce üç kişinin geldiğini gördü: “Ben dört kişinin dördüncüsüyüm, dördüncü de (rahmet-i ilahiyeden) uzak değildir” dedi ve açıkladı: “Ben Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın şöyle buyurduğunu işittim: “Kıyamet günü insanlar, cuma namazlarına geliş sıralarına göre Allah’a yakınlık kazanacaklardır. Birinci, ikinci, üçüncü… şeklinde.”
Abdullah sonra: “Ben dördün dördüncüsüyüm, dördüncü olan da (Allah’ın rahmetinden) uzak değildir” dedi.”
6279 – Ebu Zerr radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki:
“Cuma günü, kim güzelce yıkanır, mükemmelce temizliğini yapar, iyi elbiselerini giyer, ailesinin kokusundan Allah’ın takdir ettiğini sürünür, sonra da cuma namazına gider; camide boş söz etmez, oturan iki kişinin arasına girmezse, o cuma ile önceki cuma arasındaki (küçük günahları) affedilir.”
6291 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Farzedelim ki sizden birinin, şehirden bir-iki mil uzakta davar sürüsü olsun da, orada ot bulmak zorlaşsın ve daha uzaklara gitsin, sonra. cuma gelsin, fakat o cuma namazına gelmesin, bir cuma daha gelsin, o yine cuma namazına katılmasın, üçüncü cuma gelsin, o yine de cuma namazına gelmesin. İşte Allah böyle birinin kalbini mühürler.”
6292 – İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam cuma namazından önce dört rek’at (nafile) kılardı. Bu dört rek’atın arasında selam vermezdi.”
6295 – Abdullah İbnu Selam radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam oturuyordu. Ben: “Allah’ın kitabında (Tevrat’ta) şu ifadeyi buluyoruz: “Cuma gününde öyle bir saat vardır ki, mü’min kul o saati denk getirerek namaz kılıp Allah’a dua ettiği taktirde isteği mutlaka yerine getirilir” dedim.
Abdullah devamla dedi ki: “Benim bu sözüm üzerine Resulullah aleyhissalatu vesselam: “Yahut bir saatin bir kısmı” diye bana işaret buyurdu. Ben de: “Doğru söylediniz veya bir saatin bir kısmı” diyerek sözümü düzelttim. Sonra sordum: “Bu vakit (cumanın) hangi vaktidir?” Bana: “O, gündüzün saatlerinin sonudur” diye cevap verdi. Ben dedim ki: “Bu saat namaz vakti değildir.” Şu cevabı verdi: “Evet, mü’min kul namaz kılar, sonra müteakip namazı beklemek maksadıyla oturursa o, sevap yönüyle aynen namaz kılıyor gibidir.”
6296 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Kim, bir günde (farzlar dışında) oniki rekatlik namaz kılarsa, cennette onun için bir köşk kurulur. Bunun iki rek’ati sabahın farzından önce, iki rek’ati öğleden önce, iki rek’ati öğle namazından sonra, iki rek’at zannediyorum dedi ki- ikindi farzından önce, iki rek’at akşam farzından sonra ve iki rek’at -zannediyorum dedi ki- yatsı farzından sonra.”
6297 – Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam abdest alınca, iki rek’at namaz kılar sonra (mescide) giderdi.”
6298 – Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam fecirden önce iki rek’at namaz kılardı ve: “Şu iki sure ne kadar iyidir, sabahın o iki rekatinde bunlar okunur: Kulhü vallahu ahad” ve “Kul ya eyyühe’l-kafirün”.
6299 – Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam uyuya kalarak sabahın iki rekat (sünnet)ini kaçırmış, güneş doğduktan sonra bunları kaza etmiştir.”
6300 – Kabus İbnu Ebi’l-Muharık babası Ebu’l Muharık radıyallahu anh’tan naklen anlatıyor:
“Babam beni Hz. Aişe’ye göndererek, Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın (farz dışında) hangi namaza ısrarla devam etmeyi sevdiğini sordu. Hz. Aişe: “Aleyhissalatu vesselam, öğleden önce dört rek’at kılar ve bunlarda kıyamı uzatır, rükü ve secdeyi de güzel yapardı” dedi.”
6301 – Abdullah İbnu’l-Haris anlatıyor: “Hz. Muaviye (bir gün Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın muhterem zevceleri Ümmü Seleme radıyallahu anha’ya bir elçi gönderdi. Elçinin yanında ben de vardım. Elçi Ümmü Seleme’ye sordu. O da şöyle cevap verdi: “(Zekat toplamak üzere) bir memur göndermiş olan Resulullah aleyhissalatu vesselam bir gün benim odamda öğle namazı için abdest aldığı sırada yanında çokça muhacir vardı. Resulullah muhacirlerin meseleleriyle yakinen ilgileniyor idi. Derken kapı vuruldu. Kapıya çıktı (tahsildar gelmişti). Önce öğle namazı (nın farzını) kıldı; sonra, tahsildarın getirdiğini taksim etmek üzere oturdu. Bu taksim işi ikindi vakti girinceye kadar devam etti. Sonra odama girdi, iki rekat namaz kıldı ve arkadan şu açıklamayı yaptı: “Tahsildarla olan meşguliyetim, bu iki rek’ati öğlenin peşinden kılmama mani oldu. Bu sebeple onları ikindiden sonra kıldım.”
6302 – Rafi İbnu Hadic radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam Beni Abdi’l-Eşhel kabilesinde yanımıza geldi. Mescidimizde bize akşam namazı kıldırdı. Sonra da: “Şu iki rek’at (sünneti de) evlerinizde kılın” buyurdu.”
6303 – el-Mutallibu’bnu Abdillah anlatıyor: “Bir adam İbnu Ömer radıyallahu anhüma’ya: “Vitri nasıl kılayım?” diye sordu. O da: “Bir rek’atle vitir kıl!” dedi. Öbürü: “İyi ama halkın “Büteyra(=güdük)!” demesinden korkarım” dedi. İbnu Ömer “(tek rekatli bu namaz, Allah ve Resulü’nün sünnetidir!” dedi. Bu ifadesiyle: “(Tek rekatlı bu namaz), Allah ve Resulü’nün sünnetidir” demek istemiştir.”
6304 – Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam nafile namazların her iki rek’atinde selam verir, bir rek’atla da vitir namazı kılardı.”
6306 – Enes İbnu Malik radıyallahu anh’a sabah namazındaki kunut hakkında sorulmuş, o da şu cevabı vermiştir: “Biz rükudan önce de sonra da kunut okurduk.”
6307 – Salim babası Abdullah İbnu Ömer radıyallahu anhüma’dan anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam sefer sırasında iki rek’at kılardı, buna ilavede bulunmazdı.
Geceleyin de teheccüd namazı kılardı.” Ben babama: “Aleyhissalatu vesselam sefer sırasında vitir de kılar mıydı?” diye sordum, “evet!” cevabını verdi.”
6308 – Ümmü Seleme radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam vitir namazından sonra oturduğu yerden iki hafif rekat daha kılardı.”
6309 – Ümmü Seleme radıyallahu anha anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam, vitirden sonra kısa iki rekatlik bir namaz kılardı. Bunu oturarak kılardı.”
6310 – Hz. Aişe radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam tek bir rek’atle vitir kılar, sonra oturduğu yerden iki rek’at daha kılar, bunlarda kıraatte bulunurdu. Rüku’ya gitmek isteyince, kalkar rüku yapardı.”
6311 – İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam vitir namazını bineği üzerinde de kılardı.”
6312 – Hz. Cabir İbnu Abdillah radıyallahu anhüma anlatıyor: Resulullah aleyhissalatu vesselam, Hz. Ebu Bekr radıyallahu anh’a: “Vitri ne zaman kılarsın?” diye sordu. O: “Gecenin başında, yatsıdan sonra!” diye cevap verdi. Aleyhissalatu vesselam: “Ey Ömer, sen ne zaman?” diye sordu. Hz. Ömer: “Gecenin sonunda!” diye cevap verdi. Aleyhissalatu vesselam da: “Ey Ebu Bekr! Sen sağlam (ihtiyatlı) olanı tutmuşsun! Ey Ömer, sen de kuvveti tutmuşsun.”
6313 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam namaz için evinden çıkıp (namaz mahalline gelerek) tekbir getirdi, sonra ashaba (bekleyin diye) işaret buyurdu. Hemen gidip gusletti geldi. Saçlarından su damlıyordu. Onlara namaz kıldırdı. Namazdan çıkıca:
“Yanınıza cünüb olarak gelmişim. Namaza duruncaya kadar da durumumu hatırlayamadım. (Tam kılacağım anda hatırladım)” buyurdular.”
6314 – Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselm buyurdular ki: “Kime namazda iken kusma veya burun kanaması veya bulantılı kusma veya mezi akması hallerinden biri isabet ederse, hemen gidip abdest alsın. Sonra gelip namazının üzerine (kılamadığı kısmı) bina etsin. İşte bu sırada (dünyevi kelamla) konuşmasın.”
6315 – Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Biriniz namaz kılarken hadesi vaki olsa, burnunu tutup namazdan çıksın.”
6316 – Vail İbnu Hucr radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam’a hasta iken oturduğu yerde sağ tarafı üzerine (yaslanmış vaziyette) namaz kılarken gördüm.”
6317 – Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın gece namazını hep ayakta kıldığını gördüm, başka şekilde kıldığını hiç görmedim. Bu hal yaşlanıncaya kadar devam etti. Yaşlanınca oturarak kılmaya başladı. Okumakta olduğu kıraatından otuz-kırk ayet kalınca, kalkar onları ayakta okuyup secdeye giderdi.”
6318 – Hz. Enes İbnu Malik radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam bir gün evinden çıkınca, mescidde oturarak (nafile) namaz kılanları gördü, şöyle buyurdu: “Oturanın kıldığı namaz, sevaben ayakta kılanın namazının yarısına denktir.”
6319 – Salim İbnu Ubeyd anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam hastalığı sırasında bir ara bayılmıştı. Sonra ayıldı ve: “Namaz vakti girdi mi?” diye sordu. “Evet!” dediler. “Bilal’e söyleyin ezan okusun! Ebu Bekr’e söyleyin o da halka imamlık etsin!” buyurdular. Üzerine yine baygınlık geldi, az sonra ayıldı. Yine: “Namaz vakti girdi mi?” diye sordu. “Evet!” dediler. “Öyleyse Bilal’e söyleyin ezan okusun ve Ebu Bekr’e söyleyin o da halka imamlık etsin!” buyurdular. Sonra tekrar bayıldı. Az sonra ayıldı. Ayılır ayılmaz: “Namaz vakti girdi mi?” dediler. “Evet!” denildi. “Öyleyse Bilal’e söyleyin ezan okusun ve Ebu Bekr’e söyleyin o da halka imamlık etsin!” buyurdular. Hz. Aişe radıyallahu anha: “Babam Ebu Bekr yufka yürekli bir kimsedir. (Size mahsus) bu makama geçerse dayanamaz ağlar, (sizin yerinize) imamlığa tahammül edemez! Bu işi bir başkasına söyleseniz!” dedi. Derken Resulullah aleyhissalatu vesselam bir kere daha bayıldı. Az sonra ayıldı. Yine: “Bilal’e söyleyin ezan okusun, Ebu Bekr’e söyleyin o da halkın namazını kıldırsın” buyurdular. Sonra: “Siz kadınlar Hz. Yusuf’un (kıssasında zikri geçen fettan) kadınlar gibisiniz” buyurdular.”
Ravi der ki: “Bilal’e emredildi, ezan okudu. Hz. Ebu Bekr’e emredildi o da namaz kıldırdı. Sonra Resulullah aleyhissalatu vesselam bir hafiflik hissedip: ” Kendisine dayanacağım birini çağırın!” buyurdular. Berire ve bir de erkek geldi. Onlara dayanarak mescide gitti. Hz. Ebu Bekr onu görünce geri çekilmek istedi. Ancak Aleyhissalatu vesselam ona: “Yerinden ayrılma!” diye işaret buyurdu. Sonra Resulullah aleyhissalatu vesselam gelip Hz. Ebu Bekr’in yanına oturdu. Ebu Bekr böylece namazı kıldırdı. Bilahare Aleyhissalatu, vesselam ruhunu teslim etti.”
6320 – İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam, kendisini ölüme götüren hastalığa yakalandığı vakit Hz. Aişe’nin evinde idi. “Bana Ali’yi çağırın!” buyurdular. Hz. Aişe radıyallahu anha: “Ey Allah’ın Resulü! Sana Ebu Bekr’i çağırsak olmaz mı?” dedi. “Onu çağırın!” buyurdular. Hafsa radıyallahu anha: “Sana Ömer’i çağırsak olmaz mı?” dedi.
“Onu çağırın!” buyurdular. Ümmü’l-Fadl: “Ey Allah’ın Resulü! Sana Abbas’ı çağırsak olmaz mı?” dedi. “Evet!” buyurdular. (Adı geçenler) toplanınca Resulullah aleyhissalatu vesselam mübarek başlarını kaldırarak (etrafa bir) bakıp sükut ettiler. Hz. Ömer:
“Kalkın! Resulullah aleyhissalatu vesselam’ı yalnız bırakın!” dedi. Az sonra Bilal geldi. Resulullah’a namazı haber verdi. Aleyhissalatu vesselam: “Ebu Bekr’e söyleyin halka namaz kıldırsın!” buyurdular. Hz. Aişe “Ey Allah’ın Resulü! Muhakkak ki Ebu Bekr, yumuşak kalpdi, tutuk bir kimsedir. (Makamınızda) sizi göremezse ağlar, insanlar da (ona katılıp) ağlarlar. Emretseniz de halka namazı Ömer kıldırsa!” dedi. (Resulullah aleyhissalatu vesselam namazu Ebu Bekr’in kıldırması için ısrar edince) Hz. Ebu Bekr, halka namaz kıldırmak üzere öne geçti. Bu sırada Resulullah aleyhissalatu vesselam kendinde bir hafiflik hissetti. İki kişinin arasında dayanarak mescide geçti, ayakları yerde sürünüyordu. Halk Aleyhissalatu vesselam’ı mescidde görünce Ebu Bekr’i “sübhanallah!” diyerek ikaz ettiler. O geri çekilmek istedi. Ama Aleyhissalatu vesselam: “Yerinde kal” diye işaret etti. Resulullah gelip Ebu Bekrin sağına oturdu. Ebu Bekr kalktı.. Hz. Ebu Bekr Resulullah’ı imam kıldı, halk da Ebu Bekr’i imam kıldı. İbnu Abbas radıyallahu anhüma der ki: “Resulullah aleyhissalatu vesselam, kıraati, Hz. Ebu Bekr’in kıldığı yerden aldı.”
Vekî der ki: “Sünnet böyledir (ikinci imam, kıraati birincinin kaldığı yerden devam ettirir)”
6321 – ümmü Seleme radıyallahu anha anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam sabah namazında kunut yapmaktan nehyolundu.”
6322 – Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam namazda iken, onu bir akreb sokmuştu. “Allah akrebe lanet etsin! dedi. Namaza duranı da başkasını da bırakmıyor. Onu Harem bölgesinde de, dışında da öldürün!” buyurdular.”
6323 – Rafi radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam namazda iken bir akreb öldürdü.”
6324 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Saffan İbnu’l-Muattal, Resulullah aleyhissalatu vesselam’a bir husus sorarak: “Ey Allah’ın Resulü! Ben size sizin bildiğiniz, benim bilmediğim bir şey soracağım” dedi. Aleyhissalatu vesselam: “Nedir o?” deyince: “Gece ve gündüzlerin saatleri içerisinde namaz kılmanın mekruh olduğu bir saat var mı?” dedi. Resulullah şu cevabı verdi: “Evet! Sabah namazını kıldın mı, artık güneş doğuncaya kadar namazı terket. Çünkü güneş şeytanın iki boynuzu arasından doğar. Doğduktan sonra, güneş başın üzerinde ok gibi dik oluncaya kadar (geçen zaman içinde) namaz kıl. Çünkü bu esnada kılınan namazlara melekler hazır bulunurlar ve namazlar makbuldür. Güneş ne zaman ki başın üstünde ok gibi dik durur, namazı terket. Çünkü tam o sırada cehennem tutuşturulur ve kapıları açılır. Bu hal, güneş senin sağ kaşından kayıncaya kadar devam eder. Güneş kaydı mı, artık, ikindi namazı kılıncaya kadarki zaman içinde kılınan namazlarda melekler hazır olur ve o namazlar makbuldür. İkindi namazını kıldın mı artık güneş batıncaya kadar namaz kılmayı terket.”
6325 – Ebu Abdillah es-Sunabihi radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Güneş şeytanın iki boynuzu arasında doğar -veya güneşle birlikte şeytanın iki boynuzu doğar dedi.- Güneş yükselince şeytan ondan ayrılır. Güneş semanın ortasına gelince şeytan güneşe yaklaşır. Güneş batıya yönelince -veya ayrılınca dedi- şeytan güneşten ayrılır. Güneş batmaya yaklaşınca, şeytan güneşe yaklaşır. Güneş batınca şeytan ondan ayrılır. Öyleyse bu üç saatte namaz kılmayın.”
6326 – Hz. Cabir İbnu Abdillah radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam ashabına havf (korku) namazı kıldırdı. Resulullah, bütün cemaatle birlikte rüku yaptı, sonra da Resulullah ve hemen arkasındaki saf secde ettiler, diğerleri ise ayakta (kıyam halinde) beklediler. Resulullah (ikinci rek’ate) kalkınca beklemekte olanlar kendi kendilerine iki secdede bulundular. Sonra öndeki saf gerileyerek ikinci safın yerinde durdu ve ikinci saftakiler ilerleyerek ön safın yerinde durdu. Sonra Resulullah aleyhissalatu vesselam hepsiyle birlikte rüku yaptı. Sonra Resulullah aleyhissalatu vesselam hemen arkasındaki safla birlikte secde etti. Bunlar başlarını secdeden kaldırınca, diğerleri de secde ettiler. Böylece cemaatin tamamı Aleyhissalatu vesselam ile birlikte rüku etmiş oldu. Her grup bir rek’atin secdelerini kendi kendilerine yapmış oldular. Bu esnada, düşman kıble cihetindeydi.”
6327 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam bir gün yağmur duasına çıkmıştı. Ezan ve ikamet olmaksızın bize iki rek’at namaz kıldırdı. Sonra bize hutbe okudu. Yüzünü, elleri kaldırılmış olarak kıbleye çevirdi. Ayrıca ridasını ters çevirdi: sağ yanını solu, sol yanını da sağı üzerine aldı.”
6329 – İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam ve ondan sonra gelen iki halife radıyallahu anhüma hazretleri Hz. Ebu Bekr, Hz. Ömer İbnu’l-Hattb, bayram namazını hutbeden önce kılarlardı.”
6332 – Amr İbnu Şu’ayb an ebihi an ceddihi radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam hiçbir bayramda bayram namazından önce ve sonra (nafile) namaz kılmamıştır (bayram namazıyla kılınan sünnet namaz yoktur.)”
6333 – Ebu Saidi’l-Hudri radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam bayram namazından önce hiçbir namaz kılmazdı. Evine dönünce iki rek’at namaz kılardı.”
6334 – Sa’d el-Karaz ve İbnu Ömer radıyallahu anhüm anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam bayram namazına yürüyerek gider, yürüyerek dönerdi.”
6335 – Sa’d el-Karaz radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam bayram namazlarına giderken Sa’id İbnu Ebi’l-As’ın mahallesinden geçer, sonra çadırların bulunduğu yerden geçer, namaz dönüşünü başka bir yoldan yapar, Beni Zürayh’ten Ammar İbnu Yasir’in evine, oradan Ebu Hureyre’nin mahallesine, oradan Balat’a geçerek (evine gelirdi).”
6336 – Ebu Rafi’radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam bayram namazına yaya olarak gider, dönüşü de, gittiğinden başka bir yolla yapardı.”
6339 – Hz. Enes anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam, Musalla’da bir harbeyi sütre yaparak bayram namazı kıldı.”
6355 – Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam yatsı namazından boşaldığı vakitten fecr vaktine kadar onbir rek’at namaz kılardı, her iki rek’atta bir selam verirdi, bir rek’atle de vitirde bulunurdu (yani tek kılardı). Bütün rek’atler sırasında, secdeleri öyle uzun tutardı ki, siz bir secde esnasında, daha başını kaldırmadan elli ayet okuyabilirdiniz. Müezzin sabah namazının birinci ezanını tamamlayınca kalkar, hafif iki rek’at namaz kılardı.”
6359 – Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Kim akşamla yatsı arasında yirmi rek’at namaz kılarsa Allah ona cennette bir köşk yapar.”
6360 – Asım İbnu Amr anlatıyor: “Irak ahalisinden bir grup, Hz. Ömer’e gitmek üzere yola çıktı. Yanına geldikleri vakit Hz. Ömer onlara: “Siz kimlerdensiniz!? diye sordu. Onlar: “Biz Irak ahalisindeniz!” dediler. “İzinli olarak mı geldiniz?” dedi. Onlar: “Evet!” dediler. Onlar Hz. Ömer radıyallahu anh’tan kişinin evde kıldığı namazın hükmünü sordular. Hz. Ömer: “Ben Resulullah’a bu hususta sormuştum da: “Kişinin evinde kıldığı namazı nurdur, öyleyse evlerinizi nurlandırın” buyurdu” dedi.”
6361 – Ebu Saidi’l-Hudri anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Sizdenbiri namazını kılınca, ondan evi için de bir nasib ayırsın. Zira Allah Teala hazretleri, onun evine, namazından bir hayır bırakır.”
6362 – Abdullah İbnu Sad radıyallahu anh anlatıyor: “Ben Resulullah aleyhissalatu vesselam’a: “Evdeki namaz mı, mesciddeki namaz mı daha efdal?” diye sordum. Şu cevabı verdi: “Evime bakmıyor musun, mescide ne kadar yakın! Farzlar hariç, evimde kılmam, benim nazarımda mescidde kılmamdan daha makbuldür.”
6363 – Abdullah İbnu Ebi Evfa el-Eslemi radıyallahu anh anlatıyor: “(Bir gün) Resulullah aleyhissalatu vesselam yanımıza geldi ve: “Kimin Allah’a veya mahlukatından birine bir haceti varsa abdest alsın, iki rek’at namaz kılsın, sonra şu duayı okusun: Lailahe illallahu’l-Halimu’l-Kerim. Subhanallahi Rabbi’l-Arşi’l-azim. Elhamdulillahi Rabbi’l-Alemin. Allahümme inni eselüke mucibatı rahmetike ve azaime mağfiretike ve’l-ganimete min külli birrin Vesselamete min külli ismin, Es’elüke ella teda’a li zenben illa ğafartehü. Ve la hemmen illa ferrectehu vela haceten hiye leke rıdan illa kaday teha li (Halim ve kerim olan Allah’tan başka ilah yoktur. Büyük Arşın Rabbi noksan sıfatlardan mukaddestir. Hamd alemlerin Rabbine aittir. Allah’ım, şüphesiz ben, senin rahmetine vesile olan sebepleri, mağfretini gerektiren hasletleri, her hayrın ganimetlerini ve her günahtan selamette olmayı senden dilerim. Allahım! Her günahımı bağışlamanı, her kederimi gidermeni, rızana uyan her dileğimigörmeni senden talep ediyorum).”
Sonra Allah’tan dünya ve ahiretle ilgili ne dilerse ister, çünkü şüphesiz (o dilek) takdir edilir.”
6364 – Hz. Ali radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Şaban ayının onbeşinci gecesi olduğu zaman gecesinde namaz kılın, gündüzünde de oruç tutun. Çünkü Allah Teala hazretleri o gün, güneşin batmasıyla, dünya semasına iner ve şöyle der: “Bana istiğfar eden yok mu mağfiret etsem! Benden rızık isteyen yok mu rızık versem, belaya maruz kalan yok mu afiyet versem… Şöyle olan yok mu, böyle olan yok mu?” Bu hal fecrin sökmesine kadar devam eder.”
6366 – Abdullah İbnu Ebi Evfa radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam Ebu Cehl’in başının kesildiği müjdelendiği gün, iki rek’at şükür namazı kıldı.”
6369 – Osman İbnu Affan radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın şöyle söylediğini isittim: “Birinizin evinin avlusunda bir nehir aksa da bunun içinde günde beş sefer yıkansa acaba bedeninde hiç kir kalır mı?” Aleyhisalatu vesselam’ın muhatabı: “Hiçbir şey kalmaz!” dedi. Resulullah da: İşte namaz da böyledir, suyun kiri, pası giderdiği gibi o da günahları giderir.”
6370 – İbnnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: “Peygamberiniz (Mirac gecesinde) elli vakit namazla emrolundu. Sonra bunu beşe indirinceye kadar Rabbinize müracaatta bulundu.”
6371 – Ebu Katade İbnu Rıb’i anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Allah-u Zülcelal hazretleri buyurdu ki: “Senin ümmetine beş vakit namazı farz kıldım ve kim bunu vaktinde kılmaya devam ederse onu cennete koyacağım diye katımda ahidde bulundum. Kim de bunu vaktinde kılmaya devam etmezse katımda onun için hiçbir ahid yoktur.”
6372 – Hz. Cabir anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Benim mescidimde kılınacak bir namaz, onun dışındaki mescidlerde kılınan bin namazdan efdaldir. Ancak Mescid-i Haram hariç. Zira Mescid-i Haram’da kılınan bir namaz, diğer mescidlerde kılınan yüzbin namazdan efdaldir.”
6373 – Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın azadlısı Meymune radıyallahu anha anlatıyor:
“Ey Allah’ın Resulu! Biz Beytu’l Makdis hakkında fetva ver!” demiştim. Şöyle buyurdular: “Orası mahşer (yani Kıyamet günü insanların toplanacağı) ve menşer (herkesin defterlerinin neşredileceği) yeridir. Oraya gidin ve içinde namaz kılın. Çünkü orada kılınacak tek namaz kendi dışındaki yerlerde kılacağınız bin namaz gibidir.”
Ben tekrar sordum: “Ben oraya gitmeye muktedir olamazsam ne yapmalıyım?” Şu cevabı verdi: “Ona kandil yağı bağışlarsın, aydınlatılmasında kullanılır. Böyle yapan da oraya varan gibidir.”
6374 – Enes İbnu Malik radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Kişinin evinde kıldığı namazı bir namazdır, ama mahallesinin mescidinde kıldığı namazı yirmibeş namazdır. İçerisinde cum’a kılınan mescidde kıldığı namazı beşyüz namazdır. Mescid-i Aksa’da kıldığı namazı ellibin namazdır. Benim mescidimde kıldığı namazı da ellibin namazdır. Mescid-i Haram’da kıldığı namazı yüzbin namazdır.”
6377 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anla yor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam çok namaz kılardı. Öyle ki ayakları kabarmıştı. Kendisine “Allah senin geçmiş ve gelecek günahlarını affetmiştir (kendini niye bu kadar yıpratıyorsun?)” denildi. O bunlara şu cevabı verdi: “çok şükreden bir kul olmayayım mı?”
6404 – Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Kimin cenazesine yüz müslüman namaz kılarsa, ona mağfiret olunur.”
6406 – Ümmü Şerik el-Ensariyye radıyallahu anha: “Resulullah bize, cenazeye (namaz kıldığımızda) Fatiha-ı, Serifeyi okumamızı emretti” demiştir.”
6407 – Hz. Cabir radıyallahu anh demiştir ki: “Ne Hz. Peygamber aleyhissalatu vesselam, ne Ebu Bekir, ne de Ömer radıyallahu anhüma, cenaze namazı hakkında cevaz verdikleri kadar hiçbir şey hakkında cevaz vermediler. Yani (cenaze namazını) bir vakte bağlamadılar.”
6408 – Hz. Osman İbnu Affan radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam Osman İbnu Maz’ün üzerine cenaze namazı kıldırdı. Namazda dört kere tekbir getirdi.”
6409 – El-Heceri rahimehullah anlatıyor: “Resulullah’ın sahabisi olan Abdullah İbnu Ebi Evfa ile birlikte, onun bir kızının cenaze namazını kıldım. Abdullah dört kere tekbir getirdi. Dördüncüden sonra (selam vermeyip) biraz durdu. Ben safların muhtelif yerlerinden cemaatin onu uyarmak üzere “sübhanallah” dediklerini işittim. Sonra selam verdi ve dedi ki: “Siz benim beş kere tekbir getireceğimi mi zannediyordunuz?” Cemaat: “Evet bundan korktuk” dediler. Bunun üzerine: “Hayır bunu yapmayacağım. Ancak Resulullah aleyhissalatu vesselam dört kere tekbir getirir, sonra bir müddet durup Allah’ın söylemesini dilediği bir şeyler söyler, sonra da selam verirdi” dedi.”
6410 – Kesir İbnu Abdillah’ın dedesi, “Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın (cenaze namazında) beş kere tekbir getirdiğini söylemiştir.”
6411 – Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “(Ölen) çocuklarınız için cenaze namazı kılın. Çünkü onlar (cennete girmede sizin öncülerinizdendir.”
6412 – İbnu Abbas radıyallahu anhuma anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın oğlu İbrahim ölünce, Resulullah cenaze namazı kıldı ve: “Onun cennette bir süt annesi olacaktır. Eğer yaşasaydı sıddık bir nebi olacaktı. Eğer yaşamış olsaydı kıbti dayıları azad olacaktı ve hiçbir kıbti köleleştirilmeyecekti” buyurdu.”
6414 – İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: “Uhud günü, şehidlerin cenazeleri Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın yanına getirildiler. Aleyhissalatu vesselam onar onar gruplar halinde namazlarını kıldırdı. Her grup değiştikçe, Hamza yerinde sabit kalıyor (böylece her grupla birlikte ona namaz kılınıyordu).”
6415 – Hz. Cabir İbnu Abdillah radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam: “ölüleriniz üzerine gece ve gündüz (cenaze) namazı kılınız (kılabilirsiniz)” buyurmuştur.”
6416 – Vasile İbnu’l-Eska’ radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Her ölü üzerine namaz kılın, her emirin komutası altında cihad edin.”
6417 – Amir İbnu Rebia radıyallahu anh anlatıyor: “Siyahi bir kadın ölmüştü. Resulullah aleyhissalatu vesselam’a duyurulmadan defnedildi. Sonra haberdar olunca “Bunu bana niye haber vermediniz?” dedi ve ashabına: “Kadının kabri üzerinde saf tutunuz!” emrederek kadına cenaze namazı kıldırdı.”
6418 – Büreyde radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam bir ölü üzerine, gömüldükten sonra namaz kıldı.”
6419 – Ebu Said radıyallahu anh anlatıyor: “Mescidi temizleyen bir siyahi kadın vardı. Bir gece öldü. (Hemen defnedildi). Sabah olunca vefatı Resulullah’a haber verildi. “Bana niye zamanında duyurmadınız?” deyip kalktı. Ashabıyla (kabristana gitti), kadının kabri üzerinde durup, halk arkasında, tekbir getirip namaz kıldı. Sonra oradan ayrıldı.”
6420 – Mücemmi’ İbnu Cariye el-Ensari radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam (bir gün) buyurdular ki: “Kardeşiniz Necaşi ölmüştür, kalkın üzerine cenaze namazı kılın!” Biz de kalktık, Aleyhissalatu vesselam’ın arkasında iki saf yaptık (namazını kıldık).”
6421 – İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam Necaşi üzerine (gıyabında cenaze) namazı kıldı ve dört kere tekbir aldı.”
6422 – Ubey İbnu Ka’b radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Kim bir cenaze üzerine namaz kılarsa ona bir kıratlık sevab vardır, kim de defnedilinceye kadar cenazeye iştirak ederse ona iki kıratlık sevab vardır. Muhammed’in nefsi elinde olan Zat-ı Zülcelal’e yemin olsun.. Kırat, şu gördüğünüz Uhud dağından daha büyüktür.”
6453 – Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam kendisi ile halk arasında bulunan bir kapıyı açtı -veya perdeyi kaldırdı- halkın Hz. Ebu Bekir’in arkasında namaz kıldığını gördü. Onların bu iyi hali sebebiyle ve onlarda bu gördüğünü, kendinden sonra Allah’ın devam ettireceği ümidiyle Allah’a hamd etti ve dedi ki: “Ey insanlar! İnsanlardan veya mü’minlerden her kim bir musibete düçar olursa, başına gelen musibetin şiddetini benim sebebimle maruz kaldığı musibetle hafifletsin. Çünkü, benden sonra, ümmetimden hiç kimse, benim musibetimden daha şiddetli bir musibetle karşılaşmayacaktır.”
6465 – İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam için mezar kazmaya azmettikleri vakit Ebu Ubeyde İbnu’l Cerrah’a adam gönderdiler. O, Mekke halkının mezarı gibi şak şeklinde mezar kazıyordu. Ebu Talha’ya da adam gönderdiler. O da Medine ahalisinin mezarı gibi, lahid tarzında mezar kazıyordu. İşte bu iki zata iki ayrı elçi yola çıkarıldı. Ashab dedi ki: “Allahım, Resulün için sen tercih et” Ebu Talha’yı yerinde buldular ve (kazı yerine) getirdiler. Ebu Ubeyde (yerinde) bulunamadı. Böylece Resulullah aleyhissalatu vesselam için lahid tarzında mezar hazırlandı.”
İbnu Abbas radıyallahu anhüma demiştir ki: “Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın teçhizi salı günü tamamlanınca, evindeki karyolası üzerine konuldu. Sonra erkekler, gruplar halinde yanına girerek cenaze namazı kıldılar. Erkeklerin namazı bitince kadınlar gruplar halinde girip namaz kıldılar. Onlar da namazlarını tamamlayınca çocukları gruplar halinde odaya koydular. “Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın namazına kimse imamlık yapmadı (herkes müstakil kıldı).
Müslümanlar, kabrin kazılacağı yer hususunda ihtilaf etti. Bir kısmı: “Mescidine gömülsün” dedi. “Ashabıyla birlikte (Baki’e) defnedilsin” dedi. Hz. Ebu Bekir radıyallahu anh: “Ben Resulullah’ın: “Her peygamber öldüğü yere defnedilmiştir” dediğini işittim” dedi.
İbnu Abbas dedi ki : “Bunun üzerine Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın, üzerinde ruh-u şerifelerini teslim ettikleri yatağını kaldırdılar ve (o yerde) mezar kazdılar. Sonra
Aleyhissalatu vesselam çarşamba gününün gece yarısında defnedildi. Resulullah’ın kabrine Hz. Ali, Fazl İbnu Abbas, kardeşi Kusam, Şükran Mevla Resulullah aleyhissalatu vesselam inmişlerdi. Evs İbnu Havli ki bu, Ebu Leyla’dır Ali İbnu Ebi Talib’e dedi ki: “Allah aşkına, Resulullah aleyhissalatu vesselam’dan bizim de hissemizi verin.” Bunun üzerine Hz. Ali, ona: “(Kabre) sen de in!” dedi. Şükran, Aleyhissalatu vesselam’ın azadlısı idi. Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın giymekte olduğu bir kadife parçasını aldı, kabre yaydı ve: “Allah’a yemin olsun senden sonra kimse bunu giymeyecek!” dedi. Böylece o da Aleyhissalatu vesselam’la birlikte gömüldü.”
6469 – Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın zevce-i paklerinden Ümme Seleme Bintu Ebi Ümeyye radıyallahu anha anlatıyor: “Resulullah aleyhissalatu vesselam zamanında insanlar namaza durdukları vakit hiçkimsenin nazarı ayaklarını bastığı yerden ileri geçmezdi. Resulullah aleyhissalatu vesselam vefat edince insanlar namaza durunca hiçbirisinin nazarı alnını koyduğu yerden ileri geçmezdi. Sonra Hz. Ebu Bekr vefat etti, Hz. Ömer devri geldi. Bu devirde insanların nazarı kıbleden dışarı çıkmadı. Hz. Osman halife olunca fitne başladı, insanlar da sağa sola bakmaya başladı.”
6790 – Hz. Enes anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’a ölüm vakti geldiği vakit, Aleyhissalâtu vesselâm’ın can çekişirken yaptığı vasiyetin hepsi: “Namaz(ı ihmal etmeyin) ve sağ ellerinizin sahip oldukları(nın yani kölelerinizin hukukuna riayet edin)” demek olmuştur.”
6807 – Ebu Sa’idi’l-Hudri radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Allah yolunda cihad eden kimse Allah’ın şu garantisi altındadır: “Allah onu ya mağfiret ve rahmetine dahil eder (şehit olur), yahud sevap ve ganimetle sağ salim geri çevirir. Allah yolunda cihad eden kimsenin misali, hiç ara vermeden geceleri hep namaz kılan, gündüzleri de hep oruç tutan kimse gibidir. Bu hal evine dönünceye kadar böyledir.”
6814 – Enes İbnu Mâlik radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Allah yolunda bir gece nöbetcilik, bir adamın ailesi içinde bin yılda kılacağı namaz ve tutacağı oruçtan daha hayırlıdır, (bu zikredilen) yıl üçyüzaltmış gündür ve bir gün bin yıl gibidir.”
6833 – Ubâde İbnu’s-Sâmit radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalâtu vesselâm Huneyn günü bize, ganimet malından bir devenin yanında namaz kıldırdı. Namazdan sonra deveden bir parça yün alıp onu iki parmağı arasına koydu sonra: “Ey insanlar! buyurdu. Şu yün parçası bile sizin ganimetlerinizdendir. Bir iplik, bir iğne, bundan daha değerli, daha değersiz bile olsa buraya getirin. Zira (getirmemek gulüldür yani hırsızlık); gulül ise, Kıyamet günü yapan için ardır, ayıptır, ateştir.”
6885 – Dâvud İbnu Aclân radıyallahu anh anlatıyor: “Babam İkal ile birlikte yağmurlu bir günde tavafta bulunduk. Tavafımız bitince Makam(-ı İbrahim)in arka kısmına geldik. Babam orada dedi ki: “Enes İbnu Mâlik radıyallahu anh ile birlikte yağmur altında tavaf yaptım. Tavafı bitirdiğimizde, buraya geldik, iki rek’at namaz kıldık. O zaman Enes radıyallahu anh bize: “Tavafa yeniden başlayın. Zira mağfiret olundunuz. Biz Resülullah aleyhissalâtu vesselam’la birlikte yağmur altında tavaf etmiştik de bize böyle buyurmuştu” dedi.”
6920 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm helâdan çıkmışlardı. Bu esnada bir yemek getirildi. Bir adam: “Ey Allah’ın Resulü! Size abdest suyu getirmeyeyim mi?” dedi. Efendimiz: “Namaz mı kılacağım ki, (şimdilik gerek yok)” buyurdular.”
6992 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “(Bir keresinde) Resülullah aleyhissalâtu vesselâm erken namaza kalktı. Ben de erken kalktım ve biraz namaz kıldıktan sonra oturdum. “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm bana dönüp baktı ve (Farsça): “Karnın mı ağrıyor?” buyurdu. Ben: “Evet! Ey Allah’ın Resulü!” dedim.
“Öyleyse kalk! Namaz kıl! Çünkü namazda şifa var!” buyurdular.”
7019 – Ubâde İbnu’s-Sâmit radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm bir şemle (câr) içerisinde namaz kıldı. Car, (bedeninden düşmesin diye) onu bağlamıştı.”
7024 – Ubâde İbnu’s-Sâmit radıyallahu anh anlatıyor: “Bir gün Resülullah aleyhissalâtu vesselâm yanımıza geldi. Üzerinde kolları dar, yün, rumî bir cübbe vardı. Bize onun içerisinde namaz kıldırdı. Aleyhissalâtu vesselâm’ın üzerinde bundan başka bir giyecek yoktu.”
7057 – İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Kim üç yetimi yetiştirir, nafakasını temin ederse, sanki ömrü boyu geceleri namaz kılmış, gündüzleri oruç tutmuş ve sabahtan akşama yalın kılıç Allah yolunda cihad etmiş gibi sevap alır. Keza, ben ve o, şu iki kardeş (parmak) gibi cennette kardeş oluruz” buyurdu ve şehadet parmağı ile orta parmağını birbirine yapıştırdı.”
7060 – Hz. Ebu Bekr radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalatu vesselâm (bir defasında): “Mülkiyeti altında bulunan (köle ve cariye)lere kötü muamele eden kimse cennete girmeyecektir” demişti.
“Ey Allah’ın Resûlü! Siz bize: “Bu ümmet, köle ve yetimi en çok olan ümmettir” diye haber vermediniz mi” dediler. Aleyhissalâtu vesselâm: “Evet! Öyleyse onlara çocuklarınıza verdiğiniz değer gibi değer verin ve yediklerinizden yedirin!” buyurdu.”
Ashab bu defa: “Köle ve cariyeler bize dünyada ne gibi faide sağlar?” diye sordu. Aleyhissalâtu vesselâm: “Savaş için beslediğin bir at üstünde Allah yolunda cihad edersin. Senin kölen de senin ihtiyacını giderir. Namaz kıldığı zaman artık o senin kardeşindir” açıklamasını yaptılar.”
7118 – Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm şöyle yalvardılar: “Allahım! Ben, senin pak, güzel, mübarek ve yüce nezdinde en sevimli olan, onunla dua edildiği taktirde hemen icabet ettiğin, onunla senden istenince hemen verdiğin, onunla rahmetin talep edilince rahmetini esirgemediğin, onunla kurtuluş talep edilince kurtuluş verdiğin isminle senden istiyorum.”
Hz. Aişe’nin belirttiğine göre, bir başka gün Aleyhissalâtu vesselam’ın, kendisine “Ey Aişe! Kendisiyle dua edildiği taktirde icabet ettiği ismi, Allah’ın bana gösterdiğini sen biliyor musun?” diye sormuştu. Hz. Aişe der ki: “Ben: “Ey AIlah’ın Resülü! Annem babam sana feda olsun, onu bana da öğret!” dedim. “Ey Aişe onu sana öğretmem uygun düşmez!” buyurdu. Bu cevap üzerine ben de oradan uzaklaşıp bir müddet tek başıma oturdum. Sonra kalkıp, başını öptüm ve: “Ey Allah’ın Resülü! Onu bana öğret” diye ricada bulundum. O yine: “Onu sana öğretmem uygun olmaz, ey Aişe! Onunla senin dünyevî bir şey talep etmen uygunsuz olur” buyurdu.”
Hz. Aişe devamla der ki: “Ben de kalkıp abdest aldım, sonra iki rekât namaz kıldım, sonra: “Allahım! Sana Allah isminle dua ediyorum. Sana Rahman isminle dua ediyorum.Sana Birrurrahîm isminle dua ediyorum. Sana bildiğim ve bilmediğim güzel isimlerinin hepsiyle dua ediyorum. Bana mağfiret et, rahmet eyle” diye dua ettim.”
Aişe devamla der ki: “Bu duam üzerine Resülullah aleyhissalâtu vesselâm güldü ve: “İsm-i âzam, senin yaptığın şu duanın içinde geçti” buyurdu.”
7129 – Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Rü’ya üç kısımdır: Biri Allah’tan bir müjdedir. Biri nefsin konuşmasıdır. Biri de şeytanın korkutmasıdır. Biriniz hoşuna giden bir rü’ya görecek olursa, dilerse onu anlatsın. Eğer hoşuna gitmeyen bir şey görürse onu kimseye anlatmasın, kalkıp namaz kılsın.”
7135 – Talha İbnu Ubeydillah radıyallahu anh anlatıyor: “Belî (kabilesinden) iki kişi Aleyhissalâtu vesselâm’ın yanına geldiler. İkisi beraber müslüman olmuştu. Biri gayret yönüyle diğerinden fazlaydı. Bu gayretli olanı, bir gazveye iştirak etti ve şehit oldu. Öbürü, ondan sonra bir yıl daha yaşadı. Sonra o da öldü.”
Talha (devamla) der ki: “Ben rüyamda gördüm ki: “Ben cennetin kapısının yanındayım. Bir de baktım ki yanımda o iki zat var. Cennetten biri çıktı ve o iki kişiden sonradan ölene (cennete girmesi için) izin verdi. Aynı vazifeli zat, bir müddet sonra yine çıktı, şehit olana da (içeri girme) izni verdi. Sonra, adam benim için geri geldi ve:
“Sen dön, senin cennete girme vaktin henüz gelmedi!” dedi. Sabah olunca Talha bu rüyayı halka anlattı. Herkes bu rüya(da şehid olan zâtın sonradan cennete girmesine) şaştı. Bu, Resülullah’a kadar ulaştı, rüyayı ona anlattılar. (Dinledikten sonra) Aleyhissalâtu vesselâm: “Burada şaşacak ne var?” buyurdular. Halk: “Ey Allah’ın Resülü! Bu zat (din için) çalışmada öbüründen daha gayretli idi ve şehit! de oldu. Ama cennete öbürü ondan evvel girdi” dediler. Bunun üzerine Resülullah aleyhissalâtu vesselâm: “Berikisi ondan sonra bir yıl hayatta kalmadı mı?” dedi.
“Evet!” dediler. Aleyhissalâtu vesselâm: “Ve o ramazan idrak edip oruç tutmadı mı, bir yıl boyu şu şu kadar namaz kılmadı mı?” Halk yine: “Evet!” deyince, Resülullah aleyhissalâtu vesselâm: “Şu halde ikisinin arasında bulunan mesâfe gök ile yer arasındaki mesafeden fazladır!” buyurdular.”
7149 – Hz. Mu’az İbnu Cebel radıyallahu anh anlatıyor: “Bir gün, Resülullah aleyhissalâtu vesselam, bir namaz kılmış ve namazı çok uzatmıştı. Namazdan çıkınca biz: “Ey Allah’ın Resülü! Bugün namazı çok uzattınız!” dedik. Şu açıklamayı yaptılar: “Ben bugün, bir ümit ve korku namazı kıldım. Ben (namazda) aziz ve celil olan Allah’tan ümmetim için üç şey talep ettim. Allah bunlardan ikisini verdi, birini vermedi. Ben Allah’tan ümmetime, kendileri dışında bir düşman musallat etmemesini talep ettim, bu talebimi kabul etti. Allah’tan ümmetimi (eski ümmetler gibi) toptan suda boğarak helak etmemesini talep ettim. Allah bunu da kabul etti. Allah’tan ümmetimin kendi aralarında savaşmamalarını talep ettim, Allah bunu reddetti.”
7185 – Huzeyfe İbnu’I-Yemân radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
Elbisenin nakşı silinip gittiği gibi İslâm da silinip gidecek. Öyle ki oruç nedir, namaz nedir, hacc nedir, sadaka nedir? bilinemeyecek. Bir gecede AIlah’ın kitabı götürülecek, ondan yeryüzünde hiçbir şey kalmayacak. Çok yaşlı ihtiyar erkek ve kadınlardan birkısım insanlar sağ kalıp: “Biz babalarımıza lâ ilâhe illallah kelimesi üzerine yetiştiğimiz için bu kelimeyi söyleriz” diyecekler.”
Huzeyfe bu hadisi anlatınca orada bulunan Sıla radıyallahu anh kendisine: “O yaşlılar namaz nedir, oruç nedir, hacc nedir, sadaka nedir bilmezken “Lâ ilâhe illallah” kelimesi onlara bir fayda sağlar mı?” dedi. Huzeyfe (bu söze) cevap vermedi. Ama Sıla bu sorusunu üç kere tekrarladı.. Her seferinde Huzeyfe onun sorusuna cevaptan kaçındı. Sonunda üçüncü tekrar üzerine Sıla’ya yönelerek: “Ey Sıla kelime-i tevhid onları (hiç olsun ebedî) cehennemden kurtarır” dedi ve bunu üç kere tekrar etti.”
7232 – Hz. Ebu Eyyub radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’a bir adam gelerek: “Ey Allah’ın Resülü! Bana (dini) öğret ve fakat çok özlü olsun!” dedi. Aleyhissalâtu vesselâm: “Namazına kalktığın vakit (dünyaya) veda edenin (namazı gibi) namaz kıl. Sonradan (pişman olup) özür dileyeceğin söz söyleme. İnsanların elinde bulunan (dünyalık şeylerden) ümidini kesmeye azmet!” buyurdular.”
7250 – Ebu Saîd radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselam (bir gün) yanımıza geldi. Biz o sırada Mesîh Deccal’i müzakere ediyorduk. Dediler ki: “Ben size, nazarımda sizin için Mesih Deccal’den daha ürkütücü bir şeyi haber vereyim mi?”
“Evet! Ey Allah’ın Resûlü! Söyleyin!” dedik.
“Şirk-i hafidir (gizli şirk). Mesela, kişi kalkar, namaz kılar, bu namazını, kendisine bakanlar sebebiyle güzel kılar, (işte bu, gizli şirke bir örnektir)” buyurdular.”
7253 – Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalatu vesselâm buyurdular ki: “Hased (çekememezlik) hayırları yer bitirir, tıpkı ateşin odunu yeyip tükettiği gibi. Sadaka hataları söndürür, tıpkı suyun ateşi söndürmesi gibi. Namaz, mü’minin nürudur. Oruç ateşe karşı perdedir.”
7267 – Hz. Cabir İbnu Abdillah radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resülullah aleyhissalatu vesselâm, bir taşın üzerinde namaz kılmakta olan bir adamın yanından geçip Mekke’nin kenarına geldi. Orada bir müddet durdu. Sonra ayrıldı. Adamı aynı vaziyette namaz kılıyor buldu. Bunun üzerine Aleyhissalatu vesselam ayağa kalktı, ellerini birleştirdi, sonra şöyle hitap etti: “Ey insanlar! Mutedil olun!” ve bu sözünü üç kere tekrarlayıp, sonunda: “Siz ibadetten usanmadıkça, Allah da size ihsan etmekten usanmaz!” buyurdular.”
7278 – Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “(Mü’min) ölü, kabre girdimi, güneş batışındaki haliyle ona temsil edilir. Bunun üzerine ölü oturup ellerini gözlerine sürer ve: “Beni bırakınız namaz kılayım” der.”