RAMAZAN RİSALESİ-TAMAMI-TIKLA İNDİR

Ramazan-ı Mübareğin savmı, Cenâb-ı Hakkın nimetlerinin şükrüne baktığı cihetle, çok hikmetlerinden bir hikmeti şudur ki:
Birinci Sözde denildiği gibi, bir padişahın matbahından bir tablacının getirdiği taamlar bir fiyat ister. Tablacıya bahşiş verildiği halde, çok kıymettar olan o nimetleri kıymetsiz zannedip onu in’âm edeni tanımamak nihayet derecede bir belâhet olduğu gibi; Cenâb-ı Hak, hadsiz envâ-ı nimetini nev-i beşere zemin yüzünde neşretmiş, ona mukàbil, o nimetlerin fiyatı olarak şükür istiyor. O nimetlerin zâhirî esbabı ve ashabı, tablacı hükmündedirler. O tablacılara bir fiyat veriyoruz, onlara minnettar oluyoruz. Hattâ, müstehak olmadıkları pek çok fazla hürmet ve teşekkürü ediyoruz. Halbuki, Mün’im-i Hakikî, o esbabdan hadsiz derecede, o nimet vasıtasıyla şükre lâyıktır. İşte Ona teşekkür etmek, o nimetleri doğrudan doğruya Ondan bilmek, o nimetlerin kıymetini takdir etmek ve o nimetlere kendi ihtiyacını hissetmekle olur.
İşte, Ramazan-ı Şerifteki oruç, hakikî ve hâlis, azametli ve umumî bir şükrün anahtarıdır. Çünkü, sair vakitlerde mecburiyet tahtında olmayan insanların çoğu, hakikî açlık hissetmedikleri zaman, çok nimetlerin kıymetini derk edemiyor. Kuru bir parça ekmek, tok olan adamlara, hususan zengin olsa, ondaki derece-i nimet anlaşılmıyor.
Halbuki, iftar vaktinde, o kuru ekmek, bir mü’minin nazarında çok kıymettar bir nimet-i İlâhiye olduğuna kuvve-i zâikası şehadet eder. Padişahtan tâ en fukaraya kadar herkes, Ramazan-ı Şerifte o nimetlerin kıymetlerini anlamakla bir şükr-ü mânevîye mazhar olur.
Hem gündüzdeki yemekten memnûiyeti cihetiyle, “O nimetler benim mülküm değil. Ben bunların tenâvülünde hür değilim. Demek başkasının malıdır ve in’âmıdır; Onun emrini bekliyorum” diye, nimeti nimet bilir, bir şükr-ü mânevî eder.
İşte, bu suretle oruç çok cihetlerle hakikî vazife-i insaniye olan şükrün anahtarı hükmüne geçer.
Lügatler :
ashab : sahipler
azamet : büyüklük, yücelik
belâhet : aptallık, ahmaklık
Cenâb-ı Hak : Hakkın ta kendisi olan şeref ve yücelik sahibi Allah
cihet : taraf, yön
derece-i nimet : nimet derecesi
derk etmek : anlamak
ehl-i iman : Allah’a ve Allah’tan gelen herşeye inanan kimseler, mü’minler
envâ-ı nimet : nimet çeşitleri
esbab : sebepler
fukara : fakirler, yoksullar
gaflet : duyarsızlık, umursamazlık
hadsiz : sınırsız, sonsuz
hakikat : doğru gerçek
hakikî : asıl, gerçek
hâlis : temiz, katıksız
haşmetli : büyük, görkemli
hikmet : gaye, fayda
hususan : özellikle
in’am : nimetlendirmeler
in’am etmek : nimet vermek
intizam : düzen, tertip
iştirak etmek : katılmak
kıymettar : kıymetli
kuvve-i zâika : tad alma duyusu
külliyetli : kapsamlı
matbah : mutfak
mazhar : erişme, nail olma
mecburiyet : zorunluluk
memnûiyet : yasaklanmış olmak, men edilmek
minnettar olmak : şükran duymak, teşekkür etmek
mukabele etmek : karşılık vermek
mukàbil : karşılık
muntazam : düzenli, intizamlı
Mün’im-i Hakikî : gerçek nimet verici olan Allah
müstehak olmak : lâyık olmak, hak etmek
nazar : bakış, dikkat
neşretmek : yaymak
nev-i beşer : insanlar, insanlık türü
nihayet : son derece
nimet-i İlâhiye : Allah’ın nimeti
nükte : ince ve anlamlı söz
Rahmâniyet : Allah’ın bütün varlıkları kaplayan merhamet ediciliği
Ramazan-ı Şerif : şerefli Ramazan ayı
sair : diğer, başka
savm : oruç
Sultan-ı Ezelî : hüküm ve saltanatının başlangıcı olmayan Sultan, Allah
suret : biçim, şekil
şehadet : şahidlik, tanıklık
şeref-i keramet : şerefli vazife, görev
şükr-ü mânevî : mânevî şükür
taam : yemek
tablacı : yiyecek sunan, tezgahtar
tahtında : altında
tavr-ı ubûdiyetkârâne : kulluğa yakışır tavır, hareket
tenâvül : yemek veya içmek
ubûdiyet : kulluk, ibadet
ulvî : yüce, büyük
umumî : genel
vazife-i insaniye : insanlık görevi
vüs’at : genişlik
zahirî : açık, görünürde
zemin : yeryüzü, dünya