36-YASİN SURESİ

Bismillahirrahmanirrahim
1. Yasın 2. Vel kur’anil hakiym 3. İnneke le minel murseliyn 4. Ala sıratım müstekıym 5. Tenziylel aziyzir rahıym 6. Li tünzira kavmem ma ünzira abaühüm fehüm ğafilun 7. Le kad hakkal kavlü ala ekserihim fehüm la yü’minun 8. İnna cealna fı a’nakıhim ağlalen fe hiye ilel ezkani fehüm mukmehun 9. Ve cealna mim beyni eydihim seddev ve min halfihim sedden fe ağşeynahüm fehüm la yübsırun 10. Ve sevaün aleyhim e enzertehüm em lem tünzirhüm la yü’minun 11. İnnema tünziru menittebeaz zikra ve haşiyer rahmane bil ğayb* fe beşşirhü bi mağfirativ ve ecrin kerım 12. İnna nahnü nuhyil mevta ve nektübü ma kaddemu ve asarahüm* ve külle şey’in ahsaynahü fı imamim mübiyn 13. Vadrib lehüm meselen ashabel karyeh* iz caehel murselun 14. İz erselna ileyhimüsneyni fe kezzebuhüma fe azzezna bi salisin fe kalu inna ileyküm murselun 15. Kalu ma entüm illa beşerum mislüna ve ma enzeler rahmanü min şey’in in entüm illa tekzibun 16. Kalu rabbüna ya’lemü inna ileyküm le murselun 17. Ve ma aleyna illel belağul mübın 18. Kalu inna tetayyarna biküm* leil lem tentehu le nercümenneküm ve le yemessenneküm minna azabün eliym 19. Kalu tairuküm meaküm* ein zükkirtüm* bel entüm kavmüm müsrifun 20. Ve cae min aksal medıneti racülüy yes’a kale ya kavmittebiul murseliyn 21. İttebiu mel la yes’elüküm ecrav vehüm mühtedun 22. Ve ma liye la a’büdüllezı fetaranı ve ileyhi türceun 23. E ettehızü min dunihı aliheten iy yüridnir rahmanü bi durril la tuğni annı şefaatühüm şey’ev ve la yünkızun 24. İnnı izel le fı dalalim mübın 25. İnnı amentü bi rabbiküm fesmeun 26. Kıyledhulil cenneh* kale ya leyte kavmı ya’lemun 27. Bima ğafera lı rabbı ve cealenı minel mükramiyn 28. Ve ma enzelna ala kavmihı mim ba’dihı min cündim mines semai ve ma künna münziliyn 29. İn kanet illa sayhatev vahıdeten fe iza hüm hamidun 30. Ya hasraten alel ıbad* ma yetiyhim mir rasulin illa kanu bihı yestehziun 31. Elem yerav kem ehlekna kablehüm minel kuruni ennehüm ileyhim hla yarciun 32. Ve in küllül lemma cemiy’ul ledeyna muhdarun 33. Ve ayetül lehümül erdul meyteh* ahyeynaha ve ahracna minha habben feminhü ye’külun 34. Ve cealna fiyha cennatim min nahıyliv ve a’nabiv ve feccerna fiyha minel uyun 35. Li ye’külu min semerihı ve ma amilethü eydiyhim* efela yeşkürun 36. Sübhanellezı halekal ezvace külleha mimma tümbitül erdu ve min enfüsihim ve mimma la ya’lemun 37. Ve ayetül lehümül leyl* neslehu minhün nehara fe iza hüm muslimun 38. Veş şemsü tecrı li müstekarril leha* zalike katdiyrul aziyzil aliym 39. Vel kamera kaddernahü menazile hatta ade kel urcunil kadiym 40. Leşşemsü yembeğıy leha en tüdrikel kamera velel leylü sabirun nehar* ve küllün fı felekiy yesbehun 41. Ve ayetül lehüm enna hamelna zürriyyetehüm fil fülkil meşhun 42. Ve halakna lehüm mim mislihı ma yarkebun 43. Ve in neşe’ nuğrıkküm fela sariyha lehüm velahüm yünkazun 44. İlla rahmetem minna ve metaan ila hıyn 45. Ve iza kıyle lehümütteku ma beyne eydıküm ve ma halfeküm lealleküm türhamun 46. Ve ma te’tiyhim min ayetim min ayati rabbihim illa kanu anha mu’ridıyn 47. Ve iza kıyle lehüm enfiku mimma razekakümüllahü kalelleziyne keferu lilleziyne amenu e nut’ımü mel lev yeşaüllahü at’amehu in entüm illa fı dalalim mübın 48. Ve yekulune meta hazel va’dü in küntüm sadikıyn 49. Ma yenzurune illa sayhatev vahıdeten te’huzühüm vehüm yehıssımun 50. Fela yestetıy’une tevsıyetev ve la ila ehlihim yarciun 51. Ve nüfiha fis suri fe iza hüm minel ecdasi ila rabbihim yensilun 52. Kalu ya veylena mem beasena mim merkadina* haza ma veader rahmanü ve sadekal mursilun 53. İn kanet illa sayhatev vahıdeten feiza hüm cemiy’ul ledeyna muhdarun 54. Fel yevme la tuzlemü nefsün şey’ev vela tüczevne illa ma küntüm ta’melun 55. İnne ashabel cennetil yevme fı şüğulin fakihun 56. Hüm ve ezvacühüm fı zılalın alel eraiki müttekiun 57. Lehüm fiyha fakihetüv ve lehüm ma yeddeun 58. Selamün kavlem mir rabbir rahıym 59. Vemtazül yevme eyyühel mücrimun 60. Elem a’hed ileyküm ya benı ademe el la ta’büdüş şeytan* innehu leküm adüvvüm mübiyn 61. Ve enı’büduni* haza sıratum müstekıym 62. Ve lekad edalle minküm cibillen kesiyra* efelem tekunu ta’kılun 63. Hazihı cehennemülletı küntüm tuadun 64. Islevhel yevme bima küntüm tekfürun 65. El yevme nahtimü ala efvahihim ve tükellimüna eydıhim ve teşhedü ercülühüm bima kanu yeksibun 66. Velev neşaü letamesna ala a’yünihim festebekus sırata fe enna yübsırun 67. Velev neşaü le mesahnahüm ala mekanetihim femestetau mudiyyev ve la yarciun 68. Ve men nüammirhü nünekkishü fil halk* efela ya’kılun 69. Ve ma alemnahüş şı’ra ve ma yembeğıy leh* in hüve illa zikruv ve kur’anüm mübiyn 70. Li yünzira men kane hayyve ve yehıkkal kavlü alel kafirın 71. E ve lem yerav enna halakna lehüm mimma amilet eydına en’amen fehüm leha malikun 72. Ve zellelnaha lehüm fe minha rakubühüm ve minha ye’külun 73. Ve lehüm fiyha menafiu ve meşarib* efela yeşkürun 74. Vettehazu min dunillahi alihetel leallehüm yünsarun 75. La yestetıy’une nasrahüm vehüm lehüm cündüm muhdarun 76. Fela yahzünke kalühüm* inna na’lemü ma yüsirrune ve ma yu’linun 77. Evelem yeral insanü enna halaknahü min nutfetin fe iza hüve hasıymün mübın 78. Ve darabe lena meselev ve nesiye halkah* kale mey yuhyil ızame ve hiye ramım 79. Kul yuhyıhellezı enşeeha evvele merrah* ve hüve bi külli halkın alım 80. Ellezı ceale leküm mineş şeceril ahdari naran fe iza entüm minhü tukıdun 81. Eveleysellezı halekas semavati vel erda bi kadirin ala ey yahlüka mislehüm* bela ve hüvel hallakul alım 82. İnnema emruhu iza erade şey’en ey yekule lehu kün fe yekun 83. Fe sübhanellezı bi yedihı melekutü külli şey’iv ve ileyhi türceun

MEALİ
36 – YÂSÎN SÛRESİ
Mekke devrinin ortalarında inmiş olup 83 âyettir. İsmini Kur’ân-ı Kerimin en kısa âyeti olan ilk âyetinden almıştır. Sûre, Kur’ân’ın dört esas maksatından üçü olan tevhid, âhiret ve risaleti ayrıntılı denecek derecede ele alır. Şöyle ki: 1.Allah Teâlanın gökyüzünde tezahür eden kudreti, güneş ve ayın hikmetleri, gece ve gündüzün oluşumu, bitkiler ve hayvanlar âleminde, insanın yaratılışında tezahür eden deliller hatırlatılarak bütün bunların tek olan Yüce Yaratıcıyı gösterdiği zihinlere yerleştirilir. 2.Ölmüş yeryüzünün her sene bahar mevsiminde diriltilmesi, insanın bir damla sudan yaratılması, ölülerin diriltilmesinin delili olarak anlatılır. 3.İnsanlık tarihinde risaletin öteden beri mevcut olup Hz. Muhammed (a.s.) ile devam ettiği, mahiyet olarak beşerden başka bir şey olmayan elçilerin sadece ilahî mesajı tebliğ ile görevli oldukları, onların bu ağır vazifeden ötürü insanlardan hiçbir karşılık beklemedikleri bildirilir.
Sûre bu gerçekleri çok özlü, etkili ve düşündürücü bir üslupla anlatır. Hz. Peygamber (a.s.): “Yâsîn Kur’ân’ın kalbidir” buyurmuştur. Gerçekten bu sûre, kirlenen ruhlara ve canlara, temizlenmiş kanla sürekli olarak hayat bahşeden, çarpıp duran manevî bir kalp durumundadır. Hz. Peygamber: “Ölmek üzere olanların yanında Yasin sûresini okuyunuz” buyurmakla, onun ölümcül durumda olanlara bile hayatiyet vereceğini bildirmiştir. Gerçekten âhirete doğru yolculuğun sonunda bu hakikat dersini dinlemek pek önemlidir. Bazı alimler ise ölülerin bile ondan faydalanacaklarını, kabrin başında okunmasının hadiste yeri olduğunu kabul etmişlerdir.
Bismillâhirrahmânirrahîm
1 – Yâ sîn,
2 – Hikmetli Kur’ân’a andolsun:
3 – Sen elbette gönderilen resullerdensin.
4 – Dosdoğru yol üzerindesin.
5-6 – O, azîz ve rahîmden indirilen bir tenzil olup, ataları uyarılmamış, hâliyle, kendileri de gaflette giden, bir topluluğu uyarmak için gönderilmişsin.
7 – Onların çoğunun hakkında ilahî hüküm hak olarak kesinleşti. Artık imân etmezler onlar…
8 – Boyunlarına öyle boyunduruklar koyduk ki onlar çenelerine dayanmaktadır. Boyunları yukarı, çeneleri kalkık, gözleri havada bir durumdadırlar.
Kâfirler, gidişatlarına uygun bir şekilde cezalandırılmışlardır. Mağrur, burunları havada olmaları sebebiyle, o şekilde kelepçelenmişlerdir. Sağ ve sol el, sağ ve sol çene altlarından birer dikme gibi tutturulduktan sonra, üstünden çeneye kadar varan kelepçe dolanır. Bu durumda olan şahıs, önünü göremez, gözleri havada olduğundan boynu şiddetli şekilde ağrır.
9 – Hem önlerinden hem arkalarından bir set yaparak, öylesine çepeçevre sardık ki,
artık hiç göremezler onlar…
10 – Kendilerine müsavidir (ha uyardın onları, ha uyarmadın,
artık iman etmezler onlar…
11 – Sen ey Resulüm, şu kimseyi uyar:
İrşâda can kulağıyla tâbi olur,
görmediği Rahman’a saygı duyup o’ndan çekinir. Müjdele onu:
Mağfiret onun, şerefli mükâfat onun…
12 – Ölüleri diriltecek Biz’iz.
Yaptıkları her şeyi ve bütün izlerini bir bir kaydeden Biz’iz.
Velhasıl her bir şeyi, apaçık bir kitap’ta sayıp döken Biz’iz.
13 – Sen şimdi onlara bir misâl getir:
Malum şehir halkını, hani onlara da elçiler gelmişti.
Buradaki elçiler, Hz. Îsâ’nın havarîleri, muhataplar Roma İmparatorluğunun hâkimiyeti altında yaşayanlar, şehir ise Antakya veya o civarda bir başka şehirdir. Hz. Îsâ’nın dâveti karşısında müşrik Romalılar nasıl söndüyse, Kur’ân’ın dâveti ile de şirkin hakimiyetinin yıkılacağına îma edilir.
14 – Evet, iki resul gönderdik onlara,
“Yalancı!” dediler onlara.
Bunun üzerine, güçlendirdik onları bir üçüncü resulle,
Dediler hep birden: “Biz Allah’ın elçileriyiz size!”
15 – Ahali dedi ki: “Doğrusu Rahmanın indirdiği bir şey yok!
Siz de bizim gibi bir beşersiniz, evet evet… siz sadece yalancısınız!”
16 – Resûller dediler: “Elbette biliyor Rabbimiz,
Size gönderilen elçileriz biz;
17 – Açıkça tebliğden başka bir şeyle yükümlü değiliz biz.”
18 – Ahâli dedi ki: “Uğursuzsunuz siz, şayet vazgeçmezseniz, sizi taşlarız,
acı mı acı bir azap size dokundururuz.”
19 – Resûller cevap verdiler:
“Uğursuzluğunuz sizinle beraber, çünkü siz imânsızsınız,
irşâd edildiniz diye mi böyle söylüyorsunuz?
Haddi aşan toplumun tekisiniz siz!”
20 – Derken… şehrin öte başından, koşarak bir adam geldi ve onlara dedi ki:
“N’olur ey kavmim! Gelin siz bu resullere uyun!”
Bu zat, Habib-i Neccar diye bilinir.
21 – “Sizden bir ücret istemeyen, sizden hiç menfaat beklemeyen, dosdoğru yolda yürüyen bu kimselere uyun.”
22 – “Hem ne o olmuş ki bana? Neden tapmayayım beni yaratana?
Hem sizlerin de dönüşü olacak O’na!”
23 – “Hiç O’ndan başka tanrı edinir miyim?
Zirâ Rahman bana zarar vermek dilerse,
onların şefaati fayda etmez, hem kurtaramazlar da…”
24 – “O durumda ben, besbelli bir sapıklıkta olurum.
25 – Amma bakın:
Ben Rabbinize inanıyorum, sizler de bunu işitmiş olun!”
26 – Ona “Buyur cennete gir!” denildi.
O ise halkını hatırlayarak: “Ah halkım bir bilseydi!” dedi.
27 – “Ah bir bilseler: Rabbimin beni affettiğini, beni ikramlara garkettiğini!”
28 – Onun vefatından sonra, kavminin üzerine, gökten bir ordu indirmedik, zaten bu âdetimizden de değildi.
29 – (Orduya ne lüzum?), bir tek ses yeter! Bir de bakmışsınız: Sönüp kalmışlar…
30 – Yazıklar olsun o kullara ki, kendilerine gelen her resul ile mutlaka alay ederlerdi.
31 – Kendilerinden önce nice nesilleri imhâ ettiğimizi ve onların da kendilerine dönmediğini görmezler miydi?
32 – Hiç kimse hariç kalmamak üzere, hepsi huzurumuza toplanacaklar!
33 – Delil mi isterler? İşte ölmüş arz!
Hayatı ona Biz veriyoruz.
Oradan onların yiyecekleri habbeleri çıkarıyoruz.
Kendileri de ondan yiyip dururlar.
34 – Orada üzüm bağları ve hurmalıklar yaptık, orada pınarlar fışkırttık.
35 – Ta ki onun meyvelerinden yesinler,
O meyveleri onlar yapmadılar,
Hâlâ şükretmez mi onlar?
Burada mâ edatı mevsule olabileceği gibi nâfiye de olabilir. Meâlde tek mânayı tercih etme mecburiyetinden ötürü, daha kuvvetli görünen nefy anlamını tercih ettik.
36 – Münezzehtir o Allah, her noksandan münezzeh!
Yerin bitirdiği her şeyi,
ve kendilerini,
ve daha nice bilmedikleri şeyleri
çift yaratan, münezzehtir, Yücedir!
Zevc: çift mânasına geldiği gibi çeşit ve kısım mânasına da gelir. Allah’ın bütün çeşit ve sınıflarıyla âlemi yarattığını ifade eder. Bu âyet, çift kavramının insanlar gibi bitkilerde de erkek ve dişi unsurlar ile câri olduğunu, hatta insanların çeşitli dönemlerde bilmedikleri birçok şeylerde de çift unsurun bulunduğunu ifade eder: elektrikte artı ve eksi yük, cisimler arasında itme ve çekme kuvveti, maddenin temeli olan atomlarda pozitif ve negatif elektronlar, bu âyetin mûcizevî olarak haber verdiği şeyler arasındadır. Bütün bunlardan maksat da, her şeyi çift yaratan, bunca çeşitliliği ile kâinatı yaratan Allah’ın tek olup eş ve ortaktan münezzeh olduğunu vurgulamaktır.
37 – Onlara bir delil de gecedir:
Ki Biz ondan gündüzü sıyırıp soyarız, birden karanlığa gömülürler…
38 – Güneş de bir delildir onlara,
akar gider yörüngesinde…
O azîz ve alîmin, (o üstün kudret sahibinin ve her şeyi bilenin), yaratması böyle olur işte!
Kur’ân’ın muhataplarına vermek istediği ders şudur: Çok mükemmel ve en ufak aksaklık göstermeyen bir nizam vardır. Her tarafı birbiriyle tam irtibatlı bu nizam, bu sistem de, nizamın sahibinin tek olduğunu gösterir. Bunun misallerinden biri güneşin hareketidir. Güneşin hareketi kendi etrafında olabilir. Dünyanın etrafında olabilir, güneş sistemi olarak olabilir, içinde bulunduğu Samanyolu galaksisi olarak saniyede 10 mil veya daha fazla hızlı bir hareketle olabilir. Âyetin aslında öyle bir cümle yapısı vardır ki bütün bunları ifade etmesi mümkündür. Fakat önemli olan şudur ki, nizam fikri, bütün ihtimallerde mevcuttur. Allah’ın bu mûcizeli, çevik, muazzam, pek marifetli ve maharetli hizmetkârı olan güneş, herbiri ayrı ayrı yörüngede, muazzam faaliyetlerine rağmen hiçbir uyumsuzluğa yol açmamakta, en ufak bir aksaklık göstermemektedir.
39 – Ay için de birtakım safhalar, duraklar tâyin ettik; dolaşa dolaşa, nihayet eski hurma salkımının çöpü gibi kuru, sarı, kavisli bir hâle gelir.
40 – Ne güneş aya kavuşabilir, ne gece gündüzün önüne geçebilir.
O gök cisimlerinden her biri, birer yörüngede akar, durur….
41 – Bir delil daha onlara:
Nesillerini dopdolu gemilerde taşımamızdır.
Eski tefsirlerimizin çoğu burada Hz. Nuh (a.s.)’ın gemisini düşünürler. Merhum Elmalı’lı M. H. Yazır ise, nesillerin ana rahimlerinde boğulmaksızın, emniyetle taşınmasını düşünür. Bu mânâ -tek tek bütün insanlarla ilgili olup, hepsinin devamlı görüp durduğu bir hâdise olması itibariyle- daha münasip sayılabilir.
42 – Biz, onlar için, gemiye benzer, daha nice binekler yaratırız…
Birçok çağdaş tefsirde belirtildiği gibi burada, ulaşım aracı olmak bakımından gemiye benzeyen yolcu nakil vasıtalarından tren, otobüs, uçak gibi binekler, açıkça haber verilmektedir.
43 – Şayet dileseydik onları boğardık
Ne feryatlarına koşan bir kimse bulabilir, ne de başka türlü kurtarılırlardı.
44 – Sadece Biz’den ulaşacak bu rahmet ve onları bir vâdeye kadar yaşatma irademizle hayatta kalabilirler.
45 – Onlara ne zaman: “Önünüzde ardınızda bulunan hâllerden sakının,
böylelikle merhamet edilmeye müstehak olun!”
denilse, yüz çevirirler…
Bu haller hakkında şu ihtimaller düşünülmüştür:
“Dünya azabı ve âhiret azabı”; “Şimdiki zaman veya istikbaldeki tehlikeler”, “Görünen veya görünmeyen kaza ve belalar”
46 – Ne zaman Rab’lerinin âyetlerinden bir âyet, gelse, yüz çevirirler…
47 – Onlara ne zaman: “Allah’ın size lütfettiğinden, siz de muhtaçlar için harcayın” denilse,
kâfirler müminlere şöyle derler:
“Size kalsa Allah’ın dilediği takdirde bol bol rızıklandıracağı kimseyi doyurmak bizim mi işimiz?
Siz, böyle ne sapık düşünürsünüz!”
48 – Ve yine derler ki: “Eğer doğru söylüyorsanız, bizi tehdid ettiğiniz bu mezarlardan kalkma ne zaman?
49 – Onların beklediği: Sadece bir ses…
Çekişip dururlarken kendilerini çarpacak bir ses…
50 – İşte o zaman…
Ne vasiyette bulunabilir, ne de evlerine dönebilirler…
51 – Sura üflendi, “Kalk!” borusu çaldı…
İşte mezarlarından kalkıp, Rab’lerinin huzurunda duruşmaya koşuyorlar…
52 – “Eyvah bize! Kim kaldırdı bizi yatağımızdan?” diyorlar…
“İşte Rahmân’ın vâdi: Resuller doğru söylerler!”
53 – Bütün olay, bir çağrıdan ibâret!
İşte hepsi duruşma için toplanmışlar…
54 – Artık bugün, kimseye zulmedilmez, hakkınızdan başka size bir karşılık verilmez.
55 – Amma bugün cennetlikler, zevk ve eğlence içindedirler…
56 – Hem kendileri, hem eşleri gölgeliklerde, tahtlarına kurulurlar.
57 – Orada turfanda yemişler onlara,
Hâsılı istedikleri her şey onlara…
58 – Rabb-i Rahim’den sözle olan bir selâm yine onlara…
59 – “Fakat bugün sizler,
şöyle bir tarafa çekilin ey mücrimler”
60 – “Ey Âdem’in evlatları! Size emretmemiş miydim: ?
“Şeytana tapmayın sakın!”
61 – “Çünkü o size âşikar düşman… Lâkin Bana tapın! İşte sırat-ı müstakim!”
62 – O, içinizden nice nesilleri saptırdı.
Bunu düşünmeli değil miydiniz?
63 – İşte tehdid edildiğiniz cehennem!
64 – İnkârınız sebebiyle bugün oraya girin.
65 – Bugün mühür vuracağız ağızlarına,
elleri Bize söyler, ayakları şahitlik eder, kendi yaptıklarına.
66 – Eğer dileseydik gözlerini dümdüz, silme kör ederdik,
o zaman yola dökülüp dururlardı.
Fakat nasıl göreceklerdi?
“İmana gelmeleri için, ille de kendilerini böyle sakat, çarpık çurpuk etmemizi mi bekliyorlar? Dileseydik böyle yapardık, Ama o zaman da imâna koşmak için yarışmak isterlerdi. Fakat bu vaziyette nasıl görebileceklerdi ki?” demektir.
67 – Eğer dileseydik, oldukları yerde, hemen başüstü, mâhiyetlerini değiştirir, çirkin mi çirkin, tersyüz ederdik…
Artık ne ileriye devam edebilir, ne de geriye dönüş yapabilirlerdi.
68 – Onlardan hayatta bıraktığımız kimsenin ise, hilkatini tersyüz ederiz.
Hâlâ akıllanmazlar mı?
Tefsirlerin çoğunluğunda bulunmayan bu anlam ve irtibat Tefsiru’t-Tahrir ve’t-Tenvir’den alınmıştır.
69 – Biz Resûl’e Kur’ân öğrettik, şiir öğretmedik, o zaten ona yaraşmaz.
O sırf bir irşâd ve parlak bir Kur’ân’dır.
70 – Yaşayan her kişiyi uyarsın diye,
böylece ilahî hüküm kâfirler hakkında kesinleşsin diye,
gönderilmiştir.
71 – Şunu da görmediler mi:
Ellerimizle yaptığımız eserlerden kendileri için uysal, evcil hayvanlar yarattık da onlara mâlik bulunuyorlar.
72 – Onları emirlerine âmade kıldık. Onlardan hem binek edinir, hem de yerler,
73 – Onlardan içecekler elde ederler,
daha nice menfaatlerinden yararlanırlar.
Hâlâ mı şükretmezler?
74 – Tuttular, Allah’tan başka tanrılar peşine düştüler, güyâ ki yardıma nâil olacaklar!
75 – O putlar kendilerine yardım edemezler, nasıl olur?
Zaten bunlar, onlar için hazırlanmış askerler!
Şirkin asıl çelişkisi şuradadır: Müşrik, putundan yardım bekler; amma aslında müşriğin yardımı olmasa put varlığını devam ettiremez. Hazır kuvvet halinde nöbettarlık, bekçilik eden putperesttir ki, şirki devam ettirir. Yani o ona asker, öbürü buna asker! Âyet-i kerime bu iki anlamı mükemmel bir tarzda toplamaktadır.
76 – O halde ey Resulüm, üzülme sen onların laflarına, onların gizlediklerini de iyi biliriz, açıkladıklarını da, sen hiç tasalanma…
77 – İnsan şunu hiç görüp düşünmedi mi: ?
Biz kendisini bir nutfeden yaratmışken, yaman bir hasım kesildi Bize.
78 – Nasıl yaratıldığını unutarak, bir de misâl fırlattı Bize:
“Çürümüş vaziyetteki o kemikleri kim diriltecek!” diye.
79 – De ki: “Onları ilk defa yaratan diriltir, hem O, yaratmanın her türlüsünü bilir.”
Burada “halk”, Türkçedeki mef’ul mânâsında olmayıp, masdar mânâsınadır. Yani “Allah, yaratmanın her türlüsünü, hayale bile gelmez şekillerini, mekanizmalarını bilir” demektir.
80 – O’dur ki sizin için yeşil ağaçtan bir ateş yaratır, siz de onu tutuşturup durursunuz.
Tefsirlerin çoğu bundan, yaş iken birbirine sürtülmekle ateş çıkaran çöl ağacı merh ve afâr’ın kasdedildiğini bildirirler. Çağdaş müelliflerden, petrolü oluşturan ağaçları düşünenler de vardır.
81 – Gökleri ve yeri yaratan, onlar gibisini yaratmaya olmaz mı kadir!
Elbette kadir!
Hallâk O’dur, alîm Odur!
(Her şeyi yaratan, her şeyi bilen O’dur).
82 – Bir şeyi dilediğinde O’nun buyruğu, sadece “Ol!” demektir, hemen oluverir…
83 – Sübhandır, münezzehdir o Zât ki, her şey üzerinde hâkimiyet elindedir.
Ve… hepinizin de dönüşü, O’na olacaktır.